سیب apple با نام علمی: Malus domestica درختی برگریز از خانواده گل سرخیان بوده که به خاطر مصرف میوه شیرین و گوشتیاش شناخته شده و در سرتاسر دنیا این درخت برای میوهاش کشت می شده و وسیعترین گونه ی رشدکرده از سرده مالوس می باشد.
منشأ این سیب در آسیای مرکزی یعنی جایی که امروزه هنوز هم گونه ی وحشی آن یعنی مالوس سیورسی یافت میشود. سیب پس از هزاران سال کشت در آسیا و اروپا، توسط مهاجران اروپایی به آمریکای شمالی برده شده و سیب در برخی از فرهنگها اهمیت مذهبی و اساطیری را داشته، از جمله فرهنگ اهالی اسکاندیناوی، یونان و مسیحیان اروپایی قدیم بوده و سیب همچنین یکی از سینهای اصلی هفتسین در مراسم عید نوروز ایرانیان بوده است.
نام های این میوه در لاهيجان و رودسر آسيب ،هسی و هسيب بو ده و در مازندران به آن سه مي گويند،سيب انواع مختلفی داشته که انواع وحشي آن كوچك و پرورش يافته آن درشت و برد می باشد و سيب نوع ترش و شيرين دارد .
درختان سیب حاصل از کاشت دانه بزرگ به وجود امده اما درختان حاصل از پیوند ریشه (ساقه زیرزمینی) کوچکند ویش از ۷٬۵۰۰ رقم سیب شناخته شده وجود خواهد داشت، و در نتیجه طیف وسیعی از ویژگیهای دلخواه به دست خواهد آمد. ارقام مختلف سیب برای سلیقهها و استفادههای مختلف از جمله آشپزی، مصرف خام و تولید شراب پرورش یافته است، درختان سیب معمولاً با پیوند زدن تکثیر پیدا می کند،گرچه سیبهای وحشی بهسادگی از دانه میرویند و درختان و میوه ی سیب مستعد تعدادی از آفتهای قارچی و باکتریایی قابل کنترل با روشهای ارگانیک و غیرارگانیک بوده است.
تاریخچه سیب: در سال۲۰۱۰ در حدود ۶۹ میلیون تن سیب در سراسر جهان به عمل آمده، که نیمی از این مقدار را کشورچین تولید کرده و ایالات متحده با بیش از ۶٪ تولید دنیا دومین تولیدکنندهٔ مهم بوده و همچنین درکشور ترکیه جایگاه سوم و ایتالیا، هندوستان و لهستان مقامهای بعدی را داشتهاند. سیب معمولاً به صورت خام مصرف میشود، اما در بسیاری از غذاها مخصوصا دسرها و نوشیدنیها مورد استفاده قرار میگردد.
درخت سیب از قدیمیترین درخت کاشته شده بحساب می اید،و میوههایش از طریق گزینش در طول هزاران سال اصلاح گردیده. گفته شده که پیدا کرد سیبهای کوچک در قزاقستان، در سال ۳۲۸ قبل از میلاد را، به اسکندر نسبت داده شده اند .سیبهایی که او به مقدونیه بازآورد شده ممکن است که جد ساقههای زیرزمینی کوتاه باشند، سیبهای زمستانی که در اواخر فصل پاییز چیده و در درجه حرارت بالای انجماد ذخیره می گردد و سیب هزاران سال غذای مهمی در آسیا و اروپا بشمار امده است.
سیب در سده هفدهم توسط گروهی از مهاجران به آمریکای شمالی آورده و نخستین باغ میوه ی قاره آمریکای شمالی در بوستون توسط کشیش ویلیام بلکستون در سال ۱۶۲۵ کشت گردید و تنها سیب بومی آمریکای شمالی سیب کرب بوده که به نام سیب روستایی هم خوانده می شود. سیبهای مختلف که به شکل دانه از اروپا آورده شده.
بری نگه داری بهتر سیب ها تا قرن سده بیستم، کشاورزان سیبهایشان را در طول زمستان برای استفاده مصرف خودشان و یا فروش، در زیرزمینهای ضد سرما ذخیره می نمایند همچنین در سده 21م ذخیرهسازی درازمدت محبوبیت پیدا کرده و از امکانات محیط کنترلشده برای تازه نگه داشتن سیب در طول سال استفاده شده و اماکن با محیط کنترلشده دارای رطوبت بالا، اکسیژن کم، و سطح کنترلشده ی دی اکسید کربن برای حفظ تازگی میوه بهره می برده
گیاهشناسی سیب :درخت سیب برگریزی بوده که معمولاً ارتفاعش در درختهای کاشته شده بین ۱٫۸ تا ۴٫۶ متر و در درختهای خودرو تا ۱۲ متر رسیده و در هنگام کشت، اندازه و شکل و تراکم شاخهها با انتخاب ساقه زیرزمینی و روش برش آن تعیین می گردد. برگها متناوب درخت سیب به رنگ سبز تیره و شکل تخم مرغی ساده با حاشیههای دندانهدار بوده و از سطح زیرین اندکی کرکدار می باشد. شکوفههای سیب در بهار همزمان با جوانه زدن برگ تولید شده و درخت سیب دارای گلآذین خوشهای با ۴ تا ۶ گل بوده. گلهای ۳ تا ۴ سانتیمتری (۱٫۲ میزان تا ۱٫۶ اینچ) دارای 5 گلبرگ برنگ سفید و کمی صورتی ،که بتدریج رنگ میبازد و گل مرکزی گلآذین «شاهگل» نامیده شده، که قبل از بقیه باز شده و میتواند به میوه ی بزرگتری تبدیل گردد.
میوه سیب در اواخر فصل تابستان یا پاییز میرسد، انواع متفاوتی با اندازههای بسیار متفاوتی وجود داشته. پوست سیبهای رسیده معمولاً به رنگ قرمز، زرد، سبز، صورتی، یا حنائی می بوده ،ا گرچه گونههای دو یا چند رنگ هم ممکن است یافت گردد. پوست میوه ممکن است که بطور کامل و یا قسمتی حنائی، زبر و قهوهای بوده و پوست بیرونی سیب با لایه محافظی از ترشحات مومی پوشانده شده و گوشت میوه سیب معمولاً سفید متمایل به رنگ زرد کمرنگ بوده است
ارزش غذایی برای هر صد گرم سیب بدین گونه است که دارای:ویتامین A 900 واحد،ویتامین B تیامین 07. میلیگرم،ویتامین C 5 میلیگرم،ویتامین جی مقدار نامعین،کلسیم 6 میلیگرم،آهن 3 میلیگرم،فسفر 10 میلیگرم،پتاسیم 130 میلیگرم،کربوهیدرات 14.9 گرم وکالری 58 بوده است.بر طبق پژوهش های انجام داده نشان داده شده که تاثیر آنتیاکسیدان صد گرم سیب برابر است با جذب 1500 میلیگرم ویتامین C در بدن .
سیب دارای 4 نوع شاخه است: نرک، لامبورد، براندی، سیخک (اسپور). اسپورها شاخههای کوتاهی با طول بین ۳ الی ۷ سانتیمتر بوده و در سال دوم در نوک شاخه جوانههای زایشی تولید می نمایند.
فلسفه میوه ممنوعه:اگرچه در کتاب سفر پیدایش، میوه ممنوع بهشت مشخص نگردیده اما سنتهای مشهور مسیحی آن را سیب میدانند که حوا آدم را با آن وسوسه نمود تا در خوردنش با وی سهیم گردد.درخت میوه ممنوع در کتاب سفر پیدایش ۲:۱۷«درخت شناخت خوب و بد» نامیده و «خوب و بد» به زبان لاتین bonum et malum است.همچنین در داستان آدم و حوا، سیب نمادی از دانش، ابدیت، وسوسه، کشاندن مرد به سوی گناه و خود گناه گردیده و گفته شده که غضروف تیروئید موجود در حنجرهٔ انسان سیب آدم نامیده و به خاطر اندیشهای که معتقد بود سیب مانده در گلوی آدم آن را ایجاد کذده و سیب به عنوان نماد اغوای جنسی، شاید به روش طعنهآمیز، برای اشاره به تمایلات جنسی انسان استفاده گردیده.
نماد سیب در فرهنگ عیدنوروز ایران:هفتسین سفرهای بوده که ایرانیان درهنگام نوروز قرار می گیرفته و به جز آینه، کتاب آسمانی، تنگ ماهی و تخممرغ، هفت چیز که با سین شروع می گردد و بر آن مینهند:سنجد، سیب، سبزه، سمنو، سیر، سرکه، سماق.
که بعد از سنجد دومین ظرفی که بر روی سفره ی هفتسین قرار داده میشود سیب بوده و سیب نماد سلامتی بحساب امده. ضربالمثل معروفی وجود دارد: «کسی که روزانه یک سیب بخورد، به پزشک نیازی نخواهد داشت.»
خواص دارویی سیب
این میوهی پرخاصیت به دلیل داشتن خواص دارویی فراوان در دسته گیاهان دارویی قرار گرفته شده و علاوه بر این که یک میان وعدهی ایده آل محسوب شده ، سرشار از مواد مغذی ضروری برای بهبود عملکرد بدن می بوده و برای رفع بیماری هایی چون : چاقی، سردرد، التهاب مفاصل،التهاب مثانه، کمخونی،سل،التهاب اعصاب،بیخوابی،زکام،سنگهای کیسه صفرا،انگل، بوی بد دهان و مفید بوده است.
سیب جلوی پیری زودرس را گرفته بدلیل داشتن آنتوسیانینها رنگدانههای طبیعی که با عملکرد آنتی اکسیدانی با سلولهای سرطانزا مقابله می نماید و همچنین میزان کلسترول بد(LDL) را کاهش داده و از تشکیل لختههای خونی پیشگیری می نماید. گلوتاتیون موجود در این میوه تأثیر ضدسرطانی داشته و قدرت دفاعی بدن در مقابل عفونتها را بالا خواهد برد.
سیب، دندانهایتان را براق کرده البته که مسلماً سیب نمیتواند جای مسواک را بگیرد اما به بهداشت دهان و دندان کمک زیادی کرده. گاز زدن و جویدن این میوه برای سلامت لثهها بسیار مفید وضروری است. علاوه بر این سیب باعث افزایش ترشح بزاق شده و برای همین مانع رشد میکروبها در دهان شده است و به این ترتیب امکان پوسیدگی دندانها نیز کاهش یافته است.
سیب، برای مقابله با سرطان مفید بوده و سیب حاوی ترکیباتی مانند اسید کافئیک، اسید کلوروژنیک، اسید الاژیک، فرولیک و ترکیبات فنولیک دیگری را داراست که برای همین میتواند از ابتلا به سرطانها پیشگیری نموده که سیب همچنین دارای خاصیت ضد سرطانی ، کاهش دهنده اسید اوریک، رفع کننده ی گرفتگی صدا، جلو گیری کننده از تصلب شرایین و ... می بوده است.
سیب، کلسترول خونتان را کاهش داده بدلیل داشتن حاوی فیبری محلول در آب به نام پکتین که این فیبر کلسترول بد خون(LDL) را کاهش داده و کمپوت سیب به دلیل سرشار بودن از این فیبر با اسهال مقابله نموده و باید بدانید که سیب با پوست حاوی حدود چهار گرم فیبر داشته که نیمی از آن فیبر پکتین می بوده.
سیب همچنین از ابتلا به آب مروارید جلوگیری نموده وکرستین یک فلاوونوئید بوده که خطر ابتلا به سرطان را کاهش داده و همچنین به پیشگیری از آب مروارید چشم کمک نموده و سیب حاوی کوئرستین می باشد و چشمهای شما را از ابتلا به این نوع بیماری محافظت میکند.
سیب فشار خون را کاهش داده وبرخی از تحقیقات علمی نشان داده که حتی بوییدن این میوه نیز کاهش دهنده فشار خون بوده و ایجاد آرامش می کند.
ماده ضد میکروبی فلورتین موجود درسیب بر انواع میکروارگانیسم های گرم مثبت و منفی موثر بوده و از این نظر عصاره سیب دارای خاصیت ضد میکروبی را داشته است و دربرخی از پژوهش های علمی نشان داده شده که عصاره سیب، عصاره انگور و چای، دارای قویترین امکان برای نابودی ویروس بشمار امده اند بطوریکه تقریبا 100درصد ویروس ها را از بین برده . پژوهشگران در یافته اند افرادی که نسبت به سایرین مقدار بیشتری سیب مصرف می کنند کمتر مبتلا به سرماخوردگی و ناراحتی های مربوط به قسمت فوقانی دستگاه تنفسی می شوند.
سیب یکی از میوه هایی که اگر روزانه مصرف شود از بسیاری بیماری های جلوگیری می نموده ومتخصصان هندی به برخی از خواص سیب اشاره نموده اند مانند:سیب منبع خوبی از فیبر محلول بوده که به کاهش اختلالات روده کمک می نموده و کنترل سطح انسولین را انجام داده ،این میوه دارای کالری کم در حدود 50-80 بوده و چربی و سدیم نداشته.
سیب سرشار از ویتامین B :ریبوفلاوین، تیامین و ویتامین B-6 بوده که در حفظ سلول های قرمز خون و سیستم عصبی موثر وضروری است وهمچنین مواد غذایی موجود در سیب به حفاظت از بدن در برابر اثرات مضر رادیکال های آزاد کمک می نموده است و خوردن یک عدد سیب بطور روزانه به کاهش کلسترول خون و نیز کاهش بیماریهای پوستی کمک می نماید.
سرکه سیب که به عنوان نوشیدنی از آن استفاده شده که از ایجاد سنگ کلیه پیشگیری نموده و پوست سیب، حاوی پکتین بوده که با تهیه گالاکترونیک میتواند مواد سمی را از بدن بیرون ببرد.
سيب يك ميوه قليايي و تميز كننده بدن بوده و به علت درا بودن پكتين زياد آب اضافي بدن را خارج نموده و سيب را مي توان برای برطرف كردن اسهال حتي براي كودكان بكار میبردو بدين منظور سيب را بايد رنده نمود و استفاده کرد و همچنین سيب را مي توان پخت و برای آنهايي كه روده تنبل داشته اند آن را بر روی آتش ملايمي بپزيد بهتر است ازظرف لعابي يا تفلان استفاده ، زيرا به اين طريق پكتين و ويتامين های آن حفظ مي شود.
شربت سيب بهترين دارو برای درمان سرفه و گرفتگي صدا بوده وبرای تهيه شربت سيب يك كيلو سيب راشسته و با پوست قطعه قطعه نموده و در يك ليتر آب بپزيد سپس آن را با پارچه نازكي صاف نموده و چند تكه قند به آن اضافه کرد و دوباره روی آتش ملايم قرار داده تا قوام بيايد وسپس آن را از روی آتش برداريد روزی سه تا چهار فنجان از اين شربت میل کنید همچنین سيب داراي مقدر زيادي كلسيم بوده و كلسيم به بدن كمك مي كند كه كلسيم غذاهای ديگر را نيز جذب نماید.
خوردن سيب يبوست را برطرف مو براي خستگي مفرط مفيد وضروری است ودم كرده برگ درخت سيب ادرار آور بوده و درمان كننده التهاب كليه و مثانه مي باشد،نوشيدن آب سيب داروی موثر برای درمان سرمخوردگي و گرفتگي صدا و سرفه بشمار امده است. سيب مقوي كبد و اشتها آور بوده،برای درمان تنگي نفس بسيار مفيد وحتي بوئيدن سيب نيز اين خاصيت را داشته وسيب پخته تقويت كننده معده ، كبد و دفع كننده سودا و سموم بدن بوده است . حرارت را از بدن خارج وباعث خنکی در بدن شده
سيب را رنده نموده و در دستمال بپيچيد و بر روی چشم بگذاريد درد چشم را برطرف مي نماید،خوردن سيب حتي برای آنهايي كه بيماری قند داشته اند مفيد بوده چراکه قند خون را بالا نمي برد،افرادی که مي خواهند لاغر شوند حتما بايد سيب را با پوست میل کنند ،دم كرده گل سيب داروی سرفه و تورم مجرای تنفسي بوده و داروی مناسبی برای درمان زخم ها مي باشد،به دلیل داشتن مقدر زيادی پكتين بهترين دارو براي سوء هاضمه بشمار می اید
آب سيب را مي توان براي تنقيه استفاده و اين تنقيه برای بيماريهاي روده موثر بوده است،پوست سيب را مانند چائي دم نموده و بياشاميد اين دم وش سیب بهترين دوست كليه بوده .آب سيب را می توان با ابميوه گيری در منزل تهيه و فورا آن را بنوشيد زيرا در اثر ماندن آنزيم اي خود را از دست داده ،برای زيبايي پوست استفاده زيادی برای درد بخصوص برای از بين بردن چين و چروك پوست موثر بوده و بدين منظور آب سيب را صبح و شب روي پوست گردن و صورت مالیده و ماساژ داده که البته هميشه آب سيب تازه استفاده نمایید.، همچنین سيب رابپزيد و سپس له مایید و با شير مخلوط و اين مخلوط را بصورت نيم گرم بر روي پوست بگذاريد و بعد از چند دقيقه آنرا برداريد ماسک صورت مناسبی رای لطافت بحساب می اید،سيب درطب قديم معالج نقرس و بيماريهای عصبي بکار برده می شده است
خواص سيب ترش
سيب ترش قابض بوده و حالت استفراغ و دل بهم خوردگي را از بين برده و اگر ان را بپزيد برای درمان اسهال خوني مناسب است،اب سيب ترش مخلوط با انار برای تقويت معده و درمان اسهال و دل بهم خوردگي بكار برده می شود،همچنین رب سيب ترش علاج اسهال ، استفراغ و درد و غم بوده ،مرباي شكوفه سيب برای ضعف معده و ازدياد نيروی جنسي ضروی است، این سیب برای آنهائيكه مزاج گرم داشته بسيار مفيد بود و بالعكس آنهائيكه مزاج سرد داشته اند بايد سيب شيرين بخورند
طرز مصرف سیب:
می توان بصورت خام،پخته مانند کنسرو ،بصورت اب یا رنده ،برای مصرف اشپزی کاربرد داشته
دسرها یی مانند : پای سیب، کیک سیب و .... سیب را اغلب پخته و یا در خورش ریخته و سیب را میتوان خشک نمود و یا با قرار دادن در درون آب، الکل و یا مایعات دیگر برای استفاده در آینده نگه داری نموده و در هنگام پخته شدن، انواعی از سیب به سادگی پورهای را تشکیل داده که به آن پوره سیب گفته و از کره سیب و مربای سیب نیز درست میشود و همچنین در غذاهای گوشتی هم از سیب استفاده میشود.
در انگلستان آب نبات سیب یک شیرینی سنتی بشمار می اید که با قرار دادن سیب در تافی داغ بطوری که کل آن از تافی پوشیده گردد و بعد از سردکردن آن درست میشود و قابل خوردن بوده و خوراک مشابه در ایالات متحده آبنبات سیب که در آب شکر غلیظ قرار داده میشود و کارامل سیب است که با کارامل سرد پوشیده شده و میل می شود.یهودیان در شروع سال نو یهودی به عنوان نماد سال نویی خوب و شیرین، سیب را در عسل زده و میل می کنند.
آفات و بیماریهای سیب:
درختان سیب مستعد تعدادی آفت حشره، بیماریهای قارچی و باکتریایی را داشته اندو تعدادی از باغهای تجاری برنامه استفاده از اسپریهای شیمیایی را برای بدست آوردن میوه ی با کیفیت، سلامتی درخت و محصول زیاد دنبال خود نموده که تمایل دیگر در مدیریت باغها استفاده از روشهای کشاورزی ارگانیک را داشتهکه در این روش استفاده از آفتکشها را ممنوع می نموده، گرچه تعدادی از آفتکشهای قدیمی مجاز بوده و برای نمونه روشهای کشاورزی ارگانیک شامل معرفی شکارچی طبیعی برای کاهش یک آفت ویژه میشوند.
آفتها و بیماریها رایج سیب عبارتند از: سفیدک، شته، لکه سیاه سیب.
سفیدک: علائم سفیدک سطحی معمولاً در فصل بهار به صورت لکههای خاکستری روشن بر روی برگها، جوانهها و گلها ظاهر شده و گلها به رنگ زرد کرمی درآمده شده و به خوبی رشد نمی نمایند. این بیماری میتواند به روشی که دور از روش درمانی بوتریتیس است، معالجه شود وکاهش موقعیتهای ایجاد کنندهٔ بیماری و سوزاندن گیاهان آلوده نخستین گام روشهای پیشنهادی برای درمان این بیماری بوده است.
شته: 5 گونه از انواع شته در سیب یافت شده، شته دانه سیب، شته سیب خوشبو، شته سیب، شته اسپیرا، شته سیب کرکدار. انواع شته از روی رنگشان، از روی ایامی از سال که زنده بوده اند و تفاوتهای شاخکهایشان که جفتی کوچک برآمده از پشت شته هستند شناسایی میشده اند که این شتهها از شاخوبرگ درختان تغذیه و آنها از قسمتهای سوزنمانند دهانشان برای مکیدن آبمیوه استفاده می کرده اند. گونههای خاص در صورت زیاد بودن تعدادشان رشد و قوت درخت را کاهش داده .
لکه سیاه سیب: لکه سیاه سیب موجب تشکیل لکه قهوهای زیتونی با بافت مخملی بر روی برگها ایجاد شده که بعدها به رنگ قهوهای و بافت چوبپنبهای شکل درمیآید. بیماری با تشکیل لکههای قهوهای مشابه با بافت مخملی یا چوبپنبهای روی میوه هم تأثیر خواهد گذاشت، لکه سیاه سیب با گسترش در سراسر قارچهایی که روی برگهای پیر درخت سیب در روی زمین تشکیل شده و در طول آبوهوای گرم بهار روی رشد سال جدید تأثیر میگذارد.
ار میان جدیترین بیماریهای سیب آتشک که یک بیماری باکتریایی، زنگ ژیمنوس پرانگیوم، و لکه سیاه، دو بیماری قارچی هستند. کرم سیب و مگس سیب 2 آفت دیگر هستند که روی درختان سیب تأثیر گذاشته و درختان جوان سیب مستعد آفتهای پستانداری چون موش و آهو هم هستند که از پوست نرم درخت بویژه در زمستان تغذیه می نموده است
کنترل بیماری آتشک سیب: کنترل به روش شیمیایی وبا استفاده از سم به تنهایی مشکل ویا غیر ممکن می باشد ،نظر به اينکه باکتری در شانکر ها زمستان گذرانی نموده و لذا حذف آن ها از شدت بيماری در سال بعد جلوگيری می نماید و بهتر است هرس در زمستان انجام گردد و چون زمانيکه برگ ها بر روی درخت باشند وبعضی از شانکر ها قابل رويت نخواهند بود و در بهار يا اوايل تابستان هرس نبايد انجام گردد، زيرا ممکن بوده که موجب سرايت بيماری به قسمت های سالم درخت گردد و شاخه های آلوده 15 سانتيمتر پائين تر از ناحيه سياه شده باید حذف گردند و هرس شاخه های کوچک ممکن است که در اواخر فصل تابستان انجام گردد، ولی حذف شاخه های قطور بايد در اواخر زمستان انجام گردد زيرا حذف کردن آن ها در آن زمان ممکن بوده و موجب رويش جديد باشد و هرس در فصل رويش حداقل سی سانتيمتر پائين تر از قسمت آلوده که تغيير رنگ يافته و بعمل آيد و در صورتي که فقط چند درخت آلوده وجود داشته باشدممکن می باشد که باحذف قسمت های آلوده بطور دقيق ، از اشاعه بيماری به ساير درختان جلوگيری نموده . برای جلوگيری از بيماری و شيوع آن لازم می باشد و البته باید درختان همه روزه مورد بازرسی قرار گيرد و قسمت های آلوده حذف گردند و سمپاشی با ترکيب بوردو ( 100ــ 0.75 ــ 0.25 ) شامل 1% روغن قبل از باز شدن شکوفه ها توصيه شده است.
مضرات مصرف سیب:
سعي كنيد هميشه سيب را با پوست بخوريد زيرا مقدر زيادی پكتين در پوست سيب وجود داشته و سيب هايي كه در بازارهایی در داخل ايران يا آمريكا و كانادا بفروش مي رسد بر روی آن دارای يك لايه چربي برای حفاظت آن مي باشند بنابراين حتما اين سيب ها را بدقت شسته و آنهائيكه معده ضعيف دارند بايد سيب را بسيار نازك پوست بگيرند كه پكتين ها و ويتامين های آن از بين نرود .بیشتر کشاورزان از روغن پارافین برای نگه داری سیب بکار میبرند که اگر با پوست خورده شود باعث ضرر در بدن می شود.