لیموترش LEMON با نام علمی CITRUS LIMONاز خانواده مرکبات بومی آسیا بوده و با نام لیموترش مازندرانی هم شناخته شده
ترکیبات شیمیایی : لیموترش سرشار از ویتامینهای (A)و (B) و به ویژه ویتامین (C) و دارای آهن، کلسیم، سدیم، منیزیم، فسفر و پتاسیم بوده و در لیموترش اسیدهای زیادی وجود داشته که از همه مهمتر اسید سکوربیک و اسید سیتریک بوده و یک عدد لیموترش تأمینکننده ۸۸ درصد نیاز روزانه بدن به ویتامین C میباشد.
گیاهشناسی
لیمو ترش یا به اختصار لیمو، میوه درخت لیمو و از مرکبات میاشد از ان در آشپزی از پوست و گوشت لیمو استفاده و بیشتر به علت آب آنها پرورش داده میشود. لیموها حاوی مقدار زیادی اسید سیتریک بوده که موجب طعم ترش آنها می گردد و در واقع لیموترش درختچه ای که بلندی آن به چهار متر نیز می رسد و کشت آن فقط در مناطق گرمسیر امکان داشته یعنی منطقه ای با آب و هوای مدیترانه ای وشاخه هایش بلند و برگ هایش پهن، به رنگ سبز مات و بیضوی بوده و دمبرگ ها واضح و اندکی بالدار دارد و گل هایش از درون سفید و از بیرون ارغوانی بوده و معطر است که گل آوری آن عملاً مداوم بوده ، لیموترش تنها درختی است که تقریباً همیشه میوه و گل و برگ دارد. میوه اش سته و بیضوی شکلی بوده که در اواخر پاییز و اوایل زمستان آبدارتر می باشد.
شرایط رشد لیمو ترش
درختان ليمو ترش به طور كل و البته زمانی كه بالغ هستند دوره های كوتاه مدت خشكی را به خوبی تحمل کرده ولی برای توليد ميوه مناسب و بخصوص برای درختان جوانی كه تازه كشت شده اند می بايست برنامه منظم آبياری را در نظر گرفته شوند و برای درختان جوان تازه كشت شده بهتر است كه در طی ماه اول كاشت هر 3-2 روز يكبار نسبت به آبياری درخت اقدام نمود ولی پس از گذشت يك ماه، فاصله آبياری را افزايش و به هر هفته يكبار و يا هر 10 روز يكبار مرحله ابیاری را برسانید
درختان بالغ لیمو نيز به همين صورت هستند يعنی اگر باران در حدی نباشد كه نياز آبی گياه را فراهم كند هر 10 روز يكبار نياز به آبياری درختان بالغ است تا دچار ريزش غنچه و ميوه های كوچك و يا ريز شدن محصول توليدی و كم آب شدن آن نشود و هنگام هر نوبت آبياری بهتر بوده كه خاك اطراف تنه گياه تا شعاع حداقل 30 سانيتمتری و عمق 90 سانتيمتری به خوبی مرطوب گردد و ميزان آب لازم است که در اين عمق نفوذ كند و آنرا مرطوب كند که بستگی به بافت خاك اطراف درخت لیمو دارد يعنی بافت خاك هر چقدر سبك تر باشد به دليل سرعت بيشتر نفوذ آب در خاك به حجم آب كمتری نياز داشته تا به عمق 90 سانتيمتری برسد و در مورد خاك سنگين نيز به حجم آب بيشتری نياز بوده
درختان ليمو ترش را بايد در مكانی با نور كامل و مستقيم آفتاب كاشت يعنی در مكان كشت بايد روزانه حداقل 8-6 ساعت نور مستقيم آفتاب وجود داشته باشد و كمبود نور از جمله دلايل ريزش گل ها و يا حتی در صورت شديد بودن اين مسئله عدم گلدهی درخت بوده و البته نور بيش از اندازه و بيش از 12 ساعت در طی روز به خصوص در مناطقی كه تابستان های گرمی نيز دارند باعث سوختن نوك و حاشيه برگ ها و ريزش غنچه های گل شده و در چنين مناطقی بهتر است گياه را در جايي کشت کنند تا از سايه در طی بعد از ظهر برخوردار باشد و همچنین درختان ليمو ترش به طور كل در مقايسه با ساير مركبات به سرما حساسيت بيشتری داشته اما در ميان آنان ليموترش شيراز تحمل بيشتری نسبت به سرما از خود نشان خواهد داد .
درخت ليمو خاكی با زهكش خوب و كمی اسيدی نياز خواهند داشت تارشدکافی داشته و در مناطقی كه خاك گچی بوده (اسيديته بيش از 5/7) اين درختان رشد خوبی نخواهند و اين درختان بخصوص ليمو ترش مازندارنی خاك های فقير را به خوبی تحمل میکند و در اين خاك ها رشد کافی می كنند. فاصله كشت درختان ليمو در حدود 7-6 متر از يكديگر بوده و كوددهی اين درختان در سه مقطع زمانی در طی سال انجام میگردد كه مراحل کوددهی عبارتند از اواخرزمستان/ اوايل بهار ، اواخر بهار/اوايل تابستان ، و اواخر تابستان.
گاهی بعضی افراد كه به شكل شخصی و خانگی نسبت به نگهداری درختان مركبات اقدام کرده و تمايلی به استفاده از كود شيميایی نداشته و می توانند از خاك برگ استفاده و بدين صورت كه با شروع فصل بهار خاك برگ را به ضخامت حدود 5 سانتيمتر در اطراف درخت و البته با در نظر گرفتن فاصله 5 سانتيمتر از تنه اصلی درخت بر روی سطح خاك پخش کرده و هر سال اين عمل را در فصل بهار تكرار می كنند که در شيوه بكارگيری خاك برگ به جای كود شيميایی ممكن است بوده كمبود عنصر فسفر پيش بیاید كه برای مرتفع ساختن اين مشكل می توان از ماده ای همانند پودر استخوان استفاده نمود که اين پودر بر روی سطح خاك پاشيده و به تدريج همراه آبياری حل شده و فسفر آن مورد استفاده درخت قرار می گيرد.فسفر برای درختان مركبات مهم بوده و يكی از عناصر نسبتا پرمصرف اين درختان است و كمبود فسفر يكی از دلايل مهم عدم رشد مناسب اين درختان به شمار امده است که برای این منظور در هنگام آماده سازی خاك باغ برای كاشت درختان مركبات از 454-227 گرم كود فسفره استفاده شده و با خاک مخلوط کرده و پس از آن هر 4-3 سال يكبار از كودهای فسفره استفاده و كودهای فسفره بهتر است كه در عمق حدود 3-2 سانتيمتری سطح خاك قرار گرفته تا ريشه ها دسترسی بهتری به آنها داشته .
خواص لیموترش
این میوه دارویی هضم غذا را آسان می کند و به خاطر سهولت هضم چاشنی ها و گوشت های چرب توصیه شده که چند قطره لیموترش در آنها چکانده شود.
در موارد ناراحتی های دستگاه گوارشی مفید بوده و در صورت ورم روده یا درد کبد آب لیمو همراه یک لیوان آب معدنی می تواند تسکین دهنده خوبی محسوب شود و نوشیدن آب لیموترش با افزودن آب و اندکی شکر بر درمان چاقی مؤثر است.
لیموترش را می توان برای درمان رماتیسم و نقرس و پروستات مصرف کرد زیرا اسیدسیتریک برای اسیداوریک حلال بسیار خوبی بوده و استفاده از خاصیت ادرارآوری آن فقط در اینگونه دردها توصیه شده و به این نحو دردهای کلیه و مثانه را درمان می کند
آب لیمو یک ترشی بوده که برخلاف سرکه ضعف نمی آورد بلکه نیروبخش است و عضلات معده و روده ها را تقویت می نماید و آب لیمو داروی ضدخون دماغ است(که یک تکه پنبه را آغشته به آ ب لیمو کرده و در سوراخ بینی گذاشته و خون دماغ را برطرف میکند) و همچنین این گیاه دارویی تمام سم های خون را می سوزاند.
چربی و پیه را از بین برده خواصیت اشتها آور داشته و اسهال عادی و خونی را معالجه می کند. از طاس شدن سر جلوگیری کرده سبب تقویت موهای سر می شود.
بزاق دهان را زیاد چون بزاق دارای اثر ضدعفونی کننده بوده و میکروب های دهان را از بین می برد و همچنین آب لیمو از عوامل خنک کننده در تابستان میباشد که می تواند عطش و حرارت بدن را رفع نماید
باعث راحتی اعصاب شده و باعث زیاد شدن نور چشم شده و آب مروارید را از چشم می برد.آب لیمو می تواند جانشین دود و مشروب نزد معتادین شود و عمل تنفس را آسان می کند.
لیمو التیام بخش زخم هاست و باد مفاصل را درمان و مداومت در خوردن آن تصلب شرائین را معالجه می کند و زهر حشرات مثل زنبور و عقرب با آب لیمو معالجه کرده
آب لیمو ضد تیفوس، ضد سرخک، ضد آبله مرغان و مخملک میباشد و خاصیت صفرابری دارد. ﻟﯿﻤﻮ ﺗﺮﺵ ﺩﺭ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻃﺎﻥ ﺳﻮﺩﻣﻨﺪ بوده
فلاونوییدهای پلیفنول موجود در پوست لیمو سبب کاهش سطح کلسترول خون میشود که در بهبود سلامت قلب مفید بوده و از طرفی وجود پتاسیم در پوست لیمو سبب حفظ فشارخون در سطح مناسب میشود. بدین ترتیب پوست لیمو از بیماریهای قلبی، حمله قلبی و ابتلا به دیابت جلوگیری می نماید
مصرف روزی نصف استکان از عصارهٔ سیر و لیمو ترش، تأثیر بسیار زیادی در رفع گرفتگی رگ ها داشته است و برای تمیز کردن ظروف مسی، اشیاء نقره ای، مرمر سفید و صندلی های حصیری، لیموترشی را دونیم کنید و روی شیء بمالید و سپس بشورید و آبکشی کنید .
اگر هر روز صبح به کمک تکه ای پنبه آب لیمو به پوست بمالید برای روشن کردن رنگ و تقویت و آرامش آن عموماً مؤثر بوده و همچنین برای سفت شدن ناخن و نرم شدن دست می توان آن را به کار برد. پوست لیمو اگر به دندان مالیده شود، رنگش را سفیدتر خواهد کرد.
هر چند روز یکبار چند لیموترش (یا لیموترش سبز) را در دست خود کمکم فشار داده تا نرم شود وسپس بسته به اندازه لیمو به دو یا چهار قسمت تقسیم کرده و به زیر بغل هایتان مالیده و بعد از گذشت دستکم مدت ده دقیقه بوها رفع می شوند و سپس می توانید دوش بگیرید. این کار برای بوهای بین پا (قسمت شرمگاه)، همچنین قسمتی از پا که در کفش می کنیم و سفید کردن پوست این بخش های بدن کاربردی بی نظیر داشته و آب لیمو هر چه بیشتر بر روی پوست بماند اثر موثرتری برای زدودن سیاهی این مناطق به همراه داشته و می توانید آب لیمو را شب ها به پوست این بخش های بدن مالید و صبح روز بعد دوش بگیید و مشاهده کنید چقدر روشن تر شده.
پزشکان توصیه کرده اند که برای شستشوی حلق و حنجره از لیمو کمک گرفته و کمی آب لیمو و آب مقطر را مخلوط و هر ساعت یک بار آن را قرقره کنید م همچنین میتوانید به جای آب اکسیژنه برای شستشوی زخم و خراش های سطحی پوست ، میتوانید آب لیمو را گرفته و 2 برابر آن آب بیفزایید و با آن زخم ها و خراشهای سطحی پوست را بشورید.
وقتی میگرن و سردرد دارید در یک فنجان قهوه یا چای غلیظ یک برش لیمو انداخته و بنوشید ، مصرف آن باعث تسکین درد و میگرن شده و آب لیمو برای پوست سر بسیار مفید بوده و به راحتی شوره سر را کاهش میدهد و عصاره حاصل از آبگیری یک لیموی تازه را حدود ١٠ دقیقه برروی پوست سر مالش دهید و سپس آن را با آب به طور کامل بشورید. همچنین آب لیمو میتواند به عنوان یک تقویت کننده مو وضد خارش، به صورت ماساژ برروی پوست سر استفاده نمایید
لیمو یک ضد ویروس عالی بوده و همچنین مصرف آن برای سرماخوردگی شدید بسیار مفید بوده و برای این منظور یک عدد لیمو را با مقداری نمک میل و در صورت تمایل میتوان عصاره گرفته شده را در آب رقیق کرد و سپس مصرف کنید.
خاصیت ثابتشده ضدباکتریایی و ضدویروسی لیمو روند باعث بهبود آفت دهان شده که برای این منظور کافی است روزی سه بار آب مخلوطی از یک لیموی تازه و یک لیوان آب ولرم غرغره کرده اگرچه در اوایل احساس سوزش خواهید نمود ولی با استفاده مکرر احساس سوزش کاهش پیدا میکند.
تحقیقات نشان داده ترکیبی از روغن لیمو همراه با بابونه، سنبلالطیب و رازک اضطراب را کاهش داده و باعث خواب منظم شده و از بیخوابی جلوگیری میکند.
گر در مسافرتها به آب آشامیدنی مشکوک هستید و می ترسید از آن بنوشید کافی بوده که چند قطره آب لیمو ترش را در آن ریخته و با این کار آب ر ا کاملا استرلیزه میکند و میکربهای موجود در آب را از بین می برد
لیموترش تقویت کننده حافظه بوده و از آلزایمر جلوگیری میکند و دارای خاصیت ضد پوکی استخوان دارد و به افزایش جذب کلسیم کمک کرده و نوشیدن یک لیوان لیمو ترش به افراد در معرض خطر به خصوص زنان یائسه بسیار توصیه می گردد و ضد یبوست نیز میباشد زیرا اسیدهای موجود در لیمو ترش روده بزرگ را تمیز میکند و به بهبود یبوست کمک شایانی می کند.
لیمو ترش دارای ترکیبات خاصی به نام لیمونوید ها (Limonoids) بوده که باعث مرگ سلول های سرطانی شده و در حفاظت از سرطان پوست، سینه، دهان، ریه، روده بزرگ و معده نقش اساسی داشته است.
مصرف آب لیمو سبب کاهش تب در افراد بیمار شده و چند قطره از اسانس لیمو یا مقداری آب لیمو را به آب سرد اضافه کرده و سپس با استفاده از یک دستمال آن را روی پیشانی تب دار قرار دهید، این کار سبب کاهش تب و تقویت نیروی بدن میشود
آبلیمو ضد کم خونی میباشد و غلظت خون را از بین میبرد و همچنین ویتامین Cموجود در لیموترش، جذب آهن از منابع گیاهی ازجمله غلات، حبوبات و سبزیجات را افزایش داده و افرادی که یرقان دارند دو عدد لیمو را در یک لیتر آب داغ به مدت ۲ ساعت بخیسانند و سپس صاف کنند و با عسل شیرین کنند در طول روز بنوشند.
آب لیمو از عوامل خنککننده در تابستان بوده که میتواند عطش و حرارت بدن را رفع کند و همچنین موجب راحتی اعصاب میشود.
ماسک صورت با لیمو ترش
این ماسک برای پوست های خشک مفید بوده کمه برای تهیه این ماسک، آب یک لیموترش تازه را بگیرید و با یک زرده تخم مرغ و چند قطره روغن بادام یا آفتابگردان مخلوط کرده و بر روی پوست بمالید و ماساژ دهید و پس از پانزده دقیقه بعد آن را بشورید.
ماسک روشن کنده پوست: چند قطره اب لیمو با ماست کم چرب به همرا روغن زیتون و خیار یا نعناع را مخلوط و نیم ساعت در یخچال گذاشته و سپس به مدت15دقیقه بر روی پوست خود قرار دهید
اگر در صورت شما لکه و جوش قرمز رنگ دارد و درمان آن با آب لیمو و نمک بوده و لیموترش برطرف کننده جوش های صورت برای برطرف و معالجه جوش و لکههای صورت، بریدههای نازک لیموترش را کمی نمک به آن بزنید بر روی پوست صورت بمالند لکههای سیاه و جوش صورت را از جهره پاک می نماید
به عنوان لایه بردار سیاهی ارنج و زانو میتوانید به مدت چند ساعت لیمو و پوست ان را بمالید تا نواحی روشن شود
حتی میتوانید به عنوان بخور در ظرفی ریخته و برای شادابی صورت از بخور اب لیمو استفاده کنید و آب لیمو و گلیسرین را به نسبت مساوی اگر مخلوط کنید و به دستهای خود بمالید میبینید که چقدر پوست دستهایتان صاف شده و نرم وروشن میشود
مضرات اب لیمو ترش
آب لیمو با گوجه فرنگی سازگار نیست و برای بسیاری خاصیت آلرژی زا داشته
مصرف زیاد آب لیمو باعث کم هوشی شده و مصرف زیاد آبلیمو زیاد به خصوص آب لیمو خالص ممکن است اثرات مخرب بر روی مینای دندان بگذارد.
مصرف لیمو ترش برای افرادی که مبتلا به آسم و ناراحتی های ریه ، درد کمر و تشنج هستند اثر زیان بخشی به دنبال خواهد داشت و زیاده روی در مصرف لیمو ترش سبب آب بزاق و بی خوابی و هم چنین ناراحتی معده و حتی ممکن بوده که سبب عدم جذب ویتامین آ در بدن شده.
مصرف مکرر لیمو ترش و آب لیمو برای بیماران دیابتی مضر بوده و مصرف جزئی این مواد به صورت موردی و فصلی برای این بیماران مشکلی ندارد اما لیمو ترش و آب لیمو دارای مواد قندی بوده که مصرف مکرر این مواد به هیچ عنوان به افراد دیابتی توصیه نمی شود. بیماران دیابتی می توانند از سایر فراورده های لیمو همچون پودر گرده لیمو با رعایت تعادل به عنوان چاشنی غذا و از خاکشیر،چای و سایر مایعات به عنوان جایگزین شربت آبلیمو استفاده نمایند
لیمو شیرین بعد از قاچ کردن تغییر نمیکند، اما در سطح آن گازهایی آزاد شده که این گازها میتواند برای بدن مضر و خطرناک باشند و ویتامینهای لیمو ترش بعد از مدت زمانی از بین میروند، پس بهتر است آن را سریعا مصرف نمایید.
خوردن آبلیمو و یا استفاده از روغن لیمو برای کودکان زیر 10ساله توصیه نشده