باغ دولت‌آباد از باغ‌های قدیمی شهر یزد

باغ دولت‌آباد چهار منار از باغ‌های قدیمی شهر یزد در کشور ایران بوده و بادگیر عمارت بادگیر آن با ارتفاع ۳۳/۸ متر بلندترین بادگیر خشتی شناخته شده و این باغ در تاریخ ۱۳۴۶/۱۲/۲۳ به شماره ۷۷۴ در ردیف آثار ملی ایران قرار گرفته‌است؛ و همچنین یکی از باغ‌های ایرانی ثبت شده در میراث جهانی توسط یونسکو میباشد

باغ دولت‌آباد در یزد در اواخر دوره افشاریه و درسال ۱۱۶۰ ه‍.ق توسط محمد تقی خان بافقی معروف به (خان بزرگ) که وی سرسلسله خاندان خوانین یزد بود احداث  و باغ تاریخی  دولت آباد یکی از اصیل ترین باغ های ایرانی به شمار می رود که در اواخر دوره افشاریه ساخته و تقی خان بافقی پدر عبدالرضا خان یزدی و جد سلطانعلی خان وزیر افخم و خانواده‌های افخم ابراهیمی و افخمی است. مدارک مربوط به این موضوع در میان اسناد شخصی خانواده افخم ابراهیمی حفظ و نگهداری شده و مرحوم محمدتقی خان ابتدا قناتی به طول ۶۵ کیلومتر را احداث نمود و آب را از مهریز به یزد و محل کنونی باغ دولت‌آباد رساند و سپس مجموعه حکومتی (دارالحکومه) خو د را بنا کرد.

این باغ چهار بنای اصلی داشته که 3مورد از آنها به نام هشتی، تالار طنبی و سردر هنوز هم سر پا مانده اند. قسمت های متعددی از این باغ از میان رفته و امروزه تنها ۴۰۰۰۰ مترمربع از آن باقی مانده و این باغ داری سبک معماری ایرانی است

این باغ  باغی سکونتگاهی - حکومتی به شمار می رفته است و دو بخش مجزا در آن به چشم می خورد: باغ بیرونی برای انجام تشریفات حکومتی، مراسم ورزشی و اداره امور شهر و باغ اندرونی برای استفاده های خصوصی و اقامتگاهی. این باغ با مساحتی درحدود ۷۰/۰۰۰ مترمربع شامل ساختمان‌ها، حوض‌ها و آبنما های بسیاری بوده که در فضای بین آن‌ها باغ‌های با درختان انار و انگور و… باگل‌های فراوانی زینت بخش محیط بوده‌اند وهمچنین  قنات تاریخی عظیم دولت‌آباد با قدمتی بیش از ۲۰۰ سال از احداث پنج رشته قنات تشکیل شده و از ارتفاعات مهریز سرچشمه می‌گرفته و پس از مشروب کردن بخشی از زمین‌های مهریز و به کار انداختن چند آسیاب آبی و طی بیش از ۵۰ کیلومتر به یزد می‌رسیده و را آبیاری می‌کرده. اما این باغ در حال حاضر توسط چاه نیمه عمیق مجاور آبیاری گردیده و یکی از دلایل شهرت این باغ، بادگیر بلندی بوده که در آن به چشم می خورد و عنوان بلندترین بادگیر خشتی جهان را از آن خود کرده است. این بادگیر بر فراز ساختمان هشتی (عمارت تابستانه) قرار دارد و خنکای نسیم کویری را در ساختمان به جریان می اندازد. در این باغ مثل سایر باغ های ایرانی آب نقش مهمی دارد و آبی که از قنات تاریخی دولت آباد تامین می شد. این قنات یکی از مهم ترین و طولانی ترین قنات های شهر یزد به شمار می رود که دارای 5 رشته بوده و از ارتفاعات مهریز سرچشمه می گرفته است.

فضای سبز باغ را درختانی مانند انگور و سرو و کاج تشکیل داده اند و در حاشیه باغچه های باغ مملو از گل‌ های محمدی و سرخ است اما به دلیل کم آبی در این استان، باغ دولت آباد حالتی خشکیده دارد. باغ دولت‌آباد یکی از زیباترین باغ‌های ایران به شمار می‌رود که در وسعتی در حدود ۶٫۴ هکتار احداث‌شده است. در زمان محمدتقی‌خان، باغ از سمت شمال به خیابانی می‌رسید که درختان بسیاری داشت. بطوریکه این درختان ،مانع دید از خارج به داخل باغ می‌شدند.

به این دلیل  این خیابان را "هزار درخت" نیز می‌گفتند که عرض ۴ تا ۵ متر و طولی بیش از ۲۰ کیلومتر داشت و به سمت رحیم‌آباد می‌رفت. در سمت شرق باغ نیز خیابانی به طول ۸ کیلومتر قرار و از سمت غرب باغ به مسیل رودخانه‌ی خشک محدود و در این زمان باغ خارج از حصار شهر یزد قرار داشت.

عناصر و اجزای باغ :

- عمارت سردر (بهشت‌آیین) -عمارت هشتی (عمارت بادگیر) - تالار آیینه

-عمارت طهرانی- تالار طنبی -عمارت سر در شمالی-اسطبل بزرگ- ابنیه فرعی و خدماتی و دارای آب‌انبار

در واقع باغ دارای 4 بنای اصلی بوده که 3 دستگاه آن به نام هشتی، تالار طنبی و سردر هنوز بر پای است و قسمتی از اتاق‌های زمستانی هم وجود دارد ولی بقیه ساختمان‌ها و حتی عرصه‌ی آن از بین رفته است.

آدرس باغ دولت‌آباد: استان یزد-شهر یزد- خیابان شهید رجایی- باغ دولت‌آبادیزد

ساعت بازدید از باغ دولت اباد : از ساعت ۰۸:۰۰ صبح تا ۲1:۰۰

 ملی کالا