یکی از اماکن دیدنی وزیبای شهر شیرازآرامگاه حافظ یا همان حافظیه می باشد. مقبره خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی از اماکن مهم گردشگری شیراز میباشد. این مکان از دیرباز، قبله اهل دل و زیارتگاه عاشقان دور و نزدیک بوده و در جوارش عرفا و شعرای نامداری به خاک سپرده شدهاند. معتقدان این پیر صاحب کرامت، رفتن به آرامگاه او را با آداب و رسومی آیینی همراه میکنند، از جمله با وضو به آنجا میروند، در کنار آرامگاه حافظ کفش خود را از پای بیرون میآورند که این خود در فرهنگ مذهبی ایران نشانه احترام و قدسی بودن مکان است.
این مجموعه ی آرامگاهی در شمال شهر شیراز و در جنوب دروازه قرآن واقع شده البته دروازه قرآن هم ازبناهای تاریخی شهر هم بحساب می اید و بهدلیل جایدادن آرامگاه حافظ شیرازی در خود به این نام مشهور شدهاست. مساحت حافظیه ۲هکتار بوده و از ۲صحن شمالی و جنوبی تشکیل یافته که این صحنها توسط تالاری از یک دیگر جدا شدهاند. این مجموعه ۴درب ورودی،خروجی دارد که درب اصلی در سمت جنوب آن، دو درب در سمت غرب آن و یک درب در سمت شمالشرق آن قرار گرفتهاست. تالار حافظیه که از آثار دوره ی زندیان است که ۵۶متر طول و ۸متر عرض داشته و از ۲۰ستون سنگی، هرکدام به ارتفاع ۵متر تشکیل شدهاست.
این تالار پیشتر شامل ۴ستون و ۴اتاق بوده که بعدها اتاقها از محدوده ی آن حذف گردیدهاست. در سمت شرق و غرب تالار ۲اتاق -یکی متعلق به سازمان میراث فرهنگی و دیگری مربوط به دفتر آرامگاه وجود دارد. معماری زیبا و تاریخی این تالار مربوط به دورههای هخامنشیان و زندیان میباشد که دوره هخامنشیان از نظر آثار تاریخی شیراز بسیار قابل توجه بوده آثار بجا مانده از زندیان کمتر است .دیوان حافظ از معدود کتابهایی است که در کنار کتب دینی هر ایرانی وجود دارد و کوچک و بزرگ آن را میخوانند و به اندازه ی درک خود از آن بهره و لذت میبرند.
شراب و عيش نهان چيست كار بي بنياد زديم بر صف رندان و هر چه باد آباد
اما حافظ که بود و چرا به این لقب ملقب بود؟
خواجه شمسالدین محمد بن بهاءالدّین حافظ شیرازی متخلص به حافظ در حدود سالهای 727 تا 792 هجری قمری مصادف با 706 تا 769 هجری شمسی در شیراز می زیسته است. بیشتر اشعار حافظ غزل بوده که به سبک و شیوهٔ سخنپردازی خواجوی کرمانی و شباهت شیوهٔ سخنش با او مشهور است.در توصیف کمالالدین ابوالعطاء محمودبن علیبن محمود ملقب به خواجوی کرمانی این چنین میتوان گفت که ازشاعران قرن هشتم بوده که آرامگاهش جزآثار تاریخی شیراز محسوب شده
اطلاعات چندانی از خانواده و اجداد خواجه حافظ در دست نیستو تنها اشعار اوست که میتواند یگانه منبع موثّق زندگی او باشد. ظاهراً پدرش بهاءالدین نام داشته و مادرش نیز اهل کازرونبودهاست. آنچه از فحوای تذکرههابه دست میآید بیشتر افسانههایی است که از این شخصیّت در ذهن عوام ساخته و پرداخته شدهاست. با این همه آنچه با تکیه به اشارات دیوان او و برخی منابع معتبر قابل بیان است آن است که او در خانوادهای از نظر مالی در حد متوسط جامعه زمان خویش متولد شدهاست. با این حساب که کسب علم و دانش در آن زمان اصولاً مربوط به خانوادههای مرفه و بعضاً متوسط جامعه بودهاست در نوجوانی قرآنرا با چهارده روایت آن از بر کرده و از همین رو به حافظ ملقب گشتهاست.
در مورد سال درگذشت او اختلاف کمتری بین مورخین دیده میشود و به نظر اغلب آنان ۷۹۲ ه. ق است. از جمله در کتاب مجمل فصیحی نوشته فصیح خوافیمتولد ۷۷۷ ه. ق که معاصر حافظ بوده و همچنین نفحات الانستألیف جامیمتولد ۸۱۷ ه. ق به صراحت این تاریخ به عنوان سال درگذشت خواجه قید شدهاست. محل تولد او شیرازبوده و در همان شهر نیز روی در نقاب خاک کشیدهاست.
روایت است هنگامی که قصد دفن حافظ را داشتند، عدهای از متعصبان با استناد به اشعار حافظ دربارهٔ میگساریبا دفن وی به شیوهٔ مسلمانان مخالف بودند و در مقابل عدهٔ دیگر وی را فردی مسلمان و معتقد میدانستند. قرار شد که از دیوان حافظ فالی بگیرند که این بیت آمد:
قدم دریغ مدار از جنازه حافظ که گر چه غرق گناه است می رود به بهشت
این بیت باعث بسته شدن دهان بدخواهان حافظ می شود.
تاثیر پذیری حافظ آنقدر گسترده بوده است که می توان به جرات گفت که حافظ بر ادبیات کل جهان تاثیر شگرفی گذاشته است به گونه ای که گوته، نابغهترین ادیب آلمانی، در دیوان غربی-شرقیخود را تحت تاثیردیوان حافظ سرود، و فصل دوم آن را با نام حافظنامه به اشعاری در مدح حافظ اختصاص داد که از جملهٔ آنها میتوان به شعر زیر اشاره کرد:
حافظا، در غزلهایت میشنوم
که شاعران را بزرگ داشتهای.
بنگر که اینک پاسخی فراخورت میدهم:
بزرگ اویی است که این سپاس به بزرگداشتِ اوست
از دیگر آثار تاریخی شیراز می توان به آرامگاه سعدی اشاره نمود که دیدن آن خالی از لطف نیست و سازمان میراث فرهنگی باید در جذب توریست های سراسر دنیا خارجی فعاایت بیشتری ازنظر معرفی این بنا و بناهای دیگر از خود نشان دهد.
نظرات