کبک Partridge که در لهجه های مختلف فارسی به آن خاسه کو، زرج، ژرژ، کو، کوک می گويند با نام علمی: Perdicinae پرندگانی از تیره قرقاولان و خانواده ماکیان است که خصوصیات پرندگان وحشی شکاری را دارا ‌می‌باشد و دارای چهارده گونه مختلف از اين نوع پرنده  که تا کنون شناسايی شده و زيستگاه طبيعي اين پرنده از کوههای منطقه خاورميانه و آسيا از شرق يونان و جنوب بلغارستان ،آسياي صغير تا منچوري چين گسترده و کبک در آمريکاي شمالی، هاوايی و نيوزيلند نيز از جمعيت خوبی برخوردار شده و در ایران در مناطق حفاظت شده وجود دارد در کل زيستگاه طبيعی کبک در کویرها ،دامنه ها، کوه ها و صخره ها میباشد.

مشخصات ظاهری کبک:

وزن: از 510 تا 680 گرم با متوسط 595 گرم که نرها با وزن 510 تا 800 گرم  کمی از ماده ها با وزن 450 تا 680 گرم  از لحاظ طول و وزن بزرگتر بوده اند  

ترکيب پرها در هر دو جنس نر و ماده يکسان بوده و رنگ اين پرنده قهوه اي مايل به خاکستري در بالا و زرد کمرنگ در بخش شکمی است و يک خط سياه از قسمت جلوي سر آغاز و بعد از عبور از چشم ها و گردن در بخش بالای سينه تمام و سر و سينه خاکستری پرنده را از قسمت سفيد رنگ گلو جدا مینماید و پهلوی پرنده با ترکيبی از رنگ سياه و شاه بلوطی متمايل به سفيد پوشیده و پرهاي انتهايي بال کبک به رنگ شاه بلوطی بوده.

 نوک، لبه پلک ها، ساق و پاهای کبک به رنگ صورتی تا قرمز سير میباشد و اگرچه هر دو جنس نر و ماده ممکن است دارای يک سيخک کوچک در قوزک پا باشند اما اين معمولا از مشخصات جنس نر است و  کبک هاي نابالغ کوچکتر بوده و به رنگ قهوه اي و خاکستری  دیده میشوند و در زيستگاه طبيعی اين پرنده رنگ آن بسته به موقعيت جغرافيايي منطقه متغير بوده و رنگ پرندگان مناطق خشک تر و بيشتر متمايل به خاکستری و سفيد است.

توليد مثل کبک ها:

فواصل توليد مثل کبک ها بسته به شرايط محيطی در يک مرتبه در سال توليد مثل کرده و از فروردين آغاز شده و بسته به منطقه جغرافيايي ممکن بوده تا اواخر تير و اوايل مرداد نيز در مناطق سردسير ادامه پیدا شده.

تعداد تخم ها از 7 تا 21 عدد بوده و مدت زمان خوابيدن بر روی تخم ها 24 روز به طور متوسط بوده و کبک ها تک همسر بوده و نرها با نشان دادن تمايل خود به ماده با کج کردن سر و باز کردن بال ها و نمايش آنها در اواخر اسفند اقدام به جفت گيری کرده و هنگام خشکسالی و کمبود غذا، عمل توليد مثل ممکن است محدود به چند پرنده شود و نرها از ماده ها در مقابل نرهای ديگر محافظت کرده

آشيانه کبک از ساقه های ساده که گاهی با پر و خاشاک پوشانده شده و در ميان صخره ها و يا مناطق پر از بوته و خاشاک  تشکيل شده و يافتن آشيانه کبک ها مشکل شده و به خوبی تحت مطالعه قرار نگرفته شده و تعداد تخم ها بسته به شرايط محيطی از 7 تا 21 عدد متغير بوده و دوره خوابيدن روي تخم ها معمولا 24 روز بوده و اين عمل معمولا وظيفه ماده شده

 از اواسط ارديبهشت تا اواسط مرداد و جوجه ها از تخم بيرون امده و  بستگی به موفقيت تخم اول داشته و جوجه ها در هنگام بيرون آمدن از تخم, باهوش و توانا میباشد  و می توانند بعد از چند هفته شروع به پرواز کرده و بعد از گذشت 12 هفته و جوجه ها بالغ شده و کبک نرها معمولا تا زمان پرورش جوجه ها با خانواده می مانده  و برخی از آن ها بعد از تخمگذاری ماده  خانواده را ترک و به نرهای ديگر ملحق شده. هنوز زمان زيادی تا شناختن کامل عادات توليد مثل کبک ها مانده شده و مادر و شايد هم پدر  از جوجه ها مراقبت کرده تا آنها مستقل شده

نسل کبک ها به صورت جهاني در معرض خطر  نبوده و در اکثر مناطق  جمعيت آنها ثابت است يا در حال افزايش پیدا کرده با وجو اين  با از بين رفتن زيستگاه های طبيعی و شکار بيش از حد  ممکن بوده و بر جمعيت آنها موثر بوده و همچنين انتقال بيماری از مرغ های خانگی و يا بوقلمون ها  توانسته بر جمعيت آنها اثر گذار بوده است وکبک ها معمولا از گياهان مثل علف ها و دانه های آنها و همچنین برگ گياهان و ميوه بوته ها اگر در  دسترس  باشد تغذيه می کنند.به دلیل صرف اقتصادی پرورش کبک در بسیاری از مکان ها رواج پیدا کرده و از مشغل خانگی پر درامدمحسوب میشود

در هر 100 گرم گوشت کبک ۲۴٫۵ گرم آلبومین، ۱٫۴ گرم چربی و حدود ۱ تا ۱٫۵ گرم مواد معدنی ،انرژی 100گرم بر کالری ،پروتین وجود خواهد داشت

خواص کبک

مزاج گوشت کبک گرم و خشک در حد متوسط  بوده و گوشت ان از لطیفترین گوشت ها محسوب شده که هضم خوب و سریع دارد و قدرت تغذیه ای آن زیاد است و خون سالمی تولید می کند. مقدار پتاسیم این گوشت زیاد بوده و کلسیم، فسفر، منیزیم، آهن و گوگرد موجود در آن نیز می تواند نیاز بدن را تامین نماید

میزان پروتئین موجود در گوشت این پرنده در مقایسه با دیگر پرندگان ۵ تا ۱۰ درصد بیشتر بوده و انواع اسید آمینه ضروری در آن به وفور پیدا شده و به همین دلیل است که پزشکان در بعضی از نقاط دنیا برای بیماری‌هایی مثل ضعف اعصاب، ناراحتی‌‌های روانی و بی‌خوابی مصرف این گوشت را توصیه شده

گوشت کبک به دلیل چربی و کلسترول پایین توانسته  از بروز بیماری‌‌های قلبی‌ـ عروقی پیشگیری نموده و به دلیل غنی بودن از پتاسیم، مصرف به اندازه‌ آن برای افراد با فشارخون بالا مفید خواهد بود

همچنین گوشت کبک توانسته  نیاز بدن به فسفر، منیزیم، آهن و گوگرد را تامین نماید، به تقویت حافظه وپیشگیری از الزایمر  ،تقویت کننده قوای جنسی نیز میباشد و ضعف عمو‌می بدن را هم برطرف کند. در هر 100 گرم گوشت کبک به طور متوسط۴ گرم چربی وجود داشته و گوشت کبک برای همه افراد جامعه به خصوص کودکان و سالمندان، ‌مي‌تواند استفاده شود. گوشت کبک کمتر از سایر گوشت‌ها تولید اسیداوریک کرده و با این حال باید مصرف آن در بیماران مبتلا به نقرس بایدمحدود شود.

برای رفع فلج و لقوه (فلج صورت) ناشی از غلبه سردی از گوشت کبک غافل نشوید و  بیماری های ناشی از غلبه سردی در مغز، سینه، قلب، معده و کبد  را رفع میکند و تقویت کننده سیستم گوارشی بدن است

برای رفع یبوست ازدیاد نیروی جنسی و همچنین چاق کردن بدن گزینه مناسبی است که برای تامین خواص بیشتر گوشت و استخوان کبک را باهم بپزید و مصرف کنید (استخوان کبک نرم است و به راحتی میپزد) مانند غذای یخنی که گوشت و استخوان را باهم له کنید و میل نمایید

در طب سنتی گوشت کبک را برای افرادی که تب دارند مفید است  چرا که معتقدند گوشت کبک مي‌تواند باعث قوت بدن شود و تب را قطع  نماید و برای افرادی که در دوره نقاهت بیماری ها به سر میبرند برای بازیابی قوای بدنیشان  بسیار مفید است.

درباره خواص کبک امام موسی کاظم علیه السلام می فرمایند: گوشت کبک ساق را محکم کرده و تب را می برد

خواص تخم کبک

تخم کبک در مقایسه با تخم مرغ، به مراتب ارزش غذایی بالاتری داشته و تخم کبک به علت درصد پروتئین زیاد و درصد چربی کم مصارف فراوانی برای تمام سنین داشته و برای درمان بسیاری از بیماری ها موثر است و به دلیل سریع الهضم بودن تخم کبک، از آن برای برطرف کردن ضعف عمومی بدن، پرورش قوای فکری، تقویت قوای جنسی و تقویت دستگاه گوارش استفاده میگردد.

 تخم کبک برای کودکان، مادران باردار و شیرده، افراد مسن و افرادی که نیاز به پروتئین با جذب بالا دارند بسیار مفید است

ترکیبات تخم کبک تقریباً شبیه تخم بلدرچین است و بنابراین از لحاظ فسفر، آهن، ویتامین B1(تیامین) ویتامین B2(ریبوفلاوین) بسیار غنی میباشد و وزن و اندازه تخم کبک حدود 1.5 برابر تخم بلدرچین و حدود یک سوم تخم مرغ است

تخم کبک به دلیل خصوصیات ژنتیکی کبک و شرایط پرورش بسیار خوش طعم، لذیذ و مقوی میباشد و انواع اسیدهای آمینه کمیاب که در سایر منابع پروتئینی محدود و در تخم این پرنده به وفور وجود دارد. به همین دلیل پزشکان برای افراد مسن که احتیاج به ترمیم سلول های از دست رفته بافتهای خود داشته و برای حفظ و بازیابی سلامت و شادابی ایشان، مصرف تخم کبک را تجویز میکند

 از طرف دیگر وجود عناصر معدنی کمیاب و ویتامین های مورد نیاز بدن در تخم این پرنده آن را به دارویی معجزه آسا برای درمان امراض صعب‌العلاجی مثل آسم، تشنج، فشار خون، ضعف اعصاب و یا حتی در ناراحتیهای روانی و عقب افتادگی‌های جسمی و همچنین بیخوابی تبدیل کرده است. به هر حال تخم کبک برای کودکان رشد سریع و صحیح، برای نوجوانان هیجان و جنب و جوش، برای جوانان نشاط، برای میانسالان تندرستی و اطمینان و برای کهنسالان سلامت مجدد و تمدید قوا و شادابی را به ارمغان خواهد اورد

تخم کبک از لحاظ ترکیبات بسیار متناسب با نیازهای بدن انسان میباشد و مصرف چند عدد از آن در روز می تواند بیشتر احتیاجات غذایی بدن را تامین نموده که برای استفاده از تخم کبک می توانید در وعده صبحانه خود 3 یا 4 عدد تخم کبک را بصورت آب پز و یا نیمرو بدون یا با روغن کم میل کنید و این مقدار مصرف حداقل شما را حدود 5 ساعت سیر نگه داشته و تقریباً تمام نیازهای بدن شما را تامین مینماید.

البته مصرف بیش از اندازه تخم کبک مثل تخم مرغ می تواند برای تمامی افراد مشکلاتی را برای بدن ایجاد و بنابراین می توانید از تخم کبک بصورت هفتگی در تعداد محدود مثلا دو تاسه عدد در روز و هفته سه بار استفاده و به دلیل اندازه نسبتاً کوچک آن حدود 6دقیقه به راحتی آب پز می شود و بنابراین از آب پز کردن طولانی مدت آن خودداری کنید.

برای دستور پخت انواع غذاها با کبک به اینجا مراجعه شود

منبع ملی کالا

اضافه کردن نظر