چاقی  به وضیعت پزشکی می گویند که بافت چربی بیش از حد طبیعی در بدن فرد انباشته گردیده  باشد و  انباشت بیش از حد این بافت چربی می‌تواند باعث پسرفت شاخص‌های سلامتی، از جمله کاهش میانگین طول عمر ویا کاهش کیفیت زندگی شود. بیماری چاقی منجر به خطرات زیادی برای سلامتی شده و  معمولاً چاقی بین حیوانات وحشی نادر است، اما حیوانات اهلی و حیواناتی که در خانه از آنها نگهداری شده دچار چاقی می شوند که  این امر معمولاً به دلیل دادن غذای بیش از اندازه به آنها و نداشتن تحرک کافی حیوان اتفاق می افتد.

 شایع‌ترین روش برای تخمین چاقی استفاده از شاخص توده بدنBMI بوده ومحاسبه ان بدین صورت است که  با تقسیم کردن وزن شخص بر حسب کیلوگرم بر توان دوم قد وی بر حسب متر به دست میاید. طبق تعریف هنگامی که شاخص توده بدن از ۳۰ (kg/m^۲) بیشتر شود، ۳۰ kg/m۲، آن فرد چاق محسوب می گردد

دلایل مختلفی برای علت چاقی ارائه شده که  مهمترین علت موثر در چاقی و اضافه وزن، عبارت بوده  از تمایل بدن ما برای ذخیره انرژی بصورت چربی این تمایل به صورت تکاملی به انسان امروزی به ارث رسیده و هزاران سال قبل ، اجداد انسان امروزی به دلیل نحوه تغذیه که عبارت بود از دوره‌های پرخوری، و انتظار طولانی مدتی  را برای پیدا کردن دوباره غذا، توانایی ذخیریه انرژی به صورت بافت اضافه چربی را به دست آورده اند

عوارض چاقی

بیماری  چاقی احتمال ابتلا به بیماری‌های گوناگون، به خصوص بیماری‌های قلبی، آپنه مسدود کننده خواب، انواع مشخصی از سرطان، آرتروز استخوان و آسم را افزایش خواهد داد و مرض چاقی بیشتر به وسیله ترکیب بیش از اندازه انرژی غذایی ورودی، تحرکات بدنی کم و استعداد ژنتیکی، ایجاد می گردد و هرچند به مقدار کم  مواردی در ابتدا به وسیله ژن، اختلالات غدد درون ریز، داروها یا امراض روانی ایجاد می گردد و به عنوان شاهدی بر این نظریه در برخی از افراد چاق با وجود کم غذا خوردنشان و به دلیل محدود بودن متابولیسم کند بدن  این افراد دچار افزایش وزن می شوند  و به طور میانگین افراد چاق میزان مصرف انرژی بیشتری نسبت به هم کیشان لاغر خود دارند و  این امر به دلیل میزان انرژی لازم برای نگهداری کردن از بدنی که دارای اضافه وزن بوده، می‌باشد. مرگ میر در افراد با چاقی مفرط بسیار زیاد بوده است

چاقی خطر بسیاری از وضعیت‌های فیزیکی و ذهنی را افزایش داده و این همایندی‌های مرضی اغلب به صورت سندرم متابولیک نشان داده شده که ترکیبی ناشی  از اختلالات پزشکی شامل: دیابت نوع دوم، فشار خون بالا، بالا بودن کلسترول خون و بالا بودن تری گلیسرید خون بر اساس یک گزارش تحقیقی که در انگلیس تهیه گردیده است و سطوح در حال افزایش چاقی و وزن های غیر سالم می تواند با 670 هزار مورد اضافی سرطان در 20 سال آینده ارتباط گردد و این مشکلات یا به طور مستقیم در اثر چاقی به وجود می‌آیند یا به طور غیرمستقیم به مکانیزم‌هایی مربوط می گردد و شدت ارتباط بین چاقی و وضعیت‌های خاص متفاوت بوده و یکی از قوی ترین آنها ارتباط با دیابت نوع دوم می باشد و چربی زیاد بدن در ۶۴٪ موارد در مردان و در ۷۷٪ موارد در زنان علت دیابت را وجود دارد

پیامدهای سلامتی در 2 طبقه بزرگ قرار گرفته میشود: یکی آنهایی که به اثرات افزایش توده چربی مربوط می‌شوند مانند آرتروز، آپنه انسدادی در خواب، بدنامی اجتماعی و آنهایی که دلیلشان افزایش تعداد سلول‌های چربی (دیابت، سرطان، بیماری عروق قلب، بیماری کبد چرب غیرالکلی) است , افزایش چربی بدن باعث تغییر پاسخ دهی بدن به انسولین و در نتیجه مقاومت در برابر انسولین می شودو همچنین  چربی انباشته همچنین یک حالت قابلیت تشدید التهاب، ایجاد می شود و یک حالت قابلیت تشدید لخته را داشته است.

رژیم غذایی و تمرینات ورزشی راه حل‌های اصلی مرض چاقی میبوده است و کیفیت رژیم غذایی را می‌توان با کاهش مصرف غذاهای پرانرژی مثل غذاهای پرچرب و شیرین و همچنین استفاده بیش از غذاهای گیاهی رژیمی افزایش داده اند. داروهای ضد چاقی ممکن بوده که جهت کاهش اشتها یا جلوگیری از جذب چربی در کنار یک رژیم غذایی مناسب استفاده می شو و. اگر رژیم غذایی، ورزش و دارو مؤثر ومفید نباشند روش  بالن شکمی می‌تواند به کاهش وزن کمک نماید و حتی ممکن است جراحی برای کاهش حجم شکم و  یا طول روده، به جهت ایجاد سیری زودرس و کاهش توانایی جذب مواد مغزی، انجام می شود.

مرض چاقی با افزایش شیوع در بزرگسالان و کودکان  از عمده ترین عوامل  قابل پیشگیری مرگ و میر در سرتاسر جهان بشمار امده  و صاحب نظران آنرا به عنوان یکی از جدی ترین مشکلات سلامت عمومی در قرن بیست و یکم  دانسته اند و مرض چاقی در بسیاری از مناطق مدرن جهان بخصوص  درجهان غرب  به عنوان لکه دار شدن شناخته شده که  با این وجود در گذشته در بسیاری از موارد چاقی به عنوان سمبول توانگری و باروری شناخته می شده و هم اکنون نیز در برخی نقاط جهان این عقیده وجود داشته است.

میزان BMIو درجه چاقی افراد

   BMI                        طبقه‌بندی

< ۱۸٫۵                       کمبود وزن

۱۸٫۵–۲۴٫۹                 وزن طبیعی

۲۵٫۰–۲۹٫۹                 افزایش وزن

۳۰٫۰–۳۴٫۹              درجه ۱ چاقی

۳۵٫۰–۳۹٫۹              درجه ۲ چاقی

≥ ۴۰٫۰                   درجه ۳ چاقی 

BMI با تقسیم کردن وزن شخص مورد نظر بر مجذور قد وی محاسبه شده :متریک: 2BMI=kilograms/meters

که به ازای BMI ≥ ۳۵ یا BMI ≥ ۴۰ چاقی شدید

  و به ازای BMI ≥ ۳۵ یا BMI ≥ ۴۰–۴۴٫۹یا BMI ≥ ۴۹٫۹ چاقی مرضی

    به ازای BMI ≥ ۴۵ یا BMI ≥ ۵۰ چاقی مفرط

نکته قابل ذکر این است که آسیایی‌ها به دلیل داشتن BMI کمتر از سفید پوستان دچار رشد منفی سلامتی هستند

علت های به وجود امدن چاقی

عواملی مانند استعداد ژنتیکی ، داشتن رژیم غذایی سرشار از انرژی و ورزش کم و داشتن تحرک کم ، بیماری هایی که خود باعث چاقی می شوند مانند  کم کاری تیروئید ،ناهنجاری های خوردن (از جمله پرخوری) و عوامل که باعث  فشارهای ذهنی شده.

میزان فعالیت های جسمى در افراد : بعضی از  بیماران از افزایش پیشرونده وزن خود شکایت مى‌کنند، حال آنکه مقدار غذاى دریافتى آنها افزایش نیافته و باید گفت که چنین وضعیتی کاملاً امکان‌پذیر بوده و درست است که مقدار انرژى دریافت شده افزایشى نداشته و  در مقابل مقدار انرژى مصرف شده به دلیل کاهش فعالیت جسمى کاهش پیدا کرده و  از این رو افزایش وزن حاصل می‌شود.

افزایش سن:  کاهش پیش رونده توده عضلانى بدن که با افزایش سن روى داده که  امرى اجتناب ناپذیر بوده و در عین حال به دلیل کاهش توانایى بدن در سوزاندن چربى ها، وزن افزایش پیدا میکند ودر این حالت اگر مقدار کالری دریافتى به میزان قبلى باقى بماند، به ناچار افزایش وزن خواهیم داشت که بیشتر از  چربى تشکیل شده است. بنابراین تولید انرژى کاهش پیدا کرده و براى جبران انرژى از دست رفته نیاز به دریافت مقدار بیشترى ماده غذایی خواهد بود و بعد از  توده عضلانى به شکل پیشرونده اى کاهش یافته و توده چربى افزایش پیدا میکند.

ترکیب بندى بدن: در کسانی  که وزن بدن آنها مساوى بوده، میزان کالری مصرفی غذایی متفاوت داشته و افرادی که به میزان مساوى کالری مصرف می نمایند، ممکن بوده که  وزن هاى متفاوتى داشته و  یک فرد بسیار سنگین وزن مى تواند کالری غذایی بسیار کمترى نسبت به فرد بسیار سبک تر مصرف نماید و برعکس.

عوامل ژنتیک (ارثی): برخى از خانواده ها مستعد ابتلا به چاقى بوده اند و این امر دخالت عوامل ژنتیک را در ایجاد چاقى نشان مى‌دهد و سازوکارى که از طریق آن عوامل ژنتیک بر افزایش وزن شان  اثر مى‌گذارند، شامل موارد زیر بوده :

 کاهش انرژی تولید شده از غذا، کاهش سرعت سوخت وساز بدن، کاهش کارکرد تیروئید، کاهش فعالیت آنزیم لیپوپروتئین لیپاز، دماى پایین تر بدن و کاهش مقدار چربى قهوه‌اى بدن که از نظر سوخت وساز فعال می باشد وهمچنین ممکن است رژیم غذایى متداول در میان یک خانواده و شیوه زندگى آن ها در ایجاد چاقى نقش اساسی داشته باشداما باید توجه داشت که  جدا کردن این عوامل از عوامل ژنتیک غالباً دشواربوده و. با این همه، علم، نقش ژن‌ها را در ایجاد چاقى نشان داده شده است.

عوامل دیگرعامل  اجتماعى - اقتصادى: در جوامع مرفه و ثروتمند ، چاقى در طبقاتى که از نظر اجتماعى و اقتصادى پایین‌تر هستند، شایع تر بوده و در کشورهاى در حال توسعه، چاقى در میان مرفهین دیده مى‌شودو جامعه فشار خود را براى لاغرى بیش از حد (مانند مانکن ها) و یا چاقى بیش از حد به نشانه رفاه بر افراد تحمیل می کنند.

راه و روش زندگى: منظور از روش زندگى، رفتارهایى بوده  که نوع غذا را تعیین مى نمایدو  تمایل به خوردن غذاهاى بسیار چرب و خوراک حاضرى بیش از غذاى تازه منجر به چاقى مى گردد و اگر چه نمى توان ساختار ژنتیک را عوض نموده  ولى مى توان عادات غذایى را تغییر نماید.

عادات روانى: این عوامل هم بر عادت غذایى تاثیر گذاشته و بسیارى از مردم در پاسخ به عواطف منفى مانند ملال، اندوه یا خشم، شروع به خوردن مى نمایند و بیشتر افرادى که اضافه وزن دارند، از نظر روانشناختى بیشتر از افراد میان وزن دچار مشکل نبوده اند و با این وجود، بیش از 10 درصد افرادى که اندکى چاق بوده و سعى در کاهش وزن داشته به روش هاى بازارى براى کاهش وزن متوسل شده و یا خودشان اقدام به این کار مى نمایند و به عادت پرخورى مبتلا هستند که  این اختلال در میان افراد به شدت چاق رایج تر بوده ودر هر وعده پرخورى، فرد مقدار زیادى غذا مى خورد و احساس مى نمایند  که نمى تواند خوردن خود را کنترل نمایند.

افرادى که به شدیدترین وجهى به پرخورى مبتلا می باشند دارای  علائم افسردگى و اعتمادبه نفس پایین بوده و این افراد ممکن است در کم کردن وزن خویش و پایین نگاه داشتن آن، نسبت به افرادى که به مشکل پرخورى عصبى مبتلا نیستند، با دشوارى هاى بیشترى روبه رو گردند.

عامل هورمونى: تاثیر عوامل هورمونى بر روى مقدار چربى بدن چه در موقعیت‌هاى طبیعى و در موارد غیرطبیعى بیمارى ها دیده شده و در حالت طبیعى، مقدار چربى در بدن زنان بالغ در حدود 2 برابر مردان جوان بوده و در باردارى با افزایش چربى بدن رخ داده است و چاقى در زنان در زمان بلوغ، باردارى یا یائسگى شروع شده و چاقى در بسیارى از موارد و نه همیشه در بیمارى هایى مانند کم کارى تیروئید، کم کارى غدد جنسى، کم کارى هیپوفیز و نشانگان کوشینگ دیده شده است.

 سایر عوامل چاقى

برخى بیمارى‌هایی که مى توانند به چاقى یا تمایل به افزایش وزن منجر گردند و این بیمارى ها شامل افسردگى و مشکلات خاص عصبى می باشند که مى توانند با پرخورى همراه شده باشند وهمچنین داروهایى مثل استروئیدها، قرص هاى خوراکى ضدباردارى، فنوتیازین ها، انسولین و برخى از داروهاى ضدافسردگى مى توانند با تحریک اشتها، افزایش وزن را باعث  شوند.

علائم بالینى: در بیشتر موارد، تشخیص با توجه به ظاهر، انجام مى گردد و اما معیار چاقی که قابل محاسبه شده همان ضریب توده بدنى (BMI) نام دارد که علاوه بر این می‌توان برای ارزیابی چاقی  کلفتى چین پوستى  بر روى عضله سه سر بازویى با استفاده از کولیس هاى فنرى مخصوص، اندازه گیرى شده و اندازه بالاى ۲۸ میلى متر در زنان، نشان دهنده چاقى بوده.

کاهش وزن بدون گرسنگی

کم کردن وزن با 2 روش:

1- سوزاندن کالری ‏ها با تمرین ورزشی

2- انتخاب هوشمندانه ی غذا و کنترل واحدهای غذایی.

7 روش اگر هر روزه به کار گرفته شوند بدون تلاش زیادی به کاهش وزن کمک می‏ نمایند.

- حرکت دائمی

یکی از پزشکان جهان بنام جیمزلوین پزشک کلینیک مایو در روچستر یک دهه را صرف مطالعه نقش حرکت روزانه یا NEAT (فعالیت ‏های غیرورزشی گرما‏زا در بدن) در سوخت و ساز بدن نموده است و کشف او این بوده  که افرادی که پاهای شان را مرتب تکان می دهند و یا ایستادن را به نشستن ترجیح داده اند و به طور کلی خیلی به اطراف حرکت می ‏نمایند و روزانه تا 350 کالری بیش  از کسانی که مدام در حالت نشسته هستند، می ‏سوزانند که این مقدار چیزی در حدود 17 کیلوگرم در سال می باشد.

- اغلب وعده‏های غذایی را زیر 400 کالری نگه دارید.

مطالعات بسیاری پیشنهاد می ‏دهند که بین وعده‏های غذایی خود فاصله‏ های مشخصی قرار دهید و حتی‏المقدور همگی را در یک اندازه تنظیم کنید. غذا خوردن در فواصل زمانی مشخص با:  سوزاندن میزان کالری بیشتری بعد از غذا خوردن،

واکنش بهتر به انسولین و کمتر بالا رفتن سطح کلسترول خون همراه است. وقتی شما وعده‏ های غذایی منظمی در طول روز می ‏خورید کمتر احتمال دارد که دچار گرسنگی مفرط و یا پُرخوری شوید.

- روزانه هشت لیوان آب بخورید.

آب تنها یک برطرف کننده عطش نیست، بلکه ممکن است سرعت متابولسیم بدن را هم زیاد کند. محققان آلمانی دریافته ‏اند که نوشیدن 2 لیوان آب سرد میزان سوخت و ساز بدن را تا 30 درصد افزایش داده و اثر آن تا 90 دقیقه باقی می ماند یک سوم این افزایش سوخت و ساز ناشی از تلاش بدن برای گرم کردن آب می باشد و بقیه آن ناشی از تلاش بدن برای جذب آب است. موقع آب خوردن هیچ کالری دریافت نمی ‏شود اما کالری‏ ها سوزانده می ‏شوند دُرست برخلاف زمانی که دیگر نوشیدنی های شیرین را می‏ نوشیم و کالری اضافی دریافت و حتی ذخیره می ‏گردد.افزایش مصرف روزانه آب تا 8 لیوان به شما کمک می ‏کند تا در طول سال حدود 5/3 کیلوگرم کم کنید. بنابراین سعی کنید قبل از وعده‏های غذایی، میان وعده‏ها و قبل از نوشیدن آب میوه‏ها و مایعات شیرین، یک لیوان آب بنوشید.

- بالا و پایین رفتن از پله‏ ها

بالا رفتن از پله‏ ها، یک عمل برای تقویت کردن پاها است. چرا که شما دارید وزن بدن تان را ضد جاذبه زمین به بالا حرکت می ‏دهید. به این ترتیب از هر فرصتی برای این کار استفاده نمایید؛ البته اگر مشکل خاصی مانند کمردرد و زانودرد و ... دارید، قبل از آن با پزشک تان مشورت نمایید.

- سرعت حرکات تان را کنترل کنید.

قدرت و شدت کارهای روزانه ‏تان را افزایش دهید. از جارو زدن گرفته تا به گردش بردن کودک تان. به عبارتی بهتر است همه کارهای تان را با جنب و جوش بیشتری انجام دهید.

- از کیسه خرید خود، به جای دمبل استفاده کنید.

این که از کس دیگری بخواهید که کیسه خرید و یا چمدان شما را حمل کند، فرصت سوزاندن کالری و قوی ‏تر شدن بدن تان را می گیرید. کیسه‏ های خرید خود را به صورت متوازن و یک بسته در هر دست حمل کنید. حتی اگر مجبورید چندین بار طی مسیر کنید؛ 2 کیسه‏ ی کوچک تر را به جای یک کیسه‏ ی بزرگ حمل کنید؛ در این صورت خودتان می‏ توانید بارتان را جا به جا کنید.

- در هر وعده غذایی 4 گرم فیبر بخورید.

یک رژیم غذایی با فیبر بالا می‏ تواند دریافت کالری شما را بدون این که احساس کمبود کنید کاهش دهد. در یک مطالعه مشخص شده زنانی که روزانه 13 گرم یا کمتر فیبر دریافت می ‏کنند ممکن است 5 برابر بیشتر از زنانی که فیبر بیشتری می خورند، دچار افزایش وزن شوند.

برای دریافت 25 گرم فیبر در روز مطمئن شوید که 6 وعده یا میان وعده میل می ‏کنید که هر کدام از آن ها حدود 4 گرم فیبر را شامل می‏ شود.

در میان وعده های تان از میوه استفاده کنید و آن ها را در دسترس تان قرار دهید. به این ترتیب به سادگی فیبر دریافتی شما بالا می ‏رود.

فیبر از طریق مکانیزم های زیر موجب کاهش وزن می شود:

سرعت غذا خوردن را کاهش می دهد چون به جویدن بیشتری احتیاج دارد.

سرعت حرکت غذا در طول مدت گوارش را افزایش می ‏دهد.

 هورمون ‏های سیری را بالا می ‏برد.

.

اضافه کردن نظر