سِنجـِد(غبیرا)THORNY ELAEAGNUSبانام های دیگر spotted elaeagnus,silver thorn,Elaeagnusگیاهی درختی بوده از خانواده سنجدیان (Elaeagnaceae) که در آب و هوای معتدل رویش داده و برگ‌های باریک و مخملی شکل و میوه‌هایی قهوه‌ای رنگ و خوراکی داشته که از هستهٔ آن در تهیهٔ برخی داروها استفاده شده که سنجد را در مناطق گوناگون ایران به نام‌های دیگری نامیده شده و در کردستان آن را «سرین چک»، در آذربایجان «ایده- ایکده» در اطراف تهران «پستانک» و در اصفهان «غبیده بادام» گفته شده که  در کتب سنتی با نام‌های چوب‌دانه، نُقد، بُل نام برده شده که  این درخت را می‌توان به فراوانی در شهرستان‌های جنوب خراسان و قهستان و منطقه اقلید پیدا کرد وسنجد، یکی از سین های سفره ی هفت سین  ایرانی ها بوده  که اگر با خواص فراوان آن آشنا شوید حتما آن را در برنامه غذایی هر روز ‌تان جای دهید.

 نام علمی سنجد «Elaeagnusan gastifolial» بوده و رویشگاه این درخت بدلیل سازگاری آن با محیط‌های مختلف در اغلب نقاط كره زمین از جمله آمریكای شمالی، اروپای شرقی و غربی، آسیای مركزی و شمالی و ... مباشد.

گیاهشناسی

سنجد به سرمای سخت زمستان مقاوم یوده و لیکن گرمای شدید تابستان را نمی‌پسندد و شکل برگ سنجد شبیه برگ درخت بید و زیتون، دراز، کرک‌دار، براق و متناوب بود و پشت برگ‌ها نقره‌ای‌فام و دارای دمبرگ کوتاه است و میوه سنجد سته خوراکی میباشد با مزه تقریباً ترش، شیرین و کمی گس به شکل بیضوی، گوشت‌دار، شبیه زیتون به رنگ زرد نارنجی مایل به قرمز و سنجد از نظر غذایی کم‌کالری و طبیعت آن سرد و خشک و یبوست‌آور  بوده.

بطور كلی سه نوع درخت سنجد در دنیا وجود داشته كه ۲ نوع هلاگنوس و هیپوفار در ایران موجودست. درخت سنجد هلاگنوس به دلیل درشتی میوه‌، قامت بلند، نداشتن خار و برگهای پهن به درخت سنجد هیپورفیا برتری داشته است.

درخت سنجد دارای سه قسمت برون بر (پوست قهوه ای رنگ)، میان بر (آردی شکل) و درون بر (هسته چوبی و سفت آن) بوده که بخش میان بر و درون بر آن دارای ارزش غذایی فراوان بوده و در قسمت میان بر 2 نوع قند گلوکز و فروکتوز، 7 نوع چربی اشباع شده و اشباع نشده وجود داشته که در قسمت درون بر سنجد 17 نوع آمینواسید و مقداری پروتئین وجود داشته که هر یک از این آمینواسیدها خواص دارویی بسیار مفیدی بوده و می توان گفت میوه سنجد یک میوه دارویی صفرا بوده و این میوه در طب سنتی به عنوان تانن قابض بوده با بنابراین در معالجه بیماریهای دندان، لثه و اسهال و در درمان زخم معده موثر است و می تواند از خونریزی جلوگیری کرده و اگر آرد و هسته میوه سنجد با هم آسیاب کرده مصرف خوراکی آن بیماری آرتروز را درمان کرده

نگهداری گیاه سنجد زینتی

این گیاه به هوای  آفتابی نیاز داشته و در سایه کامل، نیم سایه، بدون سایه به راحتی رشد میکند.خاک لومی، شنی ، ماسه ای ،رسی  خوب زهکشی شده که در اکثر خاکها به راحتی رشد کرده.

بهتر است خاک قلیایی برای رشد باشد و این گیاه مناسب مناطق معتدل بوده و دمای بین 5 تا 21 درجه، دمایی مناسب میباشد و این گیاه به آبیاری کم نیازمند بوده و در برابر کم آب مقاوم است و بهتر است در زمستان شاخه ها هرس شوندو در فصل بهار بهتر است کوددهی انجام گردد و همچنین کاشت این گیاه برای کنترل فرسایش خاک بسیار مناسب بوده و میوه و دانه این گیاه خوراکی است و میوه بصورت خام و پخته مصرف شده  و عطر و طعم خوبی دارد.

کاشت بذر سنجد  راباید دانه های رسیده را در یک قاب سرد و در محیطی بسته کاشته شود .

تکثیر این گیاه به 2 روش امکان پذیر بوده :

جوانه زدن حدود 4 هفته زمان برده و وقتی جوانه ها به اندازه کافی بزرگ شدند به بیرون منتقل شود و قلمه چوب نیم رسیده استفاده شود

سنجد زینتی دارای خواص دارویی  بوده ومصرف میوه این گیاه برای کاهش سرطان و یا متوقف کردن آن مناسب میباشد برگ و ساقه این گیاه برای درمان آسم ،سرفه،اسهال و بواسیر به کار میرود.

خواص دارویی سنجد

برگ درخت سنجد و میوه‌های خشک آن قابض (یبوست آور ) بوده و از گل‌های آن جهت معطر ساختن بعضی لیکورها استفاده میگردد و جوشانده برگ درخت سنجد خاصیت جمع‌کنندگی و ضد اسهال داشته و داروی خوبی برای اسهال کودکان بوده و خاصیت بادشکن و مقوی قلب داشته و سردرد را تسکین خواهد داد و امروزه از درخت سنجد و میوه آن در صنایع غذایی، بهداشتی، دارویی، عطرسازی و صنایع چوب استفاده فراوانی میشود و میوه سنجد خوش‌مزه بوده و برای افرادی که نرمی استخوان و پوکی استخوان دارند بسیار ضروری است زیرا بهترین منابع غذایی گیاهی محسوب شده و منبع غنی از کلسیم و استخوان‌ها را محکم کرده

پودر سنجد را می‌توان از عطاری‌ها تهیه و آن را با شیر مخلوط کرده و میل کرد. پودر سنجد در صورتی که قبل از غذا استفاده شود برای کم کردن اشتهای کاذب و در صورتی که پس از غذا میل شود تقویت کننده و ماهیچه ساز بوده. مصرف این میوه حالت تهوع و استفراغ ناشی از حرکت ماشین را نیز از بین برده و دم‌کرده یا جوشانده این گل می‌تواند به رفع تنگی نفس کمک کند. همچنین دم‌کرده یا جوشانده گل سنجد، برای تقویت معده و رفع نفخ نیز مفید میباشد.

بهترین اثر سنجد،‌ رفع کمبود ویتامین C در بدن بوده و خوردن آن، ‌از ورود عفونت به بدن پیشگیری کرده، میوه سنجد قابض و بر طرف کننده اسهال میباشد و به خاطر وجود ویتامین K در سنجد ضد خونریزی بوده و  رفع کننده سموم معده و روده است

میوه سنجد ضدیرقان بوده و افرادی  که تکرر ادرار دارند حتما سنجد بخورند و کسانی که سکسکه می‌کنند برای درمان آن ۵۰ دانه سنجد و یک لیوان شیر بخورند تا به راحتی درمان شوند و مصرف سنجد درمان‌گر ورم کیسه صفرا نیز بوده و سنجد سبب  قوی شدن ساق‌ها شده و به کودکان خود روزی ۲۰ تا ۵۰ دانه بدهید ومصرف سنجد ۱۰ دانه در روز موجب پاکسازی دستگاه گوارش به‌ویژه معده و روده‌ها میگردد  و سنجد عامل بیماری جذام را از بین برده ،  سنجد تب بر میباشدو کلیه‌ها را گرم کرده و معده را تمیز می‌کند.

سنجد برای سلامتی دستگاه گوارش افراد بسیار مناسب وضروری ست و افرادی که رژیم‌های لاغری دارند، می‌توانند سنجد را در برنامه غذایی خود قرار داده و دارای خاصیت ضد بلغم است. همچنین سنجد استخوان را محکم و دستگاه گوارش را تقویت خواهد کرد و  سرشار از فیبر است و گرسنگی را کاهش داده و خاصیت سیرکنندگی بالایی دارد و برای کاهش وزن افراد چاق ضزوزی است.

این گیاه دارویی یا همان میوه دارویی دارای ترکیباتی مانند فیتکمیکال‌ها است که آنتی‌اکسیدان خوبی داشته و  سردردهایی که علامت مشخصی ندارند از سنجد استفاده میکنند و پودر هسته ی سنجد در درمان التهاب ‌های حاد و مزمن کاربرد داشته و آرتروز را درمان می‌ کند. در بسیاری از متون ادبی از سنجد به عنوان نماد فرهیختگی و فرزانگی یاد شده زیرا به باور درمانگران طب سنتی و شیوه‌های طبیعی درمانی سنجد بیشترین تاثیرگذاری را بر سلول‌های مغزی داشته و موجب تقویت آنها خواهد شد

تاثیر سنجد برای پوست و مو: در صورتی که برگ‌های سنجد را در روغن زیتون بجوشانید تا برگ‌ها نرم و له شوند و از این روغن برای ماساژ سر استفاده کرده که موجب تقویت موها و افزایش رشد تارهای مو خواهد شد و سنجد پخته شده در روغن زیتون، درد مفاصل و خارش پوست را درمان کرده و برای رشد مو مفید بوده و همچنین اگر این روغن را بر سر بمالند سبب بلندی مو می‌شود

برگ درخت سنجد به صورت ضماد سبب می‌شود که دمل زود سر باز نموده و عصاره سنجد به درمان آرتروز و التهاب مفاصل کمک کرده  کند و میتوان  برای کاهش و بهبود درد ناشی از آرتروز، عصاره گیاه سنجد استفاده زیرا موثرتر از داروی مسکن استامینوفن عمل می کند. و گفته شده پودر هسته سنجد بسیار برای درمان ارتروز ضروری است

طریقه مصرف: پودر سنجد ۲ قسمت و پودر سویای بوداده ۱ قسمت را با عسل مخلوط کنید و روزی یک قاشق یا ۲ قاشق غذاخوری با یک لیوان شیر میل کنید و این صبحانه برای آقایان و خانمها بسیار مفید خواهد بود ، حتی میتوانید میوه خشک شده سنجد را به صورت آجیل هم مصرف کنید

بهتر است سنجد را به عنوان ميان وعده استفاده نمایید.

ﺍﻣﺎﻡ ﺻﺎﺩﻕ(ع) درمورد خواص سنجد می‌فرمایند: سنجد، ﮔﻮﺷﺘﺶ ﮔﻮﺷﺖ ﻣﻰ‌ﺭﻭﻳﺎﻧﺪ، هسته‌اش ﺍﺳﺘﺨﻮﺍﻥ ﺭﺍ ﺭﺷﺪ داده ﻭ ﭘﻮﺳﺘﺶ ﭘﻮﺳﺖ ﺭﺍ می‌رویاند. علاوه ﺑﺮ ﺍﻳﻦ، سنجد، کلیه‌ها ﺭﺍ ﮔﺮﻡ کرده و ﻣﻌﺪه ﺭﺍ ﭘﺎک ﻣﻰ‌ﺳﺎﺯﺩ، ﻣﺎﻳﻪ ﺍﻳﻤﻨﻰ ﺍﺯ ﺑﻮﺍﺳﻴﺮ ﻭ پروستات ﺍﺳﺖ، ﺳﺎﻕ ﭘﺎ ﺭﺍ نیز ﻗﻮﻯ خواهد کرد.

مضرات مصرف سنجد

سنجد برای اشخاصی که یبوست دارند مضر بوده.

منبع ملی کالا

اضافه کردن نظر