از مکان های گردشگری وطبیعی استان همدان غار زیبای علیصدر میباشد. غار علی صدر یکی از غارهای تالابی ایران و از معدود غارهای آبی جهان است. غار شگفتانگیزی که طولانیترین غار آبی دنیا لقب گرفته است. این مکان در ارتفاعات ساری قیه(صخره زرد) نزدیک روستای علیصدر شهرستان کبودراهنگ (دهانه اصلی غار در این روستا قرار دارد) در 75کیلومتری شمال غربی همدان بعنوان یکی از عجایب طبیعی جهان واقع شدهاست. دراین کوه دو غار دیگر به نام های سوباشی و سرآب وجود دارد که به ترتیب 11 و 7 کیلومتر با غار علیصدر فاصله دارند.
علت گداشتن نام این غار به این دلیل است که اهالی روستا از این غار بعنوان مخزن و «سد» استفاده میکردهاندو از طرف دیگر، در بنچاق ها و اسناد روستا، نام ده «علی سد» آمده، ولی در شناسنامههای اهالی، «علی سرد» ذکر شده، در زمان احداث جاده برای روستا در سال ۱۳۵۰، پیمانکار مجری در تابلوی راهنمای پروژه نام جاده را «علیصدر» نوشت و از آن زمان به بعد، این نام برای روستا و غارمرسوم شد.
مردم روستای علی صدر و روستاهای اطراف، از قدیمالایام به وجود این غار پی برده و از آب آن بهرهبرداری میکردند. در صد سال گذشته، اهالی ده با هدایت مازاد آب نهر سراب به غار علیصدر، از آن به عنوان مخزن و سدی برای استفاده در فصل گرما بهره میبرده و همین موضوع باعث شده بود تا سطح آب در قسمت شرقی غار تا ارتفاع ۲٫۲۰ متر یعنی تا نزدیکی دهانه ورودی غار علیصدر بالا بیاید و امکان دسترسی به غار را تا سالها غیر ممکن سازد، تا اینکه متاسفانه با وقوع زلزله مخرب فارسینج در ۲۲ آذرماه ۱۳۳۶ با ایجاد شکاف در کف غار سراب، آب نهر سراب به یکباره قطع شد و در طی 6 سال یعنی درحدود سال ۱۳۴۲ سطح آب غار علیصدر به ارتفاع طبیعی خود رسید و ورود به غار میسر گشت و به تدریج پای کوهنوردان به درون غار باز شد. سنگ نوشته حکاکی شده که کشف گردید حکایت از «کشف» غار در سال ۱۳۴۶ دارد اما بررسی های لازم در این مورد صورت نگرفت . ارتفاع آن از سطح دریا ۲۱۰۰ متر و در فاصله ۷۵ کیلومتری شمال غربی همدان در کوههای زاگرس با طول جغرافیایی ۱۵٫۳ درجه و ۳۵٫۱۸ درجه و عرض جغراقیایی ۱۸٫۸ درجه و ۴۸ درجه واقع شده است . محوطه غار دالانهای پیچ در پیچ و دهلیزهای متعددی دارد.
مجموعه آب های موجود در آن دریاچه غار علیصدر است دریاچه ،بزرگی درون غار بوجود آمده و از این رو نفوذ به ژرفای غار تنها با قایق میسر است. این مکان یکی از دیدنیهای جهانگردی استان بشمار می اید. رشته علیصدر قسمتی از واحدهای شکل گرفته درغرب ایران موسوم به تشکیلات متعلق به دوران ژوراسیک همان دوره ی دوم زمین شناسی و رشتههای متناوب از شیستها و سنگهای شنی در لا به لای پایه آن و یک رشته از ترکیبات آهکی که مثل خاک رس خاکستری تیره بوده و به صورت لایههای نازک روی شیستها قرار گرفتهاست ، یک لایه سبک تر از کریستال های آهکی زیبا در بالا قرار گرفته که نتیجه تغییراتی ناشی از حرارت و فشار بالا مربوط به فعالیتهای آتشفشانی در غرب رشته کوه علیصدر میباشد.
ساختار طبیعی غار علیصدر باعث شده که اشکالی به صورت طبیعی و بدون دخالت بشر ساخته شود قسمتی از غار، سنگی وجود دارد که به صورت پنجه عقاب و در قسمت دیگری از غار، سنگی به چشم میخورد که شبیه اسم مبارک الله است شکل های دیگر مانند شیر دوسر، کبوتر، قایق وارونه یا قسمت دیگری از سنگهای غار که به شکل خوشه انگور هم دیده میشود ، سنگهای دیگری هم وجود دارند که خیلی شبیه گلکلم اند، آنقدر طبیعی که احساس میکنید واقعا گل کلم هستند.
رشته کوه به خودی خود چینهای (قسمتی که از روی زمین بالا آمده) از طاقدیس بزرگ است که محور اصلی اش درجهت شمال به جنوب میباشد. زاویه قرارگرفتن لایهها در غار و نواحی مجاور آن حدود ۴۰ الی ۴۵ درجهاست وطول رشته علیصدر حدود دو کیلومتر است. بیشترین ارتفاع رشته ۲۱۸۰ متر و ارتفاع در محل دهنه ورودی که در شمال رشته قرار گرفته ۱۹۸۰ متر است. در طرف جنوب آن هم برآمدگی آهکی به مسافت حدود سی کیلومتر به رشته کوههای چاله کن و سارقیه متصل میشود. محور طاقدیس دراین قسمت جنوبی درجهت N115E قرار میگیرد، بنابراین میتوان گفت رشته علیصدر حد فاصل بین کوههای علیصدر و کوه چاله کن از رشته اصلی جدا شده و در قسمت جنوبی ۲۵ درجه در مسیر خلاف گردش ساعت چرخیدهاست و منطقه دارای آب و هوای نیمه خشک است با مبزان متوسط بارش سالانه ۳۰۰ میلیلیتر است.
اولین کاوش حرفهای و برنامهریزی شده برای کشف بهترغار علیصدر در ۵ مهرماه ۱۳۴۲ شمسی توسط گروهی ۱۴ نفره از اعضای هیئت کوهنوردی همدان انجام گرفتو توانستند با کسب اطلاعات قبلی و همراه بردن تجهیزات لازم برای حرکت روی آب، با عبور از دریاچه از شعبات و تالارهای مختلف آن بازدید و زیبایی و عظمت داخل آنرا کشف کنندو اولین اطلاعات را از وسعت و ژرفای دریاچه غار علیصدر و طول و عرض و عمق وارتفاع غار بدست آورند.با این وجود تا سال ۱۳۵۲ دهانه غار تنگ و در حدود ۵۰ سانتیمتر بود و دسترسی به داخل غار تنها توسط کوهنوردان حرفهای ممکن بود تا اینکه شخصی بنام عبدالله حاجیلو که از سال ۱۳۴۱ ریاست هیئت کوهنوردی همدان را بر عهده داشت و از جلب توجه مقامات برای توسعه غار مأیوس شده بود، شخصاً دست به کار شد وبا کمک مردم محلی و استفاده از بازوی هیئت کوهنوردی و انجمن شهرستان و استان، سرانجام دهانه غار در اردیبهشت ماه ۱۳۵۳ به عرض ۵ متر و ارتفاع ۳ متر باز شد. در سال بعد، با بتون ریزی قسمتی از کف غار، مسیر خشکی نیز برای راهپیمایی در غار ایجاد گردید و سپس با تجهیز غار به چند قایق و نیز تأمین روشنایی داخل آن در تاریخ ۴ خردادماه ۱۳۵۵، غار علیصدر به بهرهبرداری رسید و بلیطهای چاپ شده برای بازدید گردشگران تحویل اداره تربیت بدنی همدان گردید با پخش خبر کشف این غار شگفت انگیز و بی انتها در سطح رسانه های ملی، سیل محققان، کوه نوردان و علاقه مندان به آثار طبیعی به سوی آن سرازیر شد. موفقیت عبدالله حاجیلو در توسعه و معرفی غار به حدی بود که شاه را برای بازدید از غار در ۵ مهرماه ۱۳۵۵ ترغیب کرد و طی این بازدید مقرر شد علاوه بر ارتباط برق سراسری به علیصدر و روستاهای اطراف و آسفالت راههای دسترسی به غار، نسبت به ایجاد مهمانسرای جهانگردی در ده علیصدر اقدام شود وامکانات رفاهی لازم برای اهالی و مسافران انجام گیرد.
در حال حاضر این غار گردشگران زیادی را برای بازدید در خود جای داده است. انچه که باعث شده در حال حاظر غار علیصدر را از سایر غارهای آبی جهان متمایز کند، سهولت استفاده از کانالهای آبی درون آن است که به دلیل وسعت آن به راحتی میتوان در آن طی حرکت کرده و با قایق های معمولی از درون آنها گذشت و علاوه بر افزایش طول مسیر آبی برای قایقرانی، مسیرهایی در خشکی به مسیر بازدید افزوده شده که مناظر جدید و بدیعی را در جلوی دیدگان مشتاق گردشگران قرار می دهد.
داشتن امکانات رفاهی مجتمع های جهانگردی غار علیصدر با فاصله ی مهمانسرا تا همدان 70کیلومتر، کبودر آهنگ 60کیلومتر، قیدار 60کیلومتر و کرمانشاه 187کیلومتر می باشد باعث گردیده گردشگران داخلی و خارجی زیادی این مکان را در برنامه تفریحی خود جای دهند. غار علیصدر بیست و سومین اثر طبیعی ملی است که توسط سازمان میراث فرهنگی در ۱۵ دی ۱۳۸۷ در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت. این غار زیبا یکی از جاذبه های اصلی گردشگری همدان است که به همراه آثار تاریخی دیگری مانند آرامگاه بابا طاهر وگنجنامه این شهر را به عنوان یکی از مقاصد اصلی گردشگری در ایران معرفی کرده است. غار توریستی ایران از جمله غارهای دیدنی و استثنایی جهان است، که همه ساله خیل عظیمی از گردشگران و دوست داران طبیعت را به سوی خود می کشد. ساعات بازدید از این غار علی صدرهمه روزه از ساعت 8 الی 17 است که در فصول گرم مانند تابستان ساعات بازدید افزایش میابد. وقتی وارد غار علیصدر میشوید با ساختههای شگفتانگیز طبیعت که در مدت چندین هزار سال تشکیل شده روبهرو میشوید که دیدن این مناظر آنقدر هیجانانگیز است که شما متوجه گذر زمان نمیشوید.