گزنه گياهی بوده  از گیاهان دوران ماقبل تاريخ که  مردم آن زمان از آن برای تغذيه استفاده مي كردند و از خواص درماني آن اطلاع داشته اند . گزنه  با نام علمی: Urtica dioica  گیاهی از تیره گزنه، علفی و پایا با ساقه‌ای منشعب می باشد و ساقه آن راست و چهارگوش بوده و برگ های آن پوشیده از کرک‌های گزنده‌ای بوده و ساقه اين گياه را پرزها و تارهاي مخروطي شكل پوشانده كه در صورت لمس كردن ساقه بدست چسبده و پوست را مي گزد كه توليد خارش و سوزش خواهد کرد و شايد بهمين دليل آنرا گزنه ناميده اند و برخی ان را گیاه خشن می نامند و تخم آن نرم ، ريز و تيره رنگ  و مانند تخم كتان  بوده  قسمت مورد استفاده اين گياه برگهای تازه ، ريشه ، شيره و دانه آن بوده .پراکندگی این گیاه دارویی در ایران در مناطق ییلاقات اطراف تهران، شمیرانات ودر کرج در دامنه‌های البرز، کندوان، پل زنگوله، در مناطق شمالی در مازندران و گیلان درهرزویل وجنگل نودی، عمارلو، راه کبوترچاک به زردچیان، رودبار، آستارا، بندرگز و درآذربایجان در دامنه‌های سهند، زنقاب، دیلمان وارسباران ,لرستان(در کنار رودخانه کشکان)و منطقه سرمشهد کازرون در استان فارس بطور خودرو دیده شده است.

تركيبات شيميايی موجود درگزنه:

گزنه دارای تانن ، لسيتين ،‌اسيد فورميك ، نيترات پتاسيم و كلسيم ، تركيبات آهن درد ، ويتامين C و نوعي گلوكوزيد بوده  كه پوست را قرمز مي كند از سرشاخه های اين گياه ماده قرمز رنگي بنام اورتي سين استخراج مي کند.

قسمت‌های مورد استفاده این گیاه شامل : برگها، سرشاخه‌های گلداروریشه گزنه بوده و اخیراً حلقه‌های پپتیدی ای از عرق گزنه جدا سازی شده که نام اختصاری ان  گزلین بوده که  ترکیبی از گزنه+انسولین بوده که این حلقه‌ها دارای  اثر ضد دیابت داشته و قادرند با روی هم قرار گرفتن ایجاد منفذ(pore) کرده  و گلوکز را به درون سلول انتقال بدهند.

خواص دارویی گیاه دارویی گزنه

جالينوس حكيم كه در قرن دوم ميلادیزندگي كرده این گیاه دارویی را برای رفع سرماخوردگی و بيماری دستگاه تنفسی بكار مي برده است و نظر طب قديم ايران گرم و خشك بوده.

مداوای مجاری ادرار (پروستات)، درمان دستگاه تنفسی، کاتاره معده، ضد قند خون، افزایش دهنده گلبولهای قرمز خون بوده و صرف نظر از جنبه‌های خوراکی  که  دارد  به صورت پخته همانند اسفناج خورده می‌شود و سرشار از مواد معدنی و مغزی بوده که این گیاه حاوی ماده‌ای به نام سکرتین بوده که بهترین عامل جهت تحریک و به کار انداختن غدد ترشحی هاضمه در معده، روده، کبد، لوزالمعده وکیسه صفرا میباشد و  خاصیت مهم دیگر آن کمک به ساخته شدن گلبولهای سرخ و در نتیجه تنفس مناسب سلولهای بدن است.

این گیاه ضد اسهال بوده  به ویژه در اسهال های خطرناک که در هنگام شیوع وبا پیدا می‌شود بکار می‌رود، خونروشها مانند خون روش بینی، سینه و...  و همچنین  خلط‌های ناراحت کننده  در سرماخوردگی وگرفتگی مجاری تنفسی  را آرام می‌کند. مقوی کننده است وبه مادران شیرده جهت زیاد شدن شیر کمک  کرده و دانه گزنه عادت ماهانه زنان را تنظیم کرده بطوری که چنین تأثیری دارد که اگر قاعده گی بطور غیر طبیعی قطع بشود مجددأ آن را برقرار می کند. خون را تصفیه نموده و خاصیت ضدکرم دارد. استعمال خارجی آن درموارد رماتیسم موفقیت آمیزبوده  و  غرغره دهان با فراورده دارویی این گیاه یک ماده ضروری جهت ضدعفونی کردن دهان، رفع ورم و جراحات لثه ومداوای آنژین به شمار می‌رود، لوسیون و کمپرس‌های گزنه در مراقبت‌های زیبایی مثل تمیزکردن پوست، یا از بین بردن آکنه، اگزما تاثیر بسزایی داشته وجلوگیری از ریزش موی سر به کار می رود.

برطبق تحقیقات وسيع و منابع علمي موجود خاصيت ضد التهابي گياه گزنه ثابت گردیده است و تركيبات فنولي و كافئيك اسيد موجود در مواد مترشحه برگ گزنه قادر به مهار سنتز اسيد آراشيدونيك و متابوليت هايش بوده. اسيد فنوليك سنتز لكوترين بی4 را نيز مهار مي نماید و  امروزه خواص ضد آلرژی گياه گزنه کاملا اثبات شده و به گونه ای كه اين گياه اثر مهاری بر آنزيمهای ليپواكسيژنازو سيكلواكسيژناز را دارد. اين 2 انزيم مسئول تبديل اسيد آراشيدونيك به پروستا گلاندينها و لكوترين ها مي باشد و  استفاده از اين گياه در رينيت آلرژيك بسيار موثر وضروری است

تحقیقات متخصصان میکروبیولوژی نشان داده اند که گیاهان وحشی مثل گزنه به دلیل آنکه در شرایط سخت رشد می کنند انرژی بسیار زیادی  را دارند. ارتعاشات درون سلولی بدن یک انسان سالم 70 مگاهرتز بوده و این ارتعاشات در سلول های یک بافت سرطانی به 40 مگاهرتز کاهش پیدا خواهد کرد و زمانی که ارتعاشات به زیر 40 مگا هرتز سقوط می نماید سلول ها کم کم از بین می رود.

گزنه دستگاه هاضمه را تقويت مي كند ، در درمان كم خوني موثر وبوده  و تعداد گلبولهای قرمز را زياد کرده  واگر خون  در ادرار وجود داشته باشد گزنه آنرا برطرف  خواهد کرد و گزنه عرق آور بوده.

در کشور آلمان گیاه گزنه به عنوان دارویی برای درمان بیماری پروستات و دارویی ادرارآور مصرف می شود و همچنین گزنه از ترکیبات مهم دیگر داروهای گیاهی برای تسکین دردهای روماتیسمی و التهابی  می باشد.

لوسین ضد ریزش مو با گزنه

برای تهییه یک لوسیون تقویت کننده‌ی ضدریزش مو میتوان  به اندازه‌ی سه مشت برگ تازه‌ی گزنه را با 200 میلی لیتر آب آنقدر بجوشانید تا حجم مایع نصف شود. سپس محلول را صاف و آن را دور از نور خورشید نگهداری کنید و هر روز صبح چند قطره از این محلول را به پوست سرتان بزنید یا هم  شبها مقدا ری از اين مايع را به سر بماليد و صبح بشوئيد و کمی ماساژ بدهید  این گیاه می‌تواند نقش بسزایی در کنترل سبوم ترشح شده داشته باشد و برای همین هم در ترکیبات بیشتر شامپوهای مخصوص موهای چرب استفاده می گردد و اگر دارای  موهای چربی هستید  دو قاشق غذا خوری برگ گزنه را با 200 میلی لیتر آب جوش به مدت بیست دقیقه دم کرده و وقتی دم کرده آماده شد چند قاشق غذاخوری خاک رس سبز به آن اضافه کرده  تا به صورت یک خمیر غلیظ در بیاید و زمانی که می‌خواهید حمام کنید این خمیر را به پوست سر و ساقه‌ی موها بزنید و سپس به آرامی ماساژ بدهید و بگذارید خمیر به مدت 5 تا 10 دقیقه روی سرتان بماند و سپس با دقت موها را شستشو دهید که  این شامپو به مدت یک هفته و داخل ظرف در بسته قابل نگهداری و استفاده میشود

برای براق شدن و جلا دادن به موها پس از شستشوی سر موها را با چای گزنه ماساژ بدهید و بدین منظور یك قاشق چایخوری برگ گزنه خشك را در یك لیوان آب جوش بریزید و مدت نیم ساعت بگذارید خوب  بماند و ماساژ دادن با این چای ، شوره سر را برطرف می كندبرای این منظور  یك قاشق چای خوری  برگ گیاه گزنه خشك را درون یك لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید بماند و ماساژ دادن با این چای ، شوره سر را برطرف می كند.

خواص چای گزنه

برای تهیه ان به میزان سه قاشق غذاخوری برگ خشک گزنه را در یک فنجان آب جوش ریخته و به مدت ده دقیقه دم کنید و  روزانه 4 تا 5 فنجان از دم کرده این گیاه دارویی  میل شود.

نیروی جنسی را تقویت  و گرفتگی های کبدی را رفع می کند ، برای از بین بردن زگیل ، ضماد برگ های تازه آنرا بر روی زگیل مالیده شود. اگر مدام احساس خستگی می‌کنید  از گزنه استفاده کنید که  این گیاه سرشار از ویتامین C و آهن می‌باشد و برای رفع خستگی‌های جسمی و روحی مناسب بوده و  گزنه انرژی زا می باشد و سیستم ایمنی بدن را تقویت خواهد نمود و برای همین هم کمک می‌کند خیلی زود سرپا شوید

برای پاک کردن مثانه ، رفع عفونت مثانه و دفع سنگ از مثانه ، برگ گزنه را همراه با ریشه شیرین بیان دم کرده و بنوشید و برای التیام زخم ها و زخم های سرطانی از ضماد تخم گزنه مخلوط با عسل استفاده شود. بر گ های گزنه ادرارآور بوده که  در واقع برای افزایش میزان ادرار و تمیزی مجاری اداری از شر عفونت و یا برای پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه مفید وضروری بوده.

برای برطرف کردن کهیر از جوشانده گزنه به میزان 3 فنجان در روز میل شود ، این چای درد نقرس را کاهش می دهد ، برای برطرف کردن ناراحتی های زنانه قبل از عادت ماهیانه از چای گزنه استفاده شود ، ناراحتیهای کلیه را برطرف کرده ، ضماد آن درد عضلانی را برطرف  و کرم معده و روده را می کشد ، درمان کننده بواسیر می باشد ، برای برطرف کردن درد رماتیسم ، برگ های تازه آنرا بر روی پوست بمالید.

جوشانده گزنه  سرشار از سیلیس و عنصر بور بوده  که برای پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان موثر  می باشد و  پوکی استخوان در نتیجه‌ی از بین رفتن املاح معدنی از بدن بروز کرده  که معمولاً از 50 سال به بعد افراد را مبتلا می‌کند و این گیاه در درمان بیماری آلزایمر، التهاب مفاصل، آسم، عفونت مثانه، برونشیت، سنگ کلیه، بزرگی پروستات و درد سیاتیک موثر بوده.

مصرف مواد غذایی چرب و شیرین و ... باعث می‌شود که بدن مازاد سموم دفع نشده را در بدن نگه داشته و برای همین لازم است که هر از گاهی به خصوص در فصل بهار به فکر سم زدایی از بدن شوید و خوشبختانه گزنه به عملکرد بعضی  از ارگان‌های بدن مثل کلیه‌ها کمک کرده و نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهد که این گیاه به دفع سموم بدن مثل  اوره کمک شایانی  می‌کند.غیر از سم زدایی در بهار تب یونجه هم حساسیتی بوده  که در فصل بهار گریبان خیلی‌ها شده و برای پیشگیری یا تسکین این حساسیت می‌توانید به سراغ گزنه بروید .

برگ‌های این گیاه به پوست یا خوردن گیاه قبل از خشک شدن یا دم کردن نیز می‌تواند سبب بروز واکنش‌های حساسیتی در سطح برخورد بشود و با توجه به اینکه این گیاه خاصیت دیورتیکی  داشته که  باید از مصرف آن به همراه داروهای مدر پرهیز کرد. گزنه تا حدودی می‌تواند سبب کاهش فشارخون بشود و باید از مصرف آن با داروهای ضدفشارخون بالا یا افزاینده فشارخون خودداری نموده و همچنین، مصرف این دمنوش به همراه داروهای آرام‌بخش و ضداضطراب و برخی از داروهای آنتی‌هیستامینک می‌تواند سبب تشدید اثر آنها بشود که باید در این مورد دقت کرد که داروهای کاهنده ی قندخون نیز نباید به همراه این ماده مصرف بشوند.

تهیه دم نوش گزنه

2 قاشق غذا خوری برگ خشک شده گزنه را در یک قوری بریزید  و 2 لیوان بزرگ آب با دمای ۸۰ یا ۱۰۰درجه سانتی گراد به آن اضافه کرده و اجازه بدهید که به مدت بیست دقیقه دم بکشد و در صورت تمایل می توانید از توت، عسل یا نبات برای شیرین کردن آن استفاده نمایید.دمنوش گزنه کاهش دهنده قند خون بوده  و غلظت خون را کاهش میدهد و چربی خون را نیز پایین می آورد.

ریشه‌ی  گیاه گزنه برای مقابله با مشکلات پروستات تاثیر بسزایی را داشته  و برای آقایانی که پروستاتشان بزرگ شده مفید است. به عقیده‌ی محققان ریشه‌ی این گیاه دارویی  حاوی «لکتین»، «تانین»، «گلیکان» و «لیگنان» هایی می‌باشد که مثل هورمون‌های زنانه عمل کرده  و تأثیر مثبتی بر روی غده‌ی پروستات گذاشته است و  تحقیقات  نشان داده  که مصرف ریشه‌ی گزنه برای درمان مشکلات پروستات (غیر سرطانی و خوش‌خیم) مفید بوده است.

روش استفاده  از ریشه گزنه : به این صورت بوده که یک قاشق غذاخوری ریشه‌ی گزنه را با یک فنجان آب جوش به مدت ده  دقیقه دم کرده  و به مدت 3 هفته روزانه 4 فنجان از این دم کرده را بنوشید. یا اینکه از کپسول‌های گزنه استفاده شود و می‌توانید با پزشکتان مشورت نموده  و کپسول‌های سیصد میلی‌گرمی گزنه مصرف کرده و توجه داشته باشید آقایانی که موقع ادرار کردن مشکل  دارند نباید بدون مشورت با پزشک از ریشه‌ی گزنه استفاده کنند.

روش استفاده از برگ گزنه:  بر گ های گزنه‌ی تازه را جوشانده و آب کش کنید و سپس اجازه بدهید برگ‌ها خنک  بشود. این برگ‌ها را بکوبید و به صورت مرهم (هر هفته 2 مرتبه) بر روی پوست بگذارید و  همچنین لازم بوده  که یک قاشق غذاخوری برگ خشک گزنه را با یک لیتر آب به مدت ده  دقیقه دم  کرده  و روزانه سه  مرتبه یک فنجان از آن بنوشید

تنطور گزنه :‌يك قسمت برگ گزنه را با 5 قسمت الكل 50 درجه طبي مخلوط نموده  و در داخل شيشه در بسته ریخته و به مدت 15 روز هر روز آن را تكان بدهيد یس از اين مدت آنرا صاف کنید و در شيشه دربسته نگه داری کرده و مقدار مصرف آن 15-10 قطره 3 بار در روز مي باشد . Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin-top:0cm; mso-para-margin-right:0cm; mso-para-margin-bottom:10.0pt; mso-para-margin-left:0cm; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin;}

پرورش گیاه گزنه از طریق کاشتن دانه (بذر) در طول شیارهائی در آغار بهار انجام می گیرد و یا آنکه از طریق کاشتن قطعات سوش دار اقدام به این کار می گردد و در حالت اخیر قطعات مذکور را در امتداد خطوطی به فواصل چهل  سانتی متر از یکدیگر به نحوی می کارند که هر پایه گیاه از دیگری معادل ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر فاصله داشته باشد.

شرایط زمین و مراقبت

زمین زراعتی باید سبک و دارای رطوبت کافی باشد، وجین کاری، خارج کردن علفهای هرز از مزرعه و انجام عملیات اصلاحی ضروری بوده.

برداشت گیاه گزنه

بعد از رشد کامل گیاه ، ساقه هوائی آنها را درو می کنند و بلافاصله به کارخانه جهت مصارف تهیه کلروفیل و غیره حمل می نمایند در هر سال نیز می‌توان 2 بار اقدام به جمع آوری ساقه گیاه کرد، برگ های جوان گزنه به مصارف تغذیه مشابه اسفناج می رسدو گل آذین آن نیز که بعد از ظاهر شدن گل ولی قبل از رسیدن میوه چیده شده، و به صورت له شده و مخلوط با تخم مرغ آب پز جهت تغذیه جوجه پرندگان در پرورش طیور مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

استخراج کلروفیل

برای تهیه کلروفیل برگ پایه های وحشی یا پرورش یافته گزنه دو پایه را در سایه در گرمای معتدل خشک کرده وسعی شود   بر اثر تابش خورشید‏، رنگ سبز برگ، کاهش پیدا نکند برگ های خشک شده را بعداَ بسته بندی کنید و به مراکز تولید کلروفیل فرستاده شود  برگ تازه گرنه دارای ۵/۱ درصد کلروفیل خالص  بوده  ولی برگ های خشک شده آن تا ۵/۷ درصد از این ماده تولید می شود  در صنعت از کلروفیل برای رنگ کردن صابون ‏ روغن ها و همچنین مواد عطری مختلف نیز استفاده بعمل می آید.

مضرات مصرف گزنه  :

گزنه اگر بيش از حد استفاده ب شود ممكن بوده که  برای روده ها و كليه ها مضر باشد بنابراين بهتر می باشد و با صمغ عربي و كتيرا خورده شود و مقدا ر مصرف بيش از 10 گرم در روز ممكن بوده که  باعث بند آمدن ادرار بشود . زنان باردار و كودكان بايد از مصرف آن خود داری نمایند .

اضافه کردن نظر