سرطان دهانهٔ رحم cervical cancer یا سرطان گردن رحم گونهای سرطان میباشد که از گردن رحم آغاز شده و این بیماری به خاطر رشد غیرطبیعی سلول ایجاد شده و این سلولها میتوانند در دیگر اعضای بدن گسترش پیدا کند و یا به آنها حمله نماید و در ابتدای ابتلاء به این بیماری، معمولاً نشانهای بروز پیدا نمیکند و نشانههای بعدی این بیماری شامل مواردی مثل: خونریزی واژنی، درد لگن یا دردآمیزش میشود.
رحم يک عضو تو خالي و گلابي شکل بوده که در بخش پايين شکم بين مثانه و راست روده قرار گرفته و ديواره های رحم از دو لايه بافتي تشکيل شده :شامل لايه داخلی و لايه خارجی .
از دو گوشه بالايي رحم دو لوله ظريف ، قابل انعطاف و نرم به نام لوله هاي رحمي به طرف ديواره جانبي لگن کشيده شده که در بخش انتهای آن بصورت شيپور در محوطه شکم آزاد بوده و عمل لوله ها هدايت تخمک آزاد شده از تخمدان و همچنين تخم بارور شده به طرف رحم میباشد . در بانوانی که در سنين باروري میباشند لايه داخلي رحم هر ماه رشد کرده و جدارش ضخيم میگردد تا براي بارداري آماده شود که در این حالت اگر زن باردار نشود بافت ضخيم میشود ، همراه با خون از راه مهبل به بيرون ریخته که اين حالت را قاعدگی گويند .
سرطان دهانه رحم چیست؟
سرطان دهانه رحم زمانی رخ میدهد که سلول های غیر طبیعی به صورت کنترل نشده ای در دهانه رحم رشد کرده و دهانه رحم در بخش پایینی رحم بوده که به داخل واژن باز می گردد و اگر سرطان دهانه رحم به موقع تشخیص داده معمولا قابل درمان بوده و عواقب بعدی جبران ناپذیری را ندارد و این سرطان معمولا در مراحل اولیه خود و از طریق تست پاپ اسمیر قابل تشخیص بوده.
در سراسر دنیا، سرطان دهانهٔ رحم چهارمین عامل بیشترین موارد سرطان و همچنین چهارمین عامل بیشتر مرگها از سرطان در زنان میباشد ودر سال ۲۰۱۲، کارشناسان تخمین زده شده که ۵۲۸ هزار مورد سرطان دهانهٔ رحم و ۲۶۶ هزار مورد مرگ در نتیجهٔ این بیماری رخ داده شده و این تعداد هشت درصد تمامی موارد ابتلاء و مجموع تعداد مرگ از سرطان به شمار رفته و تقریباً 70 درصد از موارد سرطان دهانهٔ رحم در کشورهای در حال توسعه رخ داده که در کشورهایی با میزان درآمد پایین، این بیماری معمولترین عامل مرگ ناشی از سرطان میباشند که در کشورهای توسعهیافته، اجرای گستردهٔ برنامههای غربالگری دهانهٔ رحم تا حد زیادی نرخ ابتلاء به این بیماری را کاهش داده و در پژوهش های پزشکی، مشهورترین کشت یاخته که به هلا معروف بوده که از سلولهای سرطانی دهانهٔ رحم زنی به نام هنریتا لاکس صورت گرفته است
برای پیشگیری از این سرطان باید معاینات منظم و دورهای و انجام گیرد زیرا آزمایش پاپ اسمیر یکی از موثرترین اقدامات پیشگیرانه سرطان رحم و الگویی موفق در کاهش میزان بروز و تلفات ناشی از این نوع سرطان بشمار رفته که این تست در خانم ها پس از شروع فعالیت جنسی، سالی یک بار و بعد از دو تست منفی، هر 3 سال یک بار تکرار میگردد و این آزمایش معمولاً دو هفته پس از تمام شدن عادت ماهانه و حداقل ۴۸ساعت پس از مقاربت جنسی توصیه میگردد
واکسن گارداسیل Gardasil که توسط شرکت مرک ساخته که برای دختران و زنان در فاصله سنی ۹ تا ۲۶ سالگی تجویز شده و سازمان دارو و مواد غذایی آمریکا بعد از آزمایش این واکسن اعلام کرد که گارداسیل تقریباً ۱۰۰ درصد در جلوگیری از ویروس پاپیلومای انسانی مؤثر بوده و این واکسن باید در سه نوبت تزریق گردد
اگر سن خانم ها کمتر از 26 سال باشد می توانید واکسن HPV دریافت نمایند که این واکسن می تواند شما را در مقابل ابتلا به هر دو نوع HPV که می توانند منجر به سرطان دهانه رحم شوند محافظت نماید.ویروسی که سبب بروز سرطان دهانه رحم می شود از طریق تماس جنسی منتقل شده که بهترین راه برای مقابله با انتقال و ابتلا به این ویروس داشتن رابطه جنسی امن و حفظ نکات بهداشتی و ایمنی در هنگام برقراری رابطه جنسی میباشد و استفاده از کاندوم و پایبندی به اصول خانواده و عرف جامعه از جمله بهترین کارهایی بوده که تاثیر بسیار زیادی در پیشگیری از ابتلا به سرطان دهانه رحم خواهد داشت
چه افرادی باید واکسن های HPV استفاده کنند؟
این واکسن ها عفونت های موجود را درمان نکرده ولی می تواند از بروز آنها در آینده جلوگیری کند. برای دریافت بهترین نتایج، این واکسن ها باید قبل از آن که فرد برای اولین بار نزدیکی داشته باشد استفاده گردد
مراحل سرطان دهانه رحم
مراحل سرطان دهانه رحم در واقع به میزان پخش شدن آن بستگی داشته که مرحله صفر به این معناست که سلول های سرطانی بر روی سطح دهانه رحم یافت میشود و مرحله یک بدین معنا میباشد که سرطان به دهانه رحم محدود شده و سرایت سرطان به سایر بخش های واژن نشانه مرحله دوم بوده و در مرحله سوم تومورها به بخش پایینی واژن سرایت کرده و در مرحله چهار تومور به مثانه یا روده بزرگ و یا حتی نقاط دورتر بدن سرایت میکند.
باید توجه داشت که نرخ بهبودی از سرطان دهانه رحم به مرحله سرطان و میزان گستردگی آن در زمان تشخیص بستگی داشته و بنا به آمار مربوط به زنانی که در سال های 2000 تا 20002 سرطان دهانه رحم آنها تشخیص داده که در مورد سرطان هایی که زود تشخیص داده شده اند 93% بوده و در مورد زنانی که سرطان گسترش داشته 15% توانسته اند به مدت پنج سال به حیات خود ادامه داده ولی باید دانست روش های درمانی دائماً در حال پیشرفت بوده و درمان سخت ترمیشود
مرحله 0، این مرحله نشاندهنده این بوده که سلول های سرطانی فقط در سطح دهانه رحم وجود داشته
سرطان های مهاجم را به 4 مرحله تقسیم بندی میشوند : مرحله 1، هنگامی به وجود که تومور سرطانی به خارج دهانه رحم انتشار نیافته.
مرحله 2، هنگامی بوده که تومور به بخش بالای واژن انتشار پیدا میکند و مرحله 3، هنگامی رخ میدهد که تومور به قسمت پایین واژن انتشار پیدا که موجب مسدود کردن جریان ادرار شود
مرحله 4، هنگامی است که تومور به مثانه و رکتوم (مقعد) برسد و یا سلول های سرطانی در قسمت های مختلف بدن پخش شده و تومورهای جدیدی را تشکیل داده باشند.
تشخیص سرطان دهانهٔ رحم
غربالگری یکی از روش های تشخیص و غربالگری بیماری تست پاپ اسمیر بوده که تست پاپ اسمیر یک آزمایش ساده و بدون درد بوده که طی آن سلول های غیرعادی داخل یا اطراف رحم شناسایی شده و معمولاً تست پاپ اسمیر که از سلول های دهانه رحم برداشته شده و در زیر میکروسکوپ بررسی میگردد و دیسپلازیای دهانه رحم و سرطان دهانه رحم هردو را مشخص کرده و زنان باید این تست را هنگامی که قاعده نیستند انجام بدهند. نکته قابل توجه این است که تقریباً ۲ روز قبل از تست پاپ اسمیر بایداز شستشوی مهبل به جز آنچه توسط پزشک متخصص توصیه شده باید اجتناب کرد زیرا ممکن است هر سلول غیرعادی شسته یا مخفی میگردد و نمونه برداری یا بیوپسی (biopsy) و آزمایش شیلر(Schiller test) نیز از روش های غربالگری میباشد
برای تشخیص به عنوان بخشی ضروری از معاینه لگنی، باید به صورت منظم تست پاپ اسمیر نیز انجام و در جریان تست پاپ اسمیر، پزشک یک نمونه کوچک از سلول های سطحی دهانه رحم شما بر داشته و برای آزمایش و بررسی تغییرات سلولی آن ها را مورد آزمایش قرار داده و اگر تست پاپ اسمیر بیمار علائمی از تغییرات غیر طبیعی سلولی را نشان بدهد ممکن بوده که پزشک برای فرد آزمایش های تکمیلی تجویز و این آزمایش ها به منظور تشخیص سلول های قبل سرطانی و یا سلول های سرطانی در دهانه رحم انجام می شوند.
اگر علائمی از سرطان دهانه رحم مثل خونریزی در هنگام رابطه جنسی داشته باشید، ممکن بوده که پزشک برای شما تست پاپ اسمیر و یا نمونه برداری از بافت (بیوپسی) را برای تشخیص سلول های سرطانی تجویز نماید
از سن 21 سالگی، زنان باید تست پاپ اسمیر را هر سه سال یک بار انجام شود واز سن 30 تا 65 سالگی، زنان باید هم تست پاپ اسمیر و هم HPV را انجام داده شود و پس از تزریق واکسن HPV، تست پاپ اسمیر را انجام داده، زیرا تمامی سرطان های دهانه رحم را بوسیله آن جلوگیری نمی شود.
اگر جواب تست پاپ اسمیر غیرعادی شد حتما این تست را دوباره باید انجام داد و پزشک ممکن است که کولپوسکوپی (آزمایشی با بزرگنمایی زیاد) و یا بیوپسی را برای مشاهده تغییرات در دهانه رحم توصیه کند که بیمار مشکوک به سرطان ان را انجام دهد و اگر سلول های غیرطبیعی، پیش سرطانی شده باشند، می توان آن ها را از بین برد.
تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم:
با کمک آزمایش DNA که در برخی موارد و در زنان 30 ساله، پزشک تست DNA را به همراه تست پاپ اسمیر پیشنهاد شده واین آزمایش وجود انواع خطرناک HPV را بررسی کرده که این آزمایش برای تمامی زنانی که تست پاپ اسمیر آنها غیرعادی باشد، توصیه شده
بیوپسی : بیوپسی یا نمونه برداری، شامل برداشتن بخشی از بافت دهانه رحم و بررسی آزمایشگاهی آن بوده و در بیشتر نمونه ها، بیوپسی با یک بی حسی موضعی در مطب پزشک انجام می گردد.
علایم سرطان که باید مشکوک شد چیست
عواملی که باعث افزایش سرطان میشودبرای پیشگیری از سرطان چه باید کرد
منبع ملی کالا