شتر مرغ ها Ostrich با نام علمی: Struthio camelus نوعی پرنده بیپرواز بومی آفریقا و نوشخوارکننده از راستهٔ سینهپهنان Struthioniformes میباشد و پرندگانی همه چيز خوار هستند و غذاهايي با كيفيت بالا را انتخاب میکنند و مصرف میکنند و مقداری را نيز برای مواقع خشكسالی ذخيره و مقدار آب روزانه مصرفی بستگی به شرايط آب و هوايی و نوع تغذيه خواهد داشته و پرنده شتر مرغ در حرارت بالا و رطوبت پايين روزانه 12 ليتر آب نياز و شتر مرغ ماده در سن 2 تا 3 سالگی و شتر مرغ نر در سن 3 تا 4 سالگی به بلوغ جنسی میرسند و در صورتی كه در شرايط مناسب و با سلامتی كامل نگهداری گردند، تا بيش از چهل سال باور باقی مانده و این پرندگان كاربردهاي زيادي دارند و در زمينه توليد مصنوعات چرمي با كيفيت بالا و در ساخت كيف و كفش های تجملاتی ، پوست شتر مرغ مشتری زيادی داشته و وجه تمايز چرم شتر مرغ با ديگر چرم ها وجود نقاط مربوط به فوليكول های ساقه پر می باشد.
تخم شتر مرغ از نظر طعم و خصوصيات كاملا معادل تخم مرغ بوده و به همان روشه متداول طبخ شده و معمولا تخم اين پرندگان داراي 14 تا 18 سانتي متر طول، 12 تا 15 سانتي متر عرض و 1/1 تا 9/1 كيلوگرم وزن بوده و در موارد استثنائي، به بيش از 3/2 كيلوگرم نيز و عسلی شدن تخم شتر مرغ در حدود 45 دقيقه و سفت شدن آن دو برابر اين زمان وقت خواهد برد
شتر مرغ ها در سال درحدود 6 تا 8 ماه تخمگذاری میکند و بقيه سال را استراحت کرده و در ايران اين زمان از حدود بهمن ماه آغاز و تا آبان ماه ادامه پیدا کرده و بديهی است در مناطق مختلف اين زمان متغيير است.
شترمرغ بزرگترین پرندهٔ زنده دنیا محسوب میشود و تخم آن نیز از هر پرنده زنده دیگری بزرگتر بوده که البته فیلمرغهای ماداگاسکاری و موآهای نیوزیلندی که به تازگی منقرض شدهاند بزرگتر بودند و تخمهای بزرگتری هم به نسبت داشته اند
شترمرغ ظاهر منحصربهفردی دارد که آن را از پرندگان دیگر متمایز کرده و با گردن و پاهای بلند خود قادر است که با سرعت در حدود ۷۰ کیلومتر بدوند که بالاترین سرعت زمینی در میان تمام پرندههاداشته است و شترمرغ نر دارای پرهای سیاهی بوده و انتهای پرها و بالهای آن سفید است اما پرهای شترمرغ ماده قهوهای رنگ میباشد و سر و گردن شترمرغ بدون پر و طاس است و بارزترين نشانه در شتر مرغ نر، قرمزی رنگ ساق پا ، نوك و اطراف چشم بوده كه ارتباط مستقيمی با قدرت جنسی نر داشته که هرچه اين قرمزی بيشتر باشد پرنده از قدرت نرينگی بيشتری برخوردار بوده ، این پرنده اغلب بصورت گروهی در بین گلههای پستانداران علفخوار همچون گورخر و گاومیش و کل یالدار به زندگی میکند
غذای اصلی شترمرغ گیاهان بوده ولی از بیمهرگان هم تغذیه میکنند و آنها به صورت گروهی و در گروههای پنج تا پنجاه نفری گذران زندگی میکنند و در هنگام خطر یا برای پنهان شدن روی زمین دراز کشیده یا فرار میکنند اما اگر در گوشهای گیر افتاده و را فراری نداشته و با پاهای قدرتمند خود به دشمن حمله میکنند.
مصارف شترمرغ: پرهای آنها کاربرد زینتی دارد و در پوشاک هم استفاده و پوست آنها برای تولید چرم استفاده شده و گوشت و تخم ان نیز در بازار عرضه میشود.
خواص گوشت شتر مرغ
گوشت شترمرغ که در گروه گوشت های قرمز طبقه بندی شده و از ارزش غذایی بسیار بالایی برخورداراست، بطوری که می توان گفت یکی از کم چرب ترین و سالم ترین نمونه های گوشت قرمز در دسترس بوده. از نظر طب سنتی گوشت شترمرغ گرم و خشک میباشد.
گوشت شتر مرغ داراي خصوصياتي از قبيل كمي چربي، پايين بودن ميزان كلسترول در حدود 600 ميلي گرم در هر كيلوگرم ، بالا بودن ميزان پروتئين (بيش از 20 درصد)، تردي استثنائي و علي رغم مقدار كم چربي و واكنش مطلوب نسبت به ادويه جات بوده و كيفيت عالی گوشت شتر مرغ، با فيله گاو قابل مقايسه است و جهت تهيه غذاهاي دلپذير و استيك هاي ترد بسيار مناسب بوده است
ظرفیت چربی گوشت شترمرغ به طور استثنایی پایین است یعنی به میزان یک تا دو درصد و میزان بالای اسید لینولنیک آن باعث خاصیت رژیمیاش شده است. در گوشت شترمرغ یکی از مهمترین آنتی اکسیدانهای طبیعی مثل ویتامین E زیاد یافت شده
گوشت شترمرغ دارای میزان زیادی آهن بوده و بسیار بیشتر از گوشت بوقلمون، مرغ یا گوشت گاو است و این گوشت دارای موادمعدنی ضروری مثل روی، منیزیم و ویتامینهای B1، B2 و نیاسین بوده. گوشت شترمرغ از نظر پروتئین و آهن نیز از جایگاه بسیار خوبی برخوردار میباشد و بنابر این برای افراد کم خون و زنان باردار انتخاب مناسبی خواهد بود و به علاوه گوشت شترمرغ میزان بالایی از عناصری مانند روی و منیزیم را دارا میباشد
استفاده از اسید چرب امگا-3 تأثیرات مفیدی در کاهش بیماری های قلبی عروقی دارد و برای رشد و نمو مؤثر بوده و به نظر می رسد که این اسید چرب در مقایسه با اسید چرب غیراشباع امگا-6 تأثیرات مفیدی در جلوگیری از لخته شدن دارد و اکثرجیره های غذایی افراد از لحاظ اسیدهای چرب امگا-3 کمبود دارند.
مصرف آن برای کسانی که مبتلا به ناراحتیهای قلبی، فشارخون بالا و در حال رژیم غذایی هستند پیشنهاد شده و با اینکه طعم و ساختار گوشت شترمرغ به گوشت گوساله شبیه بوده ولی دو سوم چربی کمتری نسبت به آن داشته و به دلیل سطح کلسترول پایین و پروتئین و آهن بالا، گوشت این پرنده به عنوان یک جانشین رضایتبخش برای گوشت قرمز، خریداران زیادی را به خود جلب نموده و کسانی که دچار چاقی هستند، غذای بسیار مناسبی بوده
برای فلج، سستی و خواب رفتن اعضا، درد مفاصل، سیاتیک، نقرس، استسقا و بیماریهای سرد رحمی گوشت ان مفید بوده و مغز این پرنده در درمان بیماری آلزایمر مؤثر میباشد و از بافت زانوی شترمرغ جهت دستگاههای الکترونیکی، مخابراتی استفاده و حتی میتوان قرنیه چشم این پرنده را به قرنیه چشم انسان پیوند زد.
دیگر اعضای گوشت شترمرغ نیز از کیفیت بالایی برخوردار داشته و به خصوص جگر و قلب آن، ضمن اینکه برخی از قسمتهای گردن آن دارای محبوبیت خاصی است و پیش از طبخ گوشت شترمرغ میتوان آن را بهوسیله سس سویا طعمدار نمود و یا در مخلوطی از آبلیموترش، روغن زیتون، سیر لهشده، فلفل قرمز خردشده، پودر زیره سبز، پودر تخم گشنیز، نمک و فلفل سیاه قرار و بهدلیل اینکه این گوشت خیلی سریع طعم را به خود جذب کرده و بهتر است بهمدت کم در این طعم دهندهها قرار داده و سپس آن را به سیخ کشیده و روی آتش در زمان کوتاهی کباب کرد.
استفاده از مایکروویو یا مایکروفر برای طبخ این گوشت توصیه نشده چرا که بهشدت آن را خشک میکند.
مضرات شتر مرغ
گوشت شترمرغ برای گرممزاجان مضر است و گوشت شترمرغ غلیظ و دیر هضم بوده و در نتیجه افرادی که معده ضعیفی دارند باید آن را به مقدار کم مصرف نمود.
آشپزی با شترمرغ
خورشت قیمه با گوشت شترمرغ
گوشت شتر مرغ 300 گرم ،لپه یک لیوان،لیمو عمانی 4 الی 5 عدد، پیاز نگینی سرخ شده 1 عدد
رب گوجه 3 قاشق غذاخوری ، گوجه فرنگی (در صورت تمایل 3-4 عدد)
نمک، فلفل، زردچوبه، زعفران و دارچین به مقدار لازم و سیب زمینی سه عدد خرد شده و خلالی سرخ شده به میزان لازم
پیاز را ابتدا نگینی خرد کنید و مقداری روغن بریزید تا پیاز طلایی شود و سپس گوشت شتر مرغ را خرد و بشورید و به پیاز تفت داده شده اضافه کنید و سپس زردچوبه رو اضافه و تفت بدهید و با توجه به رنگ ربی که استفاده در حدود 3 قاشق رب به گوشت در حال تفت اضافه و میتوانید برای خوش طعم شدن سه چهار عدد گوجه فرنگی را هم رنده ودر ظرفی بریزید و وقتی خوب آبش کشیده شد، بهمراه رب به گوشت اضافه و درب زود پز را برای 20 دقیقه تا نیم ساعت ببندید تا کمی گوشت پخته شود و بعد از نیم پخت شدن گوشت درب زود پز را باز کنید.
قبلا لپه را خیس و لیمو عمانی را هم در مقداری آب خیس کنید و کنار بگذارید و لپه از قبل خیس کرده را در کمی روغن تفت داده تا بوی خامی لپه گرفته و نباید لپه سرخ بشه چون سفت شود و فقط در حدی که بوی خامی نده سپس به گوشت اضافه و لیمو عمانی هایی را که قبلا شسته اید و خیس کردید را از چند نقطه سوراخ کنید که با چنگال هم میشه چون ترشی لیمو خارج میشه با چنگال که سوراخ میکنید تمام روغن قیمه داخل لیمو عمانی بشینه و اگر هم لیمو عمانی در دسترس ندارید از پره های لیمو عمانی در آخر پخت به قیمه اضافه و بعد از ریختن لپه تفت داده شده، لیمو عمانی سوراخ شده را هم اضافه و بعد درب زود پز را ببندید وبه مدت یک رب میذاریم بپزه و بعد از ربع ساعت سریع درب زود پز را باز و چون اگر زیاد بذارید لپه ها له میشود با تجربه مهارتش رو به دست اورده و بعد از پخت لپه و لیمو عمانی، نمک، دارچین و زعفران را به خورشت قیمه خوش رنگ و لعاب مون اضافه کرده تا عطر و مزه اش هم کامل شود و بعداز جا افتادن هم در ظرف کشیده و با پلویی که درست کردیم نوش جان کنید
نکات اشپزی: لپه باید در عین حالی که خوب پخته، له و لورده نشده باشه ،گوشت و لیمو عمانی هم خوب پخته باشه اما له نشده باشه و نمک و ادویه های خورشت را باید در آخر ریخت تا بو و طعم خوبش در حین پخت از بین نرود و سیب زمینی ها را هم خلالی خرد کنید و در مقداری روغن سرخ کرده و در آخر که خورشت قیمه را در ظرف بکشید و وسط یا کنار خورشت قرار دهید.
استیک شتر مرغ با سیر و جعفری
مواد لازم : گوشت ران شترمرغ يا فيله ورقهشده به میزان150 گرم ، فلفل سياه ، نصف قاشق چايخوری ، پودر سير نصف قاشق چايخوری، پودر زنجبيل نصف پيمانه ، جعفري خردشده نصف پيمانه، سير دو حبه،روغن زيتون سه قاشق غذاخوري،نمک به ميزان لازم
طرز تهيه استیک : ابتدا گوشت را ورقه کنید و ما بين دو كيسه فريزر با بيفتككوب بکوبید تا نازك شود. سير را كوبيده و يا ريز كرده به همراه جعفري خردشده، پودرزنجبيل، فلفل سياه، پودر سير و روغنزيتون خوب مخلوط و مخلوط را در ظرف مسطحي بریزید و گوشت ورقهشده را در اين سس بخوابانید به طوري که هر دو طرف گوشت آغشته به سس بوده و بر روی گوشت را با سلفون بپوشانید و به مدت هفت تا هشت ساعت در يخچال نگهداری و نمک را به هر دو طرف گوشت بپاشید و تابه چدني را كمي چرب كرده و با حرارت زياد استيك را سرخ و نوش جان شود