گريپ فروت با نام انگلیسی GRAPEFRUIT و نام علمی آن: CITRUS PARADISI MACF از خانواده مرکبات RUTACEAE ،ونام های دیگر این گیاه دارویی small shaddock ، forbidden fruitبوده است و این میوه را در زبان انگلیسی میوه خوشهای می گویند زیرا به شکل خوشه به مقدار زیادی حتی تا دوازده تا بر روی شاخه میروید مثل انگور،این میوه با پوست زردرنگ (گاهی سبز رنگ) و مزه ترش مایل به تلخی بوده و البت گاهی شیرین نیز میتواند باشد، گریپفروت احتمالاً از پیوند پرتقال و دارابی به دست آمده و در هم اکنون در چین، هند، خاورمیانه و در ایران هم در شمال و هم جنوب پرورش داده شده .
گريپ فروت يك ميوه اسيدی بوده و بهتر بوده كه آن را همراه ديگر مركبات مصرف نموده و هنگاميكه آن را مي بريد زود آنرا مصرف كنيد زيرا در اثر ماندن مواد موثر خوردا از دست داده و تلخ شده البته گريپ فروت از ليمو ترش كمتر اسيدي بوده بنابراين آنهائيكه نمي توانند از ليمو ترش استفاده نموده بهتر میباشد كه اين ميوه را بجای ليمو ترش مصرف نموده . قسمت هايی كه از درخت گريپ فروت مورد استفاده غذايي و پزشكي قرار مي گيرد ميوه و گل آن بوده است.
تاریخچه گریپ فروت
اين ميوه كه يكي از مركبات مي بوده و بيشتر از 4000 سال پيش در هنئ و مالزي كاشته مي شده ،اما تا قرن شانزدهم ميلادي در ديگر كشورها ناشناخته مانده بود تا اينكه اسپانيائيها آنرا به كشورهاي ديگر برده شده و همچنین آمريكا 97% مصرف گريپ فروت دنيا را تامين مي نموده و تنها ايالت فلوريدا و تگزاس با هم 90% گريپ فروت آمريكا را توليد مي نموده اند .
گیاهشناسی گریپ فروت
گیاهی هیبرید بوده و اولین بار که کشف شد به آن میوه ممنوعه forbidden fruit گفته می شد و این گیاه حاصل تلاقی پرتقال C. × sinensis و C. grandis بوده و در ایالات متحده آمریکا بزرگترین تولید کننده گریپ فروت در دنیاست می بوده که بعد از آن چین و آفریقای جنوبی قرار دارند. همچنین گریپ فروت گیاهی همیشه سبز بوده و ارتفاع آن به 6-5 مترمی رسد اما البته ارتفاع 13 متر نیز در این گیاه گزارش شده است وبرگ های گریپ فروت سبز براق و تیره، بلند و کشیده و نازک می باشد، گل های آن سفید و به صورت تکی دیده می شود. میوه های زرد- نارنجی بوده و به طور معمول شکلی مانند یک کره پهن شده داشته و گوشت داخل آن اسیدی و ترش- شیرین بوده و رنگ داخل گریپ فروت به رقم آن بستگی داراست و ممکن است سفید، صورتی و یا قرمز باشد( معمولا رقمهایی با گوشت قرمز شیرینتر هستند). گریپ فروت مرکاپتان یک ترپن دارای سولفور بوده و یکی از ترکیبات مهم در تعیین مزه و عطر گریپ فروت است.
انواع ارقام
ارقام معروف گریپ فروت عبارتند از: Duncan( سفید و دانه دار)، Marsh( بی دانه)، Foster( صورتی، دانه دار)، Thompson( صورتی، بدون دانه) و redblush( قرمز و بدون دانه).
مقاومت این گیاه به سرما کمتر از پرتقال بوده و گریپ فروت به روزهایی داغ و شب هایی گرم نیاز داشته و این گیاه تحمل خشکی را دارد ولی محصول آن کاهش یافته است و بهترین رشد را در خامهای لومی ماسه ای با زهکش مناسب و pHبین 6 تا 7 داشته. خاک باید عمیق بوده تا فضای کافی برای رشد ریشه ها وجود داشته باشد. گریپ فروت برای رشد مناسب به نور کامل آفتاب نیاز داشته است.
بهترین راه برای تکثیر گریپ فروت پیوند دادن آن وده وتکثیر این گیاه با بذر می تواند منجر به گیاهانی شود که شبیه گیاه مادری نباشد وپایه هایی که معمولا برای پیوند گریپ فروت استفاده می گردد rough lemon و پرتقال بوده.
ترکیبات موجود در گریپ فروت: این گیاه دارویی دارای مواد مغذی زیادی است که در رژیم غذایی نقش مهمی داشته. گریپ فروت منبع خوبی برای تامین ویتامین C و فیبر بوده. ارقام قرمز و صورتی گریپ فروت سرشار از آنتی اکسیدان لیکوپن است. مطالعات نشان داده اند که گریپ فروت به کاهش کلسترول خون کمک می نموده و برطبق یک فرضیه گریپ فروت می تواند سوختن چربی ها در بدن را افزایش داده وعصاره بدست آمده از دانه های گریپ فروت خاصیت ضدقارچی را داشته است. همچنین غنی از فولات، آهن، کلسیم و سایر مواد معدنی می بوده انواع سرخ و صورتی آن انباشته از کاروتن یعنی زمینه ساز ویتامین ‹‹ آ›› بوده .دلرای 325 گرم پتاسیم، 25 میکروگرم فولات، 40 میلی گرم کلسیم و1 میلی گرم آهن بوده ویک فنجان حاوی گریپ فروت شیرین نشده( بدون شکر) به مقدار 95 میلی گرم ویتامین Cرا داراست.
این میوه دارای منبع غني ويتامين C و B1 مي بوده و پوست آن داراي مقدر زيادي پكتين بوده مهمترين تركيبات شيميايي گريپ فروت ناري گين ، ليموئين ، سسكي ترپين ، آلدئيد ، ژرانيول و كادينين مي بوده است .در صد گرم گريپ فروت مواد زير موجود است:انرژي 30 كالري،آب 88 گرم،پروتئين 0/3 گرم،چربي 0/13 گرم،كلسيم 11/5 ميلي گرم،فسفر 12 ميلي گرم،پتاسيم 130 ميلي گرم،آهن 0/2 ميلي گرم،ويتامين آ 1 واحد،ويتامين B 1 0/02 ميلي گرمTويتامين B 2 0/01 ميلي گرم،ويتامين B 3 0/01 ميلي گرم،ويتامين C 30 ميلي گرم بوده است.
بیماری های موجود در گریپ فروت: شانکر که عامل آن Xanthomonas axonopodis است. گیاهانی که به شدت آلوده شده اند را باید از بین برد ودر غیر اینصورت جریان باد می تواند به کم شدن آن کمک نموده . بیماری آفتاب سوختگی که عامل آن Spiroplasma citri بوده و باعث ایجاد لکه های سفت بر روی میوه می شود و عملکرد را کاهش می دهد. آنتراکنوز که در نتیجه آلودگی به Colletotrichum gloeosporioides ایجاد شده و سبب ریزش برگها، لکه های تیره روی میوه و برگها می شود. در این حالت باید از قارچها استفاده کرد. فیتوفترا از دیگر عوامل آلوده کننده گریپ فروت است که باعث ایجاد سوختگی گ ها و برگ ها شده و در نتیجه شرایط مرطوب و هوای خنک ایجاد می شود و از بیماری های رایج دیگر در گریپ فروت تریستزا می بوده که باعث کاهش عملکرد و رشد، بوته ای شدن گیاه و تشکیل بریدگی هایی بر روی درخت می گردد وعلت این بیماری شته ها و یا استفاده از ابزارهای آلوده بوده و از آفات مهم گریپ فروت هم می توان به تریپسها اشاره کرد که از میوه ها تغذیه نموده و سبب زخم شدن میوه ها می شوند.
خواص دارویی گریپ فروت
گریپ فرود دارای ترکیبات پلی فنولیکی مانند فلاوون نارینجین بوده که این ترکیبات می توانند فعالیت آنزیم CYP3A4 ایزومراز را در روده کوچک محدود می نماید و این آنزیم متابولیزه کننده داروهاست و به همین دلیل بوده که گریپ فروت با بسیاری از داروها تداخل داشته و محققان تاکنون 85 دارو را معرفی نموده اند که مصرف همزمان آنها با گریپ فروت تداخل داشته و سبب می شود که این داروها به صورت جذب نشده در خون باقی مانده و در نتیجه، دز آنها در خون بالا می رود و مسمومیت دارویی ایجاد نموده و در مجله انجمن پزشکی کانادا ذکر گردیده که از سال 2008 تا 2012 تعداد داروهایی که مصرف همزمان آنها با گریپ فروت موجب مسمومیت دارویی می شود از 17% به 43% افزایش یافته و به طور کلی داروهایی که با گریپ فروت تداخل دارند 3 مشخصه اصلی داشته : مصرف خوراکی داشته و وارد گردش خون می شوند و متابولیزم آنها توسط آنزیم CYP3A4 صورت می گیرد. از آنجاییکه گریپ فروت می تواند از فعالیت برخی آنزیمها جلوگیری نموده و فرضیه ای مطرح شده که مبنی بر اینکه این میوه می تواند در ایجاد برخی سرطان های وابسته به هورمونها هم نقش داشته و در مطالعه ای که در سال 2007 انجام گردیده نشان داده شد که زنانی که روزانه یک چهارم گریپ فروت را مصرف می نمایند 30% بیشتر از سایرین به سرطان سینه در دوران بعد از یائسگی مبتلا می نمایند و این تحقیقات دلیل این امر را بازداری گریپ فروت از فعالیت آنزیم CYP3A4 دانسته که هورمون استروژن را متابولیزه می نموده و با وجود این، یک مطالعه در سال 2008 این ادعا را رد نمود و اعلام کرده که مصرف گریپ فروت نه تنها باعث ایجاد سرطان سینه در زنان نمی گردد حتی میزان آن را در زنانی که از درمانهای هورمونی استفاده نمی شوند را کاهش می دهد.
باعث افزایش اشتها در افراد شده، عمل هضم را آسان می نماید و جریان عصیر معدی و ترشح کیسه ی صفرا را سرعت می بخشد ،گریپ فروت دارای ویتامین های ‹‹ ث ›› و ‹‹ پ ›› بوده. این دو ویتامین در حفظ سلامت قلب و عروق بدن مؤثر بوده است ،گریپ فرود به تولید قند و مواد حیاتی دستگاه بدن کمک می نماید ،دارای خاصیت ضد تشنج و لرز بوده و گل هاي گريپ فروت از نظر طبي خاصيت ضد تشنج و لرز داشته و دم کرده ی گل هایشان را اگرموقع تشنج زکام و تب بنوشند مفید بوده و همچنین برای رفع تب آب گریپ فروت مفید است.ضد سرماخوردگی بوده، مواد سمي را از بدن دفع کرده و دليل آن اين است كه هنگاميكه از گريپ فروت استفاده مي كنيد بعلت دفع مواد زائد ممكن بوده که اسهال توليد شود.دارای خاصیت ضد افسردگی بوده.
اگر گریپ فروت را صبح ناشتا بخورند ، خواص ادرارآور آن زیاد می شود و سموم را از بدن خارج می نماید، سبب تصفیه خون شده و کلیه و کبد را پاک می سازد ،ضد خون ریزی بواسیر بوده ، میوه ای خنک و عطش را رفع می کند ، اختلالات مفصلی را درمان ، برای کسانی که موهای سرشان می شکند ، تجویز می گردد ،برای افرادی که عفونت های ریوی و تب خیز دارند مفید بوده ، علاوه بر مواد معدنی ( آهن و کلسیم ) دارای ویتامین های ‹‹ آ››، ‹‹ ب ـ1›› ،‹‹ ب ـ2›› ، ‹‹ ث ›› و ‹‹ پ پ ›› نیز بوده .
در قدیم بسیاری از مردم، ازخوردن گریپ فروت بدون شکر، به خاطره عصاره ی تلخ و ترش آن، خودداری می نموده اند، ولی به طور معمول با آمیختن آب گریپ فروت سرخ یا صورتی با سفید، مزه ی شیرین حاصل می گردد،اگر آب پرتقال یا گریپ فروت را با هم در مخلوط کرده، نوشابه ای نیروبخشی پدید می آید که نیاز به شیرین کردن ندارد.این میوه دارویی سرشار از پکتین (الیاف گیاهی حل شدنی ) بوده که به کاهش کلسترول خون کمک می نماید وبه عنوان مثال، گریپ فروت های سرخ وصورتی، سرشار از لیکوپن بوده اند واین ماده، یک ماده ی ضد اکسید کننده می باشد که به نظر می آید خطر بزرگ شدن پروستات را کاهش می دهد.
چربی را سوزانده وبرای لاغری و افرادی که میخواند کاهش وزن داشته باشند مفید است و برای این کار چنان چه می خواهید از وزن تان کم شود، روزانه قبل ازهرخوراکی، آن را بخورید تا جلوی پرخوری تان را بگیرد. اگر ناشتا خورده شود فشار خون را پائین آورده و قبل از نهار میل شود برای درمان واریس مفید بوده و قبل از غذا برای رفع چاقی مصرف می شود.
تعداد یک عدد گریپ فروت بزرگ تقریبا ۳۰ گرم کربوهیدرات داشته و افراد دیابتی هم میتوانند از این میوه استفاده نموده وماسک گریپ فروت برای پوست های چرب مناسب بوده و برای این کار یک پارچه تمیز را آغشته به آب آن کنید روی پوست بگذارید. گذاشتن ناخن در آب گریپ فرود و خوردن آن از شکستن ناخن جلوگیری می شود وشستشوی مو با آب گریپ فروت به اضافه عرق مورد از شکستگی مو جلوگیری نموده واین میوه دارای طبع آن سرد بوده. مصرف گریپ فروت میتواند فشارخون بارداری را کاهش بدهد و از زایمان زودرس جلوگیری نماید.
این میوه داروی خواب بشمار امده و اگر مشکل بیخوابی دارید مي خواهيد خواب خوش و سنگين داشته باشيد يك گريپ فروت و يا آب آن را گرفته قبل از رفتن به رختخواب آن را میل کنید . افرادی که كليه و مثانه و كيسه صفرايشان سنگ توليد مي نمایند حتما بايد گريپ فروت میل کنند زيرا گريپ فروت از درست شدن سنگ جلوگيری نموده. رگها را از وجود چربي ها و مواد رسوب كرده پاك مي نماید و پيشرفت تصلب شرائين را متوقف ساخته .
هسته گريپ فروت دارای خواص بسياری دارد زيرا ميكرب كش ، ضد قارچ و ضد Yeast بوده و البته عصاره هسته گريپ فروت بصورت قرص و كپسول در فروشگاههاي گياهان دارويي و يا برخي از داروخانه ها موجود بوده و مي توانيد خريداری كرده و مصرف شود و يا اينكه هسته هاي گريپ فروت را جمع آوری نموده و خشك كنيد سپس در داخل آسياب برقي بریزید و پودر شود و هر روز مقدر يك قاشق چايخوری از آن را با آب ميل و يا اينكه همانطوري كه گفته شد همه گريپ فروت را با پوست سفيد آن دو هسته آن در داخل مخلوط كن برقي ريخته و مصرف گردد.
پژوهش های که برای تاثیر گریپ فروت بر سلامتی انجام داده اند:
پژوهش های كه جديدا روي بيماران مبتلا به كلسترول بالا انجام گردیده نشان داده كه مصرف دو عدد گريپ فروت در روز كلسترول خون را بطور متوسط 10% پائين مي آورد و حتي مقدر HDL را كه چربي مفيد بوده را بالا مي برد، بنابراين كساني كه مبتلا به عارضه كلسترل بالا هستند بايد گريپ فروت را با پوست مصرف نمو ده زيرا پكتين و ويتامين P در قسمت سفيدی پوست گريپ فروت وجود داشته است .
پژوهشهای دیگری كه در روي خوك ها انجام گرفته نشان داده كه گريپ فروت در سلامتي شريانها اثر معجزه آسائي داشته و دانشمندان به يك دسته از خوك ها غذاهای چرب ولي همراه با پكتين گريپ فروت داشته اند و به دسته ديگر بدون پكتين گريپ فروت دسته اول عمر بيشتر را دارا شدند و بعد از تشريح جسد آنها بهيچ وجه اثري از تصلب شرائين مخصوصا در شريانهاي اكليلی قلب و آئورت ديده نشد در حاليكه دسته دوم كه فقط غذاهاي چرب مصرف كرده بودند مبتلا به تصلب شرائين و كلسترل بالا شدند که جای تامل است .
محققان ژاپنی چند سال پيش آزمايشهایي در مورد اثر گريپ فروت روی سرطان بر رویموشها انجام گرفته شد ، به موشهایی كه مبتلا به سرطان بودند عصاره گريپ فروت تزريق نموده اند و با كمال تعجب مشاهده کردند كه رشد غده سرطاني در آنها متوقف گردید و پس از چندي همه آنها بهبود يافته و آنها نتيجه گرفتند كه در گريپ فروت و مخصوصا در پوست آن ماده ضد سرطان وجود داشته اند .
روش کاشت ونحوه کاشت گیاه گریپ فروت
مرکبات دارای انواع گوناگونی هستند که از جمله ی آن ها می توان پرتقال، گریپ فروت، انواع لیموشیرین و لیمو ترش را نام برد ودرخت مرکبات در مناطق گرمسیر خوب رشد نموده و در جاهای روبازی که زمستانش حتی کمی سرد باشد خوب به عمل نخواهد امد
خاک مورد نیاز گریپ فروت:بهترین رشد را در خاک های غنی و شنی با زهکش خوب داشته و در موقع کاشت، گودالی را با عمق یک متر حفر کرده و خاک مناسب ریخته و سطح آن را به حالت تپه مانند درآورده ، بطوریکه بعد از کاشت، طوقه گیاه در بالاترین سطح قرار گرفته و در بهار کود شیمیایی و در پاییز کود دامی پوسیده داده شود. استفاده از کودی با نسبت ۱-۱-۲ برای این گیاه مناسب بوده است.
آبیاری مورد نیاز گریپ فروت: به مدت هفته ای یک بار آبیاری برای آن کافی می باشد و گریپ فروت نسبت به خشکی کشیدن تا حدی مقاوم است ولی عملکرد آن در خاک های غرقابی پایین را داشته. وهنگامی که به روش گفته شده در قسمت خاک گیاه را کاشته شود در این حالت که شیب بستر از تنه به طرف بیرون آمده ، مانع تجمع رطوبت در اطراف ریشه درخت می شود.
نور مورد نیاز گریپ فروت:محل کاشت این گیاه باید در مکانی باشد تا حداکثر آفتاب به آن تابیده شود و هرچه دما هوا گرم تر باشد میوه ها زودتر می رسند و در یک مکان گرم ۷ ماهه میوه ها رسیده و در مکانی سرد به سیزده ماه هم می رسد.
دما مورد نیاز گریپ فروت:درختان جوان در دمای منفی ۳ درجه خشک می گردند. گیاهان بالغ دماهای پایین تر را هم تحمل می کنند ولی در این دما میوه ها در ۳-۲ ساعت یخ زده می شود
تکثیر:برای تکثیر این گیاه از پیوند گریپ فروت بر روی پایه نارنج استفاده می نمایند
مضرات مصرف گریپ فروت:
می تواند باعث اختلال در تپش قلب گردد از اینرو افرادی که دچار بیماری های قلبی بوده اند نباید از این میوه استفاده نمود ومصرف این گیاه در میزان کم برای زنان باردار ممنوعیتی نداشته ولی میزان بیش از اندازه آن مجاز نبوده. گريپ فروت را نبايد به مراه تعدادی از داروها میل کرد زيرا اثر آنها را چندین برابر مي كند مثلا كسيكه داروی فشار خون مصرف مي نماید، اگر آنرا با گريپ فروت خورده شود اثر دارو زيادتر گردیده و شخص فشار خونش بشدت پائين مي آيد و خطرناك بوده.افرادحساس به مرکبات باید اجتناب کنند.
افرادی که سیزاپراید،داروهای ضد کلسترول استاتینی،سرترالین و بوسپیرون مصرف می نمایند ، با توجه به تداخل این داروها با آب گریپفروت، لازم است از مصرف آب گریپفروت باید پرهیز کنند.مصرف همزمان آب گریپفروت با داروهای ضد چربی خون مثل لواستاتین و آتروواستاتین، تداخل ایجاد و مصرف همزمان داروی معروف و پرمصرف لواستاتین با آب گریپفروت سه بار در روز و هر بار ۲ لیوان ، تاثیر این دارو را تا ۱۵ برابر افزایش خواهد داده.
کاربامازپین یک داروی ضد تشنج معروف و پرمصرف بوده که در درمان کننده صرع بوده و چنانچه همزمان با یک لیوان بزرگ (۳۰۰ میلی لیتر) آب گریپفروت تازه مصرف گردد، تاثیر آن حدود ۴۰ درصد افزایش یافته و کاربامازپین از جمله داروهایی بوده که مصرف مقادیر بیش از حد مورد نیاز آن حتی در مقادیر کم موجب بروز عوارض جانبی ناشی از مسمومیت را باعث می گردد. بنابراین مصرف همزمان آن با آب گریپ فروت ممنوع بوده وگریپفروت بر تاثیر پروژسترون خوراکی موجود در قرصهای پیشگیری از بارداری نیز تاثیر گذاشته و در مصرف توام آن با آب گریپ فروت غلظت خونی آن افزایش یافته.
گریپفروت با گروهی از داروهای اعصاب نیز تداخل اثر ایجاد میکند وبیمارانی که هر یک از سه داروی دیازپام، تربازولام و میدازولام در رژیم دارویی آنهاست، از مصرف هم زمان آب گریپفروت با این داروها،خودداری نموده . کلومیپرامین یک داروی ضد افسردگی است که در درمان اختلال وسواس نیز کاربرد داشته است. تجربه نشان داده که مصرف هم زمان آب گریپفروت با این دارو نیز موجب افزایش اثرات دارو می گردد.
روش نگهداری گریپ فروت :آن را میتوان تا یک هفته در دمای اتاق نگه داری کرد و در صورتی که به جای سرد کردن، آن را گرم کنید، پر آب تر می گردد وچنانچه بخواهید میوه را برای مدت طولانیتری نگهداری شود، باید آن را در جامیوهای گذاشته و در این صورت بین شش تا هشت هفته سالم میماندو قبل از آب گرفتن یا خوردن، می توان ان را در دمای اتاق قرار داده. برای انتخاب میوه سالم باید سعی کنید که گریپ فروتهای گرد، صاف و سنگین را برداشته چون آبدار هستند و گریپ فروتهایی که پوستشان زبر بوده، یا پفی و نرم هستند و یا یک طرفشان نوک تیز بوده نامرغوب میباشند. گریپ فروتهای براق که دو طرفشان اندکی صاف هستند مرغوب ترند و رنگ حنایی یا سایر کاستیهای پوستی گریپ فروت بی اهمیت بوده و در کیفیت میوه تأثیر را نداشته است و امکان دارد در دمای اتاق بتوانید بوی خوش، دلنواز و ملایم میوه مورد نظر را تشخیص داده ولی چنانچه میوه سرد باشد، رایحه مزبور به مشام نمیرسد.