سدّ گُتوَند عُلیا یکی از بزرگ‌ترین سدهای ایران بر روی رودخانه کارون در جنوب غربی ایران واقع شده است.

 سد گتوند در فاصله ۳۸۰ کیلومتری از ریزشگاه رودخانه کارون، در فاصله ۲۵ کیلومتری شمال شهرستان شوشتر و در فاصله ۱۰ کیلومتری شمال شرقی شهر گتوند در استان خوزستان واقع گردیده. سد گتوندعلیا آخرین سد قابل احداث بر روی رودخانه کارون بوده  و هدف از احداث سد و نیروگاه گتوند، تأمین قسمتی از برق مورد نیاز کشور ایران (۴٬۵۰۰ گیگاوات‌ساعت در سال)، کنترل سیلاب های فصلی کارون و نیز تنظیم آب کشاورزی پایین‌ دست میباشد ، همچنین دریاچهٔ سد، پس از آبگیری می‌تواند به عنوان یک جاذبهٔ گردشگری برای منطقه امده است

  همچنین دریاچه این سد با مخزنی ۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون مترمکعبی دومین دریاچه مصنوعی بزرگ کشور بعد از کرخه خواهد بود. ارتفاع این سد سنگریزه‌ای با هسته رسی ۱۸۲ متر است که بلندترین سد خاکی ایران محسوب می‌شود.تحقیقات اولیه و کلنگ زنی و احداث جاده های دسترسی به آن از سال۱۳۷۲ به دست سردار سازندگی و ‌عملیات اجرایی این طرح در سال ۱۳۷۶ آغاز شده است. این سد در میان سدهای ساخته‌شده و در دست ساخت بر روی کارون، از همه پایین‌دست‌تر قرار دارد.

مطالعات طرح را شرکت مهاب قدس (وابسته به آستان قدس رضوی) و اجرای آن را شرکت سپاسد (وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) به عهده داشته‌اند یکی از مهم‌ترین چالش‌های ایجاد شده پیرامون این سد، بحث وجود گنبدهای نمکی در اطراف محل آبگیری سد است که پس از آبگیری سد به زیر آب رفته و ممکن است منجر به شوری بیش از حد آب در پایین‌دست این سد شوند.

کارشناسان محیط زیست و نظام مهندسی اعتقاد داشته که نزدیکی معدن نمک به محل سد گتوند علیا، در پروژه تحقیقاتی این سد در نظر گرفته نشده و وجود این معدن که در فاصله ۵ کیلومتری سد واقع شده باعث می‌شود که به هنگام آبگیری و تشکیل دریاچه پشت سد، این معدن عظیم نمک که ذخیره نمک آن صدها میلیون تن برآورد شده‌ ، به کلی به زیر آب دریاچه فرو رفته و این امر شوری آب رودخانه کارون را به بالاترین حد ممکن می‌رساند. از طرف دیگر، به زیر آب رفتن مقدار زیادی از زمین‌های مرغوب و حاصلخیز دشت عقیلی و برخی از آثار باستانی و تخریب صدها اصله درخت از دیگر حاشیه‌های پیرامون آبگیری این سد هستند.

با این حال، مدیر تحقیقات طرح سد و نیروگاه گتوند علیا، در این مورد اعلام کرد که رگه‌های موجود نمک با محل ساخت بدنه سد، در حدود ۴٫۵ کیلومتر فاصله داشته و به دلیل دوری زیاد این سازند از محل بدنه سد، هیچ گونه مشکلی در این زمینه وجود نداشته است

ویژگی‌های طرح ساخت سد  گتوند

-این سد از بلندترین سد خاکی کشورایران بوده

-دارای بزرگترین مخزن آبی بر روی رودخانه کارون میباشد

-دارای بیشترین میزان تولید انرژی برق آبی در میان نیروگاه‌های آبی کشور است

-دارای بزرگترین تونل‌های انحراف و آب‌رسان کشور از لحاظ طول و سطح مقطع

-دارای سیستم آب‌بندی ترکیبی دیوار و پرده آب‌بند هست

احداث یک دستگاه پل روی رودخانه کارون داخل کارگاه و یک مسیر جایگزین بانضمام پل کابلی بزرگ جهت تردد وسائل نقلیه و عبور لوله‌های نفت و گاز و همچنین احداث پل بر روی رودخانه کارون جهت تسهیل عبور و مرور مردم شهر گتوند است

تأثیرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی طرح ساخت سد :

- افزایش پتانسیل برق کشور را سبب شده

-   رشد صنعت و تکنولوژی انرژی برق‌آبی

- افزایش قدرت عمل و ارتقاء مشاوران و پیمانکاران داخلی

-فعال کردن کارخانه‌های سازنده تجهیزات انرژی کشور

-ارتقاء جایگاه بین‌المللی کشور از طریق ارتقاء صنعت برق آبی

- ایجاد منبع بزرگ آبی جهت استفاده و بهره‌برداری‌های مختلف از قبیل تأمین آب آشامیدنی، آبیاری زمین‌های کشاورزی، گسترش صنعت ماهیگیری میباشد و ایجاد اطمینان در زمین‌های پائین‌دست و کنترل آب رودخانه

ایجاد جاذبه‌های گردشگری:طرح افزایش ارتفاع سد تنظیمی گتوند و بهسازی بخشی از معابر شهری و روستایی منطقه

-اشتغال‌زائی و رفع معضل بیکاری

-محرومیت‌زدائی غیر مستقیم از طریق رشد منابع برق کشور

ملی کالا

اضافه کردن نظر