گیاه تمبر هندی  با نام علمی  Tamarindus indica تمبر هندی که از Tamaria Hindi مشتق گرفته شده  وبه دلیل داشتن خواص دارویی جز گیاهان دارویی می باشد و به معنای میوه هندی می باشد و به زبان عربی تمر هندی، به معنای خرمای هندی  نامیده و درختی است بلند که منشا آن از هند و آفریقای شمالی بوده ولی امروزه در بیشتر مناطق گرمسیر دنیا پرورش می یابد . با وجود این که سودان و مناطق استوایی آفریقا خاستگاه اصلی  تمر هندی بوده‌اند اما  شبه‌جزیره ی هند از صدها سال پیش بزرگ‌ترین پرورش‌دهنده و مصرف‌کننده این میوه بوده  و در کشور هند باغ‌های بزرگ تمر هندی سالانه حدود ۲۷۵٬۵۰۰ تن میوه تولید می نمایند، تمر هندی هم‌چنین در کشورهایی همچون اندونزی، مالزی، جزایر فیلیپین و جزایر اقیانوس آرام پرورش داده و تایلند بیش‌ترین تولید تمر هندی انجمن ملل آسیای جنوب شرقی را به خود اختصاص داده وتمر هندی در ایالات جنوبی ایالات متحده آمریکا نیز همچون جنوب فلوریدا به دلیل آب‌وهوای حاره‌ای و نیمه‌حاره‌ای کشت  شده و در برزیل، کاستاریکا، کوبا، گواتمالا، مکزیک، نیکاراگوئه و پورتوریکو نیز این درخت پرورش داده شده.

گیاهشناسی تمبر هندی

درخت گرمسیری از تیره ی پروانه ‌داران و زیرخانواده ارغوانیان بوده  وخاستگاه این گیاه مناطق استوایی قارهٔ آفریقا  می باشدو میوه ی این درخت به شکل لوبیایی درشت و قهوه‌ای و ترش‌مزه و سرشار از قند می بوده وتمر هندی در میان ساکنین ماداگاسکار درختی مقدس و پادشاه درختان تلقی می گردد.برگ های  تمبر هندی  متناوب و مرکب شامل 10 تا 20 جفت برگچه فشرده و نزدیک بهم بوده و گل های آن به رنگ زرد مایل به قرمز و به شکل خوشه در انتهای ساقه ظاهر می گرد ،میوه آن شبیه باقلا به شکل غلاف و نیام و با کمی خمیدگی بوده و این غلاف به طول 10 سانتیمتر می بوده  که در آن بین 3 تا 10 دانه قرار گرفته و برای تهیه تمبر هندی ها میوه ها را شکافته و قسمت گوشتدار آن ها را با هسته بیرون آورده و خشک می نمایند .

درخت تمر هندی بین ۱۰ تا ۲۰ متر طول  داشته و دارای  رشد کندی بوده  ولی عمر آن بسیار طولانی است، تمر هندی در خاک‌های رسی، ماسه‌ای، ابلیزی و اسیدی به خوبی رشد نموده  اما این درخت مخصوص مناطق حاره بوده و به سرما حساس است، اما مقاومت بالایی دربرابر خشکی و باد را داشته،برگ‌های این درخت همیشه‌سبز و به رنگ سبز روشن بوده و برگ‌های آن مرکب بوده به صورت فراهم  روی هم قرار گرفته‌اند.تمر هندی در اواخر ماه اردیبهشت گل‌هایی دارای پنج  گل‌برگ و زردرنگ با خطوط نارنجی یا قرمز می‌دهد و در ماه مهر این درخت میوه‌هایی به شکل لوبیا می‌دهد و هر میوه دارای بین ۱ تا ۱۲ هسته  داشته که توسط گوشتی ترش‌مزه، خمیرمانند و رشته و فیبردار احاطه  گردیده و  میوه‌ها پوستی قهوه‌ای رنگ و سخت  داشته و می‌توانند حدودا تا ۱۵ سانتی‌متر طول داشته  و هر درخت بالغ می‌تواند سالیانه تا ۱۷۵ کیلوگرم میوه بدهد.

این درخت از خانواده‌ نخودها و شبیه باقلا به شکل غلاف و نیام بوده و با کمی خمیدگی همراه  می باشد و این غلاف ‌ها  در حدود 10 سانتی ‌متر طول داشته و در هر یک از آن ها بین 3 تا 10 دانه قرار گرفته  که البته خوردن گوشت اطراف این دانه‌ ها طعم دلچسبی داشته  وبرای خوردن ان باید ابتدا پوست آن را کنده و محتویات نرم دور دانه‌ ها خورده شود .

در ایران این درخت در استان‌ های هرمزگان و سیستان و بلوچستان پرورش می ‌یابد این مناطق دارای  آب و هوای مناسب کشت تمبرهندی اقلیم گرم و مرطوب  بوده  و در مناطقی که دارای این آب و هوا باشند، تمبرهندی را می‌ توان، به راحتی پرورش و کشت نمود.

ترکیبات شیمیایی موجود در تمبر هندی

قسمت گوشتدار میوه دارای کمی قند و پکتین و همچنین اسید سیتریک ، اسید مالیک ، تارتارات وپتاسیم می بوده . در پوست درخت تمبر هندی مقدری تانن وجود دارد . سرشاخه های جوان و سبز این درخت دارای مقدار زیادی ویتامین های گروه B می باشد.

مواد مغذی در هر صد  گرم  در حدود ۳٫۵ اونس تمبرهندی :

انرژی   ۲۳۹ کیلوکالری (۱٬۰۰۰ کیلوژول)،کربوهیدرات‌ها ۶۲٫۵ g،قندها ۵۷٫۴،فیبر ۵٫۱ g،چربی ۰٫۶ g،پروتئین    ۲٫۸ gتیامین (ویتامین B۱) ۰٫۴۲۸ میلی‌گرم (۳۳٪)،ریبوفلاوین (ویتامین B۲) ۰٫۱۵۲ میلی‌گرم (۱۰٪)،نیاسین (ویتامین B۳)   ۱٫۹۳۸ میلی‌گرم (۱۳٪)،پانتوتنیک اسید (ویتامین ب۵) ۰٫۱۴۳ میلی‌گرم (۳٪)،ویتامین ب۶ ۰٫۰۶۶ میلی‌گرم (۵٪)،اسید فولیک (ویتامین B۹) ۱۴ میکروگرم (۴٪)،ویتامین C ۳٫۵ میلی‌گرم (۶٪)،ویتامین E ۰٫۱ میلی‌گرم (۱٪)،ویتامین K ۲٫۸ میکروگرم (۳٪)،کلسیم ۷۴ میلی‌گرم (۷٪)،آهن ۲٫۸ میلی‌گرم (۲۲٪)،منیزیم ۹۲ میلی‌گرم (۲۵٪)،فسفر ۱۱۳ میلی‌گرم (۱۶٪)،پتاسیم ۶۲۸ میلی‌گرم (۱۳٪)،سدیم ۲۸ میلی‌گرم (۱٪)،روی ۰٫۱ میلی‌گرم (۱٪) .

خواص دارویی گیاه تمبر هندی

تمبر هندی از نظر طب قدیم ایران دارای طبع سرد و خشک بوده و خوردن تمبر هندی باعث پایین آمدن تب می گردد وبه هضم غذا کمک می کند .تمبر هندی خنک کننده بدن بوده وبرای رفع تشنگی مفید است .دل بهم خوردگی یا همان دل پیچگی  و تهوع را برطرف می نماید .پوست تمبر هندی قابض و رفع کننده اسهال بوده و پوست تمبر هندی قابض ور فع کننده اسهال نیز می باشد . تمبر هندی را بپزید و ضمادی از آن درست کرده و  این ضماد را روی ورم و قسمت های دردناک بدن گذاشته تا درمان شود .

دارای خاصیت ضد درد، ضد باکتریایی و ضد ویروسی  بوده و برای از بین بردن انگل ‌ها و کرم‌ های بدن  مفید است. میوه تمبر هندی  یک اشتها‌آور بوده و منبعی از آنتی ‌اکسیدان ‌ها نیز به حساب آمده است بنابراین برای درمان سرطان مفید بوده. اضافه کردن آن به غذا به  مخصوصا در وعده غذایی افرادی که  دارای مشکل گوارشی هستند، توصیه می ‌شود جایگزین خوبی برای ویتامینC در افرادی  بوده  که دچار کمبود این ویتامین  میباشند  اما فراموش نکنید که خشک شده ی این میوه دارای مقادیر کمتری از این ماده مغذی  را داشته. مزمزه کردن  آن جوشهاي دهان را از بين مي‌برد. 

براي افرادی كه میخواهند دير ارضا شوند از پودر دانه هندي به مقدار كم همراه با عسل استفاده نمایند و صبح بخورند . تمر هندی از مرض جذام جلوگيری می نماید.برای  یبوست ضروری است. فاقد کلسترول و چربی  بوده و از این رو مصرف آن برای افراد مبتلا به چربی خون مناسب  بوده.تمرهندی براي خارش و گال مفيد بوده اما ميوه نارس و خام آن ديرهضم و نفاق بوده،  ضماد تمر يا دانه آن باز كننده و مسهل مي‌باشد و خوردن تمر براي درمان سوزاك مفيد و ضروری است.

براي درمان بواسیر دانه تمر هندی را بصورت پودر كرده و بر روی زخم پاشیده شود،  گرد پوست درخت تمر جهت التيام زخم و جراحات سودمند می بوده،  براي باز شدن اشتها قبل از غذا يك قاشق چاي خوری از خاكستر پوست تمر هندی میل  نماييد. برای امراض پوستي آش تمرهندی در برنامه غذايي خود قرار داده تا با گذر زمان درمان شود و  برای سردردهايي كه ناشی  فشارخون   بوده ابتدا آلو را خيس نموده و سپس با حرارت ملايم  پخته و مقداری تمرهندی مخلوط كرده و ميل شود،  اگر هسته تازه تمرهندی را دو نيم كرده بر موضع عقرب‌زدگي  گذاشته خواهید دید سم آن را براحتی خواهد كشيد. از برگ‌های این گیاه برای درمان سوختگی‌ها به کار می برند. آب این میوه به عنوان ملین عمل وبرای درمان اختلالات صفراوی موثر است.

پتاسیم موجود در ترکیبات تمبر هندی برای حفظ ضربان قلب اهمیت  ویژه ای داشته  و اعصاب و ماهیچه‌ها را فعال می‌نماید. پتاسیم میزان مایعات درون سلولی را تنظیم کرده و باعث گشاد شدن رگ‌ها نرم شدن جداره رگ‌ها می گردد و به این ترتیب باعث کاهش میزان فشار خون نیزمی‌شود همچنین پتاسیم در افزایش جریان خون پوست سر موثر  بوده و در رشد طبیعی بدن و نوسازی سلول‌های بدن در اثر جایگزینی نقش  داشته.

پتاسیم عنصری ضروری در بافت‌های نرم بدن  بوده و اثر این عنصر در رشد بدن به حدی  میباشد  که تأثیر مصرف آن در کودکانی که مبتلا به کندی رشد هستند چشمگیر بوده . تأثیر پتاسیم در رشد گیاهان به قدری بارز است که با افزودن آن به خاک رشد گیاه افزایش چشمگیری پیدا می نماید . پتاسیم، آبی را که موجب تورم ساق پا و فشارخون بالا می‌شود را جذب  کرده و در نتیجه موجب بی آبی می‌شود. یکی از علل خیز در بدن احتباس کلیوی بیش از حد نمک، افزایش مینرالوکورتیکوئیدها، فشار وریدی بالا و تنگی وریدی  بوده، که همگی دفع پتاسیم را به دنبال داشته و در نتیجه، مصرف این ماده در رفع این نقیصه اهمیت زیادی داشته و افزایش پتاسیم در خون میزان دفع نمک را افزایش داده است.

خواص ویتامین ث در تمبر هندی

تمبرهندی غنی از ویتامین C  بوده و در هنگام کمبود ویتامین ث استئوبلاست ها ماده زمینه تازه استخوانی را ترشح نمی‌کنند و در نتیجه استخوان‌های شکسته جوش نخواهند خورد. مدت‌هاست که پزشکان از نقش ویتامین ث برای تشکیل استخوان، کلاژن و غضروف آگاه  میباشند و مواد آنتی اکسیدان برای حفاظت علیه استرس اکسیداتیو مورد نیاز بوده  و بنابراین از ایجاد التهاب جلوگیری می نمایند و از آن جا که التهاب منجر به تجزیه استخوان‌ها می شوند، کمبود ویتامین C به کاهش روند تجزیه استخوان‌ها کمک می نمایند واز این رو مصرف این ماده غذایی برای همه گروه های سنی به خصوص کودکان و نوجوانان می‌تواند بسیار مفید وضروری باشد. ویتامین ث اگرچه آسم را درمان نمی‌کند ولی می‌تواند جلو حمله آسم را براحتی  بگیرد و با تقویت سیستم ایمنی و کمک به آن برای مبارزه با مواد حساسیت زا علائم آسم را کاهش و چرا که حملات آسم هنگامی صورت می‌گیرد که ریه‌ها به وسیله مواد حساسیت‌زا (آلرژی) تحت فشار قرار گرفته و در این هنگام ویتامین نقش آنتی‌اکسیدان اولیه را داشته است

ویتامین ث در زلالیه چشم  به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل می‌کند و چشم را در برابر آسیب‌های سلولی حفاظت می نمایند . اکسید شدن عدسی نقش مهمی در تشکیل آب مروارید وابسته به سن بوده و یک رژیم غذایی غنی از آنتی اکسیدان‌هایی مثل ویتامین ث میزان بروز این بیماری را کاهش داده و در ضمن مصرف بالای ویتامین ث مانع از پیشرفت این بیماری می گردد . قطره‌های اشکی که از هسته‌های میوه  تمبر هندی تهیه می‌شود برای درمان سندروم خشکی چشم موثر بوده است.

دم کرده تمبر هندی  دارای  اثر ملین بوده که  برای تهیه دم کرده یک قاشق غذا خوری تمبر هندی را با نیم لیتر آب جوش مخلوط کرده و به مدت یک ساعت بگذارید بماند سپس این دم کرده را در طول روز مصرف  نموده . دم کرده برای درمان یبوست بسیلر ضروری است.

اگر زیاد سرما می‌ خورید، می‌ توانید برای کاهش دفعات بیماری سرماخوردگی و بهبودی سریع ‌ترآن  در میان وعده‌ های تان تمبرهندی میل کنید و در ضمن، اگر دچار گلودرد شده ‌اید  می‌ توانید تمبرهندی را در آب حل کرده و قرقره کنید تا درد گلوی تان به سرعت بهبود پیدا کند و یکی از بهترین روش‌ها برای پایین آوردن تب  نیزبوده.

لازم به گفتن است که بسیاری از اختلالات گوارشی از جمله اختلالات صفراوی با مصرف تمبرهندی برطرف می گردد  و افرادی که کلسترول خون ‌شان بالا داشته ، می ‌توانند برای کاهش چربی خون شان تمبرهندی بخورند و بنابراین، برای داشتن قلب سالم عادت به خوردن تمبر هندی ‌های خشک شده به دلیل نداشتن حتی مقدار جزیی نمک، به افراد مستعد مخصوصا  میانسالان خوردنش پیشنهاد می‌ گردد. برای سفيد شدن دندان ها صد گرم دانه تمر هندي +  ده گرم كندر مخلوط كرده مسواك را خيس كنيد روي دندان ها کشیده

ماسک صورت با تمبرهندی: براي جمع شدن پوست صورت يا بسته شدن منافذ پوست پودر دانه تمر هندی را با آب نارنج مخلوط  کرده وبر روی پوست بگذاريد.

طریقه  مصرف تمبر هندی

میوه ی کال تمر هندی دارای گوشتی سبز و بسیار ترش  مزه بوده  که اغلب در آشپزی به عنوان چاشنی و برای ترش کردن غذا استفاده  وتمر هندی رسیده شیرین‌تر می بوده  در بسیاری از مناطق به عنوان میوه مصرف  و تمر هندی هم‌چنین برای تهیهٔ دسر، مربا، شربت، بستنی، آب‌میوه و نوشیدنی مورد استفاده قرار گرفته و برای تهیه ی بسیاری از سس‌ها نیز از تمر هندی استفاده می گردد و دربرخی نقاط مانند هند، نه تنها میوه، بلکه گل و برگ‌های تمر هندی برای پخت غذا مورد استفاده قرار گرفته می شوند و بصورت آب‌نبات تمر هندی نیز مصرف میشود.می ‌توان به عنوان طعم‌ دهنده و ترش ‌کننده در بسیاری از غذاها هم از آن استفاده کرد. به این منظور باید تمبرهندی را در آب خیسانده و سپس آن را صاف کرد و پس از جدا کردن هسته، آن را میل کرد ،می ‌توانید  فیبرها و آوند های چوبی که در قسمت خوراکی این میوه دیده می ‌شوند را جدا نموده  اما در صورت مصرف،‌ مشکلی برای فرد به وجود نخواهد آورد.

همان طور که گفته شده دارای خاصیت ضد میکروب  بوده و احتمال آلودگی در آن بسیار پایین است پس می توان  با خیالی راحت آن را وارد میان وعده‌های روزانه ‌مصرف شود.

دربرخی نقاط مانند مکزیک  از تمر هندی برای تهیه ی خوراکی‌های متنوعی به صورت نمک‌زده، خشک‌شده، فلفل‌زده، آب‌نبات و .. استفاده  ومصریان نیز از این میوه برای تهیهٔ نوشیدنی خنک و ترشی استفاده می‌کنند که در تابستان بسیار مصرف می کرده اند.

مصارف دارویی تمر هندی: این میوه به‌عنوان مسهل طبیعی مورد استفاده قرار  گرفته و تمر هندی هم‌چنین در برخی مناطق آسیای شرقی و آفریقا به منظور درمان گلودرد، اختلالات گوارشی، درد بدن و تمیزکننده ی  صورت  نیزمصرف می‌شود.

مضرات مصرف تمبر هندی

 برای ریه و طحال خوب نیست و در اشخاصی که ریه و طحال ضعیف دارند ممکن است تولید اشکال  نماید و چنین  اشخاصی بهتر است که تمبر هندی را با کتیرا و یا خشخاش بخورند.باید توجه کرد که هيچ گاه ناشتا تمر هندی نخوريد

افراط در مصرف تمبر هندی زخم روده، سنگینی معده و سرفه به وجود آورده ومصرف این میوه برای افراد سرد مزاج توصیه نمی گردد، چرا که زیاده‌روی در مصرف آن باعث سستی عضلات و ضعف اعصاب می شود. غیربهداشتی بودن تمبر هندی منجر به بروز تب، تهوع، دل پیچه و در نهایت اسهال خونی می گردد.

اضافه کردن نظر