آلرژی یا حساسیت به زبان انگلیسی: allergy واکنش افراطی سیستم ایمنی بدن نسبت به عوامل گوناگون می باشد. افرادی که دچار حساسیت هستند دارای دستگاه ایمنی فوق هوشیار بوده که نسبت به مواد ظاهراً بی ضرر موجود در محل زندگیشان واکنشی بیش از حد معمول نشان خواهند داد، برای مثال گرده گیاهان هم میتواند سیستم ایمنی شخص آلرژیک را طوری تحریک نماید که گویی با یک خطر جدی روبرو گردیده و حساسیت یک مشکل بسیار شایع بوده و تقریباً از هر 10 نفر، دو نفر به نوعی از آن مبتلا بوده اند.
علائم ممکن بوده که هر زمانی از سال ایجاد میگردد ، آلرژی به قارچ ها اغلب در زمستان رخ داده و تشخیص آنها از سرما خوردگی ممکن بوده مشکل باشد، آلرژی های مرتبط باگرده گلها و گیاهان بیشتر در بهار و پاییز شایع بوده ، احتقان صبحگاهی که در تمام طول سال ادامه یابد بیشتر نتیجه آلرژی به حشرات ریز موجود در هوا یا حیوانات خانگی بوده.زمانی که یک سیستم ایمنی افراطی در معرض یک ماده حساسیتزا قرار گرفته رویداد هایی رخ میدهد که :بدن برای مبارزه با ماده مذکور شروع به تولید نوع خاصی پادتن به نام انتی بادی میکند که IgE نام داشته قرار میگیرد .
پادتنها نیز به نوعی سلول خونی که مستسل mast cell نام گرفته متصل بوده که این سلولها در دستگاه تنفسی و دستگاه گوارشی محل اصلی ورود عوامل آلرژی زا می باشد فراوان بوده و مستسلها با انفجار خود مواد شیمیایی مختلفی از جمله هیستامین و اینترلوکین را آزاد می کنند که عامل اصلی بروز بسیاری از علایم آلرژی ها هم بوده و از جملهٔ این علایم میتوان به خارش گلو، آبریزش بینی، اشکریزش، عطسه و سرفه اشاره کرد و اگر ماده ی حساسیتزا در هوا قرار گرفته باشد واکنش آلرژِیک در چشمها، بینی و ریه رخ می دهد و اگر این ماده خورده بشود واکنش آلرژیک در دهان، معده و سایر بخشهای دستگاه گوارش بروز خواهد کرد و گاهی واسطههای شیمیایی آزاد شده و در بدن به قدری زیاد می باشد که علایم بسیار حادی نظیر کهیر، کاهش فشار خون، شوک یا بیهوشی نیز به وجود می اورد .
در کل نشانههای آلرژی را میتوان به 3 گروه خفیف، متوسط و حاد تقسیم کرد:
واکنش خفیف، شامل نشانههایی بوده که یک ناحیه از بدن را تحت تأثیر قرار داده مانند التهاب، خارش و آبریزش از چشم. علایم خفیف به بخشهای دیگر بدن منتقل نمی گردد ونشانه واکنش متوسط در بخشهای مختلف بدن منتشر گردیده وعلاوه بر خارش چشم ممکن بوده که به خارش گلو و تنگی نفس هم منجر بشود.
عکس العمل حاد که آنافیلاکسی (anaphylaxis) نام داشته نادر بوده و یک موقعیت خطرناک است و از جمله مواردی بوده که درمیان فوریتهای پزشکی قرار گرفته می شود و در چنین مواردی، آلرژی در تمام بدن منتشر می گردد و این حالت ممکن بوده که با مجموعهای از حملات خارش چشم و صورت آغاز میشود و در عرض چند دقیقه، به سرعت در تمام بدن سریع پخش میشود و علایم جدیتری چون درد معده، گرفتگی عضلات، تهوع و اسهال را به دنبال داشته و در عین حال درجه التهاب مجاری تنفسی و گوارشی به حدی می رسد که تنفس و بلع بسیار مشکل می شود و علایمی مانند آشفتگی ذهنی و سرگیجه را به دنبال داشته زیرا مشکل آنافیلاکسی باعث کاهش شدید فشار خون نیز خواهد شد.
باید به این نکته توجه نمود که تمام افراد به آلرژی مبتلا نیستند و اکثر این مواقع حسّاسیت زا و ارثی بوده و از والدین به فرزندان منتقل می گردد و اشخاص میتوانند توانایی ابتلاء به آلرژی را نیز ارث ببرند و در عین حال به هیچ ماده ی خاصی حساس نباشند و فقط نقش انتقالدهنده را بازی نماید و هنگامی که یکی از والدین به نوعی از حساسیت مبتلا باشد، شانس ابتلای فرزند او ۵۰٪ و اگر هر دو آنها آلژیک باشند، این مقدار به ۷۵٪ خواهد رسید.
علائم آلرژی را به طور کلی تقسیم کرد:
علائم بینی: آبریزش بینی، گرفتگی بینی، عطسه های مکرر و خارش بینی
علائم چشمی: خارش چشم، قرمزی، تورم، اشک ریزی و حساسیت به نور
علائم تنفسی: احساس کمبود هوا و تنفس همراه با صدای خس خس همراه بوده
علائم عمومی در بدن: خستگی و عصبی شدن بوده
شایع ترین علامت در این بیماران عطسه های مکرر بوده که برای مدت طولانی گریبانگیر این افراد می گردد. علاوه بر آن، گرفتگی بینی و آبریزش بینی نیز از دیگر علائم این بیماری بوده و این بیماری جزء بیماری های شایع به شمار رفته و همچنین این بیماری با آسم نیز همراهی داشته و مواردی که فرد در آن به هر دو بیماری مبتلا است کم نبوده و اگر چه هنوز علت این که چرا آلرژی در برخی افراد بیشتر شایع بوده و معلوم نیست، ولی استعداد ابتلا به آلرژی (واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن) معمولاً در افراد بعضی از خانواده ها بیشتر است و هیچ کسی با بیماری آلرژی متولد نشده ولی زمینه ابتلا به آن ارثی بوده و آلرژیها معمولاً در دوران کودکی شروع شده ولی ممکن بوده که در هر سن دیگری هم آغاز شوند، میزان حساسیتها با افزایش سن کاهش پیدا کرده ولی ممکن بوده که بعدها مجدداً عود کند که با دوری از مواد آلرژی زا و مصرف منظم داروها تحت نظر پزشک و میتوان آلرژی را کنترل و درمان کرد .
آلرژی ها به چه صورت عمل میکنند؟
آلـرژی هـا عـکس الـعـمـلهـایـی حسـاس در بـرابر موادی بوده کـه حـتـی مـمـکن می باشد و کاملاً بیضرر باشند و ربـطی هم به جنسیت و سن و نژاد نداشته و در عملیاتی که حـساس سـازی نـامیـده شده ، بدن فرد در مقابل یک ماده خاص پادتــن ساخته که به آلرژی تبدیل میگردد و در نـتـیـجه هرگاه فرد با آن ماده خاص تماس مییابد که این سیـستم دفـاعی در مقابل آن واکنش منفی ایجاد کرده و ضد آلرژی ها در خون بدن هیستامین آزاد می شود که آن هم مسائل جانبی بوده و بطور مثال، هیستامین غشای مخاطی بینی و چشم ها را آبدار و خارش آور کرده و همچنین آماسهایی سفید رنگ و خارش آور که کهیر نامیده شده در بدن ایجاد میشود.
بعضی از عوامل ابتلاء به آلرژی عبارتند از هستند:
عوامل غذایی مانند: مغزیات و آجیل (به ویژه بادم زمینی برای کودکان زیر دو سال)، ماهیها و صدفها، لبنیات ، تخم مرغ ، فرآوردههای سویا، گندم و برخی میوهها (مانند موز و کیوی)
عوامل محیطی مانند:کائوچو (لاتکس) ، گرده افشانی ، کپک، خزحیوانات، نیش زنبور، گرد و غبار، دود تنباکو و آلودگی
تشخیص بیماری آلرژی
کنترل مؤثر بیماری آلرژی وابسته به تشخیص دقیق آن می باشد و آزمایش حساسیت میتواند کمک به تأیید یا رد آلرژی نماید و تشخیص درست، مشاوره و توصیههای پیشگیری که بر اساس آزمایشهای معتبر حساسیت انجام گردیده ، میتوانند منجر به کاهش نشانههای حساسیت بشوند و نیاز به داروهای ضد حساسیت را کم نماید.
به طور کلی دو روش متفاوت برای تشخیص وجود آنتی بادیها و نوع حساسیت در بدن وجود داشته: یکی آزمایش از طریق پوست و دیگری آزمایش خون که هر دوی این روش لازم بوده و توصیه میشوند. این دو روش مقرون به صرفه و اقتصادی هم می باشد و تشخیص زود هنگام و دقیق موجب کاهش هزینههای مشاوره، جلوگیری از مراقبت های ثانویه، تشخیص اشتباه و پیشامدهای حاد و اورژانسی می گردد و حساسیت با گذشت زمان تغییر خواهد کرد و تستهای منظم در رابطه با آلرژن ها، اطلاعاتی را در خصوص تغییرات بیماری و مدیریت آن و درنتیجه بهبود وضعیت زندگی و سلامت بیمار داده و معمولاً برای تشخیص این که آیا حساسیت به مواد غدایی مانند شیر، تخم مرغ، سویا و گندم تشدید شده باشد و یا خیر از تستهای سالیانه استفاده خواهد شد و برای ارزیابی میزان تشدید حساسیت، عواملی چون، بادم زمینی، مغزیات، ماهی و صدفها، آزمایشهایی با فاصله زمانی دو تا سه ساله انجام میگردد.
پیشگیری از بیماری آلرژی
در دوران بارداری، مصرف غذاهای متفاوت مثل کرفس، مرکبات، فلفل خام، مارگارین و روغن نباتی با ابتلاء به اگزما در ارتباط بوده و مصرف بالای آنتی اکسیدانها، زینک و سلنیوم در دوران بارداری میتواند از ابتلاء به آلرژی جلوگیری نماید که این احتمال ابتلاء به آسم، خش خش سینه و اگزما را در خردسالی کاهش داده و بعد از تولد و قبل از هفده هفتگی، استفاده زودهنگام از غذاهای سفت و متنوع نیز میتواند خطر ابتلاء نوزاد به آلرژی را افزایش بدهد.
به چه روشی میتوان عوامل آلرژیزا را از خود دور نگه داشت؟
می توان گفت که بروز آلرژی و حضور حیوانات خانگی رابطه مستقیمی باهم داشته به همین دلیل سعی شود حیوانات خانگی را از اتاق خوابتان دور نگه داشته و بهتر است که از یک تصفیهی کننده هوای مرغوب نیز در خانه استفاده کنید و باتوجه به پژوهش هایی که انجام شده حیواناتی که میزان بیشتری ضایعات شامل قطعاتی از پوست و مو را ازدست داده میتوانند به همان میزان از پتانسیل بیشتری برای ایجاد آلرژی برخوردار شوند. هر از گاهی حیوان خانگی به حمام برده شود و موهایش را شانه کرده و. نتایج یک تحقیق حاکی از آن بوده که گربههای نری که پوستی تیره را داشته بیشتر باعث آلرژی میگردند.
برای آنکه از میزان عطسهها کاسته شود هر چند روز یک بار خانه را جارو نموده و گردگیری شود و به جای فرش و قالی از کف پوش استفاده شود و قالی ها محل تجمع گرد وغبار و گرده ها و سایر عوامل آلرژی زا بوده و کارهای باغ داری و گل کاری را به زمان بعد از گرده افشانی و پس از پایان فصل آلرژی موکول کنید.
از تهویه کننده های هوا و فیلترها استفاده کرده که در فصل آلرژی پنجره ها را بسته و دستگاه تهویه را روشن کرده که در فضای خیلی مرطوب با استفاده از دستگاه رطوبت زدا هوا را خشک نگه داشته چون رطوبت زیاد باعث رشد هاگ ها و قارچ ها می شود و آلرژی را تشدید کرده ، اگر كولرتان آبی باشد باید هر سال پوشال آن را عوض کنید ، زیرا رشد قارچ ها در پوشال و تنفس آن موجب تشدید آلرژی می شود، و اگر احتمالا به سرما آلرژی دارید بهترین راه پیشگیری این بوده كه در معرض باد مستقیم كولر ابی قرار نگیریر همچنین استفاده از آنتی هیستامین نیز مفید بوده است.
شست وشوی بینی با سرم نمكی به باز ماندن راه های هوایی كمك زیادی کرده و استفاده از درمان موضعی اسپری های بینی هم بسیار كمك کننده میباشد، دو هفته قبل از شروع علایم با كمك درمان كم عارضه و كم هزینه ی اسپری ( کلرید سدیم )، می توانید از بروز علایم پیشگیری کرد.در هنگام رانندگی تهویه ماشین را روشن کرده تا مانع از ورود هوای بیرون به داخل ماشین که پر از مواد آلرژی زاست شود
نوعی از آلرژی آلرژی فصلی بوده
الرژی فصلی که با باز شدن گل ها و شکوفه های زیبای بهاری به وجود می اید برای برخی ها عذاب آور بوده و این افراد کسانی هستند که با گرده افشانی گل ها و سبز شدن جوانه ها علائم آلرژی سراغ شان می آید و از عطسه و سرفه های پیاپی کلافه می گردند و بعضی از پزشکان برای رفع سریع این مشکل داروهای کورتون دار تجویز می نمایند که عوارض آن سال ها بعد نمایان می شود.
مهمترین راه برای درمان یا کنترل حساسیتهای فصلی: از بینبردن عامل ایجادکننده حساسیت مهمترین عامل درمان بوده و اگر واکنشهای آلرژیک و ایمونولوژیک بیش از حد طبیعی، خفیف یا حتی متوسط باشند ممکن است که برای درمان آن به استفاده از داروهای مختلف نیاز نباشد و در واقع متخصص برای سرکوب سیستم ایمنی برای مدتی کوتاه و از بینبردن عوارض حساسیت، دارو تجویز خواهد کرد.
باید توجه داشت که مصرف کردن مکملهای غذایی متفاوت از جمله مکمل آهن، روی، کلسیم یا... نمیتواند باعث درمان یا حتی کنترل کامل آلرژیهای فصلی شود و ممکن است که برخی از موادغذایی بتوانند در تشدید یا تخفیف علایم حساسیت نیز موثر باشند اما هیچکدام از خوراکیها و عناصر نتوانسته کاملاً سبب از بین رفتن این بیماری بشوند . از طرف دیگر ما نمیتوانیم خوراکی خاصی را معرفی کنیم و بگوییم که همه افراد مبتلا به حساسیت میتوانند با حذف آن، بیماری خود را سرکوب نمایند و ممکن است نوع حساسیت به موادغذایی از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و فردی که به حساسیت فصلی مبتلاست یا سابقه ابتلا به آن را داشته باشد باید تا میتواند دور ادویهها، غذاهای تند، بودار، خوراکیهای فرآوریشده (مثل سوسیس، کالباس و...) و غذاهای سرخکردنی را خط بکشد و دوری کند و همچنین نوشیدن مایعات عوارض حساسیت های تنفسی فصلی را کاهش خواهد داد.
توصیه های طب سنتی برای درمان الرژی
درمان آلرژی با استفاده ازغذاهای ضد آلرژی
یکی از غذاهایی که خوردن آن به بیماران مبتلا به آلرژی بسیار توصیه شده سوپ جو بوده که این سوپ باید طوری درست شود که رقیق باشد و داخل آن پیاز ریخته نشود و برای بهبود طعم ان می توانید کمی هم مرغ به آن اضافه و به عنوان ادویه از زردچوبه کمک گرفته و افرادی که خیلی سرفه می کنند بهتر است یک قاشق غذاخوری تخم خشخاش را نیز به در سوپ شان اضافه کنند و در افرادی که مزاج سرد دارند اگر میزان ترشحاتشان زیاد بوده توصیه می شود که سوپ را به صورت داغ همراه با ادویه جات گرم مثل زیره، دارچین و فلفل استفاده اما استفاده از فلفل و ادویه جات در نزله گرم تحریک کننده بوده و برای افراد توصیه نمی شود. در این قبیل بیماران اگر سرفه زیاد داشته باشند با استفاده از شربت آویشن برای رفع این مشکل موثر بوده و گروهی از مواد غذایی مانند سیر، پیاز، ترب و تربچه برای این بیماران مضر می باشد و باید از خوردن ان اجتناب کرد.
حریره بادام تهیه شود
یکی از غذاهای دوران کودکی می باشد که این غذا مفید برای مبارزه با آلرژی فصلی بوده که و برای تهیه حریره بادام میزان ده عدد بادام را خیس نموده و پوست آنها را جدا کرده و سپس داخل مخلوط کن ریخته و یک قاشق غذاخوری عسل را در آب گرم حل کرده به بادام ها اضافه کرده و سپس آن را روی حرارت ملایم قرار داده و هم زده تا غلیظ بشود و حریره بادام می تواند در وعده صبحانه غذایی مقوی برای کودکان بوده و به رفع آلرژی کمک کند.
روغن بنفشه بمالید
در افرادی که دارای مزاج گرم داشته به بیماران می گوییم صورت یا مخاط بینی را با روغن بنفشه چرب کرده و مالیدن روغن بنفشه به پیشانی یا چکاندن آن در بینی سبب تقویت مخاط ها گردیده و علائم آلرژی را کاهش داده و در طیف سرد روغن مرزنجوش می تواند کمک کننده باشد.
دلیل آلرژی و درمان آلرژی
به طور کلی در فصل زمستان تخلیه مواد زائد در بدن کم می گردد و چون هوا سرد بوده و افراد کمتر عرق می کنند و در واقع عرق کردن راه دفعی بدن ماست که در فصل سرد غذاهای شیرین و چرب بیشتر مصرف کرده و به دلیل سرمای هوا امکان ورزش کردن هم کاهش پیدا میکند و بدین ترتیب میزان فعالیت جسمی و تعرق کاهش پیدا کرده و پس احتباس مواد زائد در بدن رخ داده و یعنی مواد زائد در بدن حبس شده و در فصل بهار همین که بدن گرم تر می شود منتظر بوده که تا از راه عضوی که ضعیف تر شده مواد زائد را به بیرون هدایت کرده.
ازمعجزه آب سیب غافل نشوید
اب سیب یکی از نوشیدنی های خوب برای مبتلایان به آلرژی بوده که می تواند میان وعده بهاری خوبی باشد و کاهو سکنجبین هم در تسکین آلرژی تاثیر بسزایی را داشته است
روش های دیگر بخوردرمانی کنید
در آلرژی هایی که به شکل سرد بوده و به افراد توصیه شده زیر پتو یا پارچه بروند و با کمک بخور آب جوش، ترشحات را رقیق کنند. بخور تخم گشنیز هم برای این افراد مفید بوده.
روزه بهاری بگیرید
به بیماران الرژی توصیه شده و مصرف غذاهای چرب و انرژی زا مانند گوشت، شیرینی جات و غذاهای سرخ شده را به حداقل رسانده و از سوی دیگر به این بیماران گفته شده که در بهار روزه بگیرند و گرسنگی بکشند که شاید در ابتدا عوارض بیماری بیشتر شود ولی اگر با دارو درمانی همراه باشد و به علاج کامل تبدیل می گردد و البته برخی از افراد نمی توانند گرسنگی را تحمل کرده و بنابراین به آنها گفته شده و غذاهایی بخورند که به اصطلاح به آنها «مزوره» گویند.که این غذاها شکم را به نوعی فریب خواهد داد و آن را پر کرده، اما در واقع انرژی و قوت زیادی نداشته و مصرف برخی از سبزیجات مانند کلم بروکلی، کاهو، حبوبات، عدس، نخود، لوبیا و به طور کلی غذاهای فیبر دار به افراد مبتلا به آلرژی توصیه می گردد.
از رژیم غذایی محتوی ویتامینهای گروه C، B و K استفاده می شود ، اجتناب از غذاهایی که دارای رایحه های طبیعی بوده و در میان موادی که در این گروه جای می گیرند می توان به عسل و گرده گل ها اشاره نمود
استفاده نکردن از دارو بدون مشورت با پزشک و افرادی که از آلرژی رنج می برند بیش از دیگران به داروهای شیمیایی حساس می باشند و دوری از استعمال دخانیات و همچنین دوری جستن از محیط های ویژه افراد سیگاری زیرا مخاطهای بینی و چشم شان می تواند تحریک گردد
خوابیدن حداقل هشت ساعت در شب و تغذیه مناسب را بکار ببرید ، انجام فعالیتهای فیزیکی هفتگی بوده و رسیدگی به کارهای شخصی در اوقات فراغت ، عدم مبارزه با احساسات شخصی و بروز دادن احساسات و همچنین در برقراری ارتباط با دیگران قوی بوده و درحقیقت احساسات سرکوب شده، استرس های روحی و جسمی، زندگی بی نظم و.. فاکتورهایی هستند که سیستم ایمنی را خلع سلاح شده و موجب نفوذ بیشتر آلرژی می گردد.
مصرف ویتامین C بطوری که استفاده از ویتامین C تاثیر فوق العاده ای بر روی آلرژی داشته و باید در رژیم غذایی خود از این ویتامین استفاده نمود که این ویتامین به افراد کمک کرده تا در برابر حساسیت های محیط مقاوم تر باشید.
مصرف عسل یکی دیگر از عوامل برای درمان حساسیت بوده و سعی شود که عسل را از محلی ها و منطقه خودتان بخرید . از مقدار کم شروع کرده و هر روز مصرف آن را بیشتر نمایید و چک کنید ببینید از زمانیکه عسل مصرف می کنید بدن شما نسبت به حساسیت های محیط بهتر شده است یا خیر، شاید عسل برای بعضی از افراد حساسیت زا بوده اما اگر حساسیت نداشتید باید مصرف آن را ادامه و مصرف را با یک قاشق چایخوری شروع و بعد آن را افزایش بدهید و توجه داشته باشید که عسلی که شما از مردم محلی می گیرید نباید پاستوریزه بوده و زمانیکه می خواهید از آن استفاده کنید آن را داغ نکنید. حتی می توانید قبل از شروع مشکل عسل را برای پیشگیری بخورید و اگر آلرژی فصلی باشد باید بعد قبل از شروع فصل مصرف عسل شروع شود.
مصرف چای سبز برای درمان بسیاری از آلرژی ها راه بسیار موثری شناخته و چای سبز دارای موادی بوده که در مقابل بسیاری از عوامل ایجاد کننده آلرژی مثل گرده گیاهان و گلها ، ذرات گرد و غبار و ... ایستادگی خواهد کرد و چای سبز را خالص استفاده نموده وتوجه شود که به آن شیر یا عسل اضافه نشود زیرا این مواد عناصر و مواد موثر در چای را از بین می برند و برای شروع ازیک فنجان در روز استفاده و در آینده مقدار آن را بیشتر کنید.