کوه دنا سنبل استان کهگیلویه وبویراحمد بهشت كوهنوردان ایران بلندترین کوه‌ رشته‌کوه‌ زاگرس در باختر ایران و درقسمت مرکزی باختر واقع شده است. دنا از ۲۰ کیلومتری شرق یاسوج آغازمیشود  و تا ۷۰ کیلومتری شمال غرب آن ادامه می‌یابد.

موقعیت این کوه در استان  از شمال غرب روستای کتا آغاز و به سمت جنوب شرق منطقه کاکان امتداد یافته  که بیش از ۸۰ کیلومتر طول و دارای ۱۵ کیلومتر پهنای متوسط دارد. دنا دارای49 قله بالای ۴۰۰۰ متری میباشد  که بلندترین قلهی آن، بنام  ب‍یژن سه و ۴۴۰۹ متر ارتفاع دارد و در ۳۵ کیلومتری شمال غربی یاسوج قرار دارد .بهترین و نزدیکترین راه صعود به این  قله پس از حوض دال بیشترین آمار نفرات صعودکننده را داراست و سابقه اولین صعود این قله به سال 1333 توسط پیشکسوت کوهنوردی ایران آقای جلیل کتیبه ای برمیگردد که در منطقه روستای خفر از بخش جبهه شمالی میباشد و جناح شمالی این قله برفچال های کوچکی وجود دارد که به واسطه هوازدگی دارای ستون های یخی کوچک بسیار زیبا و یک غار موسوم به غار یخ می باشد.وجه تسمیه نام بیژن 3 ، افسانه معروف شاهنامه فردوسی با معنی نام قاش مستان برگرفته از فرهنگ غنی عشایر ترک می باشد. با  وجود شکاف و قاش انتهای قله به این نام  (قاش یا قاچ به معنی شکاف و چاک است) گویند که بز و کل های منطقه در فصل جفتگیری و مست شدن به این شکاف می آیند و به همین روی این قله قاش مستان نام گرفته است.. شهر سی سخت مرکز شهرستان دنا در دامن این کوه جای گرفته وبه  زیبایی این منطقه می افزاید .ارتفاعات برخی قل دنا : حوض دال 4350، کرسمی 4260، حراغوبی 4300، حِراشرقی 4310، ماش 4400، بن رو 4250،برج آسمانی 4435، قاش مستان 4550، مورگل 4420 متر. با توجه به طول زیاد و ارتفاعات گوناگون، بارش سالانه در این کوه از ۶۰۰ تا ۱۸۰۰ میلی‌متر متغیراست و رودهای چندی از آن سرچشمه می‌گیرند که نهایتاً با اجتماع آنها سرشاخهی اصلی کارون شکل می‌گیرد. در دامنه‌های دنا دره‌های متعددی وجود دارد که پر از چشمه های گوارای کوچک و بزرگ است. بسیاری از این چشمه‌ها از زیربرف می‌جوشند و از دامنه‌های پرشیب دنا سرازیر می‌شوند و پس از پیوستن به یکدیگر رودخانه‌های از میان رودخانه‌هایی که از این قله سرچشمه می‌گیرند می‌توان از بشار، خرسان، ریگان، ماربر، میریان، کوه گل، دیاشم، سریس، تیزاب و دزکرد نام برد.مرز شرقی منطقه حفاظت شده دنا از شمال شهر سی سخت مرکز شهرستان دنا شروع و از مهمترین پاسگاههای محیط بانی می توان محیط بانی خاریدون ،محیط بانی روستای کره محیط بانی اب سپاه و میمند را نام برد منطقه حفاظت شده دنا بعنوان یک ذخیره گاه زیست کره با وسعتی معادل ۹۳ هزار و ۸۲۱ هکتار در جنوب غربی کشور در شمال استان کهگیلویه و بویراحمد و جنوب استان اصفهان قرار گرفته‌ . دنا از شمال غربی تا جنوب شرقی کشیده  که به سه رشته اصلی و یک رشته فرعی عمودی توسط سه گردنه، بیژن، مورگل غربی و پوتک تقسیم میگردد این رشته ها عبارتند از:

1- رشته مرکزی دنا:که این رشته از گردنه بیژن به ارتفاع 3200 متر تا گردنه مورگل غربی به ارتفاع 4100 متر ادامه دارد و دارای 18 قله بالای4000 مترمیباشد، بلندترین قله رشته قله قاش (بیژن 3 )است. قلل دیگر این رشته از گردنه بیژن به ترتیب عبارتند از: بَرد آتش، سی چان 1 ، 2 و 3 ، حوض دال، کرَ سُمی شرقی، کَر سُمی غربی، تنگه  راه (حرا)، بیژن 1 (ماش)، کپیری، بیژن 2 (برج آسمانی)، قِزِل قُله، هِرم، کی خسرو، بن رو، ، قبله، مورگل، مورگل غربی (پازنک) ، مورگل شمالی هستند.در بخش مركزي دنا ، قله مورگل  از محور روستاي كرمي در كنار جاده ياسوج - ميمند مي‌توان در مسير رودخانه كره تا نومون اول رسيده میتوان از مسير تنگ زولدون از ديواره زير قله صعود در ابتدا به قله کل گردل رسيده و سپس به سمت شرق و از روي خط الرأس‌ اصلي حركت و به قله مورگل (دومين قله دنا) به ارتفاع 4425 متر رسيده از ديگر قله‌هايي كه در جبهة مركزي قرار دارند و از جنوب و از مبدأ سی ‌سخت مي‌توان به آنها صعود كرد سي‌چاني و برد آتش هستند كه از دو مسير گردنه بيژن و دره‌سي چاني قابل دسترسي اند كه در مدت يك روز مي توان این کوهای زیبا صعود نمود

2-رشته شمال غربی دنا:این  رشته را اصطلاحاً جناح غربی میگویند که از گردنه مورگل غربی و قل های کاسه خفر شروع و به قله کل قَدویس ختم و دارای 21 قله بالاتر از 4000 متر است.قله های آن به ترتیب از گردنه پوتک عبارتند از:-قلل کاسه خفر شامل: کل گردل، تل گردل و لوکوره-قلل کاسه پوتک شامل: پوتک، ایستگاه، قلات بزی و آب سپاه و فردای قیامت-قلل کاسه خرسان شامل: خرسان شرقی، خرسان غربی، کل فرهاد، کل چال ولی-قلل سه قپه شمالی شامل: کل شیدا، کل بلبل و کل قدویس-کل پازنی، کل شور و چات سوز.این منطقله بکر ترین و دور از دسترس ترین قلل دنا را در خود جای داده  و تنها چند مسیر محدود برای رسیدن به ارتفاعات این بخش وجود دارد که بیشتر آنها نیز در زمستان به دلیل صعب العبور بودن غیر قابل استفاده هستند ، برخی از قلل مهم این بخش از جمله "قلات بزی" "خرسان شرقی " "خرسان غربی" و"چال وهلی" در زمستان صعود نشده اند.

3-رشته فرعی شمال دنا:این بخش از رشته کمتر شناخته شده و کمتر مورد صعود قرار گرفته و دارای چهار قله بالای 4000 متر میباشد که  به نام اهرام لوُکوره نیز خوانده شده اند. قله های این مسیر به ترتیب از روستای خفر عبارتند از: حوض دال شمالی، آب اسپید، کل اُواَرزنی و کَل اَسد به گردنه پوتک ختم میگردد.

4-رشته جنوب شرقی:این قسمت از  رشته را اصطلاحاً جناح شرقی گویند و از گردنه بیژن و قله برف کرمو (4111 متر) آغاز و تا قله پازن پیر به ارتفاع 4280 متر ادامه دارد و دارای 9 قله بالای 4000 متر به نامهای: برف کِرمو، نمک، کل خرمن، نول شمالی، نول جنوبی، قاش سرخ، تاپو، رمُبسه و پازن پیر است. براي صعود به پازن پير بلندترين قله جناح شرقي دنا مي‌توان از مسير تنگ كبوتري در جادة‌ ياسوج ـ‌دهستان كاكان گذشت و از مجراي تنگ خرسي از جناح شرقي قله صعود و به قله رسيد. البته مسير اصلي و عمومي صعود به اين قله از مبدأ چشمه آب نهر واقع در جاده ياسوج به كاكان مي باشد.که ابتدا از کوههای چال کلاغ و سپس از گردنه خطير سوخته می گذريم و سپس به منطقه گاودانه در پايه اصلی صعود به کوه دنا می رسيم.در وصف این مکان زیبامیگوییم قلل پربرف سفید پوش دنا سرچشمه جویبارها و چشمه های پرآب که دامنه های پایین دست آن را به خوبی سیراب می کند. چشمه های همیشگی و پرآب دامنه های کوه دنا که گاهی آبگیرهای زیبایی را در بستر کوهستان به وجود آورده، طبیعتی با دیدنی های بسیار در منطقه سی سخت را جلوه گر کرده ابه طوری که شهر سی سخت با باغ های گسترده و پررونق خود که همچون زمردی بر دامنه کوه دنا می درخشد که  با داشتن تابستان های معتدل و کوهستانی گردشگران داخلی و خارجی را به سوی خود فرا می خواند. نام سی سخت با افسانه های قدیمی که گذشته این منطقه را به روزگار کیانیان پیوند می دهد، درآمیخته است. آمیختگی طبیعت اسرارآمیز منطقه سی سخت با افسانه های کهن، این منطقه را بیش از پیش برای گردشگران، مسافران و میهمانان داخلی و خارجی جذاب کرده .غارها وچشمه های بسیاری در كوه دنا میباشد مانند : سه غار دنگزلو، نول، غار يخ و چشمه‌هاي زيادي دارد كه از جمله‌ي آن‌ها به چشمه‌ي ميشي، شرنيك و اسپيد به‌عنوان مهم‌ترين چشمه‌هاي آن مي‌توان اشاره كرد.حيات وحش منطقه دنا گذشته غني بوده از تنوع گیاهی و جانوری منند:خرس‌هاي قهوه أي بزرگ ، كبك دري ، عقاب ، كركس ، هما ، پلنگ ، گرگ ، گربه وحشي به ويژه گونه سياه گوش ، سمور ، راسو ، سنجاب ايراني ، شاهين ، بحري ، كبك ، ، سنگ چشم ، كمركوهي ، چكاوك ( انواع كيسه دهان ) ، بز و پازن از گونه‌های مختلف جانوران دنا هستند. خوشبختانه كل ، قوچ و ميش نيز در منطقه حفاظت شده دنا در حال ازدياد نسل هستند.از جمله‌ي درختان جنگلي در اين منطقه به بلوط، ارزن، بادام وحشي، گلابي وحشي، بيد و پوشش علفي و بوته‌يي شامل گون، علف پشمكي، جو وحشي، پياز كوهي و ريحان كوهي میتوان اشاره کردو غنی ترین منابع گیاهان داروئی و غیر داروئی کشور در این مکان قابل یافت است.

مسیر صعود به قله دنا: از آنجایی که حوض دال را می توان از مسیرهای تنگ بُزکش، یال یابو سقط کرده و گردنه بیژن صعود نمود با بررسی این راه ها ساده ترین و در دسترس ترین آنها یعنی راه بیژن را انتخاب و سپس برنامه ریزی صعود را بر اساس عبور از خط الرأس حوض دال تا سه قپه طرح ریزی می نماییم. برای صعود این خط الرأس بهترین زمان ممکن نتخاب و از طریق جاده اصفهان، شهرضا و سمیرم با دور زدن جناح شمالی دنا در کوهپایه های کل قدویس و باک از جاده ای که از هر نقطه آن دنا دیده می شود خود را به آبادی کوچک سی سخت رسانده و شب را در سی سخت و صبح خیلی زود توسط وسیله نقلیه از طریق جاده خاکی گردنه بیژن ارتفاع گرفته جاده از تنگه بشو گذشته و در امتداد راه تاریخی پادنا که از منطقه خفر تا به کهکیلویه منتهی می شود به پیش می رویم. از کنار چشمه مشهوری میگذریم وسپس در دامنه قله صخره ای سی چانی با یال های پرشیب آن از وسیله نقلیه پیاده و وارد دره بزرگی در سمت شمال می شویم.میتوان از مسیر پاکوب مشخصی در سینه کش تند دره بالا رفته و هر چه ارتفاع بیشتر شود،برسردی هوا نیز افزوده می گردد . مسیر به صورت پاکوب و راه ساخته شده ای در می آید که دامنه یال های بیژن را بریده، به سوی شمال غربی تراورس می کند. این راه مسیر عشایر میباشد آن ها هر ساله در اواسط بهار برای تعلیف دام های خود این راه را تا زیر قله حوض دال طی کرده از آن استفاده می کنند. از برفچال بسیار کوچکی که زبانه آن تا نزدیکی راه به پایین کشیده شده عبور کرده و به دشت بسیار زیبایی در زیر قله حوض دال رسیده و سراسر آن پوشیده از گل و گیاه است. جانپناه قرمز رنگ پی دنی در ارتفاع ۳۷۰۰متری با گنجایش ۴۰ تا ۵۰ نفر در کنار چشمه مصفا واقع که استراحت کوتاهی میتوان در این محل کرد و   باد دربخش های بالاترغوغا می کند سپس از مسیری با شیب تند به سوی حوض دال صعود می کنیم، بر شیب مسیر هر لحظه افزوده می شوداز مبدا صعود در ارتفاع ۲۶۰۰ متر تا پناهگاه حوض دال دنا ۴ تا ۵ ساعت راه پیش بوده ، وزش باد فزونی می گیرد و مناظر اطراف بهتر دیده می شوند . از قله به سمت شمال از گردنه و مرتع بزرگ دشتک عبور و در پی یک سربالایی ملایم و به فاصله نزدیکی از قله حوض دال گام بر قله 4260 متری کرسمی می گذاریم. سپس در امتداد خط الرأس مجدداً از گردنه کوتاهی عبور و با پشت سر گذاشتن یک شیب تند به قله حرا غربی به ارتفاع 4300 متر رسیده و با مقداری به سوی شرق، بر قله حرا شرقی با ارتفاع 4310 متر که بر فراز رودخانه وهلی قرار گرفته پا می گذاریم. قله حرا شرقی از مناظر زیبایی دارد. قله های هرمی شکل سی چانی و بیژن به نحو زیبا جلوه میکنند و در دوردست های شرقی کوهستان آق داغ به ارتفاع 3023 متر دیده می شوند. دشت های بسیار گسترده آباده و اقلید در دوردست به چشم می خورند.پس از استراحتی کوتاه مسیر را به صورت مستقیم به سوی برفچال بر فراز برج و تا قله آن امتداد یافته ادامه می دهیم. یخچال بزرگی در جناح شمالی قله و در کف آن قرار دارد. کمی به سمت شمال و از لابه لای صخره ها به آرامی مسیر شن اسکی تند را در کنار برفچال کوچکی به سمت غرب با شیبی تند ارتفاع کم کرده خود را به نوار سنگلاخی و خاکی بزرگی رسانده  که سراسر جناح دیواره های غربی خط الرأس دنا را پوشش داده و برفراز دیواره های کوتاه و بلند آن از سه قپه آسمانی در ارتفاع متوسط 40000 متری تا زیر قله شمالی مورگل امتداد می یابد. مسیر را تراورس کرده با دور زدن کامل برج عظیم صخره ای قزل قله مسیر را به سوی تک قله زیبای بن رو به ارتفاع 4200 متر در جناح جنوبی مرتفع ترین قله دنا یعنی قاش مستان ادامه داده و پس از مدتی بر فراز آن قرار گرفته.گردنه شمالی که میرسیم قاش مستان علی رغم سوز سردیخچالی که بر روی آن جریان دارد مکان نسبتاً مناسبی برای اتراق شب به شمار می رود.وضعیت قله در زمستان به این دلیل میباشدکه خط الرأس دنا در منطقه ای که کیلومترها اطراف آن خالی از هر گونه ارتفاعدشدیداً در معرض وزش بادهای غری بوده که وزش این بادها به خصوص در فصل زمستان تشدید می شود و صعود به قله از طریق مسیرهای تابستانی به علت سقوط بهمن مقدور نمی باشد. لیکن یال صخره ای موسوم به یابو در سمت چپ دره بزکش و گرده بزکش برای دستیابی به حوض دال مطمئن تر می باشند. بهمن در بیشتر اوقات جانپناه دنا را به کام خود فرو می برد و تنها راه صعود به حوض دال  (دال نام پرنده  بومي ايران بوده و يكي از زيستگاه هاي آن كوه هاي دنا در كهگيلويه و بويراحمد مي باشد )از طریق یال غربی آن به طور مستقیم می باشد.که برای صعود در این بازده زمانی کوهنوردان از امکانات کافی و وسایل ایمنی زیادی باید در دست داشته باشند.

اضافه کردن نظر