هِل میوه‌ای کوچک به اندازه بند انگشت با پوست تیره و دانه‌های خوشبو بوده و هل، میوه گیاهی از تیره زنجبیل‌هاست ZINGIBERACEAE و انواع متفاوتی داشته شامل هل سیاه، هل سفید و هل سبز دارد که نوع سبز آن عطر تندتری دارا است

هل یکی از چاشنی‌های معطر مورد استفاده در برخی از غذاها، نان‌ها، شیرینی‌ها و به‌خصوص مرباها، هل بوده و هندی‌ها و پاکستانی‌ها بیشترین مصرف‌کننده‌های هل در جهان را داراست

هل سبز GREEN CARDAMOM با نام علمی ELETTARIA CARDAMOMUM ه نام های دیگر ان Malabar ، true cardamom میباشد

ترکیبات شیمیایی موجود در هل

میوه هل حاوی اسانس میباشد و مقدار ان بین 4 تا 8 درصد متفاوت بوده و اسانس هل شامل بیش از 20 ترکیب می باشد که مهمترین آنها را 1 و 8 سینئول (به مقدار 20 تا 60 درصد) و آلفاترپینل استات (20 تا 53 درصد) تشکیل داده و از دیگر ترکیبات مهم اسانس هل می توان به لینالول استات، بورنئول، آلفاترپینئول و کامفور اشاره کرد و میوه هل همچنین حاوی روغن، نشاسته و ترکیب های هیدروکربنی بوده

گیاهشناسی

هل گیاه دارویی خوشبو  گیاهی علفی، چندساله و گیاه همیشه سبز بوده و این گیاه متعلق به تیره زنجبیل بوده و منشأ این گیاه جنوب هند و سریلانکا گزارش شده و ارتفاع آن متفاوت و بین 2 تا 2.5 متر بوده و اگرچه در بعضی مناطق ارتفاع آن به 4 متر نیز می رسد.

برگ های این گیاه طویل، نیزه ای شکل و به رنگ سبز تیره میباشد و در ناحیه ی رگبرگ ها کم و بیش کرکدار بوده و  هل از سیستم ریشه ای نسبتاً قوی برخوردار بوده و دارای ریشه اصلی و ریزوم ها می باشد. از ریزوم ها، ساقه های متعدد رویشی و همچنین ساقه های گل دهنده به طول 60 تا 120 سانتیمتر منشعب میگردد و ساقه های گل دهنده دی ماه ظاهر میشود و بطور مستقیم یا بعضاً بصورت خوابیده بر روی زمین قرار گرفته شده

گل ها در این گیاه کوچک، دوجنسی و به رنگ سفید یا سبز روشن بوده و  این گل ها به تدریج از فروردین تا مرداد و حتی در بعضی شرایط اقلیمی تا شهریور ماه ظاهر شده و طول گل ها 3 تا 4 و پهنای آن به 1.5 تا 1.7 سانتیمتر می رسد.

میوه هل کپسول سه خانه ای، بیضی شکل و به رنگ زرد یا سبز روشن بوده و طول میوه تازه متفاوت است و به رقم و شرایط اقلیمی محل رویش بستگی داشته و بین 1 تا 5 سانتیمتر میباشد و داخل هر میوه هل 12 تا 50 عدد دانه وجود داشته و رنگ دانه ها قهوه ای تیره و سطح آنها ناصاف، کم و بیش قلبی شکل و یا به شکل مثلث بوده و وزن هزاردانه 22 تا 23 گرم است.        

محیط رشد هل

منشأ هل، نواحی گرم و حاره ای گزارش شده و  ازاینرو این گیاه در طول رویش به نور کافی، آب فراوان و گرمای مناسب نیاز داشته و در اقلیم هایی که بارندگی سالانه ان بین 1500 تا 7000 میلیمتر می باشد، قابل رویش است و بارندگی باید در طول رویش گیاه از پراکنش مناسبی برخوردار بوده.

این گیاه را می توان در ارتفاعات 760 تا 1500 متر از سطح دریا کشت نمود. کشت هل در ارتفاعات بالاتر (بیش از 1500 متر از سطح دریا) مناسب نبوده و باعث محدودیت در رشد گیاه میگردد و دمای مناسب برای رویش هل 10 تا 35 درجه سانتیگراد بوده  ولی در درجه حرارت های بین 30 تا 35 درجه سانتیگراد به خوبی قابل رویش است

رویش هل در دمای پایین تر از 10 درجه سانتیگراد مناسب نبوده و گلدهی را با مشکل مواجه شده و از عملکرد محصول نیز به شدت کاسته شده

در طول رویش به وزش باد بسیار حساس بوده و کشت آن در مناطق بادخیز باعث کاهش شدید عملکرد محصول شده و از اینرو، کشت گیاه هل در نواحی بادخیز توصیه نمیگردد و کشت هل در پناه بادشکن های مناسب صورت گیرد. هل خاک های سنگین رسی و لوم رسی را داده و این گیاه به آب ایستایی بسیار حساس بوده و این عمل باعث کاهش محصول و گسترش بیماری های قارچی می شود.

PH مناسب خاک برای رشد و نمو گیاه هل بین 4.2 تا 6.8 بوده و با توجه به نیاز بالای این گیاه به مواد و عناصر غذایی، افزودن مقادیر مناسبی کودهای شیمیایی به همراه کودهای آلی نقش مهمی در افزایش عملکرد میوه هل و همچنین بهبود کیفیت آن داشته است

تکثیر

گیاه هل را به دو روش جنسی (توسط بذر) و غیرجنسی (رویشی) را می توان تکثیر کرد.

تکثیر جنسی: هل گیاهی دگرگرده افشان بوده و از این رو تکثیر آن به روش جنسی توصیه نمی شود زیرا تفرق صفات باعث کاهش شدید کیفیت هل خواهد شد

تکثیر رویشی: این روش با کشت قطعات ریشه در عمق مناسب خاک انجام میگردد

تکثیر گیاه هل از طریق کشت بافت و سلول نیز یکی از راه های تکثیر رویشی وده که در حال حاضر در بیشتر کشورهای تولیدکننده این گیاه مورد استفاده قرار می گیرد.

دانه‌های قهوه‌ای هل را برداشته مقداری دانه‌های سبز یا غلاف سبز حاوی هل را و اطمینان حاصل کنید که دانه‌ها سالمند و پودر نشده‌اند.

مخلوط مخصوص جوانه‌زنی را مرطوب کرده و آن را داخل ظرف بریزید. دانه‌ها را روی خاک پاشیده و روی آنها را با لایه نازکی از خاک بپوشانید و آب دهید و خاک را همواره مرطوب نگه داشته اما خیس نکنید و نرخ جوانه‌زنی معمولاً بالا خواهد بود، اما به صبر نیاز داشته و دانه‌های هل بسیار دیر جوانه زده و گاهی اوقات ۴ تا ۶ هفته (یا بیش از 2 ماه) زمان خواهد برد تا جوانه بزند.

طریقه مصرف هل

میوه ی هل، بیضی شكل و به رنگ های زرد، سبز یا سیاه بوده و دانه های معطر و مطبوعی به رنگ قهوه ای در میوه ی آن وجود داشته كه به عنوان ادویه و برای خوشبو كردن نوشیدنی ها و غذاها و شیرینی ها به مصرف می رسد.

عطر خوش و اثر گرمابخش و اشتهاآور هل، این دانه را به یكی از بهترین طعم دهنده ها برای انواع نوشیدنی، دسر و شیرینی تبدیل ساخته و میتوانید برای از بین بردن طمع خاک مانند چای سبز  از هل استفاده کنید ،در هندوستان، خاورمیانه، اروپا و آمریكای لاتین، این ادویه روغنی برای تهیه انواع نان ، كیک و شیرینی ها و همچنین چای و قهوه به كار می رود و در بسیاری از شیرینی ها و دسرهای سنتی ایرانی نیز از هل كوبیده یا آسیاب شده استفاده می گردد

خواص دارویی ودرمانی هل

هل از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک بوده و جویدن دانه‌های هل بعد از صرف غذا ضمن کمک به هضم و گوارش بهتر غذا، می‌تواند بوی نامطبوع دهان (مثل بوی سیر و پیاز) را نیز خنثی کرده و مصرف دم‌کرده (دم نوش)آن مفرح مقوی دل و معده لطیف و بادشکن و بیماری‌های صرع جنون و احشاء و سر درد و ضد رطوبت مزاج میباشد و دانه‌های هل  دارای خواص گرمابخشی بوده و معده و روده‌ها را تقویت کرده و هل اشتها را تحریک کرده و عمل هضم غذا را بهبود بخشیده

نوشیدن دم کردهٔ داغ آن سبب تسکین کولیت، سؤهاضمه، نفخ، حالت تهوع و بی حالی گردیده و مانع ترشح زیاد اسید معده شده و یکی از خواص ویژه و بسیار ارزشمند هل، جلوگیری از تشکیل خلط در گلو بوده و از این رو می‌توان آن را به محصولات لبنی و پودینگ‌ها افزود تا اثر شیر را که سبب تشکیل خلط در گلو شده و خنثی میکند و به هضم آن نیز کمک  شایانی میکند.

 دانه‌های هل خاصیت داروی اکسپکتورانت را دشته و سینوس‌ها و برونش‌ها، بینی و سینه را از خلط و ترشحات اضافی پاک کرده و هل چنان‌که ذکر شد خواص گرمابخش و انرژی زا داشته از این رو به بهبود روحیه و بازیابی انرژی و توان از دست رفته کمک کرده و اضطراب و نگرانی را کاهش داده و در رفع افسردگی مؤثر بوده

هل همچنین کلیه‌ها را تقویت کرده و گفته می‌شود برای درمان شب ادراری کودکان مفید بوده و مصرف زیاد آن تپش قلب را افزایش داده و برای بیماری‌های قلبی و ریه و در مزاج‌های گرم ضرر داشته و باید با شکر میل و توجه کنید که مقدار مصرف باید از یک مثقال تجاوز نکند.

بادشكن بوده و گاز معده و روده را خارج کرده و تقویت كننده بدن است ،دارای خاصیت  ادرار آرو بوده ، قاعده آور و مقوی سیستم هضم است ، زخم های دهان (آفت) را برطرف کرده بدین منظور دم كرده هل را در دهان مضمضه كنید .

خوشبو كننده دهان و تسكین دهنده گوش درد ، گرد هل را در گوش بریزید ، برای برطرف كردن دل بهم خوردگی و تهوع  ،‌از دم كرده هل استفاده نمایید و اشتها آور است،  تب را پائین می آورد ،معالجه کننده سرماخوردگی و برای تسكین درد رماتیسم مفید مباشد ترشی معده را برطرف می كند

 ضد مسمومیت است و برای رفع بیماریهای چشم مفید میباشد و دانه های هل خاصیت داروی اکسپکتورانت را داشته و سینوس ها و برونش ها، بینی و سینه را از خلط و ترشحات اضافی پاک کرده و تقویت‌کننده قلب و اعصاب نیز میباشد

برای بهبود روحیه و بازیابی انرژی و توان از دست رفته كمک کرده و اضطراب و نگرانی را كاهش داده و در رفع افسردگی موثر بوده و جویدن دانه های هل بعد از صرف غذا ضمن كمک به هضم و گوارش بهتر غذا، می تواند بوی نامطبوع دهان(مثل بوی سیر و پیاز) را نیز خنثی نموده  

دم کرده ،دمنوش هل

برای تهیه یك دم کرده ی گیاهی معطر و آرام بخش و خوش طعم، مقدار چهار عدد دانه هل را به همراه با 4 عدد دانه فلفل سیاه، 4عدد دانه میخک، یك قطعه دارچین نكوبیده و چند حلقه نازك زنجبیل تازه در 600 میلی لیتر آب ریخته و آن را به مدت نیم ساعت روی حرارت ملایم قرار داده ولی  مواظب باشید که نجوشد و سپس دم کرده را صاف کرده و به صورت داغ همراه با كمی شیر یا عسل بنوشید.نوشیدن این دم نوش  2 بار در روز، درمانی فوق العاده برای سرفه و سرماخوردگی بشمار امده

مضرات مصرف هل

مقدار مصرف زیاد هل برای روده ها مضر بوده برای رفع این اشكال آنرا باید با كتیرا میل شود و  مصرف زیاد آن هم تپش قلب را افزایش داده

اضافه کردن نظر