گیاه دارویی کتان در منطقه وسیعی از اروپا و آُسیا  رشد میکند واز گیاه کتان استفاده های زیادی به عمل می آید.از الیاف کتان برای یافتن پارچه استفاده می گردد.پارچه کتان برای البسه مخصوصا در تابستان نوعی مناسب بشمار می رود،کتان گیاهی  بوده  که از قدیم الایام شناخته شده و بکار میرفته وحتی پرورش آن  در مصر در حدود 5 قرن قبل از میلاد مسیح معمول بوده.

گیاه کتان Flax  که با نام علمی: Linum Usitatissimum  گفته میشود  از دسته گیاهان گل دار، رده دولپه‌ای‌ها، راسته مالپیگی‌سانان، تیره کتانیان، سرده کتان می‌باشدو کتان اصالتاً متعلق به سرزمین‌های ساحل مدیترانه شرقی تا کشور هندوستان می بوده و احتمالاً برای نخستین بار در منطقه هلال حاصلخیز توسط کشاورزان پرورش یافته است و گیاه کتان به شکل گسترده‌ای در اتیوپی و مصر باستان کشت می‌گردد و در کشور گرجستان، در غارهایی که متعلق به دوران ماقبل تاریخ است، کتان‌های خشک شده‌ای کشف گردیده  که مربوط به ۳۰ هزار سال پیش از میلاد است. کانادا، چین، روسیه، هند، انگلستان، آمریکا، اتیوپی، قزاقستان، اوکراین و آرژانتین به ترتیب ده کشور برتر تولیدکننده کتان در جهان  می باشند ومغز گردو و بذر کتان دارای بیشترین اندازه اسید چرب امگا ۳ در میان مواد غذایی گیاهی را دارا است.

از این گیاه تخم  و الیاف  ان مورد استفاده قرار میگیرد  و دو نوع کلی تخم کتان موجود  می باشد  که یکی از آنها تخم کتان طلایی و دیگری تخم کتان قهوه ای می باشد. ارزش غذایی هردو این تخم کتان ها تقریبا یکسان بوده و هردو حاوی اسید های چرب امگا 3 می باشند و تخم کتان میزان بسیار کمی کلسترول و سدیم  را داشته و در هر 20 گرم آن 54.7 کیلوکالری انرژی موجود می باشد. از دانه های کتان  که در اثر فشار و بدون حرارت دادن روغنی بدست می آید که به روغن کتان و برای اینکه با روغن برزک اشتباه نشود نامیده می گردد،اضافه کردن  دانه های بذر کتان به رژیم غذایی روزانه سبب افزایش سلامتی قلب و سلامت سیستم گوارش می گردد و از طرفی دانه ها تخم کتان سبب کنترل وزن گردیده  و پیشگیری کننده از سرطان نیز می باشند

الیاف کتان از ساقه ی گیاه کتان استخراج می‌شوند و  کشت این گیاه به طور سالیانه انجام می‌گیرد و حداکثر رشد طولی آن در حدود ۱۲۰ سانتی متر بوده  و قطر ساقه ی آن ۱/۸ تا ۱/۱۶ اینچ  بوده وقسمت بالای ساقه دارای شاخه‌های متعددی  بوده و در روی این شاخه‌ها، گل‌هایی به رنگ‌های سفید،قرمز، بنفش ولاجوردی و آبی دیده می‌شود وکیفیت الیاف به مرغوبیت زمین و شرایط جوی  بستگی داشته واین گیاه در هوای نسبتاً سرد و رطوبی و وجود باران نسبتاً زیاد بهتر به عمل می‌آید و تخم کتان در ماه‌های اردیبهشت و خرداد کشت  می‌شود و مدت رشد آن در حدود سه ماه  بوده  و پرورش عمده کتان درکشورهای کانادا، چین، روسیه، هند، انگلستان و امریکا  بوده .

 ساختمان شیمیایی الیاف کتان مانند پنبه، سلولزی  بوده  ولی با وجود شباهت زیاد بین آنها، ساختمان ملکولی کتان از 3 جهت از پنبه متفاوت  بوده : ۱- ساختمان داخلی ۲-الیاف کتان ۳- ساختمان فیزیکی الیاف. یکی از مصرف الیاف کتان تهیه پارچه کتانی  بوده. از الیاف کتان به همراه رزین های مختلف در تهیه کامپوزیت ها استفاده می شود که کاربرد آنها از لوازم ورزشی مانند بدنه دوچرخه های حرفه ای، راکت های تنیس، تخته های موج سواری و اسکی، تا کاربرد های صنعتی مانند صنعت خوردو سازی و یا هواپیماهای بوئینگ  بوده.

ترکیبات شیمیایی موجود در کتان:

تخم کتان  حاوی انواع ویتامین ها و مواد معدنی از جمله اکثر ویتامین های گروه B بوده و دارای منیزیم و منگنز بوده ودارای دو نوع فیبر محلول و نامحلول می باشد،همچنین دارای چندین نوع آنتی اکسیدان قوی از جمله لیگنان بوده و از آنجایی که تخم کتان یک ماده گیاهی بوده ، یکی از بهترین منابع لیگنان ها می باشد.

تخم کتان حاوی اسیدهای چرب امگا- 3 بوده و از این رو ضد التهاب می بوده  و تخم کتان یکی از منابع غنی گیاهی  می باشد که دارای امگا-3 گیاهی به نام آلفالینولنیک اسید (ALA) می باشدو بعد از روغن تخم کتان، روغن کانولا بیشترین میزان ALA را دارا بوده.

خواص دارویی تخم کتان:

پژوه شهای  اخیر حاکی از آن  بوده  که دانه های تخم کتان سبب کاهش کلسترول، تثبیت قند خون، جلوگیری از پوکی استخوان،  کمک به کاهش وزن، افزایش سلامت سیستم ایمنی بدن و پیشگیری از سرطان می گردد.

 تخم کتان می تواند  باعث کاهش کلسترول خون و همچنین پایین آمدن قند خون شود و فیبر محلول موجود در تخم کتان می تواند نیز باعث  کاهش کلسترول  شود و از افزایش پلاک در خون جلوگیری  نماید و در نتیجه از تنگ شدن دیواره عروق خونی که می تواند منجر به افزایش فشار خون و در نهایت سکته و حملات قلبی شود نیز جلوگیری و پیشگیری نماید.فیبر موجود در تخم کتان همچنین می تواند از افزایش قند خون در بیماران دیابتی جلوگیری نماید. همچنین از پوکی استخوان و تحلیل رفتن بافت استخوانی جلوگیری کرده و در آزمایشاتی که بر روی موش های آزمایشگاهی انجام گردید، حاکی از به تأخیر افتادن تحلیل استخوانی در موش های آزمایشگاهی بود که با تخم کتان تغذیه شده بودند و این امر به سبب وجود اسیدهای چرب امگا-3 موجود در تخم کتان می باشد.

این تخم برای افرادی که تمایل به کاهش وزن و کنترل وزن دارند بسیار مناسب می باشد و لاغری را در کمترین زمان برایشان به ارمغان می اورد زیرا  خوردن تخم کتان 30 دقیقه قبل از خوردن وعده غذایی باعث  پر شدن معده و احساس سیری در افراد شده و در نتیجه موجب کنترل اشتها و کم خوری می شود.بیشتر برای تناسب اندام و از بین بردن چربی شکم مخصوصا در قشربانوان قرارگرفته است. تخم کتان از جمله موادی  بوده  که به طور چشم گیری برای کاهش چربی شکم مورد استفاده قرار گرفته شده و این دانه با شش اثر معجزه گر به  ما کمک می کند تا شکم صاف و بدون چربی داشته باشیم و کاهش وزن خوبی را تجربه کنیم.

تاثیر کاهش اشتها

تخم کتان به 2 روش موجب کاهش اشتها می گردد که هر دو کاربردی بوده:

روش اول کاهش اشتها:

از آنجا که تخم کتان یک دانه روغنی  بوده  می تواند موجب احساس سیری  گرددو بنابراین اگر  سی  دقیقه قبل از مصرف غذا از یک قاشق پودر تخم کتان استفاده کنید احساس سیری به شما دست داده و نمی توانید زیاد غذا بخورید و بدین طریق دریافت چربی ها و کالری ها از طریق وعده های روزانه کمتر خواهد شد و به مرور موجب کاهش وزن و کاهش چربی شکم می گردد.

روش دوم کاهش اشتها :

به نقل از livestrong ، اگر از تخم کتان در هنگام خوردن غذا استفاده  شده و باعث می شود که هنگام هضم غذا، محتویات معده بیشتر در معده  مانده شود  و به صورت آهسته و کم کم وارد روده کوچک  گردد و این موجب می شود که سطح انسولین پایدار  شود و موجب کاهش اشتها می گردد. از طرفی پایگاه traineo می گوید تخم کتان با تنظیم سطح انسولین موجب کاهش هوس خوردن غذاهای چرب را در بدن موجب می شوند که خود نقش بسیار مهمی در کاهش وزن و کاهش چربی شکم  را داشته.

امگا ۳ : این ماده موجود در تخم کتان دارای خواص مهمی  بوده  که در کاهش کلسترول خون در طی  هشت هفته بسیار کمک می کند. اگر روزی ۲۰ گرم از این ماده را در هشت  هفته مصرف کنید سطح کلسترول را به خوبی کاهش خواهد داد. باعث کاهش نفخ ، تمیز کردن معده، آب کردن چربی ها، و در نتیجه کوچک کردن شکم  و باعث کاهش اشتها و کاهش وزن  میشود

تخم کتان (Flaxseed) مصرف خوراکی و دارویی  داشته  که در قرن های متوالی در طب سنتی مدیترانه ای بعنوان دارو استفاده می گردد و روغن تخم کتان نیز از محصولات همین ماده خوراکی بوده و حاوی بخشی از خواص و فواید تخم کتان می باشد و دارای ریزمغذی های زیادی همچون فیبر خوراکی، منگنز، ویتامین B1 و اسیدچرب ضروری آلفالینولینک اسید که به امگا 3 معروف  بوده را می باشد. دارای  چربی های سالم، آنتی اکسیدان و فیبر میباشد، باعث  کاهش خطر دیابت، سرطان و بیماری های قلبی کمک می کند.

باعث کاهش کلسترول خون شده و تحقیقات نشان داده که سطح کلسترول خون در مردانی که از تخم کتان در رژیم غذاییشان استفاده کرده اند کاهش چشمگیری داشته و همچنین درصورت مصرف زیاد این ماده خوراکی (روزانه 38 تا 60 گرم) میزان تری گلیسیرید خون نیز کاهش پیدا می نماید.

باعث محافظت دربرابر سرطان  میگردد و مصرف تخم کتان ممکن است بتواند به فرد برای مقابله و محافظت از خود در برابر سرطان هایی از جمله سرطان پروستات، سرطان روده بزرگ (کولون) و سرطان پستان کمک کند. بنظر می رسد تخم کتان بتواند در پیشگیری از رشد سلول های سرطانی کمک نموده و همچنین می تواند جلوی ایجاد رگهای خونی جدید توسط تومورها را بگیرد در یکی از تحقیقات جدید نشان داده  شده که تخم کتان یک خوراکی ایمن بوده و به فرد در مقابله با سرطان پروستات کمک  شایانی می نماید.

باعث جلوگیری از گر گرفتگی  نیز شده و نتایج  حاکی یکی از تحقیقاتی که درباره تخم کتان انجام شده نشان می دهد که تخم کتان می تواند از گرگرفتگی در زنان یائسه پیشگیری  نموده و همچنین تاثیرات خوبی برروی سلامت عمومی آن ها نیز داشته باشد. تحقیقات نشان می دهد که روزانه 40 گرم تخم کتان مانند مانند درمان هورمونی برای بهبود گرگرفتگی و عرق کردن های شبانه مفید و موثر است و همچنین برای بهبود یبوست نیز مفید بوده.

باعث بهبود قندخون  در بیماران شده و مدارک نشان می دهند که مصرف روزانه تخم کتان به مردان و زنان چاق که در مرحله پیش از دیابت هستند برای پایین آوردن قند خون کمک می نماید. و همچنین باعث بهبود عملکرد کلیه  گردیده و مدارک نشان میدهند که تخم کتان در افراد مبتلا به بیماری لوپوس باعث بهبود عملکرد کلیه ها می گردد وبااینحال درصورتیکه مبتلا به بیماری لوپوس  می باشید قبل از مصرف تخم کتان با پزشک تان مشورت نمایید. . ALA موجود در تخم کتان سبب کاهش التهابات و در نتیجه عملکرد بهتر سیستم ایمنی بدن می شود وتحقیقات اخیر نشان داده   که تخم کتان می تواند سبب کاهش برخی ناهنجاری های التهابی مانند آرتریت  روماتوئید، لوپوس و پسوریازیس می شود.

چگونگی نوع مصرف تخم کتان

بصورت دم کرده،پودر و روغنی مور استفاده قرار میگیرد.

بهتر  می باشد که  دانه های تخم کتان را خریداری  نموده و خود آن را در منزل آسیاب کنید و از آنجایی که تخم کتان یک دانه روغنی بوده، خرید تخم کتانی که قبلاً آسیاب شده، ممکن  بوده که با گذشت زمان سبب اکسیده شدن آن گردد، در حالی که شما می توانید دانه های تخم کتان را خریداری نموده و به هنگام مصرف و به میزان نیاز خود، آن را با آسیاب برقی در منزل آسیاب کنید و به شکل پودر درآورید و مصرف کرده ودانه های تخم کتان می توانند بیش از یک سال قابل مصرف باشند،بهتر  میباشد که  پودر تخم کتان را در دمای اتاق نگهداری  البته   میزان مصرف تخم کتان برای افراد سالم و بزرگ سال که در مصرف آن محدودیتی ندارند، یک قاشق سوپ خوری در روز می تواند کافی باشد. برای افراد جوان تر، بیشتر از یک قاشق چای خوری تخم کتان در روز توصیه نمی شود و از آن جایی که تخم کتان حاوی فیبر بالایی  نیز می باشد، برای وارد کردن آن در رژیم غذایی خود از میزان کم شروع  کرده و به تدریج آن را افزایش دهید.

یک قاشق سوپ خوری تخم کتان حاوی 36 کیلوکالری و یک قاشق سوپ خوری از تخم کتان آسیاب شده حاوی 50 کیلوکالری انرژی می بوده  و از آنجایی که دانه های تخم کتان طعم و مزه سبک و ملایمی را داشته اند، می توانید به چندین روش آن را در رژیم غذایی روزانه خود وارد نموده و مصرف نمایند. دم کرده تخم کتان هر روز دو فنجان وپودر تخم کتان قبل از غذا برای کاهش اشتها و یا همراه با غذا و صبحانه و ناهار برای کنترل هضم غذا و کاهش چربی و کاهش نفخ و تمیز کردن دستگاه گوارش مورد استفاده قرار میگیرد. دم کرده تخم کتان نیز معجزه گر است . دم کرده آن علاج بیماریهای مجاری ادرار ، زخم معده و وروم روده ، یبوست ، ورم مثانه ، سنگ کلیه ، سرفه ، دردهای پریود و حتی مرض قند می بوده است.

نکته های مصرف

به هنگام صرف ناهار، دانه های تخم کتان را به سالاد خود اضافه نموده و میل نموده و میتوان تخم کتان را با آب میوه مخلوط کرده و میل حتی  انرا به انواع سالادها و یا سوپ ها بیفزایید و میتوانید به ماست و یا دوغ خود اضافه نموده و میل کرده،به سس گوجه فرنگی و یا آب انواع گوشت ها اضافه و میل گردد، برخی تخم کتان را به گوشت چرخ کرده اضافه و سپس با آن کوفته و یا کباب درست می کنند.

عوارض جانبی مصرف تخم کتان:

در مقادیر مناسب و نرمال تخم کتان و روغن تخم کتان بی خطر می باشد و تخم کتان نه روغن آن، حاوی فیبرهای محلول بوده . مصرف تخم کتان ممکن  بوده  باعث اسهال، گرفتگی، باد و نفخ شکم شود.

افرادی که دارای روده التهابی و تحریک پذیر می باشند، باید از خوردن تخم کتان اجتناب نمایند وهمچنین زنان باردار و مادران شیرده نباید تخم کتان مصرف نمایند. کسانی  که دچار بیماری هایی مانند اندومتریوز، تخمدان پلی کیستیک و فیبرویید می باشند، نیز باید از مصرف تخم کتان اجتناب کنند. محققان می گویند که  مردانی که در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات می باشند، باید از مصرف تخم کتان اجتناب نمایند.

تداخلات  تخم کتان با سایرگیاهان دارویی: اگر هرنوع دارو و یا مکملی را بطور منظم مصرف می کنید قبل از شروع به مصرف تخم کتان با پزشکتان حتما مشورت نمایید وتخم کتان ممکن است با بعضی از داروهای مسکن، رقیق کننده خون، فشارخون، کلسترول خون، داروهای هورمونی و داروهای دیابت تداخل داشته باشد و همچنین درصورت تخم کتان را با احتیاط در کنار مخمر سنت جان و یا سنبل الطیب مصرف نمایید و بیماران باید دقت بیشتری در مصرف داشته باشند.

اضافه کردن نظر