به ملازمان سلطان که رساند این دعا را

که به شکر پادشاهی ز نظر مران گدا را

ز رقیب دیوسیرت به خدای خود پناهم

مگر آن شهاب ثاقب مددی دهد خدا را

مژه سیاهت ار کرد به خون ما اشارت

ز فریب او بیندیش و غلط مکن نگارا

دل عالمی بسوزی چو عذار برفروزی

تو از این چه سود داری که نمی‌کنی مدارا

همه شب در این امیدم که نسیم صبحگاهی

به پیام آشنایان بنوازد آشنا را

چه قیامت است جانا که به عاشقان نمودی

دل و جان فدای رویت بنما عذار ما را

به خدا که جرعه‌ای ده تو به حافظ سحرخیز

که دعای صبحگاهی اثری کند شما را

وزن: فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن (رمل مثمن مشکول)

از غزلهای عاشقانه حافظ است که نه تفسیر عرفانی می پذیرد ونه درمقابله با ریا کاران است که بگوییم غزل رندانه است.

بیت 1:کلمه سلطان دراین بیت نباید به پادشاهی اطلاق شده باشد .حافظ معشوق را سلطان می گویدوبه اقتضای این تشبیه برای او ملازمانی هم تصور می کند خاصه که ابیات دیگر غرل هم ،همه خطاب به معشوق است.

بیت2: مضمون بیت دوم اقتباس از قرآن است -آیه 10سوره االصافات یا آیه 5سوره الملک -و«ترکیب شهاب ثاقب »که ستاره دنباله داراست ودرآسمان شیطان را دنبال می کند ،درسوره الصافات آمده .حافظ دراین بیت دعا می کند که خدا رقیب را که چون شیطان است ازسر راه او بردارد.

بیت3:مژه سیاه یعنی زیبایی چشم معشوق ،عاشق کش است وحافظ به معشوق می گوید:این چشم سیاه تو که همه رامی فریبد ،به او گوش نده .«غلط مکن» در زبان ادب وهنوز درفارسی افغانستان آن بار منفی «غلط مکن»درفارسی ما راندارد .معنی آن همین است که اشتباه نکن ،

تفسیر دیگر:گول نخوری نگار من! اگر تیر مژگان سیاه تو برای ریختن خون من اشاره کرده گول او را مخور و چنین کار ناروایی را روا مدار.

بیت4:چهره برافروختن یعنی خشم وتندی معشوق که با عاشق «مدارا نمی کند » یا سرخ وسپیدی چهره او که او رازیبا وباطراوت نشان می دهد .نظر بنده حقیر :حافظ می گوید وقتی چهره روشن وچون ماهت را نشان می دهی دل اهل عالم را می سوزانی یعنی شیفته تو می شوند از این سوزاندن دلها چه نفغی داری که مدارا نمی کنی

بیت 5:درغزل فارسی «نسیم صبحگاهی »پیک عاشقان است «آشنایان »یعنی آنها که بایکدیگر پیوندی عاشقانه دارند و«نسیم صبحگاهی» پیام آنها رامی آورد ومی برد.«آشنا»یکی از عاشقان _حافظ_ است که پیامی از معشوق را امید دارد.

بیت6:«قیامت نمودن» دراین بیت آزاردادن عاشقان است .کسانی که دراین بیت قیامت را به معنی قامت معشوق گرفته اند ،توجه ندارند که معشوق نزد عاشق نیست تا آن قیامت برپا شود وحافظ تمنا می کند که اوبیاید و«عذار بنماید».

بیت 7:«جرعه دادن» هم دراینجا توجه ازجانب معشوق است ،او هنوز نیامده است تا برای حافظ جرعه یی درجام بریزد.معنی بیت این است که به من توجهی کن تادعاگوی تو باشم .صفت سحرخیز هم به مناسبت دعای صبحگاهی دراین بیت آمده است.

دکتر قاسم غنی در کتاب تاریخ عصر حافظ می نویسند در روز شانزدهم ذی القعده 767 دو برادر نزدیک پل فسا با هم جنگیدند و شاه شجاع فاتح و در میدان سعادت خارج دروازه فرود آمد. و می توان گفت که چند غزل از جمله غزل بالا در این ایام توقّف شاه شجاع در میدان سعادت بیرون دروازه شیراز، توسط حافظ سروده شده است.

به نظر می رسد تعدادی از غزلهای عاشقانه حافظ خطاب به شاه شجاع است ولی زیرکی و رندی حافظ باعث شده تا این غزلها کاملا عاشقانه شوند. درادبیات بیشتر به زیبا شناسی وعناصر شعر بیشتر اهمیت داده می شود تا جنبه تاریخی آن ودرست هم همین است متن شعر دراختیار مخاطب قرار می گیرد ومخاطب برداشت خود را ازمتن وشعر دریافت می کند.

حافظ در بیت دوم دفع شرّ دیو را با شهاب ثاقب آرزو می کند و این اشاره به آیه شریفه «و لقد زینّا السّماء الدّنیا به مصابیح و جعلنا رجوماً للشّیاطین و اعتدنا لهم عذاب السّعیر» می باشد.

 تعبیرو فال حافظ :

 در همه حال شکر خدا را به جا آورید. در این کار رقیبی دارید که باید او را از میدان به در کنید تا به دلربای خودتان برسید. نماز صبح را بجا آورید و دست به دعا بردارید. فکرهای شیطانی را برای رسیدن به مقصود فراموش کنید.

غزل اول حافظ ( غزل 1 حافظ )

غرل دوم حافظ ( غزل 2 حافظ )

غزل سوم حافظ ( غزل 3 حافظ )

غزل چهارم حافظ (غزل 4 حافظ )

غزل پنجم حافظ (غزل 5 حافظ )

ملی کالا

اضافه کردن نظر