خربزه یا بطیخ MELON با نام علمی CUCUMIS MELO از خانواده کدوئیان CUCURBITACEAE
به طورکلی خانواده خربزه شامل انواع گرمک و طالبی نیز بوده که البته این دو نوع کم آبتر از خربزه میباشد. خربزه ها گیاهان قدیمی که در دنیای جدید اهلی شده و رقم های زیادی از آنها تولید شده است. شهرستان های گرمسار،سمنان و سرخه از مکان های مهم کشت خربزه در ایران است و بخش هایی از این میوه که در تغذیه و پزشکی استفاده عبارت اند از:گوشت، تخم و پوست میوه.
گیاهشناسی
خربزه گیاه یک ساله و یک پایه و در بعضی موارد دوپایه که میوه درشت و شیرین و آبدار دارد. بوته آن کوتاه و ساقههایش بر روی زمین خوابیده و بوته های خربزه شباهت زیادی به خیار دارند. گلها یک دوره در صبح زود باز شده و گرده افشانی توسط حشرات انجام می شود. در خاك های گرم و غنی و حاصلخيز خوب رشد کرده در آب و هواي خنك تر، خربزه را در گلخانه يا روي تخته هاي پهن پرورش که به وسیله حشرات گرده افشانی میگردد
بهترین رشد و عطر و طعم میوه خربزه و طالبی در آب و هوای گرم و خشک به دست که در دوره رسیدن میوه، شرایط آب و هوایی، ابری و بارانی باشد میوه کیفیت مناسبی پیدا نشده که حد نصاب درجه حرارت از 18 تا 24 درجه بوده و وقتی نور زیاد باشد رشد بهبود قابل ملاحظه ای خواهد و بذر طالبی و خربزه به دلیل اینکه از گیاهان حساس میباشند و در دمای پایین جوانه نمی زنند. خربزه و طالبی در انواع خاک ها قابل کشت بوده اما برای زودرسی بهتر است در خاک سبک مانند خاک های شنی لومی کشت شود.
خاک عمیق و منفذ دار برای رشد خربزه مناسب بوده و خاک های اسیدی را به خوبی تحمل و اسیدیته بهینه خاک برای خربزه و طالبی 7-6 میباشد و تنها در خاکهای حاصلخیز که دارای مواد غذایی آلی و معدنی کافی باشند، بهترین نتیجه را داده و بنابراین استفاده از کودهای آلی و شیمیایی برای زراعت این گیاهان بسیار ضروری بوده.
نحوه تکثیر خربزه این گیاهان بر ردیفهایی از برآمدگیهای خاکی و به صورت گروهی یا دستهای کشت شود. معمولا کشت خربزه و طالبی در زمین اصلی صورت گرفته که برای اینکار باید زمین به خوبی آماده شود و باید زمین را به صورت جوی و پشته در می آورند. در زراعت های سطوح کوچک در محل کاشت، گودالی حفر شده و بذور را در آن می کارند و آبیاری بطور منظم انجام شود.
آفات و بیماری های مهم خربزه : سفیدک سطحی Erysiphe cichoracearum، داغ زدگی Pythium ulyimum، کنه Tetranychus spp، شته خانواده Aphididae، مگس خربزه Myiopardalis pardalina ، عروسک خربزه Rhaphidopalpa foveicollis.
خواص دارویی خربزه
خربزه می تواند در خنک کردن ملایم، تمیز کردن و مرطوب نگه داشتن پوست کمک کرده که این گیاه همچنین جهت درمان سوختگی و خراشیدگی مفید به نظر رسیده و گل های خربزه خلط آور و قی آور می باشند. بذور خربزه ضد سرفه، هضم کننده غذا، تب بر و کرم زدا بوده و خربزه دارای مقدار زیادی ویتامین،D A،C و سلولز میباشد. وجود همین ویتامین آ برای پیشگیری از بیماریهای چشمی، جلوگیری از بیماریهای عفونی، طراوات و شادابی پوست از جمله اثرات خربزه به دلیل داشتن این ویتامین است.
میزان پتاسیم موجود در خربزه برای بیماران مبتلا به بیماری قلبی عروقی بسیار موثر میباشد و مصرف این ماده غذایی نقش به سزایی در پیشگیری از بیماریهای قلبی و عروقی داشته است.
خربزه رفع کننده یبوست و کمک کننده به هضم غذا، افزایش دهنده ادرار و دفع کننده کم خونی و سنگ مثانه و تولیدکننده عرق در بدن است و همچنین میوه خربزه، نقش این میوه را در طراوت و شادابی پوست و جلوگیری از بیماری های لثه موثر است.
خربزه باعث افزایش شیر در زنان شیرده شده و همچنین مصرفش در حین بارداری باعث زیبایی جنین خواهد شد و برای اشخاص مبتلا به سل ریوی و کم خونی مفید است و این میوه تابستانی رنگ چهره را روشن میکند
خربزه چون دارای قند است بسیار چاق کننده بوده و تاثیر مفیدی در مبتلایان به سل و یا کم خونی ایجاد کرده و به دلیل دارا بودن پتاسیم بسیار مدر بوده لذا سبب دفع مواد زاید و سموم موجود در خون شده و به فعالیت و شستشوی مثانه و کلیه ها کمک میکند و از احتباس ادرار و سنگ مجاری ادرار ممانعت کرده و به واسطه آب زیاد، مواد قندی را فورا جذب خون به همین دلیل باعث بالا رفتن قند خون و رفع خستگی و گرمازدگی می شود.پتاسیم مثل خربزه و پرتقال برای مبتلایان به فشارخون بالا مفید بوده و در پایین آوردن فشار خون تأثیر بسزایی داشته
ﺧﺮﺑﺰه ﺷﯿﺮﯾﻦ ﺗﺮس را از ﺑﯿﻦ برده و اﻧﺴﺎن ﺗﺮﺳﻮ را ﺷﺠﺎع و دﻟﯿﺮ میکند و ﺳﻠﻮل ﻫﺎی ﻣﻐﺰ را ﺗﻘﻮﯾﺖ کرده و ﻋﻀﻼت ﺑﺪن را ﺗﻘﻮﯾﺖ ، اﺳﺘﺨﻮان ﺑﻨﺪی را ﺗﮑﻤﯿﻞ و سبب رﺷﺪ و ﻧﻤﻮ ﺑﺪن شده و ﻣﻌﺪه و روده را ﭘﺎک و اﻋﺼﺎب را آرام و ﺗﻘﻮﯾﺖ کرده
گوشت خربزه یک ماده ضد تورم به شمار رفته و به شکل ضماد روی سوختگیهای سطحی پوست بدن استفاده و بدین منظو گوشت خربزه را له کرده و به صورت مرهم روی سوختگی های سطحی پوست بدن گذاشته، آن را معالجه خواهد کرد. برای درمان کک و مک و لکهای صورت، گوشت خربزه را له کرده و روی صورت بمالید و ماسک طبیعی را برای درمان امتحان کنید. وجود ویتامین C موجود در خربزه، موجب طراوت و شادابی پوست و روشن شدن رنگ پوست می شود.
به دلیل مواد فیبری و به خاطر وجود طعم و اسانسهایی که دارد یک محرک قوی شیمیایی برای دستگاه گوارش بشمار امده و بسیار ملین است و مصرف آن برای مبتلایان به نقرس، رماتیسم، بواسیر و خصوصا برای افردی که از یبوست رنج میبرند، بسیار توصیه شده و همچنین این میوه تاثیر خاصی در تخلیه میکروب و عفونتهای موجود در رودهها دارد.
خواص تخم خربزه
مغز تخم خربزه ی بو داده طبیعت گرم داشته و دارای خاصیت ادرار آور، نرم کنندهو افزایش دهنده میل جنسی میباشد.
دارای چربی، پروتئین، آهن و ویتامینE بوده و مانند تخم کدو ادرارآور، پاک کننده کلیه، مثانه و کبد، مسکن سوزش مجاری ادرار، ملین و افزایش دهنده میل جنسی بوده و برای تب های شدید مفید میباشد.اگر گوشت خربزه را له کنید و به صورت مرهم روی سوختگی های سطحی پوست بدن گذارید آن را معالجه میکند و تخم خربزه برای سرفه حاد، درد سینه و حلق و تب های شدید مفید وضروری بوده است.
ضرر خربزه با عسل
مصرف خربزه همراه با عسل به شدت دیر هضم بوده و معده توان هضم این مواد را به طور کامل نداشته و رفلکس معده را بر هم زده در نتیجه دردهای شدید در معده احساس خواهد شد که در این صورت باید فوری به پزشک مراجعه شود، زیرا این مشکل میتواند سبب مرگ افراد شود.
مضررات خربزه
علامت خربزه خوب آن است که سنگین و نسبتا سفت بوده و بخش انتهای آن را چون کمی فشار دهید مختصری فرو برود و برعکس آنچه که در ایران مرسوم است و خربزه را با غذا یا بعد از غذا به عنوان دسر می خورند، بهتر است با فاصله زیادی قبل از غذا آن را مصرف و در میان دو وعده غذایی مصرف گردد.
خوردن خربزه به همراه عسل خطرناک و مرگ آور بوده و ﺧﺮﺑﺰه ﮐﺎل ﺣﺎوی ﻣﺰه ﺗﺮﺷﯽ داشته ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﺧﺮﺑﺰه رﺳﯿﺪه و ﺷﯿﺮﯾﻦ، ﺗﺮس را در اﻧﺴﺎن افزوده و ﺷﺠﺎﻋﺖ را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽ ﺑﺮد عکس خربزه شیرین.
مصرف خربزه ﻗﺒﻞ از ﻏﺬا اﺳﻬﺎل و ورم رود را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه و خربزه چون دارای قند بوده بسیار چاقکننده بوده و از این رو افراد دارای اضافه وزن در مصرف آن احتیاط کنند.
خوردن خربزه کال در افرادی که معده ای ضعیف دارند ممکن بوده که تولید اسهال کند و خلط را افزایش بدهد. هر 100 گرم خربزه، ۸ گرم کربوهیدرات دارد که بیشترین نوع قند موجود در آن از نوع گلوکز و فروتوز بوده، بنابراین مصرف بیش از حد آن برای بیماران دیابتی توصیه نشده و این میوه برای سینه درد و سرماخوردگی بسیار مضر میباشد و سبب تب های صفراوی می شود. زیاد خوردن آن هم تولید گرمی کرده و زﯾﺎده روی در ﺧﻮردن ﺧﺮﺑﺰه، باعث ﻧﻔﺦ و اﯾﺠﺎد درد در ﻣﻌﺪه و روده ﻣﯽ ﺷﻮد.