آرامگاه ابوالحسن زید بیهقی مربوط به دوره معاصر بوده و در ۳۵کیلومتری  جنوب شهرستان سبزوار، غرب ششتمد واقع گردیده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۶۰۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

ظهیرالدین ابوالحسن علی بن ابوالقاسم زید ابن محمد بیهقی، معروف به ابن فندق بیهقی و فرید خراسان، حکیم و ادیب مشهور ایرانی  که از ریاضی‌دانان بزرگ سده ششم هجری میباشد

ابوالفضل بيهقي، نويسنده‌ی  كتاب معروف تاريخ بيهقی بوده ، از آن دسته افرادی بوده که نويسندگان ادبيات كهن ايران بوده  كه كم‌تر افسانه‌‌پردازی‌ای درباره‌ی زندگی اش وجود داشته  که با اين حال، مدفن اين اديب و مورخ بزرگ ايراني همچنان محل بحث و چالش بوده است.

آرامگاه ظهیرالدین ابوالحسن علی بن ابوالقاسم زید ابن محمد بیهقی در قسمت ششتمد واقع در 35 كيلومتری شهر سبزوار واقع شده ، در حالي‌كه ابوالفضل بيهقي در روستايي در اين منطقه به دنيا آمده و ایشان  در روستای حارث‌آباد بیهق در نزدیکی سبزوار، به سال 370 هجری خورشيدی به دنيا آمده و پس از آن‌جا به شهر غزنه مهاجرت نموده است.

سرگذشت ابوالفضل بيهقی : ایشان به شهر غزنه مهاجرت نموده و در همان‌جا از دنيا مي‌رود و از آن‌جايي كه 60 – 70 سال پس از درگذشت ابوالفضل بيهقی، شهر غزنه در حمله‌‌ای از بين رفته و از همين‌رو مدفن ابوالفضل بيهقي نامعلوم میباشد.

ایشان در سال 370 هجری خورشيدی به دنيا آمده و در سال 456 خورشيدی از دنيا رفت  و اوايل عمر را در نیشابور به تحصیل دانش اشتغال پیدا و سپس به سمت  دبیری وارد دیوان محمود غزنوی و حکمرانان پس از او شد و در سال 418 هجری خورشيدی بعد از درگذشت استادش بونصر مشکان به سمت دبیر دیوان شاهی برگزیده گردید.

اين مورخ و اديب سال 437 بعد از آزادی از زندان، به نگارش «تاريخ بيهقی» مشغول گردید.

آثار بیهقی

مهمترین اثر ایشان كتاب پارسی "تاریخ بیهق" در تاریخ و جغرافیای ناحیه بیهق و ذكر رجال علم و ادب و كتاب و نیز سادات و خاندان های مشهور و دیگر اطلاعات تاریخی آن سرزمین میباشد.

از آثار دیگر میتوان به مواردی چون  :  تتمه صوان الحكمه  که به زبان عربی و ذیلی است بر صوان الحكمه ابوسلیمان محمدبن طاهر بن بهرام سجستانی منطقی، با نام درة الاخبار ترجمه گردید ،  جوامع الاحكام نجوم (3 جلد)، لباب الانساب، تفسیر نهج البلاغه، مشارب التجارب  كه این کتاب اکنون در دست نیست و ذیلی بود بر تاریخ یمینی  وشاح دیمة القصر این كتاب نیز در دست نبوده و ذیلی بود بر دمیة القصر باخرزی، الامانات فی شرح الاشارات، الاناده فی كلمه الشهادة، اسئله القرآن مع الاجوبه، اصول الفقه، ازهار اشجار الاشعار، آداب السفر، اعجاز القرآن، الافاده فی اثبات الحشر و الاعادة، اسرار الحكم وغیره  اشاره کرد

بنای تاریخی ارامگاه بیهقی

این بنای تاریخی بر روی تپه ای در ضلع جنوب غربی ششتمد قرار گرفته شده و دارای دو درب ورودی میباشد که  یکی در سمت جنوب و دیگری درب در بخش  سمت غرب که درب غربی بدلیل اینکه بنا بر روی تپه قرار گرفته در حدود ده پله وجود دارد و در واقع درب اصلی بنا خواهد بود ( که در طرح فعلی راه های کمربندی ششتمد جاده ای به سمت این بنا در حال احداث گردیده) اطراف آرامگاه در ضلع جنوبی و غربی دارای محوطه ای باز و خاکی قرار گرفته که در سمت شرقی و شمالی خانه های مسکونی که اکثرا بافت قدیمی و زیبایی نیز دارند می باشد

در گوشه شمال شرقی مسجد جامع ششتمد و وضو خانه امام جواد(ع) قرار گرفته که اطراف آرامگاه در محوطه ای مستطیل شکل با ابعاد 86*14 بوده  که  کف محوطه سیمانی و اطراف آن باغچه میباشد، با ورود از ضلع جنوبی دو باغچه به ابعاد 9*... در سمت راست و چپ که دارای درختان کاج بلند سربه فلک کشیده قدیمی می باشد قرار گرفته شده است.

در گوشه جنوب غربی بنا اتاقکی جهت انباری قرار گرفته شده که دور تا دور محوطه باغچه با عرض یک متر بوده  که بنا را درختان کاجی که در صفی منظم قرار گرفته اند محاصره کرده است و در وسط بنای اصلی آرامگاه قرار گرفته شده و  این بنا در سال 1354 و بر اساس عدد 6 ساخته شده  و پلان (کف) آرامگاه شش ضلعی میباشد که 3 ضلع محل های ورودی بوده و دارای 6 پله میباشد که  سه ضلع دیگر هر کدام دارای 6 ستون بتونی قرار گرفته شده که  پشت این ستون ها باغچه کوچک گل کاری شده با عرض یک متر قرار گرفته شده که  به گفته شاهدان عینی این ستون ها در مکان دیگری (احتمالا اصفهان) ساخته گردیده و پس در این مکان در کنار یکدیگر قرار گرفته شده است.

مقبره این شاعر ایرانی در وسط بنا به صورت شش ضلعی با ارتفاع یک متر وجود دارد که بجای حکاکی متن بر روی سنگ، متن مقبره بر رو ی برنج حک شده و ب روی مقبره قرار گرفته و متن حک شده بر روی آن اینچنین بوده: (آرامگاه – فرید الدین ابولحسن علی بن امام بیهقی مشهور به ابن فندق از اجله بزرگان علماء قرن ششم هجری است تمام دوره زندگی را با تالیف و تدریس گذرانده، تعداد کتبی که آن عالم شهیر در زبان فارسی و عربی در علوم اسلامی ، ریاضی و غیره تالیف کرده بالغ بر 76 جلد است.تولد490 هجری قمری برابر با1656 شاهنشاهی – در گذشت 565 هجری برابر با1728 ) نکته جالب  این بوده در نوشته ها حک شدن تاریخ وفات بیهقی به صورت شاهنشاهی (حکومت وقت در زمان بنای آرامگاه) بوده که در ضلع عمودی این مقبره روبروی کتابخانه متنی بر یک مثلث که  از جنس برنج میباشد با این مضمون حک گردیده و سفارش انجمن آثار ملی ایران این نوشته حک شده است

نکته قابل توجه این است که بخش قابل توجهی از میراث فرهنگی زبان فارسی محصول دوره غزنوی بوده  اثاری چون: از جمله شاهنامه فردوسی ، تاریخ بیهقی، حدیقه سنایی و کلی از شاهکارهای ادبی دیگر از آفریده‌های دوره غزنوی میباشند

اضافه کردن نظر