بومادران Yarrow نام علمی ان Achillea millefolium گیاهی میباشد از تیره گل‌ستاره‌ای‌ها (کاسنیان) از سرده ی بومادران‌ها (Achillea). نام لاتین این گیاه برگرفته از نام آشیل و در گویش شمال خراسان و آذربایجان ساریگل نام گرفته شده و با نام بوژانه (bozhana ) می در زبان ترکی خوانده شده که به نظر می رسد از دو بخش بو+ژان تشکیل شده که بخش اول به معنی برای و بخش دوم به معنی درد بوده  و در زبان لری به ان برنجاس گویند واین گیاه را علف هزار برگ هم نیز می نامند و این گیاه معطر دارای اسانس، اینولین و کمی تانن بوده و در کشورهای اروپایی به عنوان دارو برای قطع تب به وفور از ان استفاده می شود

گیاهی علفی و یکساله بوده که دارای ساقه و شاخه‌های راست به ارتفاع ۲۵ تا ۶۰ سانتیمتر که در نواحی بحرالروم (مدیترانه) بوده و در بشتر نقاط ایران قابل رویش است و این گیاه به رنگ سبز مایل به زرد با دمبرگ دراز دارای  گل هایی مجتمع بصورت خوشهٔ دراز در کناره ی برگ ها میباشد و دانه اش تقریباً کروی و صاف بوده و سرشاخه‌های گل دار این گیاه به دلیل دارا بودن اسانس بوی مخصوصی داشته است و مشک چوپان در طب عوام به عنوان خلط آور مصرف میگردد و برای آن اثر ضد تشنج و نیرو دهنده و تسکین دهنده تنگی نفس ذکر گردیده است که به ان به آن مشک داش هم گفته میشود

قسمت های قابل استفاده گياه بومادران: برگ ها، گل ها و روغن اصلی قابل استفاده هستند

عناصر سازنده گياه: آسپاراژين، روغن های فرا، اسيد ساليسيليک، استرول ها، فلاونوئيد و...

گیاهشناسی بومادران

گیاهی بوده  پایا، به ارتفاع ۲۰ تا ۹۰ سانتیمتر و حتی بیشتر که  دارای  برگ‌هایی بدون دمبرگ و دراز و پوشیده از کرک بوده  که دارای بریدگی‌های زیاد و باریکی میباشد و  گل‌های سفید رنگ این گیاه  به صورت کاپیتول کوچک و مجتمع، گل‌آذین در قسمت انتهایی ساقه قرار دارد و کاپیتول‌های کوچک و متعدد آن به طول ۴ تا ۸ میلی‌متر و به عرض ۲ تا ۵ میلی‌متر بوده و در هر کاپیتول آن دو نوع گل، یکی زبانه‌ای و سفید رنگ که واقع شده در حاشیه گل آذین و دیگری لوله‌ای و واقع در ناحیه ی وسط دیده شده و همه بخش های گیاه دارای بوی نافذ و تلخ مزه‌  میباشد و بومادران گونه millefolium دارای گل‌های سفید رنگ بوده  ولی گونه santolina از نظر اندازه ان دارای گیاهی کوچک‌تر و و گل‌هایی به رنگ زرد با بویی معطر و نافذ میباشد که خودگیاه بومادران ساقه‌ای به ارتفاع ۱۰-۳۵سانتیمترداشته و گونه‌های دیگرآن برحسب نوع ومحل روییش ارتفاعی به اندازهٔ ۱۰-۸۰ و۱۵-۵۵ و۱۵-۴۰ خواهند داشت

بومادران علف هرز مزارع بحساب امده که  به صورت خودرو در دشت‌ها و کنار جاده‌ها و نواحی کوهستانی اروپا و در مناطقی از شمال ایران و ارتفاعات البرزو درکوههای کرمان بخصوص کوه هزار وکوه بیدخوان بردسیر قابل رویش بوده و زمان گلدهی گیاه از اواخر اردیبهشت تا پایان تیرماه میباشد و بهترین زمان برداشت نیمه اول تیرماه خواهد بود.

بومادران ازتیرهٔ کاسنی واز تیره مرکبیان میباشد و دارای انواع مختلفی بوده که درکتاب فلور ایلام موجودوثبت می‌باشد که این گیاه در استان ایلام به وفوریافت پیدا میشود و با گلهای زرد رنگ در استان لرستان و کهگیلویه وبویراحمد نیز قابل رویش میباشد

کاشت بومادران

خاک های سبک شنی برای کشت این گیاه مناسب بوده و بومادران 5-4 سال در زمین باقی خواهد ماند که  از این رو زمین هایی که در آن بومادران کشت شده و  باید زمین فاقد علف های هرز چند ساله باشند که  گیاهانی که دوره رویشی کوتاهی بوده و  برای تناوب کشت بومادران مناسبند زیرا بعد  از برداشت آنها،زمان کافی برای آماده ساختن زمین وجود خواهد داشته است و  بعد از برداشت محصول قبلی ، زمین را شخم متوسطی زده  و بعد  از خرد کردن کلوخه ها با دیسک ، زمین را تسطیح می کنند و گیاه بومادران در طول رویش خود که به شرایط اقلیمی خاصی نیاز نداشته و تقریبا در هر اقلیمی رویش کرده ،  بومادران در مناطق گرم و آفتابی گل های بیشتری تولید کرده که خاکهای سبک شنی برای کشت این گیاه مناسب بوده.

متناسب بودن مقدار عناصر اصلی نظیر ازت ، فسفر و پتاس نقش مهمی در افزایش پیکر رویشی گیاه و همچنین در افزایش اسانس در آنها میشود.

تاریخ کاشت بومادران

زمان مناسب برای کشت مستقیم  اینگیاه در زمین اصلی در اواخر تابستان - اوایل پائیز میباشد که در این روش بذور در ردیفهایی به فاصله 40 تا 50 سانتیمتر در زمین اصلی کشت خواهند شد و برای هر هکتار زمین به 2 تا 3 کیلوگرم بذر نیاز میباشد و زمان مناسب برای کشت غیر مستقیم اوایل بهار میباشد که برای این کار بذور در ردیف های به فاصله 5 تا 20 سانتیمتر در خزانه هوای آزاد کشت گردیده و سپس نشاء‌ها در زمین اصلی در ردیف هایی به فاصله 60 سانتیمتر و فاصله دو بوته در طول ردیف 25 تا 30 سانتیمتر کشت میگردند.

فصل پائیز زمان مناسبی برای تکثیر رویشی بومادران خواهد بود که در این روش بوته‌ها در ردیفهایی به فاصله 60 سانتیمتر کشت میگردند و فاصله دو بوته از یکدیگر 25 تا 30 سانتیمتر مناسب بوده و بومادران 4 تا 5 سال در زمین باقی خواهند ماند و گیاهانی که دوره رویشی کوتاهی داشته  برای تناوب کشت با بومادران مناسب‌ترند میباشد زیرا بعد از برداشت آنها زمان کافی برای آماده ساختن زمین وجود میباشد.

کاشت بومادران : کشت و تکثیر بومادران توسط بذر و به شکل رویشی نیز انجام گرفته و تکثیر توسط بذر به دو روش مستقیم و غیر مستقیم صورت خواهد گرفت.

کشت مستقیم: بذور به صورت ردیفی در زمین اصلی که بستر آن برای کشت بومادران آماده شده کشت میگردد.

کشت غیر مستقیم: بذور بومادران را در زمان مناسب در خزانه هوای آزاد کشت کرده وباید توجه داشت که  عمق بذر در موقع کاشت نباید بیشتر از 0.5 سانتیمتر باشد و پس از آبیاری منظم و وجین علفهای هرز سطح خزانه اوایل پائیز می‌توان نشاء‌ها را به زمین اصلی منتقل کرد.

تکثیر رویشی: تکثیر رویشی گیاه از طریق تقسیم بوته صورت خواهد گرفت و گیاهان 4 تا 5 ساله را در فصل پائیز از خاک خارج کرده و سپس هر گیاه را به 2 تا 4 بوته تقسیم کرده و در زمین مورد نظر کشت میکنند.

نکته های کاشت: بومادران در طول رویش به اوضاع اقلیمی خاصی نیاز نداشته و تقریبا در هر اقلیمی قابل رویش است اما در مناطق گرم و آفتابی گلهای بیشتری تولید خواهد کرد 2- خاکهای سبک شنی برای کشت این گیاه مناسب بوده .

نحوه آماده کردن زمین اصلی برای کاشت بومادران :

50ـ80كیلو گرم در هكتار اكسید فسفر در فصل پاییز هنگام شخم مورد نیاز است.

میزان 50ـ80كیلو گرم در هكتار اكسید پتاس در فصل پاییز هنگام شخم باید به خاک داده شود

40-60 كیلو گرم در هكتار ازت در 3 مرحله به خاک میدهند :الفـ: در هنگام شخم زمین  ب: بصورت سرك در 2مرحله ، در فصل پاییز بعد از اضافه کردن نهاده های فوق با شخم مناسبی به عمق 20ـ25 سانتیمتری خاك فرستاده وسپس با عملیات دیسک نهاده ها را بطور یكنواخت در سطح زمین پخش کرده و در زمان كاشت نشآ ها  بعد از شكستن سله های زمین و خرد كردن كلوخ ها زمین را برای كشت نشا آماده خواهند کرد.

داشت گیاه بو مادران

رشد اولیه بو مادران بسیار کند بوده و از این رو مبارزه مکانیکی و شیمیایی با علفهای هرز ضرورت داشته و در سال اول رویش می‌توان از علف‌کش کرب (Kerb) به مقدار 4 کیلوگرم در هکتار استفاده نمود و از آفات گیاه سنهای لکه‌دار (Lygus spp) با مکیدن شیره گیاه که باعث ضعیف شدن گیاهان می‌گردند و لارو نوعی پروانه (Hemimene Petriverella) از ریشه این گیاه تغذیه کرده که در صورت پیشروی و عدم مبارزه با آنها صدمات زیادی به محصول وارد میکنند

مرحله برداشت گیاه بومادران

در صورتی که گیاهان بطور غیر مستقیم کشت و در فصل پائیز به زمین اصلی منتقل گردیده و یکسال بعد از کاشت (از سال دوم) به گل خواهد نشست و می‌توان محصول را برداشت نمود و چنانچه گیاهان بطور مستقیم کشت شده باشند، محصول از سال سوم قابل برداشت میباشد و چون گیاهان در مرحله گلدهی از بیشترین مقدار ماده موثره برخور بوده، این مرحله زمان مناسبی برای برداشت گلها و پیکر رویشی (ساقه‌ها و شاخه‌های جوان) بومادران میباشد و در هنگام جمع آوری گلها باید آنها را به همراه دمگل به طول 3 تا 4 سانتی متر برداشت نمود واندامهای برداشت شده را می توان در سایه و یا با استفاده از خشک‌کن های الکتریکی در دمای 30 تا 40 درجه سانتیگراد خشک کرد و کوتاهی در خشک کردن اندام ها باعث تغییر رنگ گلها و پیکر رویشی گیاهان شده و در نتیجه باعث  کاهش شدید مقدار ماده موثر گیاه شده. از سال دوم رویش مقدار پیکر رویشی خشک شده بین 1 تا 4 تن در هکتار بوده و نسبت پیکر رویشی تازه به خشک 4 به 1 و نسبت گلهای تازه به خشک 6 به 1 بوده و مقدار اسانس 3 تا 5 کیلوگرم در هکتار میباشد که به روش تقطیر با آب و بخار استخراج میگردد.

ريشه هاي محکم و برگ های اين گياه بايد در تابستان برداشت گردند که  اين گياه دارویی به طور کلی گياهی معطر میباشد.

دامنه انتشار گیاه بومادران : مناطقی چون البرز ، رژیون دماوند ، اشتران کوه ، ارومیه ، تبریز، گچسر ، کندوان ، پل زنگوله، راه گرگان به مشهد ، جنگل گلستان ، پلور،دنا

خواص دارویی بومادران

این گیاه دارویی از قهرمان افسانه‌ای یونان گرفته شده که در زمان نبردهای تروآ در حدود ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد از بومادران برای درمان زخم و جلوگیری از خونریزی و عفونت استفاده میکردند و گفته شده که  این گیاه در دوره ی  ساکسون‌ها برای دفع چشم بد(چشم زخم) به کار رفته و نیز در مراسم سحر و جادو هم از آن استفاده شده که نام مرسوم آن یعنی «خون دماغ»  بوده و کاربرد سنتی ان بند آورنده خونریزی بیان شده.

برای رفع اختلالات قاعدگی که جوشانده سرشاخه گلدار آن برای رفع دردهای قاعدگی بسیار مفید بوده و  اگر چنان‎چه عادت ماهانه بانوان ‎به دلیل  سرمازدگی يا ترس و استرس نامنظم شده باشد پس از پاک شدن به مدت 14 روز از دم‎كرده بومادران استفاده نمایید و میزان 3 گرم در 150 سي‎سي آب جوشيده به مدت 15 الی 20 دقيقه دم‎ کنید و ميل نمایید و حتی برای درمان ترشحات زنانه نیز مفید است

ضماد بومادران برای درد سینه و انواع سردردها مورد استفاده قرار میگیرد و در دوران بلوغ و یائسگی مورد استفاده قرار میگیرد،ضد انگل ،کم خونی، بواسیر، درمان گاستریت و مقوی معده، ضد رماتیسم و نقرس ، تصفیه کننده خون ، کمک به ضعف عضله مثلا خواب رفتن دست و پا میشود از این گیاه برای درمان سرماخوردگی و همچنين اختلالات مجاری ادرار استفاده خواهد شد

قابض کننده خون و ضد خونريزی به سرعت خونریزی بینی را متوقف کرده، بومادران  دارای طبیعت گرم بوده ، درمان کننده اسهال،  مدر (ادرار آور)، کمک به هضم غذا و محرک دستگاه گوارش، تقويت کننده سيستم قاعدگی، روغن های فرار اين گياه خاصيت ضد التهاب و ضد آلرژی  است. خوردن آن با عسل انواع کرم های معده رابیرون خواهد برد.

جلوگیری از خونریزی بینی: وقتی  خون دماغ  میشوید مي توانيد يک برگ تازه از گياه را داخل سوراخ بيني خود قرار بدهيد و خواهید دید که برگ تازه اين گياه به سرعت خونريزی بينی را متوقف کرده. حتی میتوانید عصاره بومادران را داخل بينی  بچكانيد و خواهید دید سریع خونریزی متوقف خواهد شد

التیام دادن درد مفاصل: قطره ای از روغن را  بر روی بخش های مورد نظر ریخته و تا هنگامي که پوست احساس گرما نماید آن را بماليد که  اين کار برای التيام درد مفاصل بسيار موثر بوده.

میتوانید به صورت دم نوش چای از ان استفاده که اين کار باعث  تعريق بيشتر بدن و کاهش تب شده و همچنين اگر اين جوشانده را با اسانس نعناع به خوبی ترکيب نمایید، محلول بسيار خوبی برای درمان سرماخوردگی میباشد و يک فنجان از اين جوشانده مي تواند اشتها را باز کند

بخور دادن(استنشاق بخار) : بخور گياه برای درمان تب يونجه بسيار موثر میباشد که برای اين کار بايد يک قاشق غذاخوری از گل تازه اين گياه را در آب جوش ریخته تا با آب  به خوبی بجوشد و سپس بخار آن را به مدت حداقل ده  دقيقه استنشاق نمایید و حوله ای را هم روی ظرف بخور قرار داده و بُخور  این گیاه به رفع زکام  کمک شایانی می کند وهمچنین در زمان سرماخوردگی  به کمک شما خواهد امد. و حتی برای بسته شدن منافذ باز پوست میتوانید 10 گرم بومادران در 200 سي‎سی آب بجوشانید که  ابتدا صورت را بخور داده و سپس پارچه تميز را داخل آب ولرم بومادران خيس کنید که هفته‎ای 2 بار روی صورت گذارید.

ماساژ دادن محل درد با روغن بومادران و یا گذاشتن سوخته آن بر روی محل زخم  ، سبب تسکین درد و جلوگیری از خونریزی خواهد شد و در قدیم ضماد بومادران یعنی برگ های تازه آن را که با روغن ترمس ( باقلای مصری ) مخلوط کرده و بر روی قسمت کچلی یا روی صورت مردان جوان برای رویش مو  قرار می دادند تا رویش سریع مو را در بر داشته باشند

برای درمان تنگی سر معده بسیار مناسب بوده و این سبزی برای افرادی که جوش دوران بلوغ میزنند بسیار مفید میباشد که برای این کار بومادران را نم كرده با يك پارچه تميز روی صورت كمپرس نمایید.

برای درمان لك و پيسی هرماه به مدت يك هفته از دم‎كرده بومادران نوشیده میتوانید 3 گرم در 150 سي‎سي آب برای درمان استفاده شود و كمپرس بومادران  ضد چين و چروک صورت میباشد

برای ساكت کردن درد ناشی از  نيش حشرات ضماد بومادران را در محل گزيدگی بگذارید و همچنین برای  درمان ضعف قلب، ورم عضله قلب (ميوكارديت) احساس گرفتگی و درد در ناحيه قلب، سكته قلبی از بومادران تازه روزی  سه نوبت ميل کنید که يا اين كه از دم‎ نوش بومادران به میزان  2 گرم در 150 سي‎سی آب روزی سه فنجان به میزان يك هفته استفاده کنید.

برای زايمان آسان از دم‎كرده بومادران استفاده کنید  و همچنین دم‎كرده گیاه بومادران برای تسكين اعصاب مؤثر بوده و 4 گرم در 150 سي‎سي آب جوش دم‎ کنید و شب س از غذا ميل نماییدکه برای رفع بی خوابی نیز ضروری است

براي درمان صرع و اختلال بينایی و درمان كرم روده و معده  (صبح و شب یک فنجان میل کنید)حتما  از دم‎ نوش  بومادران استفاده کنید.

برای لاغری و ضعف عمومی بدن از دم‎كرده بومادران 2 گرم در 150 سي‎سی آب به میزان نيم ساعت دم‎ نموده و پس از غذا يك فنجان ميل کنید که براي رفع پايين بودن فشار خون از دم‎كرده نیز  میتوانید استفاده كنيد و  افرادی كه بواسير دارند از  همین دم‎كرده استفاده

برای درمان سنگ كليه و مثانه 20 گرم بومادران در يك ليتر آب جوش به مدت نيم ساعت دم‎ کنید (بهتر است كه در فلاكس ریخته تا به خوبی دم شود ) هر پنج ساعت يك ليوان ميل کنید يا اين كه 5 گرم در 200 سي‎سی آب دم‎ کنید و به مدت سه روز ميل نمایید.

براي تقويت كبد خود از چای بومادران استفاده  کنید میتوانید به میزان 3 گرم + 150 سي‎سی آب پس از غذا ميل کنید و افرادی كه گواتر دارند از دم‎كرده استفاده و برای جلوگيری از ريزش مو 40 گرم بومادران در يك ليتر آب بجوشانید و صاف کنید و سر را به خوبی ماساژ دهیدو افرادی  كه واريس دارند از دم‎كرده بومادران ميل  نموده و محل درد و زخم را شستشو دهید.

كرم بومادران كه با روغن كنجد تهيه کنید و با این روش پوستتان را در برابر نور خورشيد محافظت کنید و افرادی که دچار  ورم معده یا درد معده هستند به مدت  نيم ساعت پس از غذا از دم‎كرده بومادران استفاده نموده و 2 گرم در 100 سی‎سی آب به مدت 20 دقيقه بگذارید تا  دم كشد.

برای دفع  کردن كرم و كرم كدو 2 گرم يا 1 گرم بومادران در 100 سی‎سی آب جوشانده و با عسل مخلوط کنید  که يا اين كه ابتدا يك قاشق عسل ميل کنید و نيم ساعت پس  از آن جوشانده بومادران را ميل کرده و اين روش را به مدت 4 هفته ادامه داده و بانوان  به مدت 3 هفته استفاده نمایند، پس  از پاک شدن در دوران عادت از استفاده بومادران خودداری  نمایید.

تهیه روغن بومادران: 50 گرم بومادران را با ۲۵۰ گرم روغن زیتون در شیشه‌ای بریزید  و در آن را محکم ببندید و سپس شیشه را در آب بگذارید به مدت ۴ ساعت با حرارت ملایم می‌گذاریم  به خوبی بجوشد و سپس صاف کرده و استفاده کنید.

مضرات مصرف دم نوش بومادران

مصرف زیاد ان سبب ایجادحالت تهوع و سرگیجه میشود ، زنان باردار تا قبل زایمان از ان استفاده نکند زیرا باعث سقط جنین خواهد شد.

اضافه کردن نظر