زیره در دو نوع  وجود دارد یکی زیره سبز ودیگری زیره سیاه موجود است، که اگرچه ویژگی‌های تغذیه‌ای نسبتا مشابهی را داشته ولی دارای تفاوت‌هایی هم بوده و  دو نوع زیره با نام‌های زیره سیاه و زیره سبز می‌شناسیم که نوع سیاه آن با نام‌های زیره کرمانی و زیره کوهی و نوع سبز آن به نام کراویه معروف میباشد.

گیاهشناسی: زيره سبز (کرابیه) Cumin Seed با نام علمی   Cuminum cyminum گياهی يكساله كوچك و علفی بوده و ارتفاع آن 60 سانتيمتر بوده و ريشه آن دراز و باريك برنگ سفيد ، ساقه آن راست و برگهايش به شكل نوار باريك و نخی شكل و برنگ سبز بوده است و گلهای زيره سفيد يا صورتی بصورت چتری در انتهای ساقه  ظاهر شده و اين گياه بطور وحشی در مناطق مديترانه روییده شده  و زيره به رنگ های زرد تيره ، سبز و خاكستري وجود داشته که در گویش محلی طبس به آن کرابیه نیز می گویند. زیره ی سبز گیاهی بوده که بوته ای و علفی به ارتفاع حداکثر نیم متر. ساقه ی این گیاه راست بوده و دارای انشعابات دوتایی میباشد و ریشه ی آن باریک و بلند و به رنگ سفید میباشد و برگ ها به خاطر تقسیمات و بریدگی های زیادی باریک و نخی شکل بوده و به صورت متناوب بر روی ساقه قرار گرفته اند و گل ها  کوچک به رنگ  سفید و گاهی صورتی بوده و مجموع آن ها به صورت چتر مرکب در انتهای ساقه قرار گرفته شده است.

میوه ها دوکی شکل و به طول حداکثر 6 میلی متر و عرض 1/5میلی متر بوده که سبز کم رنگ مایل به خاکستری بوده و دارای بوی معطری بوده و به غیر از میوه، بخش های دیگر گیاه نیز معطر بوده و بخش مورد استفاده ی این گیاه  میوه های آن بوده که سرشار از اسانس بوده.

زیره ی سبز در ایران به صورت خودرو و یا کشت شده وجود داشته و مهم ترین مناطق رشد و تکثیر آن گستره ی وسیعی از استان خراسان از جمله سبزوار، نزدیک مشهد و اطراف سرخس، اطراف سمنان، اطراف تهران، اطراف دامغان و بسیاری دیگر از نواحی مستعد ایران بوده و زیره ی سبز گیاهی بوده بوته ای و علفی به ارتفاع حداکثر نیم متر و ساقه ی این گیاه راست و دارای انشعابات دوتایی بوده و ریشه ی آن نیز باریک و بلند و به رنگ سفید بوده .

روغن این گیاه از طریق تقطیر با بخار آب، برای مزه دار کردن نوشیدنی ها، دسرها و چاشنی ها مصرف هم شده و همچنین جزء معطر کرم ها، لوسیون ها و عطریات بوده. عصاره ی اتردوپترولی زیره ی سبز  دارای خاصیت آنتی اکسیدانی خوبی داشته و گرچه کومین آلدهید خالص حتی با غلظت های بالا اثرات مهار پراکسیداسیون کبدی را نشان نداده ، ولی قدرت پاک کنندگی آنیون های سوپراکساید را دارا میباشد و در پژوهش هایی ادویه های حاوی زیره ی سبز خاصیت ضد سرطانی را در موش نشان داده است.

اسانس زیره ی سبز و کومین آلدهید دارای اثرات قوی لاروکش و ضد باکتری بوده و اسانس آن در غلظت های 300 تا 600 در میلیون، از رشد لاکتوباسیلوس پلانتاروم جلوگیری می کند.

طریقه و میزان مصرف زیره سبز

مصرف هر نوبت زیره ی سبز را بین 300 تا 600 میلی گرم توصیه شده که می تواند تنها یا همراه با گیاهان دیگر و یا ادویه جات مصرف گردیده شود و این میزان معادل با 10 عدد دانه می شود و اسانس آن را می توان 0/06تا0/2 میلی لیتر در یک نوبت مصرف میشود.

یک قاشق مربا خوری از تخم زیره سبز را در یک فنجان اب جوش دم کرده روزی سه بار پس از غذا میل شود

میتوان از مخلوط زیره با عسل در موارد ابتلا به دل درد استفاده شود و یک قاشق مربا خوری از پودر تخم زیره به غذا اضافه نمایید تا نفخ غذا را به راحتی از بین ببرد

ترکیبات مهم زیره ی سبز

دانه های زیره ی سبز حاوی تا 5 درصد اسانس، 22 درصد چربی، تعداد زیادی اسید آمینه ی آزاد، تعدادی فلاونوئیدهای گلوکزیدی از جمله مشتقاتی از آپی ژنین و لوتئولین میباشد و ترکیبات اصلی، اسانس آلدهیدی هستند که تا 60 درصد آن را تشکیل داده و کومین آلدهید مهم ترین جسم اسانس زیره ی سبز بوده  چنانچه دانه ها پودر شوند، اسانس آن تا حدود 50 درصد کاهش یدا کرده و در صورتی که مدت آسیاب کردن بیش از یک ساعت باشد، کاهش میزان اسانس از این هم بیشتر میباشد.

ترکیبات دیگر اسانس هیدروکربن های منوترپنی و سس کویی ترپنی بوده و یکی از بهترین نشانه های مرغوبیت و کهنه نبودن دانه ها، وجود دو جسم کومین آلدهید و 3- پارامنتن 7- آل  به مقدار قابل توجه در اسانس زیره ی سبز بوده.

زيره دارای تانن ، روغن زرين و اسانس بوده و اسانس زيره را از تقطير ميوه له شده تحت اثر بخار آب بدست آمده شده و اين اسانس مايعی بوده که بي رنگ است و در اثر ماندن ابتدا برنگ زرد و سپس قهو ه اي رنگ شده است .

بوي زيره مربوط به آلدئيدي بنام كومينول است  . مقدر كومينول در زيره بسته به محل كشت آن بين 30 تا 50 درصد است

تفاوت زیره سبز وسیاه

زیره سبز را با رنگ سبز روشن و زیره سیاه را با رنگ سیاه شناخته و زیره سیاه  باریک‌تر وعطر بیشتری داشته ولی زیره سبز حجیم‌تر و عطر کمتری را داراست. بوی متفاوت این دو نوع زیره( سبز و سیاه ) نیز به دلیل متفاوت بودن ترکیبات اصلی اسانس آن ها میباشد.

خواص زیره سبز

زیره ی سبز جزء اصلی پودرهای کاری و چیلی بوده و به عنوان طعم دهنده در محصولات غذایی - تجاری متنوعی به کار رفته و روغن این گیاه از طریق تقطیر با بخار آب، برای مزه دار کردن نوشیدنی ها، دسرها و چاشنی ها مصرف شده و همچنین جزء معطر کرم ها، لوسیون ها و عطریات میباشد و زیره ی سبز همیشه یک ادویه ی غیرسمی و خوراکی میباشد و  در عین حال ممکن است برخی افراد به آن آلرژی داشته باشند.

زیره سقط کننده جنین بوده، ضد درد، بی حس کننده، ضد کرم، ضد چسبندگی پلاکت ها، ضد باکتری، ضد سم، ضد صفرا، ضد باروری، ضد التهاب، ضد اکسیدان، ضد عفونی کننده، ضد اسپاسم، ضد تومور، تقویت کننده ی قوای جنسی افزون کننده شهوت، قابض، ضد نفخ، ضد احتقان، معرق، هضم کننده ی غذا، ادرار آور، شیرافزا، دارای خاصیت استروژنی، قارچ کش، لاروکش، فتودرماتیتیک، محرک، تقویت کننده ی معده، تقویت کننده ی رحم و التیام دهنده ی زخم میباشد

خاصیت ضد تشنج داشته ودر دفع گاز معده و روده بسیار مفید بوده و قاعده اور و بهبود دهنده دردهای ناشی از قاعدگی میباشد ،در درمان مشکلات مثانه و سنگ کلیه مفید بوده و برای رفع برونشیت از دم کرده زیره استفاده کنید و برای دل درد کودکان  گزینه مفیدی است

براي برطرف كردن سوءهاضمه مفيد بوده و ترشحات زنانگی را برطرف کرده و برای تحريک کردن اشتها زيره سبزه را با سركه و آب مخلوط کنید و قبل از غذا میل شود و برای برطرف كردن قطره قطره ادرار كردن زيره را تفت داده و سرخ کرده سپس با آب میل کنید  و برای رفع نفخ روده و معده می توانيد دم كرده زيره را تنقيه نماید

برای التيام زخم چشم  دانه های له شده زيره سبز را در آب برنج خام خيس کنید و سپس مايع بدست آمده را به صورت قطره قطره بر روی زخم چشم بريزيد. هنگامی كه اطفال شير خوار دل درد داشته  و نفخ در شكم شان پيچيده چند قطره اسانس زيره را با روغن بادام مخلوط کنید و با آن شكم آنها را ماساژ بدهيد و میتوانید زيره را در غذاهايی كه نفاخ بوده و مخصوصا برای حبوبات استفاده كنيد .برای برطرف كردن بيماری صرع مفيد بوده و در دفع گاز معده موثر است

جنس، گونه، نوع اسانس و ترکیبات گیاه زیره ی سبز با زیره ی سیاه کاملاً متفاوت بوده و اثرات دارویی آن ها نیز در برخی موارد تفاوت داشته و به همین دلیل میزان مصرف آن ها نیز متفاوت بوده و مقدار مصرف زیره ی سیاه، که در بسیاری از غذاها مصرف می شود، می تواند 10 برابر زیره ی سبز باشد.

اسانس زيره : اين اسانس را می توانيد از فروشگاه های گياهان دارويی و يا بعضی از داروخانه ها  خریداری شود  و میزان مصرف آن 2 قطره در يک ليوان آب نيم گرم بوده.

دم نوش زیره

مقدر پنج گرم زيره را در يك ليتر آب جوش بریزید و بمدت 10 دقيقه دم كنيد  و میتوانید گرد زيره را به مقدر يك گرم عسل مخلوط كرده و استفاده شود .

مضرات مصرف زیره سبز

زیره ی سبز همیشه یک ادویه ی غیرسمی و خوراکی بوده میباشد و در عین حال ممکن بوده که بعضی افراد به آن حساسیت داشته باشند و در آزمایش اسانس خالص زیره ی سبز از بخش های تراشیده شده ی پوست شکم موش به سرعت جذب و اثرات فتوتوکسیسیته ی آن مشخص شد و این اثر بیشتر به ترکیب کومین آلدهید آن نسبت داده شده.

چون زیره سبز دارای طبع گرم میباشد به همین دلیل برای افرد دارای طبع گرم میباشند باید در زیاد مصرف کردن ان خودداری کنند

اضافه کردن نظر