ملی کالا محصولات ایرانی سایتی برای نیازمندیهاودانستنیهای روز

توضیحات: نوشته شده توسط ملی کالا; دسته: محصولات فرهنگی; بازدید: 4655

غزل چهل و یکم حافظ

گر چه باده فرح بخش و باد گل‌بیز است

به بانگ چنگ مخور می که محتسب تیز است

صراحی ای و حریفی گرت به چنگ افتد

به عقل نوش که ایام فتنه انگیز است

در آستین مرقع پیاله پنهان کن

که همچو چشم صراحی زمانه خون‌ریز است

به آب دیده بشوییم خرقه‌ها از می

که موسم ورع و روزگار پرهیز است

مجوی عیش خوش از دور باژگون سپهر

که صاف این سر خم جمله دردی آمیز است

سپهر برشده پرویزنیست خون افشان

که ریزه‌اش سر کسری و تاج پرویز است

عراق و فارس گرفتی به شعر خوش حافظ

بیا که نوبت بغداد و وقت تبریز است

وزن غزل: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فع‌لن

بحر غزل: مجتث مخبون اصلم مسبغ

بیت اول : هرچند باده شادی‌اور و نسیم، گل‌بیزان و هوا مساعد است، مبادا آشکارا و به همراه ساز و آواز به شراب بنشینی که گوش محتسب تیز و شنوا و حساس است.

بیت دوم : هرگاه ظرفی شراب و هم پیاله‌یی با آداب یافتی با احتیاط تمام با او به میگساری بنشین که زمانه زمانه پرآشوبی است.

بیت سوم : پیاله‌را در آستین خرقه پنهان نگاهدار که چشم روزگار به مانند چشم صراحی خونبار است.

بیت چهارم : خرقه‌ها را با اشک شسته و رنگ باده را از آن می‌زدائیم چرا که زمان تظاهر به پرهیزکاری و پارسایی است.

بیت پنجم : از گردش این سپهر وارون عیش و شادی توقع مدار که زلال سر این خم روزگار هم، دردی و کدر و مغشوش است.

بیت ششم : این سپهر بلند به مانند غربالی خون پالاست که ریزترین ذرات گذشته از آن، سر و تاج خسروپرویز است.

بیت هفتم : حافظ، با شعر خوش و شورانگیز خود عراق و فارس را مسخر خود کرده‌یی، اینک نوبت بغداد و تبریز فرا رسیده است.

این غزل درسالهای اول دوره حکومت امیر مبارز‌الدین مظفر سروده شده که در خم‌شکنی و بستن در میخانه‌ها کوشا بود و ازطرف پسرش شاه شجاع که با شیوه تظاهر پدر موافق نبود لقب محتسب گرفت. شاه شجاع گوید:

در مجلس دهر ساز مستی پست است

نه چنگ به قانون و نه دف بر دست است

رندان همه ترک می‌پرستی کردند

جز محتسب شهر که بی می مست است

و حافظ نیز این لقب را همیشه برای امیر مبارز‌الدین به کار می‌برد. باید دانست شاعری که اشعارش همیشه دارای ایهام است در مواقع ضروری با نسبت دادن به دشمن کلماتی انتخاب می‌کند که گذشته از معنای ظاهری آن معنای باطنی آن نیز کارساز! باشد و در بیت اول (تیز) را که دارای معانی مختلفی است به کار می‌گیرد تا در ضمن او را تحقیر هم کرده باشد.

منظور شاعر از پنهان کردن پیاله در آستین خرقه در بیت سوم بدین لحاظ است که سابقاً صوفیان در آستین گشاد خرقه خود لوازم خود را قرار می‌دادند و این رسم صوفیان و خرقه‌پوشان بوده است.

طنز پیاده شده در بیت چهارم از شاهکارهای طنز است. شاعر می‌گوید اکنون که زمان تظاهر به پرهیزکاری و پارسایی و پاکدامنی است ما هم برای آنکه به صورت پرهیزکاران درآئیم به ناچار آلودگیها ورنگ ولکه شراب را ازخرقه خود با آب چشم شسته و می‌زدائیم.

در بیت ششم حافظ به صورت کنایه تحولات این چرخ گردون را یادآور شده و می‌خواهد بگوید چنان نماند و چنین نیز هم نخواهد ماند.

از مفاد بیت مقطع کلام چنین مستفاد می‌شود که در زمان میانسالی حافظ اشعار او در فارس و عراق آن زمان کاملاً مشهور و ورد زبان‌ها بوده و شاعر در ضمیر باطن خود اراده نفوذ درسایر بلاد را داشته است.

مضمون بیت نخست را حافظ ازنظامی گنجوی در لیلی و مجنون گرفته است. نظامی فرماید:

آن سخته جان ستان خونریز

بادی تند است و آتشی تیز

همچنین مضمون بیت ششم نیز از نظامی است که در شرف‌نامه می‌فرماید:

در این طشت غربالی آبگون

تو غربال خاکی ملک طشت خون

شرح جلالی بر حافظ – دکتر عبدالحسین جلالیان

تعبیر و فال حافظ :

زمانه روی بد خود را به تو نشان می دهد. همه چیز را از تو پنهان کرده به فتنه ها توجه نداشته باش فعلا" سیر نزولی را طی می کنی و این برایت دردآور است. برای رهایی از این ورطه، دست به دعا بردار. نمازت را سر وقت بخوان. متوسل به ائمه شو تا نجات پیدا کنی.

غزل اول حافظ ( غزل 1 حافظ ) غزل بیست و یکم حافظ ( غزل بیست و یکم حافظ )

غرل دوم حافظ ( غزل 2 حافظ ) غزل بیست و دوم حافظ ( غزل بیست و دوم حافظ )

غزل سوم حافظ ( غزل 3 حافظ ) غزل بیست وسوم حافظ غزل (غزل23حافظ)

غزل چهارم حافظ (غزل 4 حافظ ) غزل بیست و چهارم حافظ ( غزل 24 حافظ )

غزل پنجم حافظ (غزل 5 حافظ ) غزل بیست و پنجم حافظ ( غزل 25 حافظ )

غزل ششم حافظ ( غزل 6 حافظ ) غزل بیست و ششم حافظ ( غزل 26 حافظ )

غزل هفتم حافظ (غزل 7 حافظ ) غزل بیست و هفتم حافظ ( غزل 27 حافظ )

غزل هشتم حافظ (غزل 8 حافظ) غزل بیست و هشتم حافظ ( غزل 28 حافظ )

غزل نهم حافظ ( غزل 9 حافظ) غزل بیست و نهم حافظ ( غزل 29 حافظ )

غزل دهم حافظ (غزل 10 حافظ) غزل سی ام حافظ ( غزل 30 حافظ )

غزل یازدهم حافظ ( غزل 11 حافظ ) غزل سی و یک حافظ ( غزل 31 حفاظ )

غزل دوازدهم حافظ ( غزل 12 حافظ ) غزل سی و دو حافظ ( غزل 32 حافظ )