گیاه دارویی کاسنی یکی از گیاهان مهم از نظر خواص دارویی بوده و با نام علمی کاسنی: ‎Cichorium intybus L  گیاهی از راسته گل مینا(Asterales)  ،تیره گل‌ستاره‌ای‌ها (Asteraceae) از رده کاسنی‌ها  (Cichorium)  بوده از این گیاه دو گونه کِشتی و چهار تا شش گونه وحشی وجود دارد ، کاسنی انواع مختلفی دارد 3 نوع آن معروف بوده و کاسنی بری که به tansy شهرت دارد در ایران نمی‌روید. کاسنی زرد که به گل قاصدک  نیزشهرت دارد و در طب قدیم ایران به نام ترخشقون نام برده‌ شده ودر منابع عربی از کاسنی با عنوان هندباءیاد شده و در بیشتر نواحی ایران پراکندگی دارد و کاسنی معمولی، یک گیاه دارویی پایا با گل‌های آبی یا ارغوانی بوده  که در فصل بهار رشد و در هوای مرطوب رشد آن دوچندان می‌شود برگهاي آن متناوب و پوشيده از تارهاي فراوان در اطراف و گلبرگهاي مياني قرار گرفته .

کاسنی در اصل بومی جهان قدیم  و بعداً در قاره آمریکا نیز به‌صورت گیاه خودروی کنار جاده‌ای درآمده،منشا اصلی این گیاه اروپای مرکزی، مناطق غربی و مرکزی آسیا و شمال آفریقا است و پراکندگی وسیعی در نواحی مختلف ایران به خصوص شهرستان اقلید، آذربایجان و مناطق کوهستانی مانند استان کهگیلویه وبویراحمد در کوه دنا قابل رویدن است. هر گل کاسنی 18 تا 20 گل زبانه ای منتهی به پنج دندانه دیده که در یک جام و غنچه واقع شدند ومیوه آن فندقه چهار سطحی نسبتاً مسطح و منتهی به مجموعه ای از فلس های بسیار کوچک بوده که این گیاه در نواحی مختلف به تفاوت به صورت یک ساله، دو ساله و چند ساله در می آید.از مشخصات آن این است که گلهایش در مقابل تابش نور خورشید حالت شکفته و باز شده به خود می گیرند، در حالی که هنگام غروب آفتاب یا موقع شب یا در هوای مه آلود و یا بارانی گل های واقع در سطح جام به هم نزدیک می گردند و آن را به صورت ناشکفته جلوه میدهند . کاسنی مراقبت زیاد لازم ندارد. از نظر درمانی نیز ریشه ضخیم و گوشت دار و برگهای قاعده ساقه و حتی گل و دانه آن مورد توجه است که آن هم اگر از گیاه وحشی به دست آید ودر موقع خارج کردن ریشه کاسنی از زمین باید به این نکته توجه شود که ریشه ها در آخر سال اول از زمین خارج اگر دیرتر به دست آید حالت گوشت دار بودن آن از بین رفته، سخت و چوبی و غیرقابل استفاده می گردد.

برگ کاسنی به موقعی از ساقه جدا شود  و باید در مرحله رشد کامل باشد، در غیر این صورت رشد گیاه آسیب می بیند.کاسنی که در برخی از لهجه های محلی  کاشنی هم خوانده میشود  در زمین های آهکی رسی با رطوبت کافی که به خوبی آن را شخم زده باشند بهتر رشد می کند. برای پرورش آن، دانه گیاه را در اوایل اردیبهشت بر روی خطوطی به فواصل 20 تا 40 سانتی متر از یکدیگر کاشته .انواع مختلف کاسنی وجود دارد و از آنها برگهای پهن و برخی دیگر برگهای مرج دار و منقسم دارند. قطعات ریشه کاسنی را معمولاً پس از بو دادن به صورت گرد درآورده مانند قهوه به مصرف می رسانند.

ترکیبات شیمیایی کاسنی:

برگ آن دارای املاحی نظیر سولفاتها و فسفاتهای سدیم و منیزیم و پتاسیم است. گلوکزید تلخی به نام شیکورین " Chicarine" یا سیکورین " Cichorine  "نیز در آن یافت ، گل های آن به علاوه دارای سیکوری ئین می باشد که سیکوری ئین Cichoriine با فرمول C15 h16 O9 و به وزن ملکولی 28/340 در گل های کاسنی یافت وریشه  گیاه کاسنی دارای 11 تا 15 درصد انیولین، 10 تا 22 درصد قندهای مختلف نظیر گلوکز، لولز و ساکارز یک ماده رزینی، مقدار کمی تانن، اسانس، پکتین، لوولین Levuline و ثیکورین می باشد که به سهولت در آب، تبلور حاصل مینماید. درصد اینولین که به حالت محلول در شیره سلولی اعضای گیاه وجود در پاییز زیاد و مقدار آن در بهار به حداقل می رسد.برگ و ریشه گیاه دارای ویتامینهای B,G,K,P است و گرد ریشه بو داده کاسنی به علت مصرفهای زیادی دارد .ترکیبات ریشه بو داده آن عبارت است از :آب11 تا 17 درصد،مواد ازته6 تا 25/7 درصد،قندهای احیا کننده15 تا 26 درصد،اینولین، دکسترین و غیره6 تا 12 درصد،مواد چرب73% تا 74/2 درصد،خاکستر باقیمانده80/4 تا 66/7 درصد بوده.

محل رویش کاسنی:پراکندگی وسیعی در نواحی مختلف ایران دارد، چنان که در دامنه های کم ارتفاع البرز، راه قزوین به رشت، اطراف رودبار، اطراف تهران، کرج، آذربایجان (ارومیه و نواحی دیگر آن)، گیلان (اطراف رشت و لاهیجان)، فارس، بلوچستان، آبادان، نواحی کوهستانی خراسان (بین بجنورد و مشهد)، بین مشهد و فریمان در 1000 تا 1300 متری (احدمایران) و کوه دنا در استان کهگیلویه وبویراحمد و بسیاری از مناطق دیگر ایران رویش داشته و از نظر اقتصادی کاشت این گیاه دارویی حایز اهمیت است.

خواص کاسنی:

خواص بیشمار کاسنی در فرهنگ گذشته تا به امروز برای ما مشهود بود ه و کاسنی و عرق کاسنی، از دیرباز در میان ایرانیان جایگاه و منزلتی خاص داشته و همه مادربزرگ‌ها، در میان تمام شیشه‌های عطر و ادویه در مطبخ خانه‌هایشان، عرق کاسنی را در کنار شاتره، گل گاوزبان، نعناع ودیگر عرقیات  نگه‌داری می‌کردند. کاسنی از جمله گیاهانی است که در طب سنتی  مصرف آن توصیه و به سلامت ما کمک شایانی  می‌کند. طبع کاسنی سرد بوده.عرق این گیاه قلب، کبد و کلیه را فعال کرده  و عرق کاسنی در تصفیه خون موثر وبرای طراوت و شادابی پوست و رهایی از جوش صورت نیز بسیار مفید بوده و نوشیدن یک فنجان را  در یک لیوان آب سرد صبح و شب موثر می‌دانند.تمامی قسمت‌های مورد استفاده کاسنی اعم از ریشه و برگ مصرف دارویی داشته  و مصرف دم کرده کاسنی برگ و یا ریشه کاسنی به مقدار یک فنجان قبل از هر وعده غذایی اثر تقویتی بر معده داشته و اشتها را زیاد و  برگ تازه کاسنی حاوی ویتامین «ث» فراوان بوده و از این رو مصرف آن التهابات لثه که ناشی از کمبود این ویتامین بوده را سریع تر بهبود می‌بخشد. برای بهبودی لثه تحلیل رفته، مالیدن عصاره گیاه با استعمال خارجی بر روی لثه توصیه شده وهمچنین شربت تهیه شده از جوشانده ریشه کاسنی برای سرفه های خشک و مقاوم با خلط غلیظ توصیه می‌شود. موجب کاهش کلسترول و LDL شده و اشتها را افزایش داده ،دارای خواص تب‌بر ، مثر در ازبین بردن یرقان همان زردی است،اندام هوایی این گیاه مانند برگ و ساقه آن، برای هضم غذا ودرمان گرمازدگی مفید بوده ،همچنین در کشورهای اروپایی از ریشه و ساقه‌های جوان این گیاه به عنوان دم‌نوش بدون کافئین استفاده  و میتواند حتی جایگزین قهوه و کاکائو می‌شود. ابن سینا، پزشک بزرگ مسلمان در مورد گیاه کاسنی و خواص آن چنین گفته است:کاسنی بازکننده و سموم کبد را باز کرده ، درمان کننده التهابات معده و پاک کننده مجاری ادرار، مالیدن آب کاسنی به محل های خارش بدن کمک کرده، غرغره کردن آب کاسنی گلودرد و تورم مفصلی را از بین میبرد، آب پخته کاسنی را با سکنجبین میل شود .بهترین داروی تب های طولانی و مداوم بوده،ریشه آن در باز کردن و روان شدن اخلاط و از بین بردن ورم احشام موثر است و همچنین بهترین دارو برای آب آوردن شکم بشمار امده و در نفخ و تحلیل مواد نیز نافع است،ابتلا به قولنج  را محفوظ نگه  داشته  و توان و نیروهای بدنی ر افزایش میدهد، این گیاه در ضعف اعصاب، ضعف چشم و فشار خون تاثیر بسزایی دارد، رحم را به وظیفه طبیعی خود وا می دارد ودر حفظ جوانی تاثیر بسزایی داشته.خوردن تمام گیاهان دارویی  باید به اعتدال مصرف شوند. برگ گیاه  زهر طحال را از بین برده و كيسه صفرا، يرقان و دردهاي معده و كبدي را معالجه مي كند .

 "در احایث بسیاری امده کسی که فرزند پسر خواهد کانسی فراوان بخورد  این گیاه به دلیل قلیایی کردن محیط رحم کروموزم yرا زنده نگه میدارد."

 تاثیر کاسنی بر سیستم  گوارشی:

از دلایل گنجاندن کاسنی در رژیم غذایی تاثیر آن در بهبود عملکرد سیستم گوارشی بوده. کاسنی حاوی اینولین است که پروبیوتیکی قویست. پروبیوتیک ها طبقه خاصی از باکتری هابوده که بر خلاف دیگر باکتری ها که موجب بیماری میزبان می شوند، در واقع برای میزبان نیزمفیدند. اینولین به مقابله با برخی باکتری های مربوط به روده و گوارش می پردازد از جمله بیماری رفلاکس اسیدی، سوء هاضمه و سوزش معده زیرا کاسنی، فعالانه میزان اسیدی بودن بدن را تقلیل داده.

تاثیر کاسنی  بر بیماری های قلبی:

اینولین علاوه بر مفید بودن بر سیستم گوارشی باعث کاهش میزان کلسترول مضر(LDL) بدن نیز می شود. این ماده شیمیایی مضر در خون که به LDL معروف است یکی از دلایل عمده تصلب شریان و فشار خون بالاست زیرا هنگامی که به سرخرگ ها و سیاهرگ ها می رسد به نوعی مانع از گردش خون می گردد، همچنین می تواند زمینه سازِ حمله های قلبی و مغزی نیز شود. نکته بسیار جالب اینکه، فعالیت معبر شیمیایی ویژه اینولین برای کاهش ماده شیمیایی موسوم به کلسترول مضر نادر بوده ، مگر آنکه فرد کربوهیدرات فراوانی مصرف کرده باشد . بنابراین در این مورد تاثیر آن چندان هم سودمند نبوده .همچنین مملو از فنول هایی می باشد که در بررسی های گسترده ای اثبات شده و از جمله عوامل مانع از لخته شدن خون و بی نظمی ضربان قلب نیز می شود. فنول ها خواص آنتی اکسیدانی دارند . مطالعاتنشان داده که مصرف قهوه با عصاره کاسنی به طور قابل توجهی بیش از قهوه های متداول توازن سلول های خون و پلاسمای خون را در بدن بهبود بخشیده و احتمال بروز بیماری قلبی عروقی را بسیار کاهش میدهد.

تاثیر کاسنی  بر پیشگیری از سرطان:

عصاره کاسنی موجب کاهش رشد تومورهای سرطانی شده ، گزارشات اخیر حاکی از آن است که شهد موجود در کاسنی از کیفیتی برخوردار بوده که اجازه رشد به تومورها را نداده و از خواص آنتی اکسیدانی بالایی برخوردار است. پلی فنول ها کاسنی، تاثیرات مثبتی بر پیشگیری از انواع مختلف سرطان از جمله سرطان سینه و سرطان های مرتبط با روده  را دارد.

تاثیر کاسنی بر کاهش دردهای مفاصل:

این گیاه به طور سنتی برای درمان آرتروز به کار گرفته و مطالعات نشان دادند که کاسنی به طور قابل توجهی دارای خواص ضدالتهابی می باشد که به همین دلیل موجب کاهش دردهای مفصلی – استخوانی می شود. در مطالعات انجام شده در سال ۲۰۱۰ ، گزارشات حاکی از آن است که ۷۰٪ از بیمارانی که از دردهای مفصلی-استخوانی رنج می بردند و با کاسنی تحت درمان قرار گرفتند و به طور قابل ملاحظه ای دردهایشان بهبود یافته. کاسنی را عموما برای کاهش دردهایی که عامل التهابی دردهای ماهیچه ای و درد مفاصل می توان مصرف  نمود .

تاثیر کاسنی  بر  کاهش وزن:

گیاه کاسن دارای فروکتوز بوده  و اینولین به خودی خود شکلی از فیبر طبیعی است و اگر در برنامه غذایی گنجانده  شود همین فیبر موجود در کاسنی تاثیر بسزایی در تحرکات روده ودر درمان یبوست را  دارد وبه کنترل و کاهش وزن کمک شایانی می کند. هر دوی این اهداف به تنظیم گرلین که نخستین اسید آمینه ای است که با احساس گرسنگی و رفتارهای غذاجویانه مرتبط است، کمک می کند. مصرف کاسنی موجب کاهش ترشح هورمون گرلین و منجر به کنترل پرخوری و ایجاد احساس سیری یا پری شکم می شود، که این امر در راستای تلاش برای کاهش وزن میباشد و برای حفظ تناسب اندام مناسب است.

تاثیر کاسنی  بر  سیستم ایمنی:

کاسنی خواص تقویت کننده ای نیرومند برای سیستم ایمنی بدن داشته. تاثیرات آنتی باکتریال نیرومندی بر روی برخی از باکتری های خطرناک و مقاوم از خود نشان داده و در ضمن پلی فنول موجود در کاسنی نقش آنتی اکسیدانی و زدایندگی رادیکال های آزاد در رگ های خونی که زمینه ساز انوع بیماری ها یا امراض است را ایفا که از جمله این بیماری ها می توان به بیماری های قلبی و سرطان اشاره نمود.

تاثیر کاسنی  بر  اضطراب و دلهره:

کاسنی خواصی مانند  داروهای مسکن را داشته و اضطراب را کاهش داده و ذهن را آرام می سازد،عصاره ریشه کاسنی به دلیل خواص آرامش بخشی به خواب راحت کمک می کند و از بسیاری از قرص های خواب آور مرسوم سالم تر بوده . کاهش استرس و اضطراب خطر ابتلا به بیماری های قلبی، عدم توازن هورمون ها، مرض بی خوابی، زوال عملکرد شناختی و پیری زودرس را تاحدودی کاهش می دهد.

تاثیر کاسنی  بر  سلامت کلیه ها:

عصاره ریشه کاسنی به عنوان دارویی ادرارآور مورد استفاده قرار میگیرد که به دفع بیشتر ادرار کمک می کند. دفع دائم سالم و مکرر ادرار به دفع سموم بدن که در کبد و کلیه ها ذخیره شده کمک کرده  و مانع از بیماری های خطرناکی که بر اثر انباشته شدن سموم در بدن پدید می آید می شود. همچنین دفع مکرر ادرار، وزن آب بدن را متعادل ساخته و حتی موجب کاهش چربی ها در بدن می شود، در حدود ۴٪ از حجم ادرار را چربی را تشکیل می دهد  و موجب دفع شده .

خواص درمانی گیاه کاسنی از دیدگاه امامان:

-امام رضا(ع) می فرماید : سبزی کاسنی بخورید چرا که آن، مال و فرزند را زیاد می کند و بهترین سبزیجات را ایشان کاسنی و کاهو دانسته اند.همچنین فرموده اند شفای هزار درد است، هیچ دردی در شکم نیست مگر اینکه با کاسنی خوب شود.

-پیامبر اکرم (ص) فرموده اند: برگی از کاسنی نیست مگر قطره ای از بهشت بر آن باشد.

مضرات مصرف کاسنی:

مصرف طولانی مدت فرآورده‌های کاسنی موجب افت فشار خون و افزایش ترشحات صفرا می گردد و همچنین باعث انقباض عضلات رحمی شده، مصرف آن در دوران بارداری احتمال زایمان زودرس را تقویت نموده. اگر از سنگ صفرا رنج می برید مصرف زیادی آن این مشکل را تشدید داده ودر بهار واکنش های آلرژیک را نیز بیشتر میکند.

اضافه کردن نظر