ساز چلیک : سازی حلبی است که با چوب نواخته می شود. از این ساز در روستای راویز رفسنجان در مراسم مذهبی استفاده می گردد

ساز جاریگ : سازی استوانه ای و کوچک که بر دو دهانه آن پوست می کشند و داخل آن مقداری سنگ ریزه (ریگ) می ریزند. نوازنده در حال اجرای ریتم بر روی یکی از پوست ها، جاریگ را در حالتی شوک دار پایین و بالا می کند و از برخورد ریگ ها با پوست بالا و پایین، صدایی ایجاد می شود. جنس بدنه در قدیم چوبی بوده است و در حال حاضر برای راحتی، بیشتر از حلب و بدون پوست ساخته شده

 ساز درک: این نوع ساز نوعی ساز پوستی دو طرفه است که با تسمه به گردن نوازنده آویزان می شود و برعکس دهل، پوست ها موازی زمین قرار می گیرند و به جای چوب و ترکه با انگشتان دست نواخته می شود. معمولاً بر بدنه این ساز زنگوله با نخی از جنس کنف آویزان است و نوازنده در مواقعی زنگوله را بر روی پوست بالایی می گذارد تا در هنگام نواختن و لرزش پوست، صدای زنگ داری ایجاد شود. این ساز توسط گروهی از کولیان سیرجان نواخته می شود و تا به حال نظیر آن در کشور دیده نشده.

ساز چوغرو :در روستای بیدخون مَرغک بم شناسایی شده و در هنگام رقص و پایکوبی نواخته می شده است. پوست چوغرو از جنس پوست بز و گوسفند بوده است و دو زنگوله در دو طرف کمانه و تعدادی حلقه فلزی در چهارچوب چوبی آن آویزان بوده و طرز نواختن چوغرو نیز بسیار جالب و متفاوت با سازهای دیگر کوبه ای است. اکنون این ساز بازسازی شده است و به عنوان سازی منحصر به فرد در موزه سازهای کرمان نگهداری می شود. کاربرد این ساز پس از شناسایی هنوز همگانی نشده.

ساز چوغ

سازی سنگی که روی یک طرف آن را با پوست بز یا گوسفند می پوشانند. تا دو دهه قبل، این ساز در بین گروهی از ساربانان و شتربانان رواج داشته است، به این ترتیب که ‌آن را با طناب روی شتری به نام شتر سر آهنگ (راه بلد) می بسته اند و ساربان در هنگام بروز طوفان شن از آن به عنوان ساز راهنما استفاده می کرده، به صورتی که برای ایمنی از شن های بیابان روی خود را با پارچه ای می بسته و فقط با ضربه زدن به پوست چوغ، شتران را به دنبال سر آهنگ می کشانده.

ساز کوزک

مناطق شناسایی شده این ساز، دهستان های نزدیک فهرج و نرماشیر است. کوزک در این مناطق با دو اندازه کوچک و بزرگ استفاده می شود که کوزک بزرگ را با دست و کوبه ای قابل انعطاف (در حال حاضر دمپایی ابری) می نوازند. شکل و تکنیک نوازندگی کوزک خصوصاً کوزک کوچک، بسیار جالب است و با سایر کوزه هایی که در مناطق جنوبی ایران نواخته می شود متفاوت بوده ونوازندگان برای تولید صدا، هم از بدنه سفال کوزک و هم دهنه آن (به صورت متراکم کردن هوای داخلی آن) استفاده می کنند. جالب اینکه این کوزک شنوندگان را به یاد صدای طبلای هندی می اندازد.

ساز سفید مهره

«سفید مهره» سازی محلی است که در تقسیم بندی سازها در گروه موسیقی نواحی و جزء سازهای بادی به شمار می آید که در مراسم عزادری امام حسین(ع) نواخته می شود. این ساز محلی که در چترود به«سفید ماره» معروف است. نوعی از صدف بزرگ یا گوش ماهی است که با دمیدن در آن صدایی از آن خارج می شود که در بین مردم از تقدس خاصی برخوردار است. اکنون در چترود، دو سفید مهره وجود دارد که یکی از آن ها در روزگاران گذشته بر سرآن به دلیل تعصبات مذهبی، درگیری ومشاجره بوده و فعلاًدر اختیار آقای شیخ مظفری می باشد و در مراسم مذهبی چنارملا نواخته می شود. این ساز نوع خاصی از بوق صدفی است که در مراسم عزاداری و همچنین برای اعلان فوت افراد به کار می رفته ، به طوری که برای اعلان فوت ۳ بار در این ساز می دمیده اند. سفید مهره در مناطقی مانند چترود، سیرج، ده زیار، دُران، جوشون، شهداد، گودیز و اندوهجرد رایج است. سفید مهره ای که هم اکنون در روستای گودیز و توسط آقای اکبر محمودی نواخته می شود، دارای قدمتی چهارصد ساله است. این ساز در بین اهالی از حرمتی خاص برخوردار است و حتی بعضی از بومیان بر این باورند که دور کردن سفید مهره از شهر یا روستا برای اهالی بد یمن میباشد.

اضافه کردن نظر