یکی از ماکن گردشگری ایران روی به نام رود کارون میباشد این رودخانه از پرآب‌ترین و بزرگ‌ترین رودخانه های ایران بشمار می آید. اما متاسفانه امروزه بیشتر از آنکه شبیه یک رود پرخروش باشد، به نهر کم آب و کوچک برای دفع آب های سطحی رسیده است . این رود در سنگ نوشته‌های باستانی کرن، کرنک و کوهرنگ نیز نامیده  و گفته میشود  اولین تمدن‌های بشری درکنار این رود تشکیل گردیده، برخی هم رودخانه کارون را همان رودخانه باستانی کوپرتس دانسته اند. این رود با طول ۹۵۰ کیلومتر طولانی‌ترین داخل ایران است.

همچنین تنها رود ایران است که بخشی از آن برای  کشتیرانی مورد استفاده قرار میگیرد  و تنها رود ایرانی است که به آب های بین المللی و اقیانوس راه یافت و آب آشامیدنی ‌شهر اهواز از رودخانه کارون تامین البته غیر از تامین آب آشامیدنی و کشاورزی و تولید برق مصرفی دارای مواهب دیگری نیز دارد که از جمله بستر مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری و ایجاد مکان‌های تفریحی پررونق و نیز حمل و نقل کالابه کار رفته به علت آنکه از طریق آن می‌توان کالاهای تجاری و صادراتی کشور را با استفاده از حمل و نقل آبی از اهواز و شوشتر تا بنادر بین‌المللی خوزستان مانند خرمشهر و آبادان منتقل کرد. مسیر عبوری رودخانه کارون از شهرستان های "شهرکرد، بروجن، لردگان، ایذه، مسجد سلیمان، شوشتر، اهواز و خرمشهر، استان های چهار محال و بختیاری و خوزستان " بوده و این رودخانه دایمی حوزه خلیج فارس و دریای عمان بشمار می آید  و دارای ارتفاع سرچشمه 3000 متر می باشد و مسیر کلی آن نخست جنوب خاوری سپس خود بخش باختری و شمال باختری است و در شهرستان های شوشتر و اهواز و خرمشهر قسمت  جنوب باختری است. سرچشمه شاخه‌های اصلی کارون" ارمند، کوهرنگ و بازفت" زردکوه بختیاری در استان چهار محال و بختیاری و شاخه‌های فرعی آن از کوه‌های گوناگون سرچشمه  مانند خرسان از کوه دنا در استان کهگیلویه و بویراحمد و دز از بلندی‌های لرستان میباشد که این رودبعد از گذر از مناطق کوهستانی و پر پیچ و خم، در منطقه‌ای به نام گتوند وارد دشت خوزستان میگردد. رود کارون در شمال شوشتر به دو شاخه تقسیم و در بخش جنوب شوشتر با یکدیگر پیوند می‌یابند. مهم‌ترین شاخهٔ فرعی کارون، رود دز در شمال اهواز به کارون می‌پیوندد. رود کارون در مرز ایران و عراق، به اروندرود رسیده و روانه خلیج فارس می‌شود. پیچ و خم‌های موجود در سر راه این رود، خوزستان را به جلگه‌ای بی‌نظیر تبدیل نموده وروزانه بیست  هزار متر مکعب آب از رودخانه کرخه توسط آبراهی به نام کانال شهید چمران به رودخانه کارون منتقل می‌شود.سدهای گوناگونی  بر روی رودخانه ساخته د که مهم‌ترین آنها، سدهای کارون ۱، کارون ۳، کارون ۴، مسجد سلیمان و در پایین‌تر، سدهای گتوند علیا و سد تنظیمی گتوند می‌باشند، وآبرسانی شهرهای شمال شرق خوزستان ار سد کارون ۳ در دست مطالعه توسط سازمان آب و برق خوزستان بوده و هدف از این طرح تامین آب سالم و بهداشتی شهرهای ایذه و رامهرمز می‌باشند. امروزه آلودگی رود کارون از مشکلات مهم این رود بوده و سازمان آب و برق خوزستان بر این باورند  که شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی با ورود آلاینده‌ها و زهاب‌های خود یکی از آلوده کنندگان اصلی رودخانه کارون بوده و شرکت توسعه نیشکر به عنوان یکی از آلاینده‌های رودخانه کارون در ستاد جرایم دادگستری خوزستان  مورد بررسی قرار گرفته است همچنین پساب های کشاورزی مهمترین منبع آلودگی رودخانه کارون بشمار می آید  که ۴۸ درصد پساب های ورودی به کارون را شامل می‌شوند،بعد  از پسابهای کشاورزی فاضلاب شهری با ۲۶ درصد در رتبه دوم آلایندگان رودخانه کارون قرار گرفته و احداث مزارع پرورش غیر مجاز ماهی در سرشاخه‌های رودخانه بزرگ کارون از جمله رودخانه ارمند، رودخانه بهشت آباد، کاج، کارون میانی و... در استان چهارمحال و بختیاری، محیط زیست این رودخانه را تحت تاثیر قرار و حیات اکوسیستم آبی و تنوع زیستی این رودخانه را با خطر زیادی روبرو کرده. میتوان گفت بعد از جنگ ایران و عراق با ته‌نشینی رسوبات و شناورهای صیادی، این رودخانه برای کشتیرانی غیرقابل بوده و انجام طرح‌های لایروبی رودخانه، از جمله راهکارهای پیشنهادی برای رفع این مشکل جدی بوده و 23 میلیون مترمکعب از رودخانه کارون باید لایروبی شود که حدود ۱۰ میلیون مترمکعب از این میزان، مربوط به لایروبی در محدوده شهر اهواز بوده. سواحل این رودخانه دارای چشم اندازهای زیبایی برای تفریح و استراحت را دارد و ساحل زیبای کارون امروزه زیستگاه ده‌ها نوع پرنده بومی مانند حواصیل، گاوچرانک، اردک مرمری، دال، کبک، تیهو، دراج، یلوه، فاخته، سبز قبا، ماهی خورک، هدهد چکاوک، دم جنبانک، چلچله، سار، توکا، گنجشک میباشد. این بیشه زارها همه ساله در فصول سرد پذیرای صدها هزار مرغ مهاجر مانند کشیم، پلیکان، بالکان، بوتیمار، حواصیل، کفچه، لک لک، فلامینگو، غاز، آنقوت، تنجه، کله سبز، اردک، بلدرچین، درنا، هوبره، صدف خوار، پرستو، سینه سرخ، بلبل وحتی عقاب وشاهین و کرکس است که با توجه به اقلیم خاص استان و به امید هوایی مطبوع و غذای کافی در قالب دسته‌های بزرگ به مهمانی رود پرآب کارون می‌آیند این رود دارای  32 گونه ماهی میباشد  که تقریباً شامل18% گونه‌های آب شیرین ایران بوده. شیربت، توینی، لوتک، حمری، برزم، نازک، اتره، شلج، کپور، گاراء نا، بنی، کتان، سلیمانی، بیاح، مارماهی، اسیله، چمو شماری از ماهیان ساکن در رودخانه هستند.از گیاهان غوطه ور و برآمده از آب کارون  به نی، گرز، هفت بند، آب تره(بولاغ اوتی)، سازو (تنجدصوف)، اویارسلام، نخل مردابی و تیزک اشاره میشود، و ضمن تامین اکسیژن آب به عنوان منبع سرشاری از مواد غذایی مورد استفاده آبزیان قرار می‌گیرند. قورباغه هایی با خصوصیات ظاهری و جثه‌های متفاوت و انواع لاک پشت از دیگر جانداران رود به شمار می‌روند که معمولاً در کانال‌ها وشبکه‌های آبیاری قابل مشاهده اند. بیشه زارهای پوشیده ازپده ، گز و جاز، در دوسوی کارون که تا زمانی نه چندان دور جولانگاه گوزن زرد، یوزپلنگ و گربه وحشی خوزستان بوده است. مرگ اکوسیستم کارون به این گونه است که اتصال  رودخانه‌های شور واقع در این محدوده به همراه فاضلاب صنایع و زه‌آبهای كشاورزی و حوضچه‌های پرورش ماهی بدون هیچگونه تصفیه‌ای حتی تصفیه مقدماتی مستقیما وارد رودخانه  میگردد و وضعیت نامطلوبی را از نظر آلودگی كیفی آب رودخانه به وجود آورده به طوری كه افت كیفیت آب رودخانه كارون در ماههای كم آب تابستان در سالهای اخیر نگرانی‌هائی را از نظر تخریب كیفی این منبع حیاتی ایجاد نموده  این پساب های وارده به رودخانه مرگ تدریجی کارون بزرگترین و زیباترین رودخانه ایران متاسفانه اقدامی برای حفظ محیط زیست این رود نشده ،وجود گنبدهای نمکی در محوطه آبگیری سد گتوند علیا از مهم‌ترین مسایل زیست محیطی بشمار می آید.رود کارون از دو شعبه مهم تشکیل یافته :

- رود کوهرنگ: این رود  در بخش علیای رود کارون  و از دامنه جنوبی رشته کوه کوهرنگ واقع در 158 کیلومتری غرب اصفهان، سرچشمه می‌گیرد و به طرز جالبی از یک تونل طبیعی بیرون می‌ریزد و پس از طی 1/5 کیلومتر و پیوستن به آب دیگری به نام «شیخ علی‌خان» به سوی جنوب شرقی جریان د و به دوآب محلق و نام کارون به خود می‌گیرد. در این قسمت است که آب کوه سبز یا رود درکش ورکش یا بهشت‌آباد که عمق دره‌اش حدود 60 متر در نزدیکی دوپلان (دوپل‌ها) به شاخه اصلی رود رسیده که  مجموعه‌ای از نهر آب‌ها در ارتفاعات شمال شرقی اشکفت دهستان بازفت سرچشمه می‌گیرد ملحق می‌شود. از این محل به بعد، پس از گذر از روستای آب سفید، جهت کارون از شمال غربی به جنوب شرقی میباشدو بعد از گذشتن از برنجکان و دره بید، دره یاس و روستای معدن، به نهرآب دیگری به نام لردگان که از برم لردگان در دهستان خان میرزا  است سرچشمه می‌گیرد می‌پیوند میخورد و از آن پس به سوی شرق جریان می‌یابد.-رود دز: رود را  نویسندگان یونانی آن را گپراتاس میدانند، در زمان آبادی جندی‌شاپور به سبب نزدیک بودن به آن به این منطقه  رود جندی‌شاپور  نیز نامیده می‌شود و اکنون به دلیل آن که از پای دز روناش (قلعه دزفول) می‌گذرد، به آب دزفول معروف است. رودخانه دز که سرچشمه اصلی آن در سربند اراک و الیگودرز و دره‌های اشترانکوه بوده که بیشتر مسیر پرپیچ و خم آن، از کوهستان و تنگه‌های مرتفع صعب‌العبور می‌گذرد و در بالای دزفول وارد دشت خوزستان می‌شود و در بند قیر یا وندنیکان به کارون می‌ریزد. طول رود دز تا بند قیر حدود 515 کیلومتر و نام‌های محلی آن، رود الیگودرز، رود ماربره، رود تیره و رودخانه سزار  نیزمی‌باشند.رود کارون صدوهفدهمین  اثر طبیعی  توسط سازمان میراث فرهنگی در ۲۰ بهمن ۱۳۸۹ در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت.

اضافه کردن نظر