ابومحمد مصلح بن عَبدُالله متخصل به سعدی شیرازی تخلص خود را از نام سعدبن ابي بكر بن سعد زنگي وليعهد مظفرالدين ابوبكر گرفت. هر وقت سعدي در شيراز بود در خدمت اين وليعهد ادب پرور به سر مي برد. درباره نام و نام پدر شاعر و هم چنین تاریخ تولد سعدی اختلاف بسیار است. سال تولد او را از 571 تا 606 هجری قمری احتمال داده اند و تاریخ درگذشتش را هم سالهای 690 تا 695 نوشته اند.
سعدی در شیراز پای به هستی نهاد و هنوز کودکی بیش نبود که پدرش در گذشت. آنچه مسلم است اغلب افراد خانواده وی اهل علم و دین و دانش بودند.
سعدی خود در این مورد می گوید:
همه قبیله ی من، عالمان دین بودند مرا معلم عشق تو، شاعری آموخت
سعدی پس از تحصیل مقدمات علوم از شیراز به بغدادرفت و در مدرسه نظامیه به تکمیل دانش خود پرداخت. دانشجويان دانشگاه نظاميه عبارت بودند از مفسران، محدثان، وعاظ، حكام و مذكران. شيخ پس از اتمام تحصيل به سير و سياحت پرداخت و در مجالس، وعظ مي گفت و مردم را به سوي دين و اخلاق هدايت مي كرد. به طوري كه از آثار سعدي بر مي آيد ومعاصرينش هم مي نويسند در لغت، صرف و نحو، كلام، منطق، حكمت الهي، و حكمت عملي، (عالم الاجتماع و سياست مدن) مهارت داشت. مخصوصاً او در حكمت از تمام آثارش پيداست.
كتاب بوستان نه فقط حاوي مطالب اخلاقي و حكمتي است، بلكه استادي شيخ را در علم الاجتماع نشان مي دهد. تبحر وي در زبان عربي و فارسي و ذوق لطيف و طبع و قادش او را برانگيخت تا شيرين ترين آثار فارسي را در نظم و نثر از خود به جاي گذارد. سعدي در ابتدا همان سبك متداول زمان خويش را در نويسندگي در پيش گرفت. بعد به سبك خواجه عبدالله انصاري تمايل پيدا كرد. اما طولي نكشيد كه سبك خاص و مشخصي براي خود ابداع نمود. شيخ اجل نه تنها به نصايح مردم مي پرداخت بلكه از اندرز دادن به سلاطين هم مضايقه نداشت كما اين كه رساله هفتم خود را به اندرز به ملك انكياتو اختصاص داد.
سعدی به آفرینش آثاری پرداخت که پیش از او نظیر نداشت و نقطه کمالی در شیوه شعر و نثر پارسی است. مهمترین اثر منثور او کتاب گلستان میباشد. در مجموع، کلیات سعدی شامل: گلستان، بوستان، غزلیات، مواعظ، مراثی، قصاید عربی، رباعیات، مثنویها، رسائل، مجالس، تقریرات، صاحبیه و خبیثات (هزلیات)است. سعدی غزل عاشقانه فارسی را به اوج کمال خود رسانده و زیباترین عاشقانه های فارسی را در قالب غزل از خود به یادگار گذاشته . آرامگاه سعدی معروف به سعدیه محل زندگی و دفن سعدی، شاعربرجسته پارسیگوی است. این مکان در ابتدا خانقاه سعدی بوده که وی اواخر عمرش را در آنجا میگذرانده و در همان جا دفن شدهاست
تاریخچه آرامگاه سعدی:
اولین بار این آرامگاه در قرن هفتم توسط شمسالدین محمد صاحب دیوانی وزیر معروف اباقاخان، مقبرهای بر فراز قبر سعدی ساخته شد. در سال ۹۹۸ به حکم یعقوب ذوالقدر، حکمران استان فارس، خانقاه ویران گردید و اثری از آن باقی نماند. در سال ۱۱۸۷ هجری قمری به دستور کریمخان زند، بنایی دوم معروف به عمارتی ملوکانه از گچ و آجر بر بالای مزار بنا شد. طبقه پایین آن دارای راهرویی بوده که پلکان طبقه دوم از آنجا شروع میشد. در دو طرف راهرو دو اطاق کرسی دار ساخته شده در اطاقی که سمت شرق راهرو بود، قبر سعدی قرار داشت.
قسمت غربی راهرو نیز موازی قسمت شرقی، شامل دو اطاق میشد، که بعدها شوریده شیرازی (فصیح الملک) شاعر نابینای شیرازی در اطاق غربی این قسمت دفن شد. طبقه بالای ساختمان نیز مانند طبقه زیرین بود، با این تفاوت که بر روی اطاق شرقی که مزار سعدی در آنجا بود، به احترام شیخ اطاقی ساخته نشده بود و سقف آن به اندازه دو طبقه ارتفاع داشت.بنا در دورهی قاجاریه (سال ۱۳۰۱) توسط فتحعلیخان صاحبدیوان مرمت شد و چند سال بعد نیز حبیباللهخان قوامالملک دستور تعمیر و ترمیم قسمتی از بنا را صادر کرد، و تولیت آن به " کربلایی سید زین العابدین چینی (حسینی نیک) سپرده شد و ایشان در سال 1321 ه. ش در گذشت. بنایی که در زمان کریمخان ساخته شده تا سال ۱۳۲۷ه. ش. برپا بود و در سال ۱۳۲۹توسط علیاصغر حکمت و انجمن آثار ملی ایران، بنای کنونی به جای ساختمان قدیمی ساخته و مراسم افتتاح رسمی آن در اردیبهشت ماه ۱۳۳۱برگزار شد. این بنا با اقتباس از کاخ چهل ستون و تلفیقی از معماری قدیم و جدید ایرانی توسط محسن فروغی ساخته شد.
ساختمان کنونی آرمگاه توسط محسن فروغی معمار ایرانی طرح آرامگاه را با همکاری علی اکبر صادق با الهام گرفتن از عناصر معماری سنتی ایران، در سال ۱۳۳۰ طراحی میکند. ساختمان به سبک ایرانی است با هشتستون از سنگهای قهوهای رنگ که در جلوی مقبره قرار دارند و اصل بنا با سنگ سفید و کاشی کاری مزین است. بنای آرامگاه از بیرون به شکل مکعبی اما در داخل هشت ضلعی که دیوارهایی از جنس مرمر و گنبدی لاجوردی دارد.بنای اصلی آرامگاه سعدی 261 متر مربع مساحت دارد و در باغی به وسعت تقریبی 10000 متر مربع قرار گرفته است. ساختمان اصلى به دو ایوان عمود بر هم دارد كه قبر شیخ در زاویه این دو ایوان قرار گرفته وبر روى آرامگاه گنبدى از كاشىهاى فیروزهاى رنگ ساخته شده است. سنگهاى پایه بنا، سیاه رنگ و ستونها و جلوى ایوان از سنگ قرمز مخصوصى ساخته شده است، نماى خارجى آرامگاه از سنگ تراورتن و نماى داخلى آن از سنگ مرمر میباشدکه سنگ قبر در وسط عمارتى هشت ضلعى قرار دارد و سقف آن با كاشىهاى فیروزهاى رنگ تزیین شده است.
ز خاک سعدی شیراز بوی عشق می آید هزار ســــال پس از مرگ او گرش بوئی
از دیگر آثار تاریخی شیراز می توان به آرامگاه حافظ اشاره نمود که دیدن آن خالی از لطف نیست
نظرات