یکی از گیاهان دارویی بابونه میباشد که دارای خواص دارویی بسیاری میباشد ،بابونه Matricaria chamomilla گیاهی یکساله، معطر و به ارتفاع ۲۰ تا ۴۰ سانتیمتر که بصورت خودرو در مزارع و کنار جادهها میروید. ساقه آن دارای انشعاباتی از برگهای باریک و دراز با ظاهر برگچه مانند دارد. قسمت مورد استفاده این گیاه، کاپیتولهای آن است که در فاصله ماههای اردیبهشت تا مهر ماه، آن را از ساقه جدا میکنند. نام لاتین بابونه camomille از کلمات یونانی khamai و malon به معنی گلهای کوچک با بوی سیب گرفته و درمیان انواع گوناگون بابونه نوع بابونه رومی شهرت بیشتری دارد.نام علمی گیاه بابونه Chamaemelum nobile میباشد. گیاه دائمی و کوچکی به ارتفاع تقریباً ۳۰ سانتیمتر بصورت خودرو در مزارع و کنار جاده ها می روید، دارای بویی معطر که در چمن زارها و زمین های شنی می روید. ساقه آن به رنگ سبز مایل به سفید، برگ های آن کوچک متناوب و دارای بریدگی های باریک، نامنظم و پوشیده از کرک بوده.
گل های آن مجتمع در یک طبق که به طور منفرد در انتهای ساقه گل دهنده در تابستان ظاهر می شود. در هر طبق، گل های سفید در اطراف و گل های زرد در قسمت وسط قرار گرفته اند.این گیاه از گیاهان بومی منطقه مدیترانه بوده ولی منشاء آن را در آسیای صغیر گزارش شده .این گیاه امروزه پراکندگی وسیعی در اروپا ، آسیای غربی ، آفریقای شمالی آمریکای شمالی و جنوبی و استرالیا پیدا کرده است . در ایران نیز گونه های مختلف جنس ماتریکاریکا در نقاط مختلف کشور رشد می کنند . این گیاه در آذربایجان،لرستان، فارس قیروکارزین غربی اندیمشک و خوزستان (ایذه، هفت گل، شوشتر ، رامهرمز و بهبهان ) اطراف تهران و دماوند و همچنن در جنگل فندقلو ویلکیج نمین میروید. بعضی از گونههای دیگر بابونه در نواحی مختلف اروپا میروید.در استان کهگیلویه وبویرحمد این گیاه به خوبی رشد نموده . گیاه بابونه گیاهی معطر وخوشبو میباشدو این گیاه دارای ساقه های خوابید و دارای 6تا 12عدد گل سفید که در کناره برگها قرار دارند می باشد. گیاه دارویی بابونه دارای طبع گرم و خشک و از خانواده کاسنی و بومادران بوده .
خواص دارویی گیاه بابونه:
این گیاه خواص دارویی بسیاری داشته و به آن گیاه داروخانه سیار نیز اطلاق می شود. از خواص دیگر آن خواصی مانند ضد التهابات پوستی، برطرف کننده زخم های جلدی، رفع اگزما، ضد آکنه و جوش غرور، ترمیم سوختگی، زیبایی پوست، مراقبت از مو، طلایی و بلوند کردن مو و ضد عفونی کننده پوست میباشد. یکی از مهمترین خواص بابونه گیاهی برای درمان زخم معده و ورم معده و جایگزینی مناسب برای داروهای نظیر Lozac و Zantac بوده .برای درمان زخم معده یک لیوان چای غلیظ بابونه درست شده ،4 قاشق چایخوری بابونه در یک لیوان آبجوش و یا چهار تا چای کیسه ای بابونه در یک قاشق لیوان آب جوش ریخته و صبح ناشتا هستید این لیوان چای را بنوشید و سپس در رختخواب به پشت دراز کشیده و بعد از چهار دقیقه بخوابید و البته بعد از یک ربع ساعت می توانید صبحانه خود را میل نماده و این عمل را بمدت 2 هفته ادامه تا زخم و ورم معده بکلی شفا یابد.تقویت قوای جنسی و اعصاب، مقوی مغز، ادرار آور و قاعده آور و درمان کننده کمی ترشحات عادت ماهیانه و تسکین درد قاعدگی،افزایش شیر در مادران شیرده،درمان کننده سردرد و میگرن ،خرد کننده و دفع کننده سنگ مثانه،درمان تکرر ادرار با چای بابونه،ضد حساسیت،درمان چشم درد با بخور بابونه به همراه سرکه،تسکین دردهای عضلانی ،درمان زخم های دهان با جویدن بابونه، تب بر و تسکین دهنده درد،برای تسکین درد در هنگام دندان درآوردن بچه ها ، به آنها چای بابونه بدهید.درمان رفع بیخوابی و بی اشتهایی و رفع ورم روده،درمان کننده کم خونی ، حمام بابونه اثر نیرو دهنده دارد، تهوع اور برای زمانی که دچار مسمومیت شده، از بین بردن کمردرد ، درد مفاصل و نقرس با روغن بابونه، رفع کرم معده و روده، اگر با دمنوش بابونه ، موی بلوند را بشویید آن را روشن تر و شفاف تر می کند،بابونه برای رفع زردی کودکان مفید،اسانس بابونه مخلوط با روغن بادام برای رفع ناراحتی های پوستی نظیر اگزما ، کهیر و خارش مفید است،برای رفع گوش درد و سنگینی گوش ، یک قطره روغن بابونه را در گوش بچکانید .آنهائیکه یائسه شده اند اگر همه روزه چای بابونه بنوشند اختلالات یائسگی را برطرف می کند .
ترکیبات شیمیایی بابونه کاپیتولهای این گیاه دارای اسانس دارای رنگ آبی تیره که مربوط به وجود مادهای به نام آزولن میباشد و تدریجاً با تأثیر هوا و نور رنگ آن سبز و قهوهای میشود برای بدست آوردن اسانس آن حدود 0.8 تا 1 درصد اسانس در این گیاه وجود دارد که بوسیله تقطیر با بخار آب این عمل انجام میگیرد. این اسانس دارای سزکوئی ترپنهای b و g و همچنین ماتریکارین (Matricarine) میباشد. گلهای بابونه دارای اسانس روغنی آنته مین ( Anthemine) تانن ، فیتوسترول و همچنین ماده ای تلخ بنام اسید آنته میک Anthemique Acid می باشند. اسانس بابونه در عطر سازی و برای معطر کردن غذاها بکار رفته میشود.
کاربرد گیاه بابونه در زیبایی به اندازه قدمت به کارگیری آن در عطاریها سابقه دارد. خواص آن به خصوص برای پوستهای شکننده و حساس در مقابل تغییرات جوی مفید بوده و امروزه در صنعت لوازم آرایش آن را به تنهایی یا همراه با گیاهان دیگری از قبیل اکلیل کوهی، خلنگ و بنفشه به کار گرفته میشود. طریقه مصرف بابومه: دم کرده بابونه در استعمال خارجی روی پوست صورت برای حفاظت از پوست بهترین تاثیرها را دارد. شامپوی همراه با بابونه اندکی رنگ مو را روشن میگرداند.بابونه در کنار زیزفون و نعناع در برخی از کشورها بیشترین مصرف را در صنعت داروسازی دارد. معمولاً جوشانده این گیاه همراه عسل مصرف می شود. شامپوی دارای بابونه اندکی رنگ مو را روشن می کند و بابونه در کنار زیزفون و نعناع در برخی از کشورها بیشترین مصرف را در صنعت داروسازی داشته.
خواص بابونه: به دلیل دارا بودن خاصیت آرام بخش، جوشانده گیاه بابونه برای رفع ناراحتی های معده نظیر سوزش سر دل، تهوع و استفراغ مورد استفاده قرار می گیرد.خاصیت ارام بخشی آن از مهمترین خصوصیت گیاه است.جوشانده گل بابونه را می توان به عنوان محلول شستشو دهان برای درمان سرطان های دهانی استفاده همچنین برای تسکین درد و بهبود زخم ها مفید میباشد.مصرف بابونه سیستم ایمنی بدن را بالا و از بروز بسیاری از بیماری ها جلوگیری می کند. گیاه بابونه بر روی فعالتهای مغزی تاثیرات مثبت بسیاری داشته برخی فعالیت ها نظیر تقویت حافظه و درمان تشنج های عصبی و سرع دارد. در بررسی ها نشان داده شده که بابونه حاوی ترکیبی به نام «اپی ژنین» است که از پیشرفت سلول های سرطانی جلوگیری می کند. اکتریواستاتیک ، باکتریسید(میکروب کش) ، خاصیت ضد قارچ. خوردن 5 گرم ریشه بابونه با سرکه رقیق محرک نیروی جنسی بوده البته باید توجه داشت ریشه بابونه گرمتر و خشکتر از گل آن است. هم از خصوصیات دیگر این گیاه است همچنین برای تسکین درد مفاصل ودرمان کننده سردرد و میگرن مفید بوده.بطور کلی میتوان به چند صورت خواص آن را تقسیم کرد:
خواص مغزی بابونه : تقویت حافظه ، تقویت اعصاب و مغز ، آرام بخش ، ضد میگرن، خواب آور ، ضد اضطراب ، ضد بیقراری ، درمان سرگیجه ، کمک درمان تشنج های عصبی و صرع
خواص گوارشی بابونه: رفع سوء هاضمه ، ضد اسپاسم گوارشی ، تقویت معده ، تقویت اشتها ، ضد نفخ و بادشکن ، رفع اسهال عصبی ، جلوگیری از زخم معده ، کمک درمان مسمومیت های غذایی ، کمک درمان زخم معده ، درمان ورم کبد و طحال، استفاده از بابونه سنگ مثانه را خرد و دفع مینماید.
خواص پوستی بابونه: ضد التهاب پوستی که همانند کورتون ها عمل می کند ولی عوارض آن ها را ندارد ، رفع و درمان اگزما ، کمک درمان جوش غرور و آکنه ، ضد ورم و قرمزی پوست ، برطرف کننده زخم های جلدی ، ترمیم سوختگی ، تقویت کننده پوست ، تنگ کننده منافذ پوست ، ضد عفونی کننده پوست ، کنترل عفونت های پوستی، درمان چشم درد باید بابونه را در سرکه ریخته و بخور داده. حمام بابونه اثر نیرو دهنده درد داشته که برای این منظور چند قطره اسانس بابونه را در وان حمام ریخته مدت ربع ساعت در آن دراز کشیده. برای تسکین درد موضعی چند قطره اسانس بابونه را با یک قاشق روغن بادام مخلوط و روی محلهای دردناک مالیده تا درد را کاهش دهد.
خواص قلبی و عروقی بابونه : گشاد کننده عروق ، کاهنده فشار خون ، رقیق کننده خون ، درمان کم خونی
تهیه روغن بابونه:برای تهیه روغن بابونه مقدری از گل خشک بابونه را با 4 برابر وزن آن روغن کنجد مخلوط و سپس باندازه 2 برابر گل بابونه بآن آب اضافه کنید . آنرا روی چراغ گذاشته و بگذارید بجوشد تا اینکه آب آن بکلی تبخیر شود و فقط روغن باقی بماند البته باید دقت شود که روغن نسوزد و با احتیاط اینکار انجام گیرد.
مضرات بابونه:مصرف این گیاه با دوز زیاد باعث خواب آلودگی شدید با استفراغ شده در بعضی از افراد می تواند باعث بروز اگزما یا حساسیت چشمی شود.افرادی که باید مورد عمل جراحی قرار گرفته اند به دلیل احتمال تداخل این گیاه با داروهای بیهوشی، باید دو هفته قبل از عمل جراحی مصرف این گیاه را متوقف نمودو به دلیل اینکه بابونه با داروهایی مثل آرامبخش ها، آنتی پلاکت ها، اسپرین ها و دارو هایی از خانواده ایبوپروفن تداخل دارند، در صورت مصرف منظم هر گونه دارو قبل از مصرف این گیاه با پزشک خود مشورت نمایند باید توجه داشت مصرف بابونه به زنان باردار و شیرده توصیه نمی شود. استفاده بیش از حد از بابونه موجب عرق کردن زیاد، ورم چشم، سقط جنین، سردرد و سنگینی سر،برای درمان زخم در دهان جویدن بابونه مفید بوده، کاهش شیر مادران و ورم پروستات شده و چون چشم عضو حساس بدن بوده مصرف بابونه و فرآورده های آن در اطراف چشم پرهیز باید شود. جوشانده بابونه در افراد حساس به گياه آمبروسيا باعث حساسيت شديد شده وباید برای مصرف دقت شود.
چای بابونه: برای کاهش قند خون مفید بوده با بررسی محققان بر روی افراد مبتلا به دیابت به این نتیجه رسیده اند که نوشیدن روزانه سه فنجان چای بابونه باعث کاهش میزان قند خون شده ،پژوهشی که محققان دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام داده ند از تأثیر مثبت چای بابونه در کنترل قند خون خبر داده اند ،به عقیده ی این محققان چای بابونه علاوه بر کاهش قند خون و افزایش میزان آنتی اکسیدان بدن مصرف کننده ها می شود.در این بررسی از داوطلبان خواسته شد روزانه تا 3 فنجان چای بابونه (3 گرم بابونه، 150 میلی لیتر آب داغ) و گروهی دیگر 3 بار آب نوشیدند. محققان در طی این مدت به طور مرتب تست قند خون انجام دادند بعد از هشت هفته بررسی مشخص شد که میزان انسولین در خون مصرف کننده های چای بابونه به میزان چشمگیری کاهش پیدا و میزان آنتی اکسیدان آن ها افزایش یافته . روش دیگر تهیه چای یک قاشق چای خوری بابونه را در یک لیوان آب جوش بریزید و روی شعله غیر مستقیم گذاشته وچای بعد از 10 دقیقه آماده میشود. چای بابونه درمان کننده کم خونی نیز میباشد.
بابونه به عنوان دارویی رسمی در فارماکوپه های آلمان ، انگلستان ، فرانسه و سوئیس وارد شده و اثرات بالینی آن ثابت شده که این گیاه دارویی میتواند یک منبع عظیم برای اقتصاد یک جامعه بوده وبایدبرای صادرات این گیاه به آن دقت بیشتری نمود.
نظرات