پرتقال SWEET ORANGE با نام علمی CITRUS SINENSIS از خانواده RUTACEAE و نام دیگر پرتقال مالته است دانستنیهای علمی درمورد پرتقال این است که معروفترین گونه اصلاح شده پرتقال در دنیا تامسون ناول و پرتقال اولیه، کوچک، تلخ و پر از هسته بوده که در اثر تربیت مهندسی ژنتیکی و همچنین انتخاب نوع بهتر و کود کافی درشت تر و شیرین تر شدهاست. پرتقال ابتدا از چین به هندوستان برده شده و سپس آنجا به نقاط دیگر دنیا راه پیدا کرد
گیاهشناسی
خصوصیات ظاهری پرتقال در این استکه درخت همیشه سبز و ارتفاع آن تا ۱۰ متر هم میرسد. پرتقال درختی کوچک دارای برگهای سبز و گلهای سفید. پوست پرتقال نارنجی رنگ، کمی ناصاف و میوه آن بسته به انواع مختلف شیرین و ترش، زرد رنگ و یا قرمز بوده و بسته به انواع مختلف دارای رنگ زرد، زرد تیره و قرمز می باشد و برگ ها سبز تیره و چرمی را داراست
شرایط محیط رشد درخت پرتقال در خاک های سبک شنی رسی با PH5 تا 7 عموما برای توسعه کشت مرکبات مناسب می باشند. در شمال ایران خطر سرما و بالا بودن سطح آب زیرزمینی و در جنوب مشکل گرما، شوری و کم آبی وجود داشته که در توسعه کشت و احداث باغات مرکبات باید مورد توجه قرار بگیرد. مناسبترین دما برای حداکثر رشد 25 تا 28 درجه سانتیگراد است و در شمال زمينهای واقع در شيبهای رو به جنوب دامنه البرز در كنار دريای مازندران بوده كه از ساير نقاط آن منطقه برای كشت مركبات مناسب تر میباشد و بيشتر درختان مرکبات به بافت خاك حساسيت زيادی نشان داده و اگر خاك دارای عمق و زهكشی كافی بلشند و از pH مناسبی نيز برخوردار باشد به خوبی در آن رشد نموده و محصول كافی خواهند داد
تکثیر نهال پرتقال : ارقام مختلف پرتقال را با پیوند شكمی روی پایه های نارنج كه از بذر حاصل شده باشند تکثیر داده و روش توليد نهال پرتقال هرچه كه باشد ، كيفيت نهال بالاترين اهميت را در رشد آن و محصول دهی درخت خواهد داشت . باغدار بايد كوشش كند كه بهترين نهال ممكن را هر چند با قيمتی بسيار بالاتر از معمول ، تهيه نماید ، زيرا درختان حاصل از چنين نهالهايی نه تنها در چند سال اول باروری جبران مخارج اضافی را خواهند كرد ، بلكه بعد از آن نيز پوسته ، نسبت به درختان حاصله از نهالهای نامرغوب منافع بيشتری را دارند
هنگام خريد نهال ، بايد سعی کنید كه كليه نهالها دارای ريشه قوی و سالم بوده و چون به طور معمول بيرون آوردن گياهان از زمين و ترابری آنها از خزانه به محل كشت و در زمستان انجام شده بايد از آسيب ديدن ريشهها توسط سرما جلوگيری به عمل آيد و بعد از رسيدن به محل باغ نيز بايد سریعا ريشهها را در زير خاك قرار و تا زمان كشت در همانجا نگاهداری شود در مناطق شمال ایران و همچنین در جنوب ایران كشت میگردد
ارزش غذایی پرتقال:
100 گرم پرتقال بدون پوست حاوی ارزش غذایی زیر میباشد: کالری ۴۷ چربی، ۱۲ گرم فیبرهای غذایی، ۲ گرم پروتئین، ۱ گرم ویتامین آ، ویتامین ث، ۵۳.۲ میلی گرم ویتامین ای ،۰.۲ میلی گرم تیامین (ویتامین ب١)، ۰.۱ میلی گرم (ویتامین ب٣)، ۰.۳ درصد ویتامین ب ،۶ ۰.۱ میلی گرم فولات (ویتامین ب٩)، ۳۰ میکروگرم اسید پانتوتنیک (ویتامین ب۵)، ۳ میلی گرم کولین، ۸.۴ میلی گرم کلسیم ،۴۰ میلی گرم آهن، ۰.۱ میلی گرم منیزیم، ۱۰ میلی گرم فسفر ،۱۴ میلی گرم پتاسیم، ۱۸۱ میلی گرم سلنیوم، ۰.۵ میکروگرم آب
خواص پرتقال
پرتقال سرشار از ویتامین C است. اسانسی که از گل های پرتقال گرفته و بنام روغن نرولی Neroli Oil معروف است که دارای بوئی بسیار مطبوع بوده و خیلی گران بوده و در عطر سازی از آن استفاده میشود.
میوه پرتقال از انواع وسیعی مواد مغذی گیاهی و انواع مختلف فیبر غذایی برخوردار بوده که حاوی آنتی اكسیدان شامل آلفا و بتاكاروتن، لوتئین و بتا كه پیتوزانتین می باشد. پوست و آب پرتقال تقویت كننده معده، ضد نفخ و ادرارآور است
مصرف جوشانده پوست پرتقال، برای آرام كردن سرفه، رفع سرماخوردگی و سوء هاضمه مفید می باشد. پوست آن به عنوان مرهم برای اگزما و ناراحتی های پوستی مفید و پرتقال به طور كلی ضد اسپاسم و آرام بخش است. اسانس پرتقال اثر ضد عفونی كننده است و از پوست آن گرفته می شود، اما چون خیلی زود فاسد می شود، همیشه باید تازه مصرف و اگر نگهداری شود برای مدت كم، در جای تاریك و خنك باید گذاشته شود.
مرکبات به خصوص پرتقال خطر بروز سکته های مغزی را کاهش و میوه ای لذیذ و خوش عطر که به دلیل تمامی خواصش نقشی غیر قابل انکار در حفظ سلامت جسمانی ما ایفا خواهد کرد.
خوردن روزانه یک لیوان آب پرتقال یا یک عدد پرتقال نیاز بدن به انواع ویتامین ها، آهن، کلسیم، پتاسیم و سدیم را بر طرف کرده و سیستم ایمنی بدن در برابر انواع ویروس ها را تقویت می کند.
ریشه پرتقال از جنوب شرقی آسیا (چین و هند) بوده و یک میوه پیوندی میباشد که در دوران باستان احتمالاً با پیوند نارنگی و پومیلو پرورش داده شده است.
عدسی چشم انسان به طور طبیعی حاوی مقادیر بالایی از ویتامین C و افرادی که کمتر از 125 میلی گرم «ویتامین C» در روز مصرف می کنند، چهار برابر بیشتر با خطر ابتلا به آب مروارید، در مقایسه با افرادی که بیش از 500 میلی گرم در روز مصرف دارند، مواجه می باشند. بنابراین مصرف مرکبات به حفاظت از عدسی ها در برابر آب مروارید کمک شایانی مینماید.
پرتقال و آب آن سرشار از ماده مغذی گیاهی هسپریتین (hesperitin) میباشد که در تحقیقات آزمایشگاهی، عصاره هیسپریتین باعث مهار رشد سلول های سرطانی سینه و تشکیل تومور شده و هسپریدین (یکی از انواع هسپریتین) به پیشگیری از بروز سرطان حفره دهانی کمک کرده و پوست پرتقال دارای مواد مغذی گیاهی به نام نوبیلتین و تنجرتین بوده که سبب متوقف کردن حملات سلول های سرطانی می گردد آب پرتقال سرشار از ماده مغذی گیاهی لیمونوئید میباشد که آن هم دارای خواص ضد سرطانی داشته
آب پرتقال به دلیل دارابودن پروتئین و کلسیم قابل جذب و نیز قند کافی، یک ماده مغذی و مقوی محسوب شده که می توان به منظور تقویت عمومی بدن از آن استفاده کرد و وجود هورمون های نمو، کلسیم، فسفر، آهن، ویتامینA و ویتامین C در پرتقال، شرایط لازم را برای رشد ونمو استخوان ها و عاج سازی به منظور استحکام دندان ها فراهم خواهد اورد
برای تقویت و رشد اطفال و نیز تأمین موادلازم بدن، مصرف آن به زنان باردار و شیرده توصیه و مصرف پرتقال به دلیل این که حاوی موادمعدنی کافی به ویژه پتاسیم میباشد که منجر به افزایش حجم ادرار در طول شبانه روز شده و از این طریق سموم بدن دفع می شود که در نتیجه انسان را با نشاط می سازد. لازم به ذکر بوده آن عده از بیماران آسمی، رماتیسمی و پوستی که روزانه مقداری ترکیبات کورتون مصرف می نمایند برای جلوگیری از خیز و عوارض دیگر، پیوسته باید مقداری پتاسیم مصرف که البته طبیعی ترین راه، مصرف پرتقال بوده و همچنین خوردن پرتقال ضد اسپاسم و آرام بخش میباشد .
کسانی که آسم دارند اگر هر روز پرتقال یا آب پرتقال مصرف تا بیماریشان کاهش یابد. روزانه بین ۴ تا ۵ عدد پرتقال میل کنند
ضد قی و ضد سم است. نرم کننده سینه بشمار امده و سی کنید در فواصل غذاهای روزانه میل کنید. پرتقال خون را تصفیه و تشنگی را فرو مینشاند.
آب پرتقال برای ناراحتی صفرایی مفید و به اضافه عسل یک نوشیدنی خوبی برای کسانی که درد مفاصل دارند محسوب میشود
افرادی که در اثر مصرف زیاد گوشت و پروتئین خون خود را مسموم کردهاند هیچ چیز بهتر از پرتقال و مرکبات نبوده و آب پرتقال برای درمان بیماریهای عفونی چون سفلیس، سوزاک، آبله، سرخک، مخملک، تیفوس، تب زرد و جوشهای صورت بسیار مفید است.
پرتقال درمان کننده یبوست بخصوص در کودکان میباشد که باید هر ساعت یک عدد پرتقال میل کنید به مدت یک هفته یا اینکه پرتقال را با نان سبوسدار به عنوان غذا میل شود. برای کودکان روزی یک عدد پرتقال مناسب است.
کسانی که کولیت دارند اگر رژیم غذایی بگیرند پرتقال به زودی بیماری آنها را رفع و هر ۲ ساعت یک پرتقال همراه ۲ عدد خرما میل شود. برای درمان رماتیسم پرتقال با آلو یا سیب درختی و انجیر میل شود.
افرادی که ترش میکنند اگر از پرتقال به عنوان غذا استفاده کننده خوب میشوند. پرتقال کرم روده را از بین برده
به افراد دیابتی توصیه می شود روزانه یک پرتقال برای کنترل قندخون خود مصرف کنند.
پرتقال کاهش دهنده کلسترول است و پوست سفید پرتقال و ورقه های نازک بین قسمت های داخل پرتقال بهترین دارو برای کاهش کلسترول خون بوده .
افرادی که فشارخونشان بالاست و برای کنترل آن دارو مصرف میکنند به احتمال زیاد به دلیل استفاده از داروهای ضد فشار خون و یا به دلیل بالابودن سدیم در بدنشان، پتاسیم آنها از حد طبیعی(۵-۵/۳) پائین تر آمده و مشکلاتی در وضع سلامت آن به وجود که این بیماران باید به طور مرتب پتاسیم خونشان را مورد آزمایش قرارداده که کاملاً زیر نظر باشند و آب پرتقال سرشار از پتاسیم بوده و در یک لیوان بزرگ آب پرتقال حدود ۳۵۰ میلی گرم پتاسیم وجود اهد داشت.
میوه های زرد مثل: موز،انواع مرکبات، زردآلو، هلو، انگور، خرما و طالبی نیز دارای پتاسیم فراوان هستند، ولی چون آب پرتقال کالری کمتری دارد مناسب تر بوده، زیرا مواد خوراکی که کالری زیاد تولید می کنند برای مبتلایان به فشار خون مناسب نخوهد بود
پرتقال گرچه اسيدي بوده اما خاصیت قليايی به بدن داده و برای افرادی که گوشت زياد مصرف می كنند و بدنشان اسيدی شده مفيد است .
ماسک صورت با پرتقال
ماسکی برای جوش ها غرور: یک پرتقال را پوست کرده و هسته ها و پوست های نازک پره های آن را جدا و بر روی پوست صورت خود بخوابانید و بعد از ۲۰ دقیقه با آب سرد بشویید. این ماسک برای درمان جوشهای غرور جوانی (آکنه) موثر میباشد اما افرادی که پوست خشک دارند نباید ان را مصرف کنند.
ماسک آب پرتقال: یک زرده تخم مرغ را با یک قاشق مرباخوری آب پرتقال، یک قاشق مرباخوری روغن بادام و شیره نارگیل اضافه کنید سپس به صورت بمالید و پس از ۲۰ دقیقه آن را بشویید. این ماسک برای پوست های معمولی استفاده شده
اسکراب پرتقال: یک عدد پرتقال را آب گرفته و چهار قاشق چایخوری جو را بپزید و کوبیده و به آن اضافه کنید. اسکراپ را بر روی پوست صورت و بدن تان بمالید و ماساژ داده و پس از ۳-۲ دقیقه بشویید.
ماسک عسل و پرتقال: قاشق غذاخوری عسل را با ۲ قاشق غذاخوری آب پرتقال مخلوط کرده و در حرارت ملایم هم بزنید و اکنون ماسک را روی صورت بمالید و پس از نیم ساعت با اب ولرم شسته و کرم مرطوب کننده مالیده شود.
براي برطرف كرده چين و چروك صورت وشادابی آن قسمت خوراكی پرتقال را بر روی صورتتان بماليد و پس از 15 دقيقه با آب بشوئيد .
مضرات پرتقال
در پرتقال موادی از نوع آلکالوئید ها وجود داشته که در مبتلایان به نارسائی کبد ایجاد حساسیت و ناراحتی کرده و بنابراین اینگونه افراد باید در مصرف پرتقال احتیاط و پرتقال با گوشت و ماهی سازگار نبوده به همین علت ۴ ساعت پس از خوردن ماهی خورده شود.