گیاه دارویی زیره از نوع گیاه معطر بوده و متعلق به خانواده گیاهانی همانندگشنیز و رازیانه از نوع گیاهان چتری  میباشد. این گیاه در آشپزی و پزشکی کاربرد فراوان دارد و در دو نوع زیره سبز و زیره سیاه وجود دارد که  زیره سیاه به "زیره ایرانی" معروف است.دانه‌های زیره  رابا چوب، میکوبنده و این دانه به صورت خودرو در افغانستان، ایران، ازبکستان، تاجیکستان، ترکیه، مراکش، مصر، هند، کوبا، سوریه، مکزیک و شیلی رشد می‌کند. گیاه آن شبیه به بوته هویج  گیاه علفی و دو ساله است و برگ‌هایی به اندازه ۲۰ الی ۳۰ سانتی متر و در قاعده ی گیاه قرار گرفته شده دارای دم برگ کوتاه و غلاف مانند میباشد ،ساقه های آن  تو خالی بي‌کرک‌ و شفاف  شیاردار و از قاعده دارای انشعابات تشکیل شده و برگ های این گیاه دارای بریدگی زیاد میباشد ، به طوری که به صورت نخ مانند درآمده و به رنگ سبز روشن می باشندو ارتفاع گیاه  در حدود 60-۵۰ سانتی متر میباشد.

میوه آن که به اشتباه دانه گفته می‌شودبه اندازه دو میلی متر هلالی شکل  بوده و دارای ۵ خط برجسته‌ میباشد. گل های این گیاه، کوچک، سفید و گاهی صورتی، به صورت مجتمع چتر مرکب هستند، میوه های آن  کشیده و نوک تیز به رنگ قهوه ای و گاهی قهوه ای شکلاتی یا مایل به زرد می باشند در تيره‌ ماه‌ سال‌ دوم‌ باقطع‌ کامل‌ گياه‌ برداشت میوه آغاز شده و مي‌گذارند تا برسد البته تمام قسمت های گیاه به ویژه میوه ها، دارای بوی خوب و معطر هستند به همین علت به عنوان طعم دهنده به خمير دندان‌ پنير و داروهاي كودكان ضافه شده دلیل بو و عطر زیره به دلیل وجود اسانس ماده  كومينولمي بوده است‌. قسمت مورد استفاده ی زیره، میوه های بوده  که به طور مستقیم از آن و یا از اسانس آن استفاده میگردد. ريشه‌اش‌ راست ‌ و دوکي‌ شکل‌ و گوشت‌دار بوده  و‌بیشترین زیره در ایران، در شهر کرمان رشد و بهترین و مرغوبترین زیره مربوط به شهرستان بافت استان کرمان میباشد که به صورت خودرو رشد می نماید یکی از مصارف مهم زیره، به عنوان چاشنی و ادویه در صنایع غذایی کاربرد داشته.

طریقه نگهداری زیره:  اسانس  فرار این گیاه باعث شده که  میوه ها را موقع استفاده خرد یا آسیاب نمود تا از هدر رفتن آنها جلوگیری گردد. هم چنین اسانس ها جزو حلال های  خوب بوده ظروف پلاستیکی را سوراخ میکند بنابراین برای نگه داری، از آن ظرف فلزی یا شیشه ای رنگی استفاده شود.

ترکیبات موجود در زیره سیاه :زیره ی سیاه دارای  7-3 درصد اسانس بوده و بیش تر اوقات دانه ها را قبل از رسیدن کامل، برداشت می شدند و دارای درصد بالایی اسانس خواهند بود. ماده ی اصلی اسانس زیره کارون است که تا 65 درصد اسانس را تشکیل داده،لیمونن، ماده ی مهم دیگر اسانس بوده  که تا 50 درصد اسانس را تشیکل داده. ترکیبات دیگر آن، شامل 20 -10 درصد روغن ثابت، 20 درصد پروتئین، 20 درصد قندها و مقداری فلاوونویید هستند. همچنین حاوي‌ تانن‌، موم‌، مواد رزيني‌، يک‌ روغن‌ ثابت‌ سبزرنگ‌، موسيلاژ، مواد قندي‌، مواد ازته‌ و اسانس‌ که‌ شامل‌ دي‌هيدروکاروئول‌، و دونوع‌ ستن‌ مي‌باشند.

خواص زیره: طبع‌ زيره‌ سياه‌ خيلي‌ گرم‌ و خشک‌ بوده و مقوی معده  ورفع  انگل‌ معده‌ و روده‌ همچنین معده‌ را گرم‌ و تقويت‌ مي‌کند ، اشتها راتحریک کرده (برای این کار زیره سبزه را با سركه و آب مخلوط كرده قبل از غذا خورده شود)، محرک ترشح غدد معده، ضد نفخ، ضد کرم، ضد اسپاسم، معرق و ضد قارچ و ضد باکتری، در طب گیاهی  از آن به عنوان شیرافزا استفاده شده،به عنوان ضد عفونی کننده،، قاعده آوربوده، خلط آور، گیاه ضد سرطان، ضد حساسیت  همان آنتی هیستامین  بوده، به دلیل داشتن آهن فراوان برای درمان کم خونی مفید بوده، ضد تشنج‌، قابض کند،‌قاطع‌ اسپرم‌ ، ضد التهاب، جویدن مقداری زیره برای از بین بردن بوی بد دهان، بوی سیر و بوی پیاز بسیار مفید و درمان بسیار مؤثری برای رفع سوءهاضمه است. مصرف آن برای کسانی که سوءهاضمه دارند، استفاده در بیشتر غذاها را تأکید می‌کنند.در درمان دل‌ پيچه‌ کودکان‌، دفع‌ بادهاي‌ کليه‌ و مثانه‌ میباشد. مقوي‌ ‌ ونیرومندی بدن و چاق‌ کننده‌  و کرم‌ تنيا را دفع‌  وتاثیر بسزایی در درمان‌اسهال‌ دارد. به سوختن بهتر مواد غذایی و لاغر شدن یا همان کاهش وزن کمک شایانی نموده. افزایش متابولیسم و گرمای بدن ودر بهبود بیماری‌ها تنفسی مثل برونشیت و آسم کمک کرده ،عملكرد سیستم ایمنی بدن را بالا برده،در پیشگیری از سرطان موثر میباشد. وقتی که اطفال شیر خوار دل درد دارند و نفخ در شكم شان پیچیده  شود،چند قطره اسانس زیره را با روغن بادام مخلوط و شكم آنها را ماساژ داده تا درد رفع شود. جلوى سكسكه را گرفته و ورم طحال را از بین میبرد. شهوت را زیاد کرده. اگر زیرا ر به لباس یا بدن زده شپش نخواهد زد و اب زیره برای دوری از موریانه کاربرد دارد. باعث افزایش جریان گردش خون و با کاهش کلسترول موجب تقویت قلب می گردد.تاثیر بسزایی در كاهش چربي خون داشته است. برای درمان سوزش سردل یا همان اصطلاح ترش کردن  50 - 100 میلی گرم از روغن زیره سیاه با روغن نعناع در روز استفاده وپودر زیره سیاه 300 - 600 میلی گرم در حدود 10 میوه  در روز با یک لیوان آب یا شیر مصرف و از 6 گرم در روز تجاوز نشود.

مضرات مصرف زیره: زیاده روی در مصرف زیره بعلت طبع گرم باعث کهیر می شود. چون تاثیر بسزایی روی ترشحات هورمون تیروئید دارد و باعث افزایش میزان ترشحات شده بنابراین برای افرادی که از بیماری کم‌کاری تیروئید رنج می‌برند بسیار مفید اما افرادی که لاغرند و تیروئید دارند نباید در مصرف آن زیاده‌روی کنند باعث زردی چهره شده، زیرا دچار پرکاری تیروئید شده و خطرناک است. عرق زیره در بعضی افراد موجب اسهال و در برخی دیگر باعث یبوست شده. بيماران كليوي، كبدي و تنفسي و همچنين مادران باردار و کودکان باید قبل از مصرف با پزشک مشورت نمایند. قند خون را کاهش داده و بیماران دیابتی باید درمصرف دقت نمایند

تهیه دم نوش زیره:

بر روی 1 تا 5 گرم میوه ی خرد یا پودر شده یک استکان یا یک لیوان آب در حال جوش ریخته و حدود ربع ساعت می گذاریم دم بکشدوبهتر است درب آن بسته و سپس آن را صاف کرده و میل نمایید.برای  رفع برونشیت  ورفع نفخ روده و معد از دم كرده استفاده شود.

دم‌ کرده‌ يک‌ قاشق‌ مرباخوري‌ ميوه‌ یا به گفته مردم عادی بذر  له‌ شده‌ زيره‌ سياه‌ در نيم‌ ليتر آب‌ جوش‌براي‌ تنبلي‌ اعمال‌ گوارشي‌ ، بي‌اشتهايي‌، باد يا درد روده‌ مصرف‌ و يا از گرد گياه‌ مخلوطي‌ در آب‌ ميل‌ مکنند. میتوان با عسل نیز آن را میل کرد.

اضافه کردن نظر