ماهی تیلاپیا به انگلیسی: Tilapia نوعی ماهی است از خانواده سیکلید و از راسته سوفماهیان ، که داری بدنی مستطیلی شکل با فلسهای ریز بوده و باله پشتی بلندی با ۲۳ تا ۳۱ خار و شعاع داشته و بینی آن ها دارای یک سوراخ در هر دو طرف داراست وجنس تیلاپیا دارای دو زیر جنس بوده که تفاوت اساسی آنها در روش تولید مثلشان می باشد.
ماهی تیلاپیا در این روزها به علت فیله بودن و نداشتن تیغ و طعم مطبوع، به یکی از ماهیهای محبوب در ایران تبدیل گردیده.
زیستگاه اصلی ماهی تیلاپیا در شرق آفریقا به ویژه کنیا می باشد و ژاپنیها به عنوان ماهی خوراکی تیلاپیا را از مالزی به کشور خود بردند و به عنوان گونه پرورشی معرفی نموده اند که امروزه تیلاپیا در ژاپن، روسیه، هند و بخشهایی از آمریکا و اروپا پرورش داده و سازمان شیلات قصد پرورش این ماهی در مناطق کویری ایران را داراست.
بیشتر تیلاپیاها میکروفیت خوار بوده اما تعدادی از آنها گیاهان عالیتر را ترجیح داده و در محلهایی که دیگر گونههای پرورشی از پلانکتونها تغذیه نموده از گیاهان عالی استفاده که گونههایی که خارهای آبششی کوتاه تر و زمخت تری داشته از ذرات غذایی بزرگتر تغذیه کرده اند.
ماهی تیلاپیا یوری هالین بوده و میتواند در آب دریا نیز زندگی نماید ، اکثر گونههای آن در آّب های لب شور یافت شده ، اما برخی از گونهها در آب دریا هم تخم ریزی کرده و آنها کمتر حالت تهاجمی را دارند و اگر گاهی در آنها از این رفتار دیده شود بدلیل عوامل جنسی، دما و تراکم جمعیت می باشد و محدوده دمای بهینه رشد آنها ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتی گراد است که در این دماها تخم ریزی نموده و حد کشنده دمایی آنها ۹ تا ۱۳ درجه سانتی گراد میباشد.
برای انجام تخمریزی :نیاز داریم به ۲۵ تا ۳۰ عدد ماهی ماده و حدود ۱۲ تا ۱۵ نر در هر ۱۰۰۰ متر مربع . لاروها در سن ۲ تا ۳ ماهگی با طولی معادل ۶ تا ۱۰ سانتیمتر بالغ شده و در آب و هوای معتدله تولید مثل و در حدود ۲ ماه متوقف شده اند ، مولدین تیلاپیا جمعیت خود را تا حد اشباع استخر افزایش می دهند و برای جلوگیری از این عمل روشهایی مانند :کاهش مدت زمان رشد ماهی، استفاده از ماهیان شکارچی و تفکیک مولدین و لاروها را داشته باشند.
شایعات ماهی تیلاپیلا
بطور کلی در مورد تیلاپیا 3 شایعه رواج دارد:
میزان بالای امگا6: تحقیقات نشان می دهد میزان امگا 6 موجود در 100 گرم این ماهی برابر 210mg بوده که ضریب بسیار پایینی را شامل می شود.کافی است که بدانیم میزان امگا6 در 100g ماهی مرغوبی چون سالمون برابر بوده و با 982mg، در 100 گرم ماهی کپور نیز برابر بوده و با 517mg ودر 100 گرم مرغ برابر است با 2460mg. همچنین این میزان در صد گرم گوشت بره نیز برابر میباشد با 422mg. این اعداد خود نمایانگر این حقیقت می باشد که درصد امگا6 در این ماهی بسیار پایین تر از بسیاری از پروتئینهای متداول می باشد .
عدم مصرف این ماهی در سایر کشورها: برای پی بردن به این ادعا با یک تحقیق ساده قابل بررسی بوده و کافی است به سایت سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا مراجعه و یا به آمارهای منتشره در خصوص میزان مصرف این ماهی در آمریکای شمالی نظری بیفکنیم که تنها در سال گذشته 74 درصد تیلاپیای مصرفی آمریکا که معادل 168 برابر مصرف ایران می باشد از چین به این کشور صادر گردیده و در ابتدای همین صفحه نیز نموداری از فائو منتشر شده که میزان رشد چشمگیر مصرف این ماهی را نشان خواهد داد.
محل رشد و نحوه پرورش ماهی: گفته می شود این ماهی با مواد غذایی نامناسب و در محیطهای غیر بهداشتی رشد می نماید. بسیاری از شایعات ازین دست درواقع متعلق بوده به ماهیان خانواده کپور که در محیطهای کاملاً جلبکی و توسط کود حیوانی تغذیه می شوند. این ماهی بصورت عمده در جزیره ای به نام هاینان پرورش پیدا کرده و هرگز تحت تاثیر عواملی که در گروه های اجتماعی به آنها اشاره می شود قرار نگرفته.
همهچیزخوار بودن تیلاپیا، ضرری برای انسان نداشته و در واقع، ماهیها، ماکیان یا سایر حیواناتی که از گوشت آنها استفاده میکنیم، رژیمهای غذایی متفاوت و خاصی داشته و هر نوع ماده خوراکی که این حیوانات مصرف شده ، در بدن آنها تجزیه و متابولیزه می گردد. فرآیند متابولیزه شدن ترکیبهای وارد شده به بدن حیوانات مختلفی مانند ماهی، باعث تبدیل این ترکیبها به ترکیبهای مفیدی مانند اسیدهای آمینه یا پروتئین در بدن حیوان شده است.
نکته: بهطور معمول اسيد چرب امگا 3 بايد بيشتر از اسيد چرب امگا 6 بوده ، مثلا نسبت امگا 3 به امگا 6 موجود در ماهي سالمون 10برابر همين اسيدهاي چرب در ماهي تيلاپياست و همين نسبت به خوبي ارزشهاي غذايي اين نوع ماهي را مشخص کرده در 300 گرم ماهي تيلاپيا، 67 ميلي گرم امگا 3، 84 ميليگرم امگا6 و 16 ميلي گرم كلسترول وجود داشته و همين آمار ميتواند به شما نشان دهد كه اين ماهي علاوه بر امگا6، داراي ميزان بالايي كلسترول هم بوده.
تيلاپيا نياز اكسيژنی كمي داشته و داراي هزينه توليد پايين میباشد و ضمن اینكه اين ماهی قابليت رشد و تكثير خيلی سريع داشته و به علت نزديك بودن طعم آن به طعم مرغ، خيلی زود طرفداران بسياری پيدا نموده و در اوايل ورود ماهی تيلاپيا به ايران، اين ماهی مثل بسياری اجناس ديگر بازار از چين وارد شده . طي گزارش منتشرشده توسط فاكس نيوز اين ماهیها در كشور چين در محيط نامناسب آلوده به پسماندهای صنعتي پرورش يافته و با وجود اين شرايط به بازار مواد غذايي ديگر كشورها وارد شده اند. Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin-top:0cm; mso-para-margin-right:0cm; mso-para-margin-bottom:10.0pt; mso-para-margin-left:0cm; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin;} ماهی تيلاپيای چينی در استخرهای آب حاوی آنتی بيوتيك و هورمون پرورش یافته اند و از زباله ها و مواد بی ارزش و بعضا آلوده برای تغذيهشان استفاده شده که مقادير بالای هورمون اند و میتواند اختلالات زيادی را برای نوجوانان در دوره بلوغ به وجود بیاورد.
باید خاطر نشان شد که واردات اين نوع ماهی به شيوه خاصی در ایران انجام می گرد و سازمانهاي دامپزشكي و شيلات بر ورود اين ماهيها به بازار نظارت داشته . توليد و پرورش اين ماهي در كشور چين و ديگر كشورهاي توليدكننده با استانداردهای بهداشتي صورت ميگيرد و پرورشدهندگان اين ماهي براي صادرات آن به ديگر كشورها ملزم به رعايت استانداردهای سازمان غذا و داروی كشورهای اروپايي و ایالاتمتحده بوده اند.و بانظارت سازمان بهداشت جای نگرانی نیست و بید به مهر بهداشت برای مصرف توجه کرد.
ماهي تيلاپيا هم مانند ماهيهای ديگر طبع سرد داشته و بهتر بوده در انتخاب مواد غذايي كه همراه آن ميل می شود دقت داشته که متخصصان تغذيه پيشنهاد می نمایند كه با استفاده از ادويههايي مثل زيره، دارچين و زنجبيل كه طبع گرم داشته ماهي را مزهدار كنيد و به اين وسيله يك تعادل طبيعي بهوجود خواهد امور .
ماهی حاوی مقادیر زیاد اسید آراشیدونیک بوده که گرچه وجود ان برای ترمیم بافت های صدمه دیده در بدن باشد ، ضروری است، اما مقدار زیاد اون با اختلالات مغزی مثل آلزایمر و تشدید التهاب در بدن در ارتباط داشته ،البته این بدین معنا نیست که نباید تیلاپیا بخوریم بلکه بدین معنی بوده که نباید فقط از یک نوع ماهی استفاده کنیم و باید در خوردن ماهی، تنوع به خرج دهیم و بیشتر از ماهی هایی استفاده کنیم که امگا ۳ بیشتری داشته و خواص التهابی انان کمتر بوده باشد و از تیلاپیا هم در حد معقول مصرف شود، گر گفته می شود که نباید در مصرف ان زیاده روی کرد، بدین معنی نیست که این ماهی بی فایده است وباید توجه داشت که مقدار کلسترول تیلاپیا کمتر از گوشت قرمز بوده.
میزان مصرف ماهی تیلاپیا
ميزان مصرف ماهی يك فرد بالغ بهطور متوسط يك يا دو بار در هفته بوده و اين دفعات را ميان ماهی های مختلف مثل ماهی قزلآلا، سفيد، سالمون و تن تقسيم شود . در مصرف ماهی تيلاپيا احتياط لازم به خرج داده شود چراكه مصرف بيش از اندازه امگا شش باعث بيماريهاي قلبی و عروقی، بيماريهای التهابی مثل آرتريت، آسم و آلرژي، بيماریهای خودايمنی مثل لوپوس بوده . اين بيماريها طيف گستردهاي داشته و بايد در مصرف اين نوع از اسيد چرب جانب احتياط را در نظر گرفته شود. متخصصان تغذيه میگویند ماهی سالمون، كولی، ساردين، قزلآلاي رنگين كمانی وماهی تن دارای امگا 3 بيشتری نسبت به تيلاپيا دارند که در برنامه غذايی خود باید از انان بهره شوند.
استفاده از كودهاي حيواني در روند پرورش ماهی تيلاپيا
بهزاد سعيدپور، كارشناس محيط زيست دريايي و عضو هيات علمي دانشگاه محيط زيست، در باره استفاده از کود میگوید: «اين كار در روند توليد اكثر ماهی ها در همه جاي دنيا صورت گرفته می شود و منع خاصي وجود را نداشته . حتي به صورت طبيعي در رودخانهها هم اين اتفاق ميافتد و اين موضوع باعث آلودگي خاصي نميشود چراكه اين مواد شرايط لازم براي گسترش جمعيت پلانكتون و فيتوپلانکتونها (جلبكهاي تكسلولي) را فراهم نموده و پيش از تيلاپيا در مورد قزلآلای پرورشی يا كپور هم اين كار صورت خواهد گرفته شد.»
طریقه مصرف ماهی
از روش بخارپز يا كبابی برای صرف اين ماده پروتئينی استفاده میشود و این روش برای نگه داشتن مواد غذايی مثل آهن همراه ويتامين C مفید بوده و برای اين منظور ميتوانيد به همراه ماهی كمي آبليمو يا آب نارنج اضافه و مصرف تا آهن آن بهطور كامل جذب بدنتان گردد.
نظرات