سرطان خون یا چنگار خون یا لوسمی یا لوکمیا Leukemia یا Leukaemia گروهی از انواع سرطان بوده که معمولاً از مغز استخوان شروع  و سبب شکل‌گیری تعداد زیادی گلبول سفید غیرطبیعی میشود و این گلبول‌های سفید خونی به صورت کامل تشکیل نشده‌اند و به آنها بلاست یا سلول‌های لوکمی یا سرطان خون گفته می‌شود.

در حالی که عامل اصلی و واقعی بیماری سرطان خون ناشناخته بوده  اما در عین حال دانشمندان و پزشکان بر این باورند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در این بیماری نقش اساسی را ایفا میکنند و عوامل خطر شامل مواردی مثل سیگار کشیدن، پرتو یونی، برخی مواد شیمیایی (از قبیل بنزن)، سابقهٔ شیمی‌درمانی و نشانگان داون می‌شود و کسانی که در خانوادهٔ خود سابقهٔ بیماری سرطان خون را داشته‌اند، نیز از خطر زیادی برخوردارند بوده چون نقش ارثی بیماری بالاست

سرطان خون، در اثر افزایش تعداد سلول های غیرطبیعی و اصطلاحا سلول های بلاست در مغزاستخوان اتفاق افتاده و مغزاستخوان برای اینکه بتواند سلول های طبیعی شامل گلبول های قرمز، گلبول های سفید، پلاکت و... را بسازد، از یک سلول اجدادی به نام «بلاست» آغاز به کار کرده که این سلول قدرت زایش و تکثیر بالایی داشته و به سرعت تعداد زیادی سلول نارس ساخته و این سلول های نارس تحت تاثیر مواد رشد، کامل و به سلول های تخصص یافته خونی تبدیل که اگر در روند تبدیل سلول های نارس به رسیده وقفه ایجاد گردد، سرطان خون پدید خواهد امد

نشانه‌های سرطان خون

به طور کلی عوامل محیطی و ژنتیکی علت بروز سرطان خون بشمار امده. علایم سرطان خون شامل مشکلات خونریزی و کبودشدگی، احساس خستگی شدید و احساس ناراحتی و بیماری در کل بدن ، از دست دادن اشتها ، کاهش وزن ، کم خونی، تنگی نفس، رنگ پریدگی، تپش قلب، ضعف، سرگیجه، خونریزی مثل خونریزی های کبودی، خونریزی بینی مکرر یا شدید، خونریزی لثه، خونریزی قاعدگی در وسط دوره قاعدگی یا خونریزی خیلی زیاد در زمان قاعدگی، لکه های قرمز رنگ روی پوست)، تب و خطر افزایش عفونت می‌شود مثل عفونت های مکرر (به عنوان مثال تب خال یا عفونت در ریه، مجاری ادرار، لثه یا ناحیه مقعد) علایم دیگری هم وجود دارد مثل استفراغ، سردرد، گلودرد ، عرق کردن شبانه، درد مفاصل یا استخوانها ، تورم غدد لنفاوی در گردن، زیر بغل، کشاله ران یا بالای استخوان ترقوه، ضایعات چشمی، تورم بیضه ها و  این نشانه‌ها به دلیل نبود سلول‌های خونی نورمال ایجاد و  تشخیص این بیماری با استفاده از آزمایش خون و بیوپسی مغز استخوان صورت می‌گیرد

بیماری های دیگری نیز هستند که برخی از این علائم را داد در نتیجه مراحل تشخیص بیماری ممکن است طولانی و خسته کننده بنظر برسد ولی پزشک ناچار است که مطمئن شود این علائم علت دیگری نداشته باشد باید ازمایشات لازم را انجام دهد.

انواع سرطان خون

چهار نوع اصلی سرطان خون وجود دارد: لوسمی حاد لنفوئیدی (ALL)، لوسمی حاد میلوئیدی (AML)، لوسمی مزمن لنفوئیدی (CLL) و لوسمی مزمن میلوئیدی (CML). همچنین انواع دیگری هم وجود دارد که رواج کمتری داشته است

آزمایش تشخیص سرطان خون

پزشکان به منظور تشخیص معمولا آزمایش های زیر را انجام می دهد

آزمایش خون:در این روش به کمک نمونه خون می توان تعداد و ظاهر سلول های مختلف خونی را بررسی و نتایج آزمایش ها نشان داده که اندام های بدن تا چه حد، به طور معمول فعالیت کرده و می تواند نشانه های مورد نیاز را برای تشخیص مبتلا شدن یا مبتلا نشدن به سرطان خون، تامین نماید و همچنین این امکان وجود داشته که بتواند عوامل خونریزی یا لخته شدن خون را بررسی و به کمک اندازه گیری بعضی از عناصر موجود در خون، می توان توانایی بدن در لخته کردن خون را مشخص کند که مقدار عوامل لخته کننده خون، در افراد مبتلا به سرطان خون می تواند بیش از حد باشد.

سیتوژنتیک: آزمایش سیتوژنتیک که همچنین آنالیز کروموزم ها نیز نامیده می بر روی یک نمونه از مغز استخوان و به منظور بررسی امکان اصلاح کروموزوم انجام گرفته که کروموزوم ها قسمتی از سلول میباشند که اطلاعات ژنتیکی هر فرد در آن وجود و تشخیص انواع سرطان خون اغلب به کمک بررسی اختلالات خاص که منجر به تغییر در کروموزوم ها شده که قابل تشخیص است و این آزمایش ها کمک می کند نوع سرطان خون و درنتیجه درمان مورد نیاز بیمار مشخص شود.

نمونه برداری: این آزمایش به منظور تایید تشخیص قطعی سرطان خون انجام میگردد که برای تشخیص سرطان خون، نمونه ای از سلول های مغز استخوان، معمولا از استخوان خاصره جمع آوری و در زیر میکروسکوپ بررسی و سلول های سرطانی در این نمونه وجود داشته که لازم است سرعت تکثیر آن ها نیز مشخص گردد و دو روش برای نمونه گیری از مغز استخوان وجود دارد: یکی اینکه پزشک به کمک سرنگی بسیار ظریف، از مغز استخوان نمونه لازم را بر می دارد. دوم اینکه پزشک به کمک سرنگی ضخیم، به همراه نمونه استخوان، تکه کوچکی از استخوان را نیز خارج کرده

نمونه برداری از غدد لنفاوی: اگر غدد لنفاوی بزرگ شده باشند، پزشک از غدد لنفاوی نمونه برداری کرده و غدد لنفاوی در بخش های مختلف بدن قرار گرفته و بخشی از سیستم لنفوئیدی و ایمنی بدن میباشد. در طی نمونه گیری، پزشک ممکن است یک بخش یا کل غده را خارج کند. اگر دسترسی به غده لنفاوی متورم به کمک سرنگ ممکن باشد، نمونه گیری فقط با بی حسی موضعی صورت گرفته ولی اگر غده مورد نظر در بخش های داخلی تر قفسه سینه یا شکم قرار داشته  نیاز است که نمونه برداری تحت بیهوشی کامل انجام گردد

عکسبرداری: این روش ها امکان بررسی جزیی تر بافت ها، اندام ها و استخوان ها را فراهم و به کمک رادیوگرافی، سی تی اسکن، ام آر آی و سونو گرافی، گروه درمانی می تواند تصویری واضح تر از ناحیه ای از بدن که به سرطان مبتلا شده، بدست اورده شده و اندام هایی را که امکان درگیر شدنشان وجود دارد، مشاهده نماید که این تصویربرداری ها معمولا بدون درد است و بدون نیاز به بیهوشی یا بی حسی انجام میگردد

و در اخر آزمایش های مکمل گرفته که پزشک ممکن است به منظور تشخیص میزان گسترش سرطان در بدن بررسی های دیگری را نیز لازم بداند.

درمان سرطان خون

سرطان خون یکی از بیماری های سخت و شایع در بین مردم بوده که متاسفانه این بیماری دیر خودش را نشان داده و این سبب سخت شدن درمان شده  ولی اگر در مراحل ابتدایی این بیماری تشخیص داده خیلی بهتر می توان درمانش نمود و  در سالهای اخیر، با به کارگیری داروهای ضد سرطان موثرتر، طول عمر بیماران مبتلا به لوکمی افزایش پیدا کرده و این داروها موجب فروکش کردن نشانه‌های بیماری می‌گردند به طوریکه نشانه‌ها در جریان درمان بیماری بدتر نمی‌شود و حتی بیماران تا اندازه‌ای درمان میگردند. درمان لوسمی بستگی به نوع لوسمی، وضعیت بیماری در شروع درمان، سن، سلامت عمومی و چگونگی واکنش بیمار به نوع درمان داشته که گاهی منجر به سلامت کامل این بیماران شده که از مهمترین عوامل در بهبود بیماری برخوردار بودن بیمار از روحیه بالا جهت مقابله با این بیماری بوده .

شیوه درمان این بیماری می‌تواند شامل مواردی همچون: شیمی درمانی و پرتو درمانی باشد

پیوند مغز استخوان و پیوند سلول‌های بنیادی که در این روش مغز استخوان فرد بیمار با مغز استخوان سالم جایگزین میگردد تا بیمار بتواند مقادیر بالای داروهای شیمی درمانی و یا پرتودرمانی را دریافت نماید.

درمان اصلی شیمی درمانی محسوب شده که باید از مغزاستخوان بیمار نمونه برداری و ظرف 48 ساعت تصمیم گیری و شیمی درمانی شروع گردد و پاسخ به درمان خیلی خوب بوده و بیماری کاملا از مغزاستخوان پاک شده و از آنجا که بیماری در بیشتر بیماران بعد از تقریبا یک سال، به علت اینکه تعداد کمی از سلول ها به صورت خفته و نیم فعال در مغزاستخوان باقی می مانند و شیمی درمانی قادر به از بین بردن سلول های نیمه فعال نیست، عود کرده و اگر بیماران پیگیری نشوند و اقدام به موقع انجام نگیرد، متاسفانه در عود اول و دوم، از شیمی درمانی نتیجه نخواهیم گرفت و بیماری بسیار خطرناک میشود.

پس  از شیمی درمانی سنگین، باید درمان پیشرفته تر پیوند سلول های بنیادی مغزاستخوان انجام گردد و پس از اینکه پلاکت و گلبول های سفید و قرمز طبیعی شدند که تقریبا به دو  ماه بطول می کشد و توانستیم مغز استخوان را کامل فلج کرده و مرحله بعدی، پیوند مغزاستخوان بوده که  از خواهر، برادر یا از پدر و مادر بیمار و طبق شرایط خاصی پیوند دریافت شده و البته از دهندگان غریبه نیز به ندرت می توان مغزاستخوان سالم را گرفت و به بیماران تزریق نمود و به این ترتیب می توان از عود مجدد سرطان هم جلوگیری نمود که درمان سرطان خون حاد، ترکیبی از شیمی درمانی و پیوند مغزاستخوان است و اگر به خوبی و به موقع انجام شود، تقریبا 70 درصد بیماران از بیماری جان سالم به در خواهند برد

در بعضی موارد خاص و نادر سرطان خون مزمن، پزشک ناچار به  روش جراحی را برای درمان در پیش بگیرد و به خارج کردن طحال از بدن شده که  طحال در سمت چپ بالای شکم، در کنار معده و بالای کلیه چپ قرار گرفته است. گاه سرطان خون مزمن سبب بزرگ شدن طحال می شود که ممکن است با درد و ناراحتی برای بیمار همراه و التهاب طحال همچنین می تواند گلبول های قرمز و پلاکت خون را از بین ببرد و خونریزی و کم خونی را در پی داشته باشد.

منبع ملی کالا

اضافه کردن نظر