بيلهر   BILHAR با نام علمی DOREMA AUCHERIازخانوادهچتریان  UMBELLIFERAE / APIACEAE  بومی مناطق کوه های غربی ایران است و نام های دیگر ان کندل کوهی ، زو ، zo ، kandale kohi است

بیلهر در ایران از جمله در بلندی‌های بالای ۲۵۰۰ متر در استان کهگیلویه و بویراحمد قبل رویش بوده و و در استانهای فارس- کهگیلویه و بویراحمد-چهار محال و بختیاری-لرستان کرمانشاه و کردستان در ارتفاعات رشد خواهد کرد .مردم بومی به صورت خوراگی همراه با ماست و یا به صورت ترشی این گیاه را مصرف کرده و دارای خواصی شفابخش در درمان بسیاری از بیماری‌ها داشته.

می توان برگ و ساقه های جوان آن را بصورت پخته شده همراه با کره محلی استفاده کرد

بصورت مخلوط با ماست و یا ترشی ساقه و برگش مصرف میشود      

گیاهشناسی

کندل کوهی گیاهی پایا، کم و بیش رزین دار و دمبرگها دارای غلاف پوشاننده ساقه بوده و برگهای پایینی شامل تقسیمات سه شانه ای عمیق و یا سه برگچه ای میباشند و دارای برگهای ساقه ای تقریبا منقسم شانه ای یا کم و بیش تحلیل رفته بوده.

گل آذین این گیاه کپه ای بصورت چتر ساده کروی و بدون گریبان میباشد و یا برگهای گریبان آن بی دوام و خیلی زود ریخته و چترها معمولا دمگلهای کوتاه، گلهای سفید و یا زرد در گل آذین مجمتع میباشند.

کاسه گل شامل دندانه های ناقص و ابتدایی بوده و گلبرگها لوله شده و دارای لبه های برگشته و رگبرگ میانی برجسته مشخص اند، خامه پیاله ای شکل، گوشتی چند بخشی با خامه برگشته داشته و  میوه های بیلهر در پهلوها به شدت فشرده، تخم مرغی یا بیضی با صندوقچه های کمی سرخ فام و دارای پنج پر مورب میباشد. پره ها در حاشیه مسطح در پایین نازک خطی و در بالا متورم هستند و شیار بین پره فاقد مجاری ترشح کننده و دانه سخت و تقریبا شاخی بوده.

بر روی این گیاه تحقیقات بسیاری انجام شده نتایج این تحقیقات نشان داده شده که احتمالا گیاه بیلهر به ‌خاطر داشتن ترکیبات فلاونوییدی که دارای خواص آنتی‌اکسیدانت نیز هستند سبب افزایش مونوسیت‌ها می‌شود. هم‌چنین به نظر می‌رسد فلاونویید‌ها با مهار تولید ترومبوکسان A2 میزان پلاکت‌ها را نیز کاهش داده البته هر چند گیاه بیلهر دارای مضرات اثبات شده ای از جمله احتمال سرطان زایی بوده ولی  مصرف بی رویه این گیاه در مناطق کوهستانی سبب شده تا این نمونه زیبایی طبیعی متاسفانه در حال انقراض قرار بگیرد.

شرایط محیط رشد گیاه بیلهر:

بیلهر در خاکهای سبک تا متوسط یا سنگین می تواند رشد کرده و در مکانهای نیم آفتاب یا سایه هم خواهد توانست رشد داشته و خاک های مرطوب را ترجیح می دهد اما در خشک نیز زندگی گذرانده   واین گیا ه در کوه الوند، کوه دنا و اشترانکوه پیدا میشود و و در استان کرمانشاه در کرند غرب، کوه شاهو، کوه دالاهو و کوه بیستون وجود دارد.

نحوه تکثیر گیاه بیلهر:

 بذور را در ماه آوریل در فضای آزاد کاشته. بهتر است که در پاییز آن را در شاسی سرد کشت کنند و سپس به اندازه مناسب که رسید به بستر اصلی انتقال بدهند.جوانه زنی بذور در 15 درجه سانتی گراد 2 تا 6 هفته طول خواهد کشید

خواص بیلهر

در گذشته صمغ گیاه در طب سنتی کاربرد داشته و برای تهیه غذا نیز استفاده زیادی داشته ولی امروزه از آن برای چاشنی استفاده می شده و عصاره آن در پایین آوردن فشارخون موثر بوده. مصرف آن تری گلیسیرید و کلسترول خون را نیز پایین نگ داشته و سرشار از فلاونوئید می باشد. این گیاه دارای اثر محافظتی بر آسیب های کبدی نیز داشته

در ميان عشاير از قدیم مرسوم بوده كه از دانه های اين گياه استفاده می کردند و طريقه استفاده ی آن هم به اين ترتيب بوده كه دانه هاي اين گياه را کوبیده و پس از مرطوب كردن در محل درد و مفاصل قرار داده و به عنوان مسكن از آن استفاده می کردند

طرز تهیه ترشی بیلهر

ابتدا بیلهر را بعد از شستن در آب جوشانده وقتی نرم شد(بیشتر ساقه برای ترشی استفاده) سپس روی صافی میریزند تا آب آن کاملا گرفته شود، سپس در سرکه می خوابانند و بعد از 10 تا 15 روز ترشی آماده می شود.

طریقه مصرف بیلهر

ابتدا بعد از شستن و از بین بردن گل و لای ان بیلهر را درون قابلمه قرار میدهیم ساقه به همراه برگ(میتوانید بدون جدا کردن برگ از ساقه در قابلمه ریخته شود) و بعد از جوشاندن ان وقتی به خوبی نرم شد درون ابکش ان را ریخته و با اب سرد میشوریم تا تلخی ان گرفته شود و میتوانید ان را فریز کرده در یخچال بگذارید و یا درون ماست به مدت یک هفته به خوبی در یخچال می ماند و قابل خوردن است

مضرات مصرف بیلهر

پژوهش ها نشان داده که مصرف زیاد ان سبب ایجاد سرطان در دستگاه گوارشی و از کار افتادن کبد میشود

میزان مصرف ان باید مقدار بسیار کمی در سال باشد

اضافه کردن نظر