گیلاس  CHERRY با نام علمی PRUNUS SALICIFOLIA از خانواده ROSACEAE  گل سرخیان گیاه و درختی از سرده پرونوس بوده که میوه آن دارای هسته و گوشت‌دار میباشد و میوه این درخت قرمز و گل‌های سفید را داشته و کشورهایی چون: ترکیه، ایالات متحده آمریکا و ایران از عمده تولیدکنندگان میوه گیلاس در جهان هستند.

نام های دیگر گیلاس: prunus serotina,wild black cherry,mountain black cherry

گیلاس دارای گونه‌های متعدد و در تمام ایران پراکنده میباشد و از گیلاس علاوه بر مصرف به عنوان میوه خام، مربا و کمپوت ساخته و  برگ آن به صورت دم کرده برای درمان بیماری کلیه و کبد مورد استفاده قرار گرفته شده  میوه گیلاس در سلامت چشم،سلامت پوست،پیری و کاهش وزن برای رژیم افراد چاق بسیار موثر خواهد بود

این گیاه احتمالاً از منطقه‌ای بین دریای سیاه و دریای خزر منشا گرفته ،ولی به نظر می‌رسد که در زمان های قدیم آن را به اروپا برده و  بیشتر ارقام کشت شده آن در سرتاسر دنیا از اروپا منشا گرفته‌اند، ولی تعدادی از ارقام مهم، در مناطق گیلاس خیز محلی انتخاب یا اصلاح گردیده‌اند و کشور ایران با تولید ۲۲۵ هزار تن (۱۲درصد تولیددنیا) سومین تولید کننده گیلاس در جهان بحساب امده است

کاشت درخت گیلاس

خاک: خاک شنی، ماسه ای، لومی ، آهکی، مرطوب و خوب زهکشی میشود و گیاهی بوده که در برابر اکثر خاکها مقاوم بوده و توانایی رشد در خاکهای خشک، رسی و فقیر رانیز دارد.

نور: آفتاب کامل و این گیاه باید در معرض آفتاب کامل قرار گرفته  و در غیر این صورت دارای رشد مناسبی نخواهد بود.وتا دمای -22 درجه را تحمل میکند .

آبیاری: بهتر است به اندازه متوسط صورت پذیرد و این گیاه در برابر خشکی نیز مقاوم بوده و درختی مقاوم به خشکی است.

تکثیر این گیاه به 2 روش امکان پذیر بوده :

کاشت دانه : دانه ها را در فصل زمستان در گلخانه کاشته و تا 18 ماه زمان نیاز است تا دانه ها جوانه بزنند و پس از آنکه نهال ها به اندازه کافی رشد کردند( در بهار و یا تابستان سال بعد ) آنها را به بیرون از گلخانه منتقل شود.

قلمه زدن : بهتر است در فصل بهار یا تابستان اقدام گردد .

درخت گیلاس سیاه ، درختی مقاوم بوده و بیماری خاصی آن را تهدید نمیکند ولی در زمان کاشت بذر مراقب موشها بشید.

ارزش تغذیه‏ ای گیلاس:

هر صد گرم گیلاس در حدود ۱۴عدد گیلاس متوسط  دارای این ترکیباتی چون:

 انرژی ۷۲/۰۶کیلو کالری رطوبت ۸۰/۷۴گرم کربوهیدرات ۱۶/۶۰گرم پروتئین ۱/۲۱گرم چربی ۰/۶۹ گرم فیبر ۱/۸۷ گرم کلسیم ۱۴/۷۱ میلی ‏گرم فسفر ۱۹/۱۲میلی ‏گرم آهن ۰/۳۸ میلی ‏گرم پتاسیم ۲۲۳/۵ میلی ‏گرم فلوئور ۲۵میلروگرم منیزیوم ۱۱/۷۶میلی ‏گرم ویتامین آ ۲۱/۴۷ RE ویتامین ث ۷/۰۶میلی ‏گرم اسید فولیک ۴/۱۲ میلروگرم همچنین گیلاس داراى کوبالت ، مس، منگنز، و روى بوده و قندى که گیلاس دارد از نوع ((لوولوز)) میباشد .

درختان گیلاس می‌توانند به ارتفاع 6 تا 9 متر رشد کرده و شکوفه های زیبا و معطری را در اوایل فصل بهار تولید کرده و در بسیاری کشور‌ها شکوفه های گیلاس دلیلی برای برگزاری جشن‌ها بوده و محصول درخت سریع و در فصلِ بهار می‌رسد و در اواخرِ بهار برداشت این میوه اغاز می‌شود.

دو نوع اصلی از گیلاس وجود داشته

گیلاس شیرین: یعنی‌‌ همان گیلاسی که به صورت تازه از درخت چیده شده و به دست مصرف کننده میزسد و پرورش دهندگان خانگی این نوع را ترجیح می‌دهند چون می‌توانند آن‌ها را به صورت تازه میل کنند.

گیلاس ترش: این نوع میوه در پخت و پز استفاده شده و  اغلب توسطِ کشاورزان حرفه‌ای در باغ های میوه پرورش داده می‌شود.

درختِ گیلاس از دانه‌اش رشد کرده یعنی‌‌ همان هسته‌ای که در وسط میوه گیلاس قرار گرفته اند و اگر تعدادی از این دانه‌ها را در باغ کاشته، سال بعد نهال های کوچکی از این گیاه را در باغ‌تان مشاهده خواهید نمود ولی امروزه بسیاری از مردم این نهال‌ها را به صورتِ آماده از گلخانه‌ها تهیه نموده و آن‌ها 10 تا 20 سانتی‌متر ارتفاع داشته و چند سال طول کشیده تا محصول دهی خود را آغاز کنند و همچنین می‌توانید شاخه های گیلاس را به درختان میوه دیگر پیوند زده.

خواص گیلاس

طبع  این میوه تابستانی سرد و تر میباشد و برای این که ارزش این گیاه را بدانیم کافی است بگوییم تمام بخش های ‏های این میوه یعنی: گوشت، دم، هسته، برگ و ساقه ی آن در طب و صنعت استعمال داشته.این میوه دارای چربی کم و فیبر زیاد بوده و گیلاس همچنین مسکن اعصاب نیز بوده و ملین است، خون را پاک  کرده و معده را نیز تمیز می ‏کند  و چربی اشباع شده در گیلاس بسیار کم بوده و کلسترول ندارد (مثل سایر گیاهان)، سدیم نداشته، فیبر خوراکی بالایی دارد، از ویتامین C بالایی برخوردار بوده و دستگاه هاضمه را مرتب میکند و برای تصفیه خون در سیستم گوارشی بسیار مفید و اعصاب را تسکین خواهد بخشید و براى چشم فوق العاده مفید میباشد

گیلاس از میوه هایى بوده که سموم بدن را بر طرف میکند و خون را تصفیه مى کند و قوه دماغى بدن را تقویت میکند و کمبود املاح معدنى بدن ما را برطرف ساخته و دستگاه هاضمه را نیز منظم مى کند و اعصاب را تسکین خواهد  داد و ادرار آور بوده و در هر 100 گرم گیلاس داراى 250 میلى گرم پوتاس بوده و پوتاس تاثیر زیادى بر افزایش ادرار در افراد را دارد.

 افرادی  که تصلب شراین دارند و یا از کبد مى نالند و یا به یبوست مبتلا شده اند و یا در روده هاى آنها گاز جمع شده و غذا تخمیر مى شود و هم چنین افرادی که املاح معدنى بدن آنها کم بوده و یا بچه هایى که دیر رشد مى کنند باید گیلاس میل کنند و رژیم گیلاس بگیرند مثل قند میوه گیلاس از نوع قند لوولوز مى باشد.

ترکیباتى که در گیلاس وجود داشته تعدیل کننده PH خون است زیرا خون باید به مقدار ۴/۷ قلیایى باشد  و مصرف گوشت و مواد گوشتى خون را اسیدى کرده و بهترین تعدیل کننده آن میوه ها از جمله گیلاس بوده و براى دفع سموم بدن براى رژیم دفع سموم باید صبح ناشتا نخست 100 گرم گیلاس میل شود و بعد آن را تا 500 گرم افزایش داده و گیلاس سرشار از ترکیبات آنتی‌اکسیدانی میباشد که از این رو روند پیری را به تأخیر می‌اندازد. لاتونین موجود در گیلاس، سیستم عصبی را آرام نموده و استرس و تحریکات عصبی را کاهش میدهد و به درمان وضعیت‌های بی‌خوابی و سردرد کمک شایانی برای افراد می‌کند. بعضی از ترکیبات یافت شده در گیلاس نظیر کوئرسیتین، الاژیک اسید و پریلیل الکل ثابت گردیده که است که بسیار در جلوگیری از روند شروع و گسترش سرطان نقش بسزایی داشته.

فلاوونوئیدهای موجود در گیلاس، از ایجاد هر گونه آسیب توسط رادیکال‌های آزاد پیشگیری کرده و سوخت ساز بدن را افزایش میدهد و به هضم غذا کمک شایانی می‌کند. سیستم اعصاب را تسکین میدهد و با تولید هورمون شادی در بدن، احساس بهتری را در ما ایجاد کرده که  برای کارکرد منظم قلب، روده و معده نیز بسیار مفید بوده و قوای فکری را تقویت کرده که برای درمان برونشیت سی گرم دم گیلاس را در یک لیترآب سرد ریخته و به مدت پنج دقیقه بجوشانید سپس این جوشانده را به ۲۵۰ گرم گیلاس اضافه کرده و بگذارید دم بکشد آن گاه آن را صاف کرده در طول روز کم کم بخورید.

 برای درمان یبوست :۲۰ تا ۳۰ گرم برگ درخت گیلاس را در یک لیتر شیر جوش بجوشانید و به مدت بیست دقیقه دم کنید و سپس صاف کرده با عسل شیرین کرده و روزی ۳ تا ۴ فنجان میل شود.

فایده های گیلاس برای کاهش چربی خون: چربی اشباع شده در گیلاس بسیار کم میباشد و کلسترول و سدیم ندارد بهمین دلیل برای بیماران چربی خونی گرینه مناسبی است

 فواید گیلاس برای گواتر: گواتر مزمن با خوردن گیلاس تا حد زیادی کنترل خواهد شد

مفید برای میگرن: برای افرادی که میگرن مناسب بوده و هنگامی که درد میگرن شروع می‌شود گیلاس را له کرده و بر روی پیشانی خود بگذارید.

کبد ، کلیه و مثانه: برای کلیه‌ها مفید است زیرا به دفع سموم از بدن کمک کرده و رژیم گیلاس براى افرادی که سنگ کلیه و یا سنگ صفرا و یا مثانه دارند نیز بسیار مفید و موثر استو مثل یک عامل تخلیه و زهکشی در مجاری ادرار و لوله‏ های هاضمه کار کرده و سنگ‏ ها را از بین خواهد بردو جوشانده ی دم گیلاس برای دفع سنگ‏ های مثانه و تمیز کردن مجاری ادرار در طب تجربی مصرف دائم را میتواند برای افراد داشته  و برای چنین افرادی ۹ گرم مغز هسته گیلاس با ۱ گرم رازیانه در یک لیتر آب بخوشانید هر ۴ ساعت یک لیوان میل کنند که با احتیاط استفاده شود زیرا سمی است

مصرف گیلاس در بیماران قلبی  عروقی: برای کارکرد منظم قلب بسیار مفید بوده زیرا احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش داده و  گیلاس به دلیل این که سرشار از منیزیم و پتاسیم بوده  برای سلامت قلب و عروق بسیار مفید میباشد

مناسب برای مبتلایان به آرتریت و نقرس: گیلاس ضدآرتروز معرفی شده و درمان مناسبی برای آرتریت، رماتیسم، واریس و دردهای مفصلی بوده و کسانى که ورم مفصل و یا رماتیسم یا نقرس دارند بالنتیجه براى معالجه خود باید غذایى بخورند که ادرار زیاد کند، با گیلاس رژیم بگیرند  پژوهش ها نشان داده که مصرف روزانه شش عدد گیلاس می‌تواند جایگزین خوبی به منظور کنترل و درد ناشی از تورم بیماران باشد. بیماران مبتلا به نقرس و آرتریت که درد زیادی را تحمل کرده اند می‌توانند به جای این‌که مسکن مصرف نمایند حداقل برای یک دوره سی روزه روزانه ۶ عدد گیلاس مصرف کنند و بررسی‌ها نشان داده  که مصرف گیلاس سطح اسید اوریک خون را تنظیم میکند و سبب  کاهش درد و جلوگیری از عود در بیماران مبتلا به نقرس نیز  می‌شود

و همچنین گیلاس با جلوگیری از تورم و التهاب مفاصل درد بیماران مبتلا به آرتریت را نیز کاهش خواهد داد لذا چندین شرکت داروسازی بزرگ نتایج تحقیقات فوق را تایید نموده و قرار است به زودی از گیلاس دارویی ارگانیک ساخته که عوارض ناشی از داروهای مسکن شیمیایی را هم نداشته باشد.

مصرف گیلاس برای  رژیم های لاغری: این میوه خوشمزه برای کاهش وزن مفید است و کسانى که براى کم خوردن و لاغرى متوسل به قرصهاى شیمیایى مى شوند مى توانند از گیلاس که یک میوه طبیعى بوده و مصرف آن اندام را متناسب مى کند کمک بگیرند و شاهد تاثیر آن بر لاغریشان شوند،  زیرا قرص هاى شیمیایى براى کم کردن اشتها اشخاص ‍ را لاغر کرده و براى سیستم اعصاب و دستگاه عروق و شریانها مضر و خطرناک بوده و اعصاب را تحریک میکند و برای افراد نیز بى خوابى مى آورد. افرادی که مى خواهند از گیلاس براى لاغرى و تناسب اندام خود کمک بگیرند باید در ابتداى غذاى خود 250 تا 350 گرم گیلاس بخورند و بعد منوى غذاى آنها نباید داراى مواد نشاسته اى مثل نان ماکارونى ، برنج ، حبوبات و نان شیرینى باشد.

 تاثیر گیلاس بر پوست: از گیلاس می‌توان به عنوان ماسک زیبایی صورت استفاده کرد و چین و چروک‌های پوست را به ای روش کاهش داد و برای زیبا شدن پوست گیلاس را له کرده و بر  روی پوست بگذارید پس از بیست دقیقه پوست را شسته و خستگی پوست را با این روش از بین ببرید. مکیدن صمغ درخت گیلاس رنگ چهره را باز کرده و خوردن گیلاس از پیری زودرس جلوگیری کرده

 مصرف گیلاس در افراد دیابتی: مصرف آن در حد مناسب به مبتلایان به دیابت توصیه شده  ‏ زیرا میوه‏ ای است که نشاسته ی کمی داشته و قندش برای افراد دیابت ی زیان بار نیز نیست(البته باز هم تاکید می شود که اگر به میزان توصیه شده توسط متخصص تغذیه مصرف شود). قندى که گیلاس دارد از نوع قند لوولوز بوده و افرادی که دیابت دارند در هفته چند وعده غذای خود را اختصاص به گیلاس دهند.

 مصرف گیلاس در دوران  بارداری: گفته میشود که مصرف گیلاس قبل و در اوایل بارداری موجب پسردار شدن میشود و مصرف کردن گیلاس در دوران شیردهی  نفاخ بوده و موادی که تولید نفخ می کنند وارد شیر شده  و سبب دل درد و نفخ شیرخوار خواهند شد. کسانی که پس از مصرف میوه ها دچار نفخ می شوند، می توانند آب میوه را بگیرند و فیبر آن را میل نکنند و یا  بعد از مصرف میوه عرق نعناع بخورد. البته عرق نعناع باید زمانی خورده شود که ترکیباتی که تولید نفخ می کنند، هنوز وارد شیر نشده باشند.

 نکات مهم در مورد مصرف گیلاس

گیلاس را باید قبل از غذا خورد تا با آن جلوى زیادى اشتها را میگیرد و گیلاس را همیشه یک ساعت قبل از غذا بخورید و خوردن گیلاس پس از غذا سبب ایجاد جرم معده شده و نفخ هم می‌آورد. اگر بعد از خوردن گیلاس آب خورده شود باعث نفخ معده خواهدشد. هیچ گاه بالای نان و غذا گیلاس خورده نشود به خصوص با نان و پنیر.

گیلاس اگر چه ملین خوبی بوده و یبوست را از بین می‌برد اما به دلیل داشتن طبیعتی سرد مصرف زیاد آن سبب نفخ معده می‌شود. آلبالو و گیلاس برای کودکان زیر ۳ سال ممنوع بوده و مصرف میوه‌های ملین در کودکان می‌تواند سبب ایجاد مشکل در هضم دستگاه گوارش آن‌ها شده و او را با مشکلات بعدی مواجه خواهد کرد.

با توجه به حساس بودن دستگاه گوارش کودکان، مصرف میوه‌های ملین مثل گیلاس، آلبالو و گوجه سبز توسط کودکان زیر سه سال خطر مسمومیت و ایجاد اسهال را داشته و چیدن میوه‌ها به صورت نارس و زودهنگام به خصوص در میوه‌هایی چون گوجه سبز، چغاله بادام و سم پاشی زیاد آن‌ها که سبب آلودگی بیشتر میوه می‌شود، امکان هضم آن را در دستگاه گوارش کودک مشکل‌تر کرده که با رشد بیشتر میوه و حرارت خورشید و شستشوی تدریجی سم با آب بارندگی و آبیاری، سطح تماس سم با میوه کمتر می‌شود که این امر در میوه‌هایی که به صورت رسیده مصرف و ملین نیستند و به چشم می‌خورد.

که در صورت بروز مسمومیت در اثر مصرف این نوع میوه‌ها در کودک، بهتر بوده که تا دو روز هیچ نوع میوه‌ای به وی داده نشود و در صورت شدت مسمومیت از سرم های خوراکی و در نهایت سرم های تزریقی استفاده گردد و مصرف میوه‌ها به ویژه میوه‌هایی چون آلبالو و گیلاس که سرشار از ویتامین‌ها بوده و پیش ساز ویتامین A می‌باشد برای بدن بسیار مفید میباشد و برای جبران کمبود آن می‌توان از آب چنین میوه‌هایی برای کودکان استفاده نمود.

هشدار: برگها و دانه های این گیاه سمی میباشد و در برخی موارد در صورت بلعیده شدن باعث نارسایی تنفسی و حتی مرگ میشود .

چند افات گیلاس را نام میبریم:

مگس گیلاس Rhagoletis cersi

این آفت از آفات درجه اول گیلاس بشمار امده و در اغلب مناطق میوه خیز وجود داشته و خسارت آن گاهی تا 70% محصول می رسد این حشره با تخم گذاری بر روی میوه های گیلاس و سپس تغذیه لاروهای آن از گوشت میوه باعث کرمو شدن و نامرغوبی آن شده

سرخرطومی گیلاس Rhynchites auratus : حشره کامل سوسک کوچکی به رنگ قرمز طلایی و در مقابل نور مایل به سبز فلزی میباشد و این آفت زمستان را به صورت لارو در عمق 5-10 سانتیمتری خاک به سر برده

اضافه کردن نظر