تب‌خال یا هرپس سیمپلکس با نام  انگلیسی: Herpes simplex یک بیماری ویروسی بوده  که توسط ویروسی به همین نام ایجاد می گردد و موضع درگیر به صورت التهاب و مجموعه ‌تاول‌های ریز پیدا  می‌شود . برای تب‌خال هنوز درمان قطعی وجود نداشته و اگر ویروس وارد بدن بشود تا پایان عمر همراه شخص خواهد ماند و در هنگام ضعف سیستم دفاعی بدن سریع بروز می‌نماید. اگرچه در بعضی  بیماران و بعد از چندین سال عود بیماری به ناگهان تظاهر مجدد تب‌خال از بین می‌رود ولی هم‌چنان ناقل ویروس به دیگران خواهد بود.

معمولاً ویروس  تبخال در درجه حرارت اتاق یا خشک کردن به راحتی  کشته می‌شود و وقتی که تکثیر ویروس کاهش پیدا میکند و ویروس به سمت اعصاب حسی محیطی پیش می‌رود و در عقده‌های عصبی به صورت غیر فعال باقی خواهد ماند. یکی دیگر از علت های عود عفونت مواردی بوده که میزبان در معرض استرس قرار می‌گیرد ، در زنان باردار با هرپس فعال، اگر زایمان از طریق واژینال انجام بشود نوزاد ممکن  می باشد که به ویروس آلوده شود و اگر این شرایط اتفاق بیفتد، خطر مرگ برای جنین وجود خواهد داشت و بنابراین در صورت عود عفونت در نزدیکی‌های زمان زایمان بهتر بوده که  سزارین انجام بگیرد.

انواع هرپس ویریده‌های شناخته شده:

-هرپس سیمپلکس نوع 1 (1- HSV) که معمولاً زخم های تبخال را در لب ها ایجاد می نماید.

-هرپس سیمپلکس نوع 2 (2- HSV) یا هرپس ژنیتال

-واریسلازوستر (زونا)

-ویروس اپشتین بار

-سیتومگالو ویروس

- ویروس روزه آلا

-هرپس ویروس به همراه سارکوم کاپوزی

تبخال در بدن دربخش های مختلفی ایجاد میشود :

تبخال لثه: حالتی شدیدتر از هرپس لب بوده  که این نوع تبخال  لثه را درگیر می‌کند    

تبخال تناسلی(هرپس ژنیتال) : تب خال ناحیه تناسلی عبارت است از یک عفونت ویروسی ناحیه تناسلی که از راه آمیزش انتقال پیدا میکند ،  این عفونت در مردان و زنان  به وجود می اید که  از جمله نواحی که امکان درگیری آنها وجود داشته عبارتند از مجرای تناسلی، گردن‌رحم، ران‌ها، و آلت تناسلی. تب خال تناسلی که  معمولاً همراه با سایر بیماری‌های آمیزشی رخ می‌دهد.  

تبخال مری :این نوع از تبخال  باعث احساس درد در هنگام بلعیدن غذا  میشود

تبخال انگشت یا Herpetic whitlow :تب‌خالی دردناک  بوده که در ورم‌بند انگشتان ایجاد میشود ، این تبخال با ورم دردناکی شروع می شود و سپس پوست قرمز و به لمس، حساس می شود ، در بعضی از  افراد احساس سوزن سوزن شدن در منطقه تبخال دیده می شود ، در موارد نادری هم محل تبخال داغ شده وبه ندرت  تبخال انگشت می تواند باعث التهاب گره های لنفاوی زیر بغل شود.

تبخال چشمی : این تبخال یک عفونت عود کننده ویروسی بشمار میاید  که ناشی از آلودگی با ویروس تبخال ساده‌ بوده که این بیماری شایع ترین علت کوری ناشی از بیماری‌های قرنیه‌ای در آمریکاست و در حالیکه در کشورهای جهان سوم و از جمله ایران شایع ترین علت کوری قرنیه‌ای، بیماری تراخم بوده ، گرچه تبخال چشمی در ایران نیز شایع بوده  بر اساس مطالعات موجود، اگر فردی یکبار دچار تبخال چشمی گردد، به احتمال ۵۰٪ شانس عود  را دارد. این گرفتاری مجدد ممکن است  که هفته‌ها یا حتی سالها بعد از گرفتاری اولیه بروز نماید.

تبخال چشمی می‌تواند تولید یک زخم دردناک  را بر روی پلک و یا سطح چشم کند و سبب التهاب و ورم قرنیه  میشود. درمان سریع با داروهای ضد ویروس از تکثیر ویروس و تخریب سلول های اپیتلیال قرنیه (لایه سلولهای سطح قرنیه) جلوگیری می نماید.

عفونت می‌تواند به لایه‌های عمقی تر قرنیه منتشر شود و سبب گرفتاری شدید تر یعنی گرفتاری استرومای قرنیه (بستر قرنیه) یا در اصطلاح کراتیت استرومایی میشود که منجر به فعال شدن سیستم ایمنی بدن و تهاجم آن به قرنیه و انهدام سلول‌های استرومای قرنیه می‌گردد. درمان کراتیت استرومایی همان عفونت بستر قرنیه  نسبت به گرفتاری سطحی قرنیه مشکل تر بوده و حملات عود کراتیت استرومایی می‌تواند منجر به اسکار (نسج جوشگاه) قرنیه گردد که سبب کدورت قرنیه ، کاهش بینائی و حتی کوری میشود. تبخال چشمی مانند  سایر عفونت‌های تبخالی (هرپسی) قابل کنترل بوده و حدوداً چهارصد هزار نفر از مردم آمریکا سابقه گرفتاری با تبخال چشمی را دارند و سالانه پنجاه هزار مورد جدید دیده می‌شود ، میزان ۲۵٪ موارد آن از نوع کراتیت استرومایی بوده و در ایران نیز عفونت‌های تبخالی چشم شایع میباشد. میزان عود تبخال چشمی طی یک سال ۱۰٪، طی دو سال و طی ۲۰ سال ۶۳٪ درصد تخمین زده شده. معتقدند که برخی  از فاکتورها نظیر: تب، استرس، نور خورشید و ضربات باعث عود تبخال میگردد.

تبخال چه موقع مسری میشود؟ از زمانی که پوست دچار خارش و قرمزی شده و ویروس هرپس نوع 1 وجود داشته و می تواند پخش بشود ، هنگامی که تاول تبخال ظاهر گردد  و تا زمانی که پوست بهبود پیدا کند و دوباره طبیعی به نظر برسد، تبخال مسری می باشد که با این وجود برخی  از افراد سالم هم این ویروس را از طریق بزاق خود انتقال می دهند.

راه های انتقال تبخال

معمولا ویروس تبخال در لب فرد مبتلا قرار داشته و حتی اگر آن فرد تبخال نزند ، یکی از مهمترین راه های انتقال این ویروس،روبوسی کردن بوده و از آنجایی که این ویروس در بزاق هم موجود داشته  لذا استفاده از بشقاب، چنگال، قاشق، چاقو و لیوان فرد مبتلا، می تواند تبخال را منتقل نماید ، تبخال دستگاه تناسلی هم می تواند در اثر رابطه جنسی منتقل گردد.

علایم بیماری تبخال

ایجاد خارش و درد همراه با قرمزی و تورم منطقه آلوده ، تبخال‌ها به صورت تاول هایی نمایان می‌شوند که ممکن است پاره نشوند، سپس زخمی و بعد تبدیل به دلمه میشوند. در زنان اولین محل ابتلا تبخال  معمولاً لب های مهبلی (قسمت خارجی مبهل) می باشد، البته ممکن است که  سرویکس با واژن و پوست پرینه نیز مبتلا بشوند. در مردان معمولاً نوک آلت، پوست روی آن و تنه آلت تناسلی گرفتار این ویروس میشوند. ۴-۳ روز بعد از شروع ضایعات، نشانه‌های شبیه آنفلوآنزا ظاهر می‌گردد.

تورم غدد لنفاوی در کشاله ران، افزایش خفیف درجه حرارت، سردرد، دردهای عضلانی و سوزش و درد هنگام دفع ادرار (دیزوری) ،درد در هفته اول وجود داشته و سپس کاهش پیدا میکند . ضایعات در مدت دو هفته فروکش می‌کند مگر اینکه دوباره عفونت ثانویه‌ای اتفاق بیفتد  که به‌ندرت ممکن است عوارض ناشی از انتشار بیماری به خارج سیستم تناسلی اتفاق بیفتد این عوارض شامل ضایعات در قسمت  باسن، قسمت فوقانی ران‌ها یا حتی چشم ها می‌باشند، علت بروز این عوارض لمس ضایعات و سپس لمس جاهای دیگر بدن بوده که  باید به بیماران توصیه شود که بعد از دست زدن به ضایعات دستان را بشویند و سایر مشکلات احتمالی شامل مننژیت غیرمیکروبی و استرس شدید روانی به علت قطعی شدن تشخیص می‌باشند.

درمان تبخال

عفونت HSV2 بهبودی کامل پیدا نمیکند اما هدف از درمان آن، تسکین نشانه‌ها بوده وهدف درمانی عبارت است از: پیشگیری از گسترش عفونت، کنترل بیماری ، کاهش بروز خطرات، کاهش درد، شروع برنامه‌های آموزشی و مشاوره‌ای و استفاده از داروهای ضد ویروسی ، درمان دارویی ضد ویروس اسیکلوویر ، داروهای گیاهی مانند میرتوپلکس کاربرد دارند ، داروهای ضد ویروسی می‌توانند نشانه‌ها را تضعیف کنند و دوره عفونت را کاهش بدهند و در پیشگیری از عود آنها موثر بوده و معمولاً مقاومت به دارو و آثار جانبی دراز مدت ایجاد نمی‌شود و حملات بعدی خفیف تر از حمله اولیه‌ بوده

برخی افراد از کمپرس گرم و یا سرد برای تسکین درد تبخال استفاده می نمایند ، برخی کرم ها و ژل ها می توانند سوزش و درد تبخال را تسکین بدهند ، کرم های ضدویروسی می تواند مدت باقی ماندن تبخال را کم نماید.

از وازلین برای پوشش تبخال استفاده نمایید زیرا وازلین  روی زخم رو چرب کرده و علاوه بر سرعت بخشیدن به روند بهبود،از قرار گرفتن زخم در معرض گرد و غبار و باکتری ها جلوگیری  و باعث میشود  که  زخم دچار عفونت مجدد نشود ویروس تبخال برای رشد و تکثیر به فضایی گرم نیاز داشته که با گذاشتن یخ بر روی محلی که در حال تبخال زدن هست میتواند جلوی رشد این ویروس را به راحتی بگیرد ،  همچنین وقتی محل تبخال زخم شده برای حلوگیری از درد و سوزش، یخ میتواند مسکن خوبی باشد و درد و سوزش تبخال را کاهش دهد.

استفاده از نمک برای تبخال یکی  از روش های موثر برای درمان تبخال بوده است، چراکه جلوی پیشرفت عفونت را  میگیرد. مقداری آب و نمک را با هم مخلوط  و با پنبه ای که آغشته به آب و نمک شده  باشد به آرومی  بر روی زخم قرار داده تا تبخال در حدود سی ثانیه در آب نمک خیس خورده و فقط مراقب باشید که پنبه خیلی به زخم کشیده نشود زیرا واقعا دردناک بوده، این روش را چند بار در روز تکرار کنید.

لیمو برای درمان تبخال یکی دیگر از روش ها بوده که یکی دیگر از درمان های تبخال آبلیمو بوده که برای این کار و پنبه  را در آبلیمو فرو برده  و بر روی تبخال گذاشته ،میتوان  مخلوط یک قاشق چایخوری آبلیمو به همراه یک قاشق غذاخوری شیر و مقدار کمی نمک  را برای درمان تبخال استفاده کرد. مصرف  غذاهایی مانند لبنیات و سیب زمینی به دلیل دارا بودن لیزین را باید افزایش داد.

روش های جلوگیری از تبخال

زمانی که تابش نور خورشید زیاد است، افراد بیرون نروند ، کرم ضدآفتاب بر روی لب بمالند ،افراد استرس را کنترل کنند ،استراحت کافی داشته باشید و ورزش روزانه را انجام بدهید تا سیستم ایمنی بدن تقویت شود ، هنگامی که فردی به تبخال مبتلا بشود، با او روبوسی نکنید و از مسواک، وسایل غذاخورردن و یا لیوان او استفاده ننمایید ، چشمان خود را زیاد نمالید ،  با تغذیه مناسب، سیستم ایمنی بدن خود را تقویت نمایید.

درمان تبخال با گیاهان دارویی

میتوان گفت جعفری معجزه می کند و در شرایطی که تبخال در ناحیه دهان، لب و لثه به وجود می آید درمان آن ساده تر و راحت تر از زمانی بوده که ویروس ناحیه تناسلی را به خود درگیر می نماید که یکی از روش های درمان تبخال دهانی شست وشوی محل تبخال با عصاره یا جوشانده ریشه گیاه جعفری بوده  و شست وشوی محل تبخال با این عصاره یکی از طبیعی ترین داروهای ضدویروس هرپس میباشد که موجب تسکین درد و افزایش سرعت درمان می گردد. علاوه بر این افرادی که با جوشانده به دست آمده از ریشه جعفری محل تبخال و اطراف آن را شست وشو میدهند از انتقال بیماری به بخش های دیگر لب، لثه و زبان پیشگیری می کنند.

تسکین درد و التهاب با کمک برگ زیتون : درمانگران طب سنتی چین و هند بر این باورند که استفاده از مرهم برگ زیتون می تواند تاثیر به سزایی  در کاهش التهاب و درد ناشی از ابتلا به تبخال را داشته باشند. از آنجا که برگ زیتون خاصیت ضدالتهابی و ضدویروسی داشته  می تواند بهترین داروی طبیعی برای درمان بیماری های پوستی ویروسی مثل تبخال باشد، امروزه نیز محققان از همین خاصیت برگ زیتون برای تهیه پماد ضدتبخال استفاده می نمایند که علاوه بر جنبه های درمانی می تواند به پیشگیری از ابتلا به این بیماری نیز کمک شایانی کند. علاوه بر این عصاره زیتون موجود در محصولات درمانی و بهداشتی مانند پماد، صابون یا کرم با کنترل رادیکال های آزاد می تواند ابتلا به بسیاری از بیماری های پوستی را کنترل نماید و حتی برای درمان سوزش و التهاب نیش حشرات  نیز مفید باشد.

درمان با روغن گل راعی: همان طور که میدانید بروز تبخال در بدن همواره با سوزش و خارش شدید همراه بوده ، به گونه ای که بیمار را کلافه میکند  و او را وادار به تحریک، خارش و لمس ناحیه تبخال می نماید ، در حالی که این کار نه تنها تسکینی برای درد بیمار محسوب نمی شود بلکه موجب انتقال ویروس تبخال به سایر قسمت های لب، لثه و حتی اندام های دیگر  نیز می شود. متخصصان طب سنتی برای برطرف کردن  مشکل خارش موضع تبخال در طول مدت درمان استفاده از روغن گل راعی را به صورت استعمال خارجی توصیه می نمایند و برای این منظور پنبه ای را به روغن یا اسانس بدون افزودنی با گل راعی آغشته و به محل تبخال بمالید.

پیشگیری از پیشرفت تبخال با چای :استفاده از روغن تهیه شده از چای طبیعی تاثیر به سزایی  در پیشگیری از انتقال بیماری تبخال به سایر قسمت های عضو درگیر بوده که  به توصیه درمانگران طب چینی برای این منظور روغن چای را توسط گوش پاک کن بر روی تبخال زده  و این کار را چند بار در طول روز تکرار نمایید. البته قبل  از استفاده از روغن چای باید از سلامت بودن روغن، خالص بودن و اصل بودن آن و همین طور از افزودنی های درون آن مطمئن شوید و فراموش نکنید که مصرف هرگونه افزودنی معطر به روغن های طبیعی می تواند از خاصیت درمانی آنها به راحتی بکاهد و حتی موجب افزایش و توسعه تبخال نیز شود.

معجون سیب و عسل : در میان بعضی درمانگران شیوه های طبیعی استفاده از معجون سیب و عسل می تواند تاثیر فراوانی در بهبود تبخال های دهانی داشته باشد ، برای تهیه این معجون کافی میباشد که سیب پوست کنده و رنده شده را با یک قاشق عسل مخلوط کرده و این مرهم را یک بار در روز با آرامش میل نمایید. مصرف این معجون به مدت 3 تا 4 روز می تواند تاثیر زیادی در بهبود تبخال های دهانی داشته باشد.

خاصیت ضدویروسی گل همیشه بهار: مرهم گل همیشه بهار از دیگر مواد طبیعی و گیاهی برای درمان تبخال به ویژه تبخال هایی بوده  که  بر روی لثه و لب دیده می شود و  قرار دادن این مرهم روی تبخال علاوه بر آنکه به کنترل و از بین رفتن ویروس ها کمک می نماید که  موجب تسریع روند  در درمان تبخال و از بین رفتن ویروس می شود. کسانی  که از جوشانده، مرهم گل همیشه بهار یا داروهای صنعتی تهیه شده از این گیاه برای درمان بیماری خود استفاده می نمایند علاوه بر تسریع روند درمان به کاهش میزان خارش و سوزش موضع تبخال نیز کمک می نمایند.

سیر رنده شده : یک حبه سیر را برداشته و آن را به دو نیم تقسیم کرده و آن را به مدت 10 دقیقه بر روی تبخال  بگذارید و این کار را روز چند مرتبه تکرار کنید ، سیر روند گسترش تبخال را به سرعت کاهش داده و به اصطلاح آن را خشک کنید. بعد از دو الی سه روز تأثیر فوق العاده این ماده غذایی پرخاصیت و بد  بو را به چشم خواهید دید.

روغن اسطوخودوس : اسطوخودوس دارویی گیاهی بوده  که اگر به مدت یک هفته بر روی تب خال قرار بگیرد، علاوه بر ضدعفونی کردن محل تب خال، موجب درمان آن نیز می گردد.

جوش شیرین : هم مانند نمک دردناک بوده ولی  کمک میکند  تا اسید های درون زخم بیرون کشیده شوند و از سوزش و رشد تبخال جلوگیری نماید،  خمیری از آب و جوش شیرین تهیه کرده و بر روی تبخال قرار دهید. اگر سوزشی احساس کردید تحمل نمایید تا چند دقیقه بر  روی زخم خوب  بماند و سپس با آب شستشو دهید و فقط پس  از گذاشتن جوش شیرین بر روی زخم، اگر سوزش خیلی شدید و غیر قابل تحمل شد  با آب از روی زخم ان را پاک کنید و به هیچ وجه با دست روی زخم را نمالید که سوزش را تشدید کند.

نکات مهم در بیماریهای عفونی تناسلی

داروهای تجویز شده در درمان عفونت تناسلی باید کامل مصرف گردند ، درمان نیمه کاره علاوه بر باقی‌ماندن بیماری می‌تواند باعث مقاومت دارویی بشود ، در درمان بعضی از عفونتهای تناسلی باید زن و شوهر هر دو دارو باید همزمان مصرف شوند  در طول مدت درمان عفونت های تناسلی باید زن وشوهر از نزدیکی خودداری و حتی الامکان از کاندوم استفاده نمایند.رعایت بهداشت دستگاه تناسلی از جمله انتخاب لباس زیر و نظافت ناحیه تناسلی به بهبود سریعتر عفونت‌ها کمک می نماید.

اگر بعد از پایان دوره درمانی هنوز علامت های عفونت باقی‌مانده باشد برای معاینه و آزمایش بیشتر و شاید شروع داروی جدید به پزشک یا ماما مراجعه شود و در حد امکان از خود درمانی پرهیز شود ، از پوشیدن لباس های تنگ و چسبان و لباس زیر غیر نخی خودداری گردد  چرا که به علت عدم جریان هوا در ناحیه تناسلی محیط برای رشد میکروب ها و سایر عوامل بیماری‌زا مناسب می‌شود ، لباس زیر باید در فاصله‌های زمانی کوتاه عوض شود  و بعد  از شستشو در برابر آفتاب و یا با اتو خشک شود.

رعایت بهداشت فردی مانند استحمام مرتب، کوتاه کردن ناخن ها، شستشوی دست ها قبل و بعد از اجابت مزاج، شستشو و خشک کردن ناحیه پرینه، عوض کردن مرتب پدهای بهداشتی در طول روزهای قاعدگی ضروری بوده ، بهترین راه برای جلوگیری از عفونت های تناسلی استفاده از کاندوم در هنگام مقاربت میباشد زیرا کاندوم علاوه بر جلوگیری از بارداری مانع از تماس میکروبها بین زوجین  هم می‌شود.

بعد از پایان نزدیکی به شستشوی قسمت خارجی اعضای تناسلی و همچنین تخلیه ادرار می‌تواند باعث پیشگیری از عفونت های تناسلی شود ، افراد مبتلا به بیماری دیابت و یا زنان باردار آمادگی بیشتری برای ابتلا به عفونت های تناسلی را دارند لذا این افراد به مراقبت بیشتری نیاز خواهند داشت ، حداکثر زمان استفاده از پدهای بهداشتی در هر روز قاعدگی 6 ساعت می‌باشد تعویض به موقع آن از انتشار بوی بد و بروز احتمالی عفونت های تناسلی جلوگیری می کند.

در روز اول و دوم شروع بیماری تبخال  محل بروز  ضایعه پوستی را با یک تکه یخ کمپرس نمایید و در دوران ابتلا به تبخال مصرف مایعات خنک، بستنی و عرق های گیاهی با طبع خنک را باید جدی گرفت.

باری تسکین استفاده از مسكن هایی  از جمله آسپیرین، استامینوفن و ایبوپروفن اما به كودكان هیچ گاه آسپیرین ندهید زیرا آسپیرین مى تواند یك عارضه نادر و بالقوه كشنده را به نام نشانگان "راى" در كودك ایجاد نماید.

از فشار دادن، كندن یا سوراخ كردن تاول‌ها بپرهیزید و اجازه دهید خودش بهبود یابد ، برای گذاشتن دارو روغن یا مرهم های گیاهی بر روی تبخال از گوش پاک کن استفاده شود و در صورتی که دست افراد با آن تماس داشته برای پیشگیری از انتقال به  دیگر افراد خانواده در طول روز چندین بار دست ها را شست.

غذاهای ممنوع در هنگام بروز تبخال : برای درمان تبخال بهتر است  که در طول دوره درمان از خوردن غذاها و خوراکی هایی مانند  انواع شکلات، کاکائو، آجیل، گندم، عدس، بادام زمینی، انواع سس، غذاهای حاضری و سرخ کردنی، کره بادام زمینی و جو پرهیز نمایید. مصرف این مواد سبب تحریک بیماری تبخال گردیده و به طول درمان آن می افزاید ،  این مواد از آن جهت که باعث افزایش حساسیت و تحریک پذیری تبخال می شوند، بهتر بوده  که در طول مدت درمان و حتی تا مدتی بعد از بهبودی بیماری توسط بیمار مصرف نشود.

درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه کرد؟

زمانی که  تبخال بر  روی بینی و در نواحی نزدیک به چشم بروز نموده  باید فورا برای درمان آن به پزشک مراجعه و از هرگونه خوددرمانی پرهیز شود  زیرا یکی از شایع ترین اختلال های ناشی از عفونت های چشمی ناشی از تبخال یا ویروس هرپس، اختلال در بینایی بوده وباید مراقبت لازم انجام شود.در شرایطی که تبخال بزرگ، قرمزرنگ و دارای کانون های عفونی و چرکی است باید برای درمان سریع تر به پزشک مراجعه کرد.

در شرایطی که ابتلا به تبخال با افزایش حرارت بدن و تب و لرز همراه بودید  باید از پزشک مشورت بگیرید تا احتمال ابتلا به بیماری های دیگر نیز بررسی گردد و شاید بروز تبخال علامتی برای ابتلا به بیماری ای دیگر باشد.در صورتی که درون تبخال به جای رطوبت و ترشحات معمول تبخال سطحی چروک خورده داشت و علائمی مانند سردرد و دردهای عضلانی نیز با تبخال همراه بود در این شرایط نیز باید به پزشک مراجعه کرد و روند بیماری را بررسی کرد.کسانی  که در ناحیه تناسلی دچار تبخال یا ضایعات پوستی میشوند شبیه آنچه با نام تبخال های دهانی است، می شوند نیز باید فورا به پزشک مراجعه نمایند تا احتمال ابتلا به تبخال تناسلی را در خود  بررسی نمایند.

اضافه کردن نظر