خون‌دماغ یا خونریزی بینی (epistaxis یا Nosebleeds) به معنی جاری شدن خون از سوراخ بینی میباشد که به عربی به آن رعاف گفته  و  محل خونریزی اغلب شبکه عروقی کسلباخ در قسمت قدامی دیواره میانی بینی بوده  که به دلیل شکنندگی عروق با ترومای خفیف خونریزی ایجاد می‌کند. اگر قسمت  خونریزی عروق قسمت خلفی دیواره بینی باشد (مثل فشارخون بالا) توقف خونریزی دشوارتر شده و یکی از دلایل خونریزی مکرر از بینی، کمبود ویتامین آ می‌باشد زیرا  ویتامین آ برای تقویت مویرگ‌ها مفید میباشد.درمان معمولاً با کمپرس سرد، فشار موضعی و یا تامپون قدامی یا خلفی بینی  همراه بوده و بررسی اختلالات خونی یا کنترل فشار خون اغلب ضروری  میباشد.

فصل زمستان كه هوا سرد و خشك میباشد، خون‌دماغ شایع‌تر بوده  مخصوصا در محیط دربسته‌ كه در آن وسایل گرم‌كننده وجود دارد، اما اگر در تابستان كسی در معرض گرمای زیاد قرار بگیرد، برای این‌كه بدن بتواند گرما را دفع نماید عروق سطحی گشادتر شده و خون‌دماغ در افرادی كه مستعد هستند، اتفاق می‌افتد. خون دماغ، وقتی اتفاق می‌افتد که به هر دلیلی رگ‌های داخلی بینی چه در پایین تیغه بینی و چه در قسمت‌های بالاتر پاره گردد .

پیشگیری از خون دماغ

اکثر انواع خونریزی بینی در زمستان و هوای خشک رخ داده که  با مرطوب کردن هوا جلوی خونریزی بینی را میتوان به راحتی بگیرید ،  بینی تان را چرب کنید و برای مرطوب نگه داشتن بینی از قطره ها و یا اسپری های بینی استفاده کنید.

  از فین کردن و یا بالا کشیدن شدید بینی خودداری کنید ، اگر خون دماغ بدلیل بیماری دیگری همچون بیماری های کبدی و یا سینوزیت و … رخ داده ، با درمان بیماری ها این مشکل را نیز برطرف مینماید ، سیگار را ترک کرده، سیگار کشیدن می تواند سبب خشکی و التهاب بینی شود .

 هرچند علت خون دماغ نامشخص  میباشد اما عموماً می‌توان علت خون دماغ را به دو  دسته تقسیم نمود: علل داخلی و علل سیستمیک

علل داخلی

تروما  مثل ضربه مشت که معمولاً با شکستگی بینی همراه میباشد ، وارد کردن جسم خارجی مانند فروکردن انگشت در بینی ،واکنش ناشی از التهاب ، ناهنجاری‌های آناتومیک ،  استفاده از داروهای افشانه‌ای  مثل کوکائین،  تومورهای بینی ، پایین بودن رطوبت نسبی هوای تنفسی مخصوصا در فصل سرد ، استفاده از کانولای بینی

افشانه بینی مخصوصا  استفاده نامناسب و طولانی مدت از داروهای استروئیدی ، تغییرات فشار هوا در هنگام پرواز و یا غواصی، مصرف کردن  مکمل پروتئین  آلوده به آرسنیک ، جراحی بینی

علل سیستمیک

بیماری‌های عفونی مثل سرما خوردگی ، فشار خون بالا ، داروها یی مثل آسپرین و سایر داروهای رقیق کننده خون ،   الکل ، کم خونی ، بیماری‌های کبدی ،  بیماری بافت همبند ، گزیدگی ، نارسایی قلبی ، سرطان خون و لنفوم ، پورپورای ناشناس کاهش پلاکت، بارداری به علت افزایش فشار خون و تغییرات هورمونی ، بیماری‌های عروقی ، کمبود ویتامین c و ویتامین k ، بیماری فون‌ویلبراند ، سندرم اوسلر وبر رندو ، فشار ناشی از تومورهای مدیاستن

دو نوع خونریزی بینی وجود داریم :

خونریزی بخش  جلویی بینی و خونریزی قسمت عقبی بینی.

خونریزی جلوی بینی( Anterior nosebleeds):شامل 90 درصد از خونریزی بو ده این نوع خونریزی از مجموعه ای از رگ های خونی ناشی می باشد که این نوع خونریزی بینی را می توان در خانه به راحتی کنترل نمود و علل شایع این نوع خون دماغ عبارت است از:

 فین کردن شدید بینی : فین کردن شدید بینی سبب آسیب  در مجرای داخل بینی  شده و در اثر فشار بیرون آمدن ترشحات بینی و یا پاره شدن مویرگ های خونی همراه میباشد ، اگر هر چند مدت یک بار دچار خون دماغ دچار می شوید، احتمالا لخته خونی که در جای خون دماغ قبلی تشکیل شده، کنده می شود و سبب خونریزی مجدد بینی می شود.

سرماخوردگی یا آنفلوآنزا : ویروس سرماخوردگی یا آنفلوآنزا سبب خون دماغ نمی شود، بلکه فین کردن مکرر بینی در این بیمارها باعث خون دماغ می شود ، اگر در این بیماری ها دچار آبریزش بینی و تجمع ترشحات در بینی می شوید، احتمالا هر چند دقیقه یک بار فین خواهید کرد و  فقط به یاد داشته باشید که به آرامی فین کنید، نه با شدت.

داروی ضد التهاب بینی : موقع سرماخوردگی برای جلوگیری از آبریزش بینی و رفع گرفتگی بینی، از داروهای دکونژستان بینی و ضدحساسیت  مانند آنتی هسیتامین استفاده  نموده تا مجرای بینی را پاک کند. ولی این داروها بینی را خشک  کرده و سبب خون دماغ می شوند.هوای خیلی گرم یا سرد، چه در بیرون از خانه و چه در داخل اتاق در اثر وسایل گرمازا یا خنک کننده، سبب خشک شدن بینی و در نتیجه خون آمدن از آن می گردد

سینوزیت : اگر دچار سینوزیت  هستید نیز دچار خون دماغ می شوید، ولی بیشتر خون دماغ های سینوزیت مربوط به استفاده از داروهای ضد التهاب بینی میباشد.

دست کردن داخل بینی : اگر عادت کنید  که مرتبا دست تان را داخل بینی می کنید و یا اگر خیلی محکم داخل بینی را با دست خالی کنید، به خصوص اگر ناخن های دست شما بلند باشد این کار سبب آسیب داخل بینی و خونریزی آن می شود.

هوای گرم یا سرد : هوای خیلی گرم یا سرد، چه در بیرون از خانه و چه در داخل اتاق در اثر وسایل گرمازا یا خنک کننده، سبب خشک شدن بینی و در نتیجه خون آمدن از آن میگردد.

آلرژی ها : آلرژی سبب خارش بینی و در نتیجه دستکاری آن می شود که این موضوع به همراه مصرف داروهای ضداحتقان بینی که برای آلرژی استفاده می شوند، سبب خونریزی بینی به خصوص  در هنگام صبح و شب می شود.

ارتفاع زیاد : بالا بودن رطوبت و یا خشکی هوا در مناطق مرتفع می تواند سبب  خون دماغ شود.

انحراف تیغه وسط بینی : خونریزی بینی از علائم شایع انحراف تیغه وسط بینی  میباشد ، وقتی تیغه بین دو مجرای بینی کج شود و یا از محل خودش در بیاید، این انحراف رخ می دهد که انحراف تیغه بینی سبب بسته شدن کانال بینی شده و حتی باعث می شود مواد خارجی وارد بینی شوند که منجر به عفونت یا آسیب بینی می شود. عفونت یا آسیب بینی موجب خونریزی شدید بینی می شود و اگر بینی شما از زمان تولد، کج باشد و یا در اثر شکستگی کج شده باشد و تیغه آن را با عمل جراحی صاف نکرده اید، بیشتر مستعد ابتلای به خون دماغ خواهید بود.

بیماری کبدی : اگر بیماری کبدی داشته باشید و در اثر این بیماری، خون شما به راحتی منعقد نشود، این مشکل سبب خونریزی بینی میشود.

مصرف الکل و مواد مخدر : مصرف مواد مخدر، مخصوصا موادی که سبب خروپف می شوند مانند کوکائین، منجر به خون دماغ می شود و مصرف الکل نیز می تواند باعث خون دماغ شود، زیرا الکل از انعقاد خون جلوگیری نموده و رگ های خونی را گشاد می نماید.

درمان خونریزی مربوط به جلوی بینی

درصورتیکه خونریزی محدود بوده و متوقف شود، نیاز به درمان دیگری ندارد. چراکه خود لخته خون شکل گرفته سبب توقف خونریزی می شود ، در صورتیکه رگ عامل خونریزی قابل مشاهده میباشد، پزشک با ماده ای بنام نیترات نقره ( silver nitrate) آن را سوزانده و  سوزاندن یکی از موثر ترین راهها در این نوع خونریزی هاست ، در موارد پیشچیده تر، پک های بینی برای متوقف کردن خونریزی استفاده شده که  اکثر افراد  به این شیوه درمان می شوند با این پک ها که درون بینی هستند به خانه رفته و حدود 24 تا 72 ساعت این پک ها درون بینیشان باقی می ماند.

خونریزی قسمت عقب بینی (Posterior nosebleeds)

خونریزی قسمت عقب بینی خیلی کمتر از خونریزی جلوی بینی اتفاق می افتد و این نوع خونریزی بینی در افراد مسن شایع تر میباشد ، خونریزی پشت بینی می تواند خطرناک باشد و معمولا نیاز به درمان پزشکی دارد که اگر به تازگی خیلی خون دماغ می شوید  نشان دهنده کمبود کلسیم در بدن افراد می باشد. لذا به پزشک مراجعه  و آزمایش خون دهید  تا میزان کلسیم خون افراد مشخص شود

علل شایع این نوع خونریزی بینی عبارت است از:

برخی داروها : داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین و هپارین و نیز داروی آسپیرین و بروفن می توانند سبب خونریزی عقب و حتی جلوی بینی میشود.

فشار خون بالا : افزایش فشارخون می تواند سبب خون دماغ شود، هر چند که این دلیل هنوز اثبات نشده.

بیماری های خونی : خونریزی بینی از علائم برخی بیماری های خونی مانند لوسمی (سرطان خون) و هموفیلی میباشد که روی انعقاد خون تأثیر می گذارند.

چربی خون بالا

اگر دارای چربی خون بالا هستید، تجمع و رسوب چربی ها و کلسترول در سرخرگ ها سبب سفت و سخت شدن دیوار آن ها می شود (تصلب شرایین یا آترواسکلروز) و سخت شدن سرخرگ ها در بینی سبب خونریزی آن می شود.

تومورها: وجود تومور در حفره بینی، چه خوش خیم (غیرسرطانی) و چه بدخیم (سرطانی) باشد سبب خونریزی بینی میشود.

ضربه به سر و صورت : زمانی که  با سر زمین بخورید و یا هر گونه ضربه و آسیبی به سر و صورت شما وارد بشود، این مسئله می تواند سبب  خون دماغ شود.

عمل بینی : یکی از مشکلات شایع پس از جراحی بینی، خونریزی آن است که می تواند خفیف تا شدید باشد.

کمبود کلسیم در بدن : اگر به تازگی خیلی خون دماغ می شوید، می تواند نشان دهنده کمبود کلسیم در بدن افراد باشد در این موقع باید به پزشک مراجعه و آزمایش خون بدهید تا میزان کلسیم خون افراد مشخص شود واگر دچار کمبود کلسیم بودید، می توانید با تجویز پزشک از قرص کلسیم استفاده کنید.

مواد محرک شیمیایی : مواد شیمیایی موجود در دود سیگار، محلول یا بخار آمونیاک، اسید سولفوریک، بنزین و سایر مواد می تواند سبب تحریک بینی و خونریزی آن میشوند.

درمان خونریزی مربوط به پشت بینی

زمانی که خونریزی مربوط به پشت بینی بهبود پیدا نکند نیاز به مراجعه به بیمارستان داشته که در این انواع نیاز به گذاشتن پکیج بینی می باشد. برخلاف پکیج های خونریزی مربوط به جلوی بینی این پکیج ها سبب اذیت فرد میشود و برای تحمل آنها نیاز به آزام بخش و مسکن می باشد. این پکیج ها خطراتی همچون عفونت و بسته شدن مسیر تنفسی را در پی داشته و  برای همین باید برای این پکیج ها به بیمارستان مراجعه نموده و از نزدیک زیر نظر باشید. این پکیج ها معمولا برای 48 تا 72 ساعت در بینی باقی مانده و اگر خونریزی قطع نشد نیاز به عمل جراحی یا رادیولوژی دارید

راههای درمان خون دماغ

با استفاده از کمپرس های سرد که باید پشت گردن و همچنین پشت بینی گذارده شود ، پایین آوردن فشار خون ،  قطع داروهای ضد انعقادی

بیمار باید بنشیند و بالاتنه ی خود را به جلو خم نماید و دهان خود را باز کند  او در این حالت می تواند خون را تف کرده و آن را قورت ندهد سرانجام بالاتنه باید به حالت معمول در بیاید.

 تنها اگر به مدت پنج دقیقه قسمت جلوئی بینی را در سمت خونریزی به روی تیغه ی بینی با انگشت دست خود  بفشاریم بسیاری از خونریزی های بینی مهار می شوند به بیماران گوشزد می شوند که پنبه یا دستمال در بینی خود نگذارند زیرا ممکن میباشد که هنگام در آوردن آنها دچار مشکل شوند و مخاط بینی بیشتر دچار آسیب شوند و اگر سابقه خونریزی شدید یا طولانی دارید  یا در حین معاینه بیمار دچار افت فشار خون ارتوستاتیک (کاهش فشار خون وضعیتی) می شوید، تعیین سطح هموگلوبین و هماتوکریت جهت تصمیم گیری در مورد ضرورت تزریق خون به بیمار الزامی میباشد.

درمان خون دماغ در طب اسلامی

امام باقر ع در مورد خونریزی بینی درسوره لقمان فرموند : هر دردمندی که خون دماغ شده آیه زیر را نوشته و به خود ببندد درد و خون ریزی ساکن میشود "  منها خلقناکم و فیها نعیدکم و منها نخرجکم تاره اخری یومئذ یتبعون الداعی لا عوج له و خشعت الاصوات للرحمن فلاتسمع الا همسا (ک ختوم ج ص 211 ) ".

امام صادق ع فرموند : برای بند آوردن خون دماغ ، پودر یا آب میوه سیب خوردنی ، نافع ترین دارو برای درمان میباشد . اگر پیاز رنده شده را با سرکه مخلوط کنید و چند قطره از مخلوط را بر بینی خود بچکانید  از خون دماغ جلوگیری می کند .

درمان گیاهی خون دماغ

برای جلو گیری از خونریزی بینی ، پودر مازو را به اندازه یک گرم با لوله نازکی به داخل بینی فوت کرده و با این روش خون بند می آید .

ضماد برگ تازه گزنه برای بند آمدن خونریزی بینی مفید بوده و  برای کسانیکه سرد مزاج هستند ، در مصرف خوراکی آن باید احتیاط  گردد و زیاد خوردن آن برای کلیه و روده مضر بوده و باید آن را با صمغ عربی باید خورد ،  برای بهبود زخم داخل بینی آب انار ترش را جوشانده تا غلیظ گردد و سپس با  عسل  مخلوط کنید و روی زخم بگذارید،  برای جلوگیری از خونریزی بینی چند قطره از جوشانده شکوفه زردآلو را در بینی خود بچکانید،  برای بند آمدن خونریزی بینی، چند قطره از مخلوط آب تره با سرکه را در بینی خود چکانده  که خاصیت ضد نفخ و ضد قارچ دارد و برای رفع آماس چشم، درمان خونریزی بینی، درمان سیاه سرفه و زخم های دهان بسیار مفید میباشد و خونریزی بینی را برطرف می کند.

ضماد آب سماق به پیشانی و بر روی بینی ، خونریزی بینی را قطع می نماید ( بانوانی که دارای خونریزی زیاد رحم هستند مقداری سماق را بر روی کباب کنجه پاشیده و میل نمایند خونریزیتان قطع میشود ) ، به بینی کشیدن پنج گرم گرد سی سنبر رافع خونریزی بینی بوده ، اسراف در خوردن آن مضر میباشد  مخصوصا" گرم مزاج ها بایستی آنرا با کتیرا میل کنند.

مصرف سیر و دارچین در جلوگیری و بند اوردن خون دماغ موثر میباشد،  برای درمان خون دماغ زیره سبز را بکوبید و با سرکه مخلوط کرده و در بینی خود بچکانید ، یک تکه پنبه را آغشته به آب لیمو کنید و در سوراخ بینی گذاشته که خون دماغ را برطرف میکند ،  خون ریزی های شدید بینی و همچنین دوران قاعدگی و زخم را متوقف می نماید.

اگر چند قطره از آبغوره را هنگام خونریزی بینی به درون بینی چکانده این روش خونریزی را بند می آورد ، نعناع خونریزی بینی را درمان می کند.

درمان خانگی خون دماغ

برای درمان خانگی خون دماغ های خفیف:آرامش خو را حفظ کنید ، راست بنشینید ، سرتان را رو به جلوبگیرید، عقب کشیدن سر فقط باعث بلعیدن خون خواهد شد

 بینی تان را با انگشت شصت و اشاره خود برای حدود ده دقیقه بگیرید ، هرچه خون درون دهانتان حس میکنید  ان را تف کنید، چراکه قورت دادن خون ها می تواند سبب  تهوع و استفراغ در افراد می شود.

مصرف ویتامین C موجب سلامتی بافت بدن می شود همچنین در صورتی که خونریزی بینی مداوم باشد بایستی با تجویز پزشک از قرص آهن استفاده نمایید  تا دچار مشکل کم خونی نشوید و در نهایت مرطوب نگه داشتن هوای منزل و شتسشوی مرتب بینی با سرم فیزیولوژیک و استفاده از پمادهای نرم کننده مخاط بینی مانع از خشک شدن مخاط بینی و بروز خونریزی بینی می گردد.از ویتامین ADچشمی و تتراساکلین میتوانیم همیشه داخل بینی را چرب کنیم.

افراد بایستی به هنگام خونریزی بینی، قسمت نرم بینی خود را با دو انگشت فشار بدهید و از بالا نگه داشتن سر خود به منظور بند آمدن خونریزی خودداری نمایید  چرا که موجب خفگی میگردد  و باید گفت بهترین راه به هنگام خونریزی بینی صاف نشستن میباشد و قرار دادن کیسه یخ بر روی بینی و پیشانی می تواند از خونریزی جلوگیری کرد.

پس از بند آمدن خونریزی: سعی کنید از هرگونه تحریک بینی از جمله فین کردن و یا بالا کشیدن بینی تا 24 ساعت خودداری کنید ، پک های یخ کمکی به افراد نمی کنند ، هوای خشک و یا هوای گرم خانه در روزهای سرد زمستانی می تواند مشکل را بدتر کند، سعی به استفاده از دستگاه های بخار و یا مرطوب کننده در خانه کنید.

در ﭼه ﻣواردی ﺑﺎﯾد ﺑه ﭘزﺷﮏ ﻣراﺟﻌهﮐﻧﯾد؟

ﺧﻮﻧﺮﯾﺰی افراد ﺑﯿﺶ از 15 دﻗﯿﻘﻪ طول بکشد ، ﺧﻮﻧﺮﯾﺰی ﮐﻪ دﻟﯿﻞ آن ﺟﺮاﺣﺖ باشد، ﺑﻪ طﻮر ﻣﮑﺮر ﺧﻮن دﻣﺎغ ﺷﺪن باید چنین افرادی برای معالجعه به پزشک مراجعه کنند.

ﭘزﺷﮏ ﭼه اقداماتی ﺑرای ﺧون دﻣﺎغ شدن انجام ﻣﯽ دھد؟

اﻗداﻣﺎت ﮐﻠﯽ ﭘزﺷﮏ : ﭘﺰﺷﮏ ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ بفهمد ﺧﻮﻧﺮﯾﺰی ﺑﯿﻨﯽ افراد از ﮐﺠﺎ ﺷﺮوع ﺷﺪه و ﻣﻌﻤﻮﻻ از مریض ﺳﻮاﻻﺗﯽ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﺪ و ﺑﯿﻨﯽ ﺷﻤﺎ راﻣﻌﺎﯾﻨﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ،  اﮔﺮ ﺧﻮﻧﺮﯾﺰی در بیمار ﺑﺎ ﻓﺸﺎرﻣﻮﺿﻌﯽ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﺸﺪ، ﭘﺰﺷﮏ افراد ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ رﮔﯽ ﮐﻪ ﺧﻮﻧﺮﯾﺰی ﮐﺮده را ﺑﺴﻮزاﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﯿﻨﯽ را ﺑﺒﻨﺪد ﺗﺎﺧﻮﻧﺮﯾﺰی ﻣﺘﻮﻗﻒ گردد.

ﺳوزاﻧدن رگھﺎی بینی : ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺤﻠﻮلھﺎی ﻣﺨﺼﻮص ﯾﺎ وﺳﺎﺋﻞ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﯾﺎ ﺣﺮارﺗﯽ رگھﺎ ﺳﻮزاﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ، ﺗﺎ ﺧﻮﻧﺮﯾﺰی ﻣﺘﻮف گردد. ﭘﺰﺷﮏ ﻗﺒﻞ ازﻋﻤﻞ ﺑﯿﻨﯽ ﺗﺎن را ﺑﯿ ﺤﺲ میکند

ﺑﺳﺗن ﺑﯾﻧﯽ ( ﺗﺎﻣﭘون ﺑﯾﻧﯽ ) : ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺮار دادن ﻧﻮﻋﯽ ﮔﺎز ﻣﺨﺼﻮص ﭘﺎﻧﺴﻤﺎﻧﻲ ، ﯾﺎ ﻻﺳﺘﯿﮏ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎد ﮐﺮدن مانند ﺑﺎﻟﻮن درون ﺑﯿﻨﯽ ﻣﻲﺗﻮان ﺟﻠﻮی ﺧﻮﻧﺮﻳﺰی را ﮔﺮﻓﺖ که اﻳﻦ ﻛﺎر ﻓﺸﺎر ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮ رﮔها ﻣﯽآورد و ﺧﻮﻧﺮﯾﺰی را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﯽ کند.

اضافه کردن نظر