شوره سرچیست
شوره سر یا سبوره با پوستهریزی پوست سر مشخص میشود که همراه با خارش و گاهی اوقات همراه با قرمزی ودلمه میباشد و پوستههای سفید رنگ در لابلای موها كه گاهی بر روی شانهها ریخته شده و از نظر زیبائی و اجتماعی ناخوشایند بوده ، شوره سر نوع خفیف درماتیت سبوروئیک میباشد و درماتیت سبوروئیک یا درماتیت شورهای به ضایعات قرمز و پوستهدار پوست که با تولید سبوره (پوستههای چرب یا خشک سفید رنگ) و خارش همراه است، گفته شده و باید توجه داشت که این بیماری مسری نیست
.
سلولهای مرده ی اِسکالپ که محدوده فضای آناتومیک پوست سر٬از رُستَنگاه مو تا گردن است را نباید با خشکی پوست سر اشتباه بگیریم ، پوست انسان در خارجیترین سطح خود بدلیل داشتن کراتین مدام در حال بازسازی سلولی میباشد و این بدین معنا نبوده که در تماس مداوم با فضای اطراف سلولهای پوست خارجی یعنی اپیدرم در لایه بیرونی از بین میروند و نیاز به جایگزینی دارند که این بازسازی در تمام سطوح بدن وجود داشته اما هنگامیکه در اسکالپ سر بهدلیلی این روند مرگ سلولی افزایش پیدا کند به شکل ذرات قابل دیدن یا به اصطلاح شوره سر به وجود می اید.
شوره سرچگونه بوجود میآید؟
علت شوره سر :پوست سر بطور طبیعی در اثر لایه لایه شدن طبقه شاخی آن لایههای شاخی قدیمی را ازدست داده و لایههای جدید جایگزین ان میشود و درحالت عادی این سلول ها ظرف 30 – 20 روز مراحل رشد خود را طی نموده و از سطح پوست به صورت سلولهای مرده به بیرون ریخته میشوند و درصورتیكه این روندبه شكل غیرعادی تسریع شود، تعداد سلول های مرده افزایش پیدا کرده و همراه باچربی و ترشحات دیگر پوست تشكیل «شوره سر» را خواهد داد و شوره سر به حدی شایع بوده که بعضی از متخصصان آن را امری طبیعی دانسته و میگویند شوره سر در اثر جدا شدن سلولهای خارجی پوست سر به وجود میآید و باید نسبت به درمان عارضه شوره سر اقدام نمود.
عوامل بروز شوره سر
تقریبا هر کسی می تواند به شوره سر دچار شود، اما برخی از عوامل مشخص که افراد را بیشتر در معرض آن قرار می دهند مانند:
سن: شوره سر معمولا در اوایل جوانی شروع شده و تا میانسالی ادامه پیدا میکند که این مساله به این معناست نبوده که سالخوردگان دچار شوره ی سر نمی شوند و برای برخی از افراد، این عارضه یک مشکل دائمی بوده.
مرد بودن: با توجه به اینکه بیشتر مردان دچار این مشکل می شوند، برخی از محققان فکر می کنند که هورمون های مردانه در بوجود آمدن این مشکل نقش اساسی را دارند و مردان همچنین غده های چربی زای بزرگتری در پوست سر خود داشته که در بوجود آمدن شوره سر نقش بسزایی دارد.
یکی از عوامل موثر در بروز شوره سر مشكلات گوارشی مانند چاقی زیاد، یبوست وعدم هضم غذا میباشد ، عدم داشتن تغذیه صحیح و کمبودهای تغذیهای مانند کمبود ویتامین ها و... که از دیگر عوامل موثر در بروز شوره سر بوده ، هیجان و نگرانی و استرس و عدم رعایت نظافت مو مثل شامپو نزدن مرتب ، عدم شستوشوی کافی سر متعاقب استفاده از شامپو و یا باقی ماندن بقایای صابون در پوست سر از دیگر علل شوره سر است
خستگیهای بیش از حد روزانه ، کمبود خواب ، استرسهای روحی و اختلالات عاطفی ، عامل توارث(ارثی) ، اختلالات هورمونی (به خصوص آندروژنها ) ،به دلیل هوای سرد و خشک ، واکنش های آلرژيک ، گرمای بيش از اندازه ،استفاده از کلاههای تنگ و چسبان به میزان زیاد ، پوست چرب، تعریق زیاد نیز در بروز شوره سر موثر بوده
مصرف بیرویه مواد آرایشی مو و عدم رعایت نظافت مو مانند : شامپو نزدن مرتب یا استفاده از شامپوی نامناسب، عدم شستوشوی کافی سر متعاقب استفاده از شامپو و یا باقی ماندن بقایای صابون در پوست سر نیز از عوامل دیگر موثر در بروز شوره سر میباشد.
پوست سر خشک ، کم شدن آب بدن، استفاده کم از شانه و رشد بیش از حد قارچ از عوامل دیگر به وجود امدن قارچ است
آسیب هائی كه به پوست سر وارد شده مانند اسیب هایی مثل سشوار زدن و فرمو بیش ازحد، بابلیس، رنگ كردن و مش زدن مكرر مو از دیگر عوامل ایجاد شوره سر است. همچنین در بروز شوره سر مصرف بعضی از داروها مانند سایمتیدین، كلرپرومازین و داروهای ضدفشارخون بالا میباشد
شوره ممکن است که به علت میکروارگانیسمی و نیز قارچی صورت بگیرد (Pityrosporum Ovale، "مالاسزیا وستریکتا" و "مالاسزیا گلوبوسا". )
بیماری هایی که شوره سر را به وجود می اورد: التهاب پوست سر ، اگزما پوستهریزی ، گاهی بیماریهای عفونی مثل زرد زخم و شپش سر یا پدیکولوز به صورت پوسته در سر ظاهر میشوند و همچنین سایر اختلالات پوستی از جمله درماتیت سبوروئیک و درماتیت آتوپیک ، دندروف( زمان بلوغ ) ، روزاسه ، آکنه ، پسوریازیس ، چاقی ، بیماری پارکینسون ، استفاده از لوسینهای خشککننده حاوی الکل و بیماری ایدز از بیماریهایی دیگری هستند که سبب ایجاد شوره شدید سر خواهند شد.
انواع شوره سر
بطور کلی شوره سر به دو صورت دیده میشود:
شوره سر خشك :دراین حالت پوستهها به سرنچسبیده و به صورت پوستههای نازك با ظاهر پودری خاكستری بر روی سر، شانهها و اطراف گردن دیده شده و ظاهر بسیار زشت وزنندهای را بوجود میآورند که در این نوع شوره سر خارش هم به وجود می اورد. شوره خفیف بسیارشایع تر بوده بطوری که بعضی ازمتخصصین وجود آن راطبیعی تلقی کرده .
شوره چرب : در این حالت پوستهها بزرگتر و چرب بوده و لذا به هم چسبیده و نمیریزند، بلكه یك حالت متراكم وچرب درپوست سر را بوجود می آورد كه بیمار را بسیار ناراحت کرده و در اغلب اوقات خارش همبه وجود می اورد.
پیشگیری از به وجود امدن شوره سر
بطوری کلی نمیتوان از شوره سر پیشگیری قطعی بعمل آورد ، اما برای به حداقل رساندن شدت یا دفعات شعلهور شدن بیماری شوره سر میتوانیم از روش های زیر استفاده نماییم.
اگر پوست سر خارش زيادی را دارد هرگز آنرا با ناخن نخارانيد چرا که اين کار ممکن بوده که سبب ايجاد عفونت شود و در عوض از نوک انگشتان برای اين کار استفاده نمایید.
روزهايی که هوا خيلی سرد، بادی، و يا آفتابی شديد بوده اگر می خواهيد برای مدت زمان طولانی در فضای آزاد باقی بمانيد، کلاه نرم و راحتی را به سر خود بگذاريد.
پرهیز از خارش پوست سر ، ماساژ پوست سر و استفاده از فشار پخش شده ی دوش آب در هنگام شستشو و استفاده از آب با گرمای مناسب برای شستشوی سر (همیشه از اب ولرم برای شستشو استفاده شود)
خشک کردن موی سر بدون استفاده از خشک کن و در صورت استفاده با دمای پائین یا همان باد سر سشوار ، بهداشت سر و عوض کردن دائم روکش بالش خواب ، عدم استعمال دخانیات در صورت امکان و در مکان هایی که زیاد از سیگار و قلیان استفاده میکنند دوری کنید
مصرف رنگ مو و محصولات حالت دنده مو که در ان الکل به کار رفته باشد را محدود کرده چرا که مصرف الکل باعث خشک شدن موها شده.
به اندازه کافی از ويتامين ها به خصوص گروه B در رژيم غذايی خود استفاده نمایید زیرا اين ويتامين از بروز شوره سر جلوگيری می نمایند.
برس زدن مرتب موها در درمان شوره سر اهمیت زیادی داشته زیرا باعث میشود که جریان خون سریعتر شده و سلولها تغذیه بشوند.هر شب قبل از رفتن به رختخواب با یک برس مویی، موهای خود را از جهات مختلف برس زده ،به طوری که در حدود 100بار برس بر روی سرتان حرکت و در تمام نقاط خون را به جریان بیندازید و شانه کردن مرتب موها بویژه در هوای آزاد و تمیز تاثیر بسیاری را در درمان شوره سر داشته است، زیرا این کار باعث افزایش جریان خون و سلول های بافت پوست سر خواهد شد وهمچنین میتوانید برای افزايش گردش خون در سر، پوست آن را با نوک انگشت هایتان به روش دايره ای ماساژ بدهيد.
اگر ميزان شوره سر زياد نباشد و در حد متوسط قرار داشته که می توانيد روزی یک بار موهای خود را با شامپوی معمولی بشوريد که با اين کار تقريباً تمام شوره سر از بين میرود. سعی کنيد از شامپوهای معمولی و یا شامپو بچه استفاده نمایید ، شامپوهايی که قدرت پاک کنندگی بالايی را داشته باشند ، پوست سر را بیشتر خشک کرده و موجب می شوند که ميزان شوره سر بيشتر شود.
رعایت رژیم غذایی:درصورتی که شوره سر در اثر بدغذایی باشد رژیم غذایی مناسب برای آن توصیه میشود. پرهیز از خوردن چربیهای حیوانی، پرهیز از زیادهروی در مصرف شیرینیها ، شکلات ، آجیل ، غذاهای سرخ شده و پر ادویه و غذاهایی که روی آنها فرایندهایی انجام گرفته مانند انواع کنسروها و قهوه غلیظ سلامت را به موها باز گردانده و خوردن سبزی ها و میوهها و مواد پروتئیندار به مقدار زیادی برای درمان شوره سر توصیه شده و غذاهایی که داری ویتامین های A ، E ، B و پروتئین را به حد کافی دارند، از شوره سر جلوگیری خواهند کرد.
درمان شوره سر
درمان سنتی شوره سر:درمان های مختلفی توصیه شده که موثرین آنها میتواند شامل موارد ذیر باشند :
در شب هنگام، 2 قاشق غذاخوری پودر تخم شنبلیله را درآب خیس نمایید و صبح روز بعد آن را به تمام کف سر خود بمالید و بعد از نیم ساعت میتوانید آنرا بشورید.
میتوانید با استفاده از آب تازه لیمو ترش که بعد از آخرین شستشو سر و آبکشی، یک قاشق غذاخوری از آنرا به کف سر خود بمالید.
ماست برای برطرف کردن شوره سر درمانی عالی قلمداد شده و برای این کار ماست را با نوک انگشتانتان به کف سر خوب بمالیده و پس از 10-15 دقیقه به خوبی آبکشی کرده و پس از آن موهایتان را طبق روال طبیعی استحمام بشورید.
استفاده از چغندر به خصوص نوع سفید رنگ آن(چغندر سفید) به نحوی که بعد از جوشاندن مقداری از چغندر در آب و بعد از صافی نمودن جوشانده هرشب سر را با آن به خوبی ماساژ دهید.
میتوانید با یک قاش چای خوری پودر و یا نوع تازه از بیخ شب بو و یا سبزیجاتی مانند ریحان و نعناع را در قوری حاوی یک لیوان آب جوش و یا چای ریخته و اجازه بدهید تا خوب دم بکشد پس از آنکه محلول سرد شد موها را به آن اغشته و پس از 15 دقیقه آبکشی نمایید.
درمان طبیعی با سرکه سیب: روش دیگر برای رفع شوره سر سرکه سیب میباشد که برای معالجه موها را باسرکه سیب به خوبی ماساژ دهید.اسیدهای طبیعی،سلول های مرده را از سر جدا کرده و بعد از چند دقیقه سرتان را با شامپو بشورید.
میتوانید برای این کار سرکه سیب و آب گرم را با هم و به طور مساوی مخلوط نموده و سپس آن را بر روی موهای خشک خود بریزید و ماساژ بدهید و توجه داشته باشید که این محلول پوست سر شما را به طور کامل پوشانده و بعد از چند دقیقه موی خود را با آب شستشو دهید.
استفاده از جوش شیرین: استفاده از این این ماده اثرات بسیار قوی و مثبتی را بر روی شوره سر داشته. یک قاشق غذاخوری جوش شیرین را با یک فنجان آب مخلوط نموده و همانند شامپو از آن استفاده نمایید و طی مدت چند روز شاهد دیدن معجزه آن میشوید.
استفاده از شنبلیله: مواد مغذی موجود در شنبلیله رشد سالم موها را تشدید میکند و پوست پوست شدن سر را برای همیشه از بین خواهد برد.برای این منظور 2 قاشق غذاخوری از دانه های شنبلیله را در آب به مدت یک شب خیس نموده و سپس دانه ها را از آب جدا کنید و آسیاب کنید ، ماده خمیری به دست آمده را به مدت 45 دقیقه به موی سر خود زده و بعد با شامپو به خوبی بشورید.
ترکیب به و روغن زیتون: یکی از بهترین ترکیبها برای درمان شوره سر، استفاده از مخلوط به و روغن زیتون میباشد و برای تهیه این ترکیب لازم بوده که یک عدد به ترش را درون آب جوشانده تا حدی که کاملا له گردد و سپس آن را صاف نموده و درون ظرفی بریزید و نصف وزن آن روغن زیتون اضافه نمایید و این ترکیب را بر روی حرارت گذاشته و اجازه بدهید آنقدر بجوشد تا تنها روغن درون ظرف باقی ماند. که این روغن یکی از بهترین داروها برای درمان شوره سر بوده که باید 2ساعت قبل از استحمام به پوست سر خود مالیده شود.
درمان طبی شوره سر:برای رفع شوره مختصر سر میتوانید از شامپوهای طبی ضدشوره از جمله شامپوهای سلنیوم سولفید، کتوکونازول، پیریتنیوم زینک (پریتیون روی) و انواع شامپوهای پلیتار و شامپوهای آنتی سپتیک مثل شامپو ستاولون و نیز لوسیونهای نرمکننده پوست استفاده نمایید.
در موارد شدیدتر شوره امکان دارد شامپوهای حاوی قطران یا کرم پوست سر حاوی کورتیزون تجویز گردند که برای مالیدن دارو روی پوست سر ، موها را در قسمت کوچکی از سر هم باز نمایید و پماد یا لوسیون را به خوبی بر روی پوست سر بمالید و اینکار را در سایر نقاط مورد نظر نیز تکرار نمایید. همچنین در درمان شوره شدید سر با پوسته ریزی و دلمه ، پماد 5 درصد اسید سالیسیلیک مفید بوده.
نکته مهم در شوره سر این است که در صورت طولانی مدت مشاهدهٔ شوره سر باید آنرا جدی بگیرید و به پزشک مراجعه شود زیرا پوست سر در این شرایط میتواند میزبان بسیاری از باکتریها و قارچها گردد.
عواقب بیماری شوره سر
شوره سر یکی از بیماری های شایع مو میباشد که یک بیماری مزمن بوده و غالباً بیماری مدتها خاموش باقی میماند و در هنگام مرحله فعال بیماری، علایم را میتوان با درمان کنترل نمود. این بیماری سبب ریزش مو نمیشود و موی چرب و شوره نقشی در طاسی سر نداشته است. ولی دست پاچگی و عدم احساس راحتی در برخوردهای اجتماعی و عفونت باکتریایی ثانویه در نواحی درگیر از عوارض آن میباشد.