باید بدانید که زهرمار، یک سم کشنده است که سالانه صدها نفر از مردم جهان، جان خود را به خاطر آن از دست میدهند. با این حال، اکثر گونههای مارسمی نیستند. مهم نیست اهل سفر باشید یا نه؛ خطر روبرویی با مار در هر شرایطی ممکن است، هرچند در شهرهای بزرگ این خطر بسیار کم است، ولی احتیاط شرط عقل است و بهترین گزینه برای مقابله با خطرهای احتمالی مارگزیدگی این است که در درجه اول با انواع مارها و روشهای تشخیص سمی بودن یا غیر سمی بودن آن آشنا شوید.
تشخیص مارهای سمی و غیر سمی از همدیگر:
قبل از هرپیزی باید توضیح داد که تشخیص سمی بودن مار کار خیلی دشواری نیست وبه چند مورد ان میتوان اشاره کرد:
1-سر مارهای سمی مثلثی شکل و بیرون زده از راستای بدن است در حالی که مارهای غیر سمی سری معمولا گرد و مدور و در راستای بدن دارند . البته مارهای سمی دارای سر مثلثی شکل (Triangular Head) دارند که این مثلث در سمت دهان باریکتر میشود. مارهای غیر سمی نیز معمولا سر هموار و منحنی شکلی دارند. با این حال برخی از گونههای غیر سمی نیز برای هشدار دادن و ترساندن متجاوزان، ممکن است سر خود را باریکتر کنند در حالی که برخی دیگر از مارها ممکن است بهصورت طبیعی سر باریک و تیزی داشته باشند. یک مثال قابلتوجه در مورد نوع دوم ماری که به آن اشاره کردیم، مار «واین» (Wine Snake) است که تیزی قابلتوجهی در قسمت سر دارد. در کل عاقلانهترین کار این بوده که به سمت مارهایی که دارای سر مخروطی با نوکتیز هستند، نرویم.
2-در مارهای سمی دندانهای نیش از سایر دندانها بزرگترند در نتیجه در نقطه گزش معمولا جای دو دندان به خوبی قابل تشخیص است در حالی که در مارهای غیر سمی دندانه یک اندازه هستند و در نقطه گزش جای دو سری دندان موازی دیده می شود .
3-مارهای سمی دارا مردمک چشم بیضی شکل هستند در حالی که مارهای غیر سمی مردمکی گرد دارند ( مار مرجانی که از مارهای منلطق کویری و بسیار خطرناک است دارای مردمک گرد است ولی حلقه های رنگین موجود در پوست آن را مشخص می کند ) مارهای غیر سمی اغلب دارای مردمکهای گرد هستند در حالی که مارهای سمی، مردمکهای بیضیشکل و گربهمانند (Elliptical Pupils) دارند. البته باید به این نکته توجه داشته باشید که در میان مارهای سمی و خطرناک جهان نیز استثناهایی وجود دارد که مردمکهای گردی دارند. در این میان میتوان به مار کبرا (Cobras) و مار مامبا (Mambas) اشاره کر
4-مارهای سمی دارای پوستی رنگین و پر خط و خال هستند در حالی که مارهای غیر سمی پوستی ساده دارند
5-مارهای سمی دارای فرورفتگی در بین دو چشم هستند در حالی که مارهای غیر سمی فروررفتگی در بین دو چشم ندارند .
6-مارهای کوچک اکثرا سمی هستند و مارهای بزرگ اکثرا غیر سمی هستند .
7-خانوادهای از مارها بهعنوان «افعی روزنهدار» (Pit Vipers) شناخته شدهاند که در زیر سوراخهای بینی خود روزنههایی دارند که به پیت (Nose Pits) مشهور است. این روزنهها کار منحصربهفردی دارند و میتوانند تابش حرارتی ساطع شده از محیط اطراف را به خوبی حس کنند. افعی روزندار از این توانایی برای مشاهده اطراف خود استفاده میکند. این تشخیص معمولا بر اساس تفاوت دمای قسمتها یا اشیا مختلف در کنار مار انجام میگیرد. همین امر موجب میشود، چنین مارهایی دارای دقت بسیار زیادی در تشخیص و حمله به طعمه مورد نظر داشته باشند. وجود این روزنهها که از مسافت زیاد نیز قابلتشخیص است، علامت خوبی برای شناسایی مارهای سمی میباشد
8- مشاهده پولک :قسمت زیرین مار را مشاهده کنید؛ بنابراین امکان بررسی آن در حالت زنده وجود ندارد و تنها برای مارهایی که بیهوش شده یا مرده باشند، قابل استفاده است. پولک یا فلس (Scales) در شکم مارهای سمی تا دم آن، از یک صفحه مقعدی و در یک ردیف قرار میگیرد. بدن مار از پولکهای مختلفی تشکیل شده که در قسمتهای مختلف آن، نام مخصوصی دارد و برای تشخیص مار بسیار مهم است. نوک دم مارهای سمی ممکن است دو ردیف پولک داشته باشد. مارهای غیر سمی، ۲ ردیف پولک از صفحه مقعدی تا انتهای دم دارند. این روش تشخیص، زمانی که مار مرده یا پوستاندازی کرده باشد، بسیار مفید است.