لوپوس منتشر یا لوپوس اریتماتوس سیستمیک به انگلیسی: Systemic Lupus Erythematosus نامیده و در پزشکی با علامت اختصاری SLE گونهای از انواع بیماریهای خود ایمنی بوده که در آن سیستم دفاعی بدن، علیه ارگانها و بافتهای پیوندی خودی عمل نموده و به آنها آسیب خواهد رساند و زنان در مقابل این بیماری 10 برابر بیش از مردان آسیبپذیر ترند و لوپوس (Lupus) در زبان لاتین به معنای گرگ و اریتما (Erythema) در زبان یونانی به معنی سرخی بوده که این نام بخاطر شکل لکه سرخ بر پوست میباشد که شبیه جای گازگرفتگی گرگ بوده.
این بیماری پوستی و چندین اندام داخلی را درگیر خواهند کرد و با وجود اتوآنتی بادی در خون همراه بوده و سیر بالینی لوپوس شامل دورههای فعالیت و بهبود میباشد
درواقع بیماری لوپوس یکی از انواع بیماری خود ایمنی بوده و زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن بیمار شروع به حمله بافت ها و اندام های بدن خود فرد کرده که این حملات سبب التهاب، ورم و آسیب دیدن نقاط مختلف بدن همچون مفاصل، پوست، کلیه ها، خون، قلب و ریه می گردد.
انواع لوپوس
لوپوس اریتماتوی قرص مانند (DLE) که این نوع لوپوس معمولا پوستی که در برابر آفتاب قرار گرفته را تحت تاثیر قرار داده و تاثیری برروی اندام های حیاتی نمی گذاشته که شایعات قرص مثل (گرد) این بیماری معمولا پس از بهبود سبب باقی ماندن جای آنها برروی پوست می شوند و اثر پروانه ای لوپوس را نشان میدهد
لوپوس اریتماتوی سیستماتیک (SLE) که این نوع لوپوس جدی تر بوده و می تواند سبب بوجود آمدن جوش ها و کهیر هایی شکل پروانه برروی پوست بینی و گونه ها و در صورت درمان نشدن برروی تمام پوست بدن میگردد
علل بیماری لوپوس
یک نوع بیماری نقص ایمنی پوست و ارگانهای داخلی بوده که منشأ آن تاکنون شناخته نشده اطلاق میشود که در نوع رایجتر آن «ال. ئی. کرونیکوس دیسکوئیدس» که فقط محدود بهپوست بوده که اکثراً بر روی صورت و بینی لکهای سرخ رنگ به شکل پروانه نقش بسته که نوع حاد آن، که بهندرت بهمرگ انجامیده و بیشتر در زنان و در دههٔ سوم سنین زندگی بروز کرده، بهارگانهای داخلی مثل کلیه، قلب و مفاصل نیز سرایت کرده و بعد از بروز (.L. E)، در خون بیمار، عوامل دفاعی پدیدار میشود که علیه سلولهای حفاظت کننده و گلبولهای موجود در خون اقدام نموده که بهنابودی آنها پرداخته و منجر بهتقلیل گلبولهای سفید و قرمز خون شده و در این مقطع، سلولهای ایمنی حاصل از این فعل و انفعالات بوده است
در جداره ی رگها و سایر بخش های بدن رسوب کرده که این خود بهدگرگونی ارگانهای مربوطه خواهد شد که به زبان ساده تر، این بیماری مظهر نوعی برادرکشی بوده که طی آن گلبولهای سفید که به منزله سیستم دفاعی بدن هستند ;I شروع به از بین بردن یکدیگر و در مراحل پیشرفته بافتهای گوناگون بدن میشوند و در نتیجه تعداد آنها کاهش یدا کرده و شدت بیماری را باعث میشوند و گرچه منشأ و عامل بروز این بیماری تاکنون ناشناخته ماندهاست و لیکن پژوهشگران حدس زده که عامل بروز این بیماری احتمالأ نوعی ویروس یا پرتو فرابنفش بوده که علاوه بر فرضیه فوق، نتایج حاصله از آزمایشهای دیگر، حاکی از این بوده که عامل ژنتیکی نیز در این بیماری مؤثر بوده: خویشاوندان درجه اول و دوم یک فرد مبتلا به بیماری لوپوس بیش از دیگران در معرض ابتلا قرار گرفته و احتمال این که یک شخص مبتلا به لوپوس حداقل دارای یک خویشاوند درجهٔ اول مبتلا بههمین بیماری بوده باشد در حد ٪۳ تا ٪۱۰ ثابت گردیده که آمار موجود در باره دوقلوهای تک تخمکی مبتلا بهلوپوس ۲۵ درصد محاسبه شده و همچنین آمار دوقلوهای دوتخمکی مبتلا بهلوپوس فقط ٪۵ بوده که جای نگرانی نیست.
بیماری لوپوس زمانی رخ داده که سیستم ایمنی بدن فرد شروع به حمله به بافت های سالم بدن می نماید، بنظر رسیده که لوپوس در نتیجه ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی رخ داده و بنظر رسیده که افرادی که استعداد ارثی این بیماری را در خود داشته که با قرار گرفتن دربرابر عوامل خاص در محیط مبتلا به بیماری لوپوس شده که با اینحال دلیل ابتلا به لوپوس در اکثر موارد ناشناخته شده که برخی از محرک های بلقوهی ابتلا به این بیماری قرار گرفتن در برابر نور خورشید، سیگار کشیدن، استرس شدید و مصرف داروهایی خاص همچون داروهای ضد صرع، داروهای فشارخون و همچنین برخی از انواع آنتی بیوتیک ها بوده که کسانی که بدلیل مصرف دارو به این بیماری مبتلا شده اند معمولا با قطع مصرف دارو بیماری شان بهبود پیدا میکند.
تشخیص لوپوس
برای اینکه بیماری در فرد مبتلا به لوپوس تشخیص داده شود باید 4 تا از 11 علائم این بیماری را به همراه داشته و پزشک شما یک معاینه بالینی انجام داده و با گوش دادن به قفسه سینه صدای غیر طبیعی به نام مالش قلبی یا مالش پلور ممکن بوده و شنیده شود.
معاینه سیستم عصبی را نیز انجام داده و آزمایش های لازم برای تشخیص SLE شامل: ( تست آنتی بادی، CBC، از جمله آنتی بادی ضد هسته ( ANA )، اشعه ایکس قفسه سینه، بیوپسی کلیه، تجزیه شیمیایی ادرار، آنتی بادی آنتی تیروگلوبولین، آنتی بادی های ضد تیروئید میکروزومال، اجزای ( C3 و C4 )، تست کومبس مستقیم، کرایوگلوبولین، ESR، آزمایش خون برای کبد، فاکتور روماتوئید، تست های خون برای بررسی عملکرد کلیه ) میباشد
چه کسانی بیشتر به لوپوس گرفتار میشوند: شیوع بیماری لوپوس در حدود سه نفر در هر 10 هزار نفر رقم خورده و بیشتر در زنان دیده میشود در حدود نود درصد زنان اکثراً بین ۱۵ تا ۴۵ سالگی مبتلا شده و هفتاد درصد بیماران لوپوس منتشر میکنند و در ۵۰٪ بیماران یک عضو اصلی شان درگیر میباشد و لوپوس پوستی تقریباً ۱۰٪ همه انواع بیماران لوپوس بوده و در حدود میزان بیست درصد در خانواده درجه یک ژنتیکی است و فقط ۵٪ از بچه هایی که از پدر و مادری که مبتلا به لوپوس هستند ، مبتلا به لوپوس می گردند و همچنین در افراد سیاه پوستان ۲ تا ۳ برابر بیش از بقیه افراد بوده
علایم و نشانه هایی که ممکن بوده زنگ خطری برای عود بیماری لوپوس شوند:
خسته شدن بیش از حد انتظار در بدن و احساس ضعف مداوم ، احساس درد در تمام قسمت های بدن ، داشتن تب به صورت خفیف یا شدید ، بی اشتهایی مداوم ، کاهش وزن ناخواسته فرد ، افزایش ریزش مو، خونریزی از بینی به صورت مکرر در فرد، زخم های سقف دهان به طوری که بعد از خوردن غذاهای تند دچار سوزش میشوید، بثورات پوستی در بخش های نقاط مختلف بدن ، درد و تورم مفاصلو همچنین خستگی مفاصل در هنگام برخاستن از خواب
درد قفسه سینه با افزایش تنفس ، تنگی نفس ، سرفه همراه با خلط خون ، سردردهای غیرمعمول و مداوم ، احساس حالت تهوع و استفراغ ، احساس ناراحتی و درد در شکم به طور مداوم ،ورم کردن پاها به طور مداوم و ورم کردن پلک ها و دیده شدن خون در ادرار که در صورت بالا رفتن مقدار pt علامت مشخصه لوپوس خواهد بود
اکثر افراد مبتلا به لوپوس مبتلا به مشکل مشخصی که آن را شعله ور شدن نامیده و پس از مدتی این مشکل برطرف گردیده و بهبود پیدا کرده و ممکن بوده که دوباره این چرخه تکرار شود.
ایجاد درد مفاصل و عضلات : درد مفاصل و عضلات در اغلب مبتلایان به لوپوس وجود داشته و در برخی از بیماران مفاصل معدودی گرفتار شده که در حالی در تعدادی دیگر مفاصل زیادی دردناک شده و مفاصل کوچک دست و پا شایعترین مفاصل گرفتار شده ولی مفاصل چون مچ دست، آرنج، زانو و مچ پا ها هم ممکن است گرفتار میگردند و ممکن بوده که درد مدتی در یک مفصل باشد و پس از مدتی در مفصلی دیگر احساس گردد که بجز درد مفصلی مشکل دیگر احساس خشکی در مفصل بوده که در صبح ها و پس از برخاستن از خواب بیشتر بوده که مفاصل ممکن است قرمز گردد و درد مفصلی ممکن بوده که چند ساعت تا چند ماه به طول انجامد و ممکن است که این درد خفیف و یا شدید باشد و گاهی اوقات مفصل گرفتار شده قدری متورم هم میگردد ولی تخریب مفصلی مثل آنچه در روماتیسم مفصلی دیده شده که در بیماری لوپوس وجود ندارد.
فنومن رینود : به وضعیتی گفته شده که سرما یا استرس سبب اسپاسم عروق در قسمتی از اندام شده و علامت این اسپاسم معمولا درد در انگشتان دست یا پا است. فنومن رینود در بیماری لوپوس به علت التهاب عروق خونی ایجاد میگردد و گاهی اوقات چنان شدید هم میشود که منجر به گانگرن و سیاه شدن انگشت میگردد.
پوست، دهان و مو : ضایعه پوستی بیمار مبتلا به لوپوس به صورت قرمزی به شکل پروانه بر روی بینی و دو طرف گونه در سه چهارم بیماران دیده شده که نیمی از این ضایعات پوستی در معرض نور خورشید تشدید شده و این قرمزی پوستی بر روی پوست دست ها یعنی جاهای یکه در معرض تابش نور خورشید قرار گرفته هم دیده میگردند و در 60 درصد بیماران این ضایعات پوستی به نور خورشید حساس میباشند وزخم های داخل محوطه دهان و ریزش مو هم از دیگر علائم لوپوس بوده.
خون : اغلب این بیماران یک کم خونی خفیف داشته و گاهی هم کاهش مقدار گلبول های سفید و یا پلاکت در بیماران مبتلا به لوپوس دیده شده و گاهی اوقات غدد لنفاوی این بیماران متورم و بزرگ میگردد
قلب و ریه : در بیمار مبتلا به لوپوس ممکن کرده که پرده دور قلب و پرده دور ریه ملتهب شده که موجب درد قلب و یا درد ریه میگردد
کلیه : در 30 درصد مبتلایان به لوپوس کلیه ملتهب شده که نتیجه آن دفع پروتئین از طریق کلیه در ادرار بوده.
تنفس: سرفه کردن همراه خون و تنفس مشکل و در برخی از افراد علائم تنها علامت پوست بوده که به آن لوپوس قرص مانند گفته شده
مغز و سیستم عصبی : افسردگی و اضطراب در این بیماران شایع بوده و سردرد، احساس گزگز یا خواب رفتگی در اندام و تشنج ممکن است در بیماران دیده خواهد شد و تشنج، افسردگی، گیجی و سکته مغزی، از عوارض دیگر لوپوس بوده.
دستگاه گوارش : درد شکم، تهوع و استفراغ ممکن است از علائم این بیماری بوده.
عوارض بیماری لوپوس
التهابی که توسط بیماری لوپوس بوجود امده می تواند سبب نارسایی کلیه و آسیب دیدن کلیه ها، اختلالات حافظه،کم خونی ، خونریزی و یا التهاب رگ ها، بیماری های ریوی و بیماری های قلبی گردد و همچنین ابتلا به بیماری لوپوس خطر عفونت، سرطان و مشکلات بارداری را افزایش میدهد.
درمان لوپوس
برای درمان بیماری لوپوس حاد کورتیکوستروئید تجویز میگردد و تجویز داروی ضد مالاریا مثل هیدروکسی کلروکین نیز موثر بوده که از کرمهای محافظت کننده در مقابل نور مثل «کورتیکوئید» استفاده میشود که در موارد مقاوم به کورتیکواستروئیدها از داروهای ضعیف کننده ایمنی مثل آزاتیوپرین، میکوفنولات موفتیل و سیکلوفسفامید استفاده میگردد و داروی تزریقی جدید، با نام بنلیستا (Benlysta)، اولین دارویی بوده که به طور ویژه برای درمان لوپوس ساخته شده.
روش های درمان خانگی بیماری لوپوس
در صورت ابتلا به بیماری لوپوس با تغییراتی در سبک زندگی و رعایت مواردی شده که تاحدودی جلوی شعله ور شدن های بیماری را میگیرد و راحت تر با بیماری زندگی کرده که این عوامل شامل: استراحت کافی ، محافظت از پوست در برابر آفتاب و ورزش منظم ، ترک سیگار و دازای رژیم غذایی سالم و ارگانیک
استفاده از ضد آفتاب، کلاه و دستکش در روزهای آفتابی برای بیماران ضروری بوده و استفاده از دستکش گرم در سرما برای بیماران ضروری میباشد.
اگر خون در ادرار داشته باشید ویا کاهش ادرار و یا تورم بدن داشته با پزشکتان تماس بگیرید و در مقابل نور آفتاب از کرم های ضد آفتاب استفاده کنید و در هنگام مصرف کورتیکواستروئیدها یا داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، هر نوع تب غیر منتظره باید گزارش و بررسی گردد.
ورزش و فعالیت های بدنی را همیشه به همراه داشته باشید و بدانید استرس، وضعیت این بیماری را بدتر می کند سعی کرده و اگر استرس نداشته باشید و در موارد استرس، نفس عمیق بکشید و از شرایط استرس زا دوری نمایید و اگر قصد بارداری داشته حتما قبل از بارداری با پزشک خود مشورت نمایید.
خواب کافی 8 – 10 ساعت در روز داشته و از مواد غذایی دارای گوگرد مثل : پیاز، سیر، و تخم مرغ بیشتر استفاده و از محصولات لبنی پر چرب، گوشت قرمز، سیب زمینی، گوجه فرنگی و فلفل کمتر استفاده زیرا این مواد غذایی علائم بیماری را بدتر خواهند کرد و همیشه به طور مرتب آزمایش چکاب داشته باشید.
درمان بیماری با طب جایگزین و گیاهان دارویی
برخی اوقات مصرف بعضی از داروهای طب جایگزین به همراه داروهای تجویز شده می تواند به درمان این بیماری کمک شایانی کند و قبل از مصرف این داروها با پزشکتان در این باره مشورت کنید
میتوانید از درمان های مکمل و جایگزین برای لوپوس استفاده مثل: استفاده از مکمل های حاوی آندروسترون (DHEA)
، استفاده از تخم کتان چراکه این بذر می تواند تا حدودی التهاب را کاهش بدهد و روغن ماهی زیرا امگا 3 درون این روغن برای درمان لوپوس مفید بوده که مصرف ویتامین D هم ممکن بوده که تاثیری بر درمان این بیماری داشته باشد.
بارداری و لوپوس
زنان باردار مبتلا به SLE در معرض خطر بوده و این بارداری نیاز به نظارت تعاملی داشته و به طور کلی توسط یک روماتولوژیست ماهر بهمراه با یک متخصص زنان در حاملگی های پر خطر بوده و زنان مبتلا به SLE که باردار میباشند در دوران بارداری، زایمان و بعد از زایمان نیاز به مراقبت نزدیک دارند که شامل نظارت بر جنین توسط پزشک متخصص زایمان در دوران بارداری و بعد از بارداری می باشد و در زنان باردار خطر ابتلا به سقط جنین ( سقط ) افزایش پیدا کرده و ممکن بوده که SLE در دوران بارداری شعله ور شود.
زنان مبتلا به SLE که آنتی بادی های کاردیولیپین یا ضد انعقاد لوپوس دارند ممکن بوده که در دوران بارداری برای جلوگیری از سقط جنین از داروهای رقیق کننده خون ( آسپرین با یا بدون هپارین ) استفاده کنند و سایر درمان های گزارش شده استفاده از گاماگلوبولین وریدی برای زنانی که سابقه سقط جنین زودرس داشته می باشد
تغذیه برای بیماران لوپوس
سیزیجات و میوه های تازه برای لوپوس خوب بوده و هیچ رژیم غذایی خاصی برای لوپوس (علارقم ادعاهای متعدد در اینترنت و مجلات وجود نداشته و به طور کلی، فرد باید سعی کند که یک رژیم غذایی مغذی، متعادل و متنوع که حاوی مقدار زیادی از میوه ها و سبزیجات، غلات کامل و مقداری متوسط از ( گوشت ، مرغ و ماهی تازه ) باشد
از خوردن یونجه اجتناب کنید زیرا به دلیل داشتن اسید آمینه l-cansvanine موجود در آن باعث فعال شدن بیماری می گردد.
کورتیکواستروئیدها خواهد توانست سطح فشار خون، کلسترول و چربی در خون را افزایش بدهد لذا اگر شما استروئید مصرف مینمایید باید چربی و نمک در رژیم غذایی خود را محدود کرده و استروئیدها همچنین می توانند سبب ایجاد یا بدترشدن پوکی استخوان گردد و اگر پوکی استخوان دارید باید هر روز غذاهای غنی از کلسیم مصرف نمایید ، مانند (سبزیجات برگ دار با رنگ سبز تیره ( اسفناج، کلم بروکلی )، شیر، پنیر، ماست یا مکمل های کلسیم حاوی ویتامین D مصرف کرده.
اگر شما دارای تورم هستید باید مقدار نمک را کاهش و از مصرف غذاهای فراوری شده حتما پرهیز نمایید و در موارد داشتن التهاب در بیماری لوپوس، اسیدهای چرب امگا 3 دارای اثرات بالقوه بر التهاب بوده ماهی، آجیل، روغن دانه کتان، کانولا روغن زیتون و سبزیجات سبز برگ دار دارای منابع اسیدهای چرب امگا 3 بوده که در تولید ترکیبات ضد التهابی ( پروستوگلاندین ها ) موثر میباشند.
رژیم غذایی که دارای آنتی اکسیدان بالا و اسیدهای چرب امگا 3 ممکن بوده که در کاهش علائم لوپوس موثر باشد و رژیم های غذایی بالا در ماهی و روغن ماهی سرکوب کننده سیستم ایمنی بوده و می تواند به کاهش التهاب کمک شایانی کند.
رژیم غذایی چون ماهی های چرب ( ماهی قزل آلا، ماهی خال مخالی، ماهی تن ) باعث کاهش التهاب می گردد و در مواردی که درگیری کلیوی نباشد چای و چای سبز می تواند به کاهش استرس اکسیداتیو ناشی از التهاب کمک نماید و شاید آسیب بافتی را کاهش بدهند.
وقتی بیمار متوترکسات ( Rheumatrex ) مصرف کند باید رژیم غذایی سرشار از اسید فولیک مثل سبزیجات برگ سبز، میوه و نان غنی شده و غلات و حبوبات و یا مکمل اسید فولیک و مهم است که برای تهوع ناشی از داروها، باید وعده های غذایی کوچک و مکرر داشته و مواد غذایی که هضم آسان دارند مصرف نماید و سعی کنید از خوردن (غلات خشک، نان و کراکر، غذاهای چرب، تند، اسیدی اجتناب شود.
نظرات