یکی از اماکن گردشگری در تهران موزه ملی ایران  میباشد این موزه مجموعه‌ای از گنجینهٔ آثار تاریخی و پیش از تاریخی ایران است. این موزه شامل دو ساختمان مجزا به نام‌های موزه ایران باستان با تاریخ گشایش ۱۳۱۶ و موزه دوران اسلامی با تاریخ گشایش ۱۳۷۵ است.این موزه مهم‌ترین موزه کشور درخصوص نگهداری، نمایش و پژوهش مجموعه‌های باستان‌شناختی ایران میباشد. گستردگی و تنوع مجموعه اشیا موجود در موزه به گستردگی جغرافیایی کشور و دوران های متعدد قبل از تاریخ، تاریخی و اسلامی است که انسان در این سرزمین زیسته و آثاری از خود بجای نهاده . در حال حاضر موزه ملی به نمایش آثاری پرداخته که بیانگر غنای فرهنگ و تمدن، هنر، رشد اقتصادی و دست آوردهای فن‌آوری ایرانیان است

. موزه ملی  با قدمتی حدود شصت سال، نه تنها بزرگترین موزه باستان شناسی  بلکه  بزرگترین موزه تاریخ ایران است. این موزه در فرهنگ موزه داری ایران به عنوان موزه مادر محسوب می‌شوددر حال حاظر دکتر جبرئیل نوکنده مدیر کل این موزه است.این موزه با زیر بنایی در حدود بیست هزار متر مربع در زمینی به مساحت ۱۸۰۰۰ متر مربع و با حدود سیصد هزار شی باستانی مهمترین موزه کشور محسوب شده و در رابطه با فرهنگ وهنر ایران غنی ترین موزه جهان به حساب می‌آید و قدیمی‌ترین آثار آن  در حدود 8 هزار سال قدمت داشته تاریخچه این مکان تاریخی  بدین گونه است که برای اولین بار با پیشنهاد ایجاد مکانی به نام موزه توسط مرحوم مرتضی قلی هدایت ملقب به صنیع الدوله عنوان شد، او در فکر ایجاد موزه و اداره‌ای به نام اداره عتیقات برای ساماندهی به وضع کاوش‌های تجاری بود اما به این مقصود نرسید.اولین موزه در ۱۲۹۵ خورشیدی به نام موزه ملی یا موزه معارف در یکی از اتاق های بزرگ وزارت معارف که در سمت شمال بنای مدرسه دارالفنون قرار داشت تشکیل گردید. این موزه دارای ۲۷۰ قلم شی مفرغی، سفالی، شیشه‌ای، سکه، سلاحهای قدیمی، مهر، اشیای چوبی، مرقعات، کتاب و منسوجات بود که بوسیله کارمندان اداره عتیقات جمع آوری یا توسط مردم اهدا شده .در سال ۱۳۰۴ خورشیدی اشیای این موزه به تالار آئینه کاخ مسعودیه منتقل شد.

از سویی با آغازحفاری باستان شناسان اروپایی به ویژه هیئت باستان‌شناسی فرانسه به ریاست ژاک دومرگان (Jacques de Morgan) از سال ۱۲۷۶ خورشیدی (۱۸۹۷ میلادی) در شوش توجه مردم ایران به اهمیت مواریث فرهنگی جلب و در سال ۱۳۰۶ خورشیدی امتیاز بدون قید و شرط طرف باستان شناسان فرانسوی در ایران لغو و به آن ها اجازه داده شد تنها در شوش به حفاری بپردازند. همچنین از آنجا که ایران تصمیم گرفته بود تا موزه و کتابخانه ملی تاسیس نماید، لذا امتیاز طراحی و اجرای آن به فرانسویان داده شد. به همین منظور آندره گدار مهندس فرانسوی در سال ۱۳۰۸ خورشیدی ۱۹۲۹ میلادی برای تاسیس موزه و کتابخانه به ایران آمد و رسماً کار خود را شروع نمود.موزه دوران اسلامی  بدلیل انجام فعالیت‌های گوناگون فرهنگی در سال ۱۳۲۳ در محوطه موزه ملی ایران  ساخت آن آغاز گریدو با وقفه‌های متعدد سرانجام در سال ۱۳۲۹ معماری آن پایان یافت و انجام مراحل تکمیلی آن به سالهای بعد موکول گردید. با توجه به اهمیت آثار دوره اسلامی طراحی و اجرای معماری داخلی موزه دوران اسلامی از سال ۱۳۷۰ با در نظر گرفتن هنر و فلسفه اسلامی آغاز شد و پلان آن به طرح چلیپای دوران ساسانی در نظر گرفته شد، این موزه با حدود ده هزار متر مربع در چهار طبقه در سال ۱۳۷۵ افتتاح د که دو طبقه آن اختصاص به نمایش آثار هنر اسلامی دارد و 2 طبقه دیگر آن امکان فعالیتهای جنبی را میسر ساخته ،لذا آثار تاریخی بنمایش در آمده در این موزه آمیخته با فرهنگ هنر و تمدن ایران  بوده، موزه ملی ایران همواره در انجام مسئولیت خود برای معرفی بهتر تمدن و فرهنگ ایرانی گام برداشته و در این ارتباط برگزاری نمایشگاههای مختلف داخلی و خارجی مانند چاپ بورشور، بولتن، کاتالوگ  را سرلوحه فعالیتهای خود قرار داده  موزه دیگری از این مجموعه  موزه ایران باستان میباشد .که  اولین موزهٔ ایران بشمار آمده و آدرس موزه به این صورت است که در ابتدای خیابان ۳۰ تیر، در بخش غربیِ میدان مشق تهران در خیابان سی تیر جای دارد. ساخت این موزه در ۲۱ اردیبهشت سال ۱۳۱۳ خورشیدی به دستور رضا شاه توسط معمار فرانسوی آندره گُدارشروع که  ساختمان موزه در سال ۱۳۱۶ به اتمام رسیده و موزه برای بازدید عموم افتتاح شد،زمین اختصاص‌یافته به این موزه ۵۵۰۰ متر مربع بود که ۲۷۴۴ متر مربع زیربنای آن میباشد.که شامل  مجموعه‌های غنی از آثار باستان‌شناسی بوده  و قدیمی ترین آثار این مکان  مربوط به دوره پارینه سنگی قدمت آن بین یک میلیون تا حدود ۱۲ هزار سال پیش تخمین زده شده این اثر سنگ کوارتز یا در کوهی ساخته شده‌اندو مربوط به حوزه رودخانهٔ کشف رود در شرق مشهد هستند، از دیگر مجموعه‌های قدیمی تاریخی این بخش دربند و گنج پر مربوط به استان گیلان بوده ودر حدود 700 تا 200 هزار سال قدمت دارند. از دوره‌های پارینه سنگی میانی همچنین آثار جالب توجه‌ای در سالن موزه به چشم می‌خورد که بین دویست هزار تا حدود دوازده هزار سال قدمت و از دوره پارینه سنگی میانه که همزمان با حضور انسان نئاندرتال در ایران ابزارهای ساخته از سنگ آتش زنه و بقایای سنگواره جانوران مربوط به غارهای منطقه زاگرس و فلات مرکزی ایران از جمله غارهای بیستون و خرم آباد به نمایش در آمده و جدید ترین آثار آن مربوط به دوره ساسانی با قدمت بیش از ۱۵۰۰ سال میباشد، در این سالن از دوره‌های مختلف پیش از تاریخ و تاریخی آثار منحصر بفردی دیگری نیز وجود دارد.در دوره پارینه سنگی جدید مصادف با گسترش انسان هوشمند امروزین در ایران است .همچنین ساخت ابزارهای استخوانی و استفاده از تزیینات شخصی مانند آویز صدفی، دندان حیوانات و گل اُخرا در این دوره در ایران متداول شده. از مکانهای مهم این دوره غار یافته لرستان است و نمونه‌هایی از اشیا آن در سالن موزه به نمایش در آمده،از دوره بعدی فراپارینه سنگی از مشخصه‌های دیگر آن ابداع ابزارهای ترکیبی، کاربرد سنگ ساب و ذخیره سازی مواد خوراکی است، نمونه‌هایی دیگری  از غار علی تَپه مازندران، غار شَلَم ایلام و چند مکان دیگر به نمایش درآمده .دوره نوسنگی و روستا نشینی آثاری چون قدیمیترین خشت ایران از تپه گنج دره، قدیمیترین پیکرکهای گلی انسان و حیوان از تپه سراب و ابزارهای سنگی در سالن به نمایش در آمده  همچنین :شوش (خوزستان)، اسماعیل آباد و چشمه علی (تهران)، تل باکون (فارس) از محوطه‌های بسیار مهم در هزاره‌های پنجم و چهارم پ. م دوره مس و سنگ ایران ونمونه‌هایی از سفالینه‌های منقوش آنها در سالن دیده می‌شود. از نقشهای مورد توجه در این دوره می‌توان به نقش بز کوهی اشاره که در سطح ظروف سفالین اسماعیل آباد و چشمه علی دیده می‌شوند و زیبای خاصی را درخود جای داده. نمونه‌های شاخص  این موزه عبارتند از :ظروف سنگی جیرفت و شهداد با نقوش متنوع مانند نبرد انسان با جانوران اساطیری و نقش مایه‌های هندسی، جانوری و گیاهی از که  این اشیا در ویترین‌ها به نمایش درآمده‌اند. از دیگر آثار مهم  دیگر این دوره در سالن موزه پیکر گلی از شهداد نشان دهنده نیمتنه مردی برهنه با دستان جمع شده بر روی سینه، احتمالاً در حالت نیایش نشان داده شده .ظروف، ادوات جنگی، اشیا تزئینی، پیکرک‌های انسانی و جانوری از جمله اشیای فلزی اواخر عصر مفرغ و آغاز عصر آهن هستند که در سالن به نمایش درآمده‌ و همچنین سفال خاکستری با سطح صیقلی و داغدار و همچنین ظروف با لوله‌های ناودانی، ظروف با فرم‌های جانوری و انسانی و ریتون‌ها (ظروف جانورسان) و اشیای آهنی نیز از دیگر اشیا موجود در این مجموعه بوده اند.تعدادی از اشیای به نمایش درآمده در بخش قبل از تاریخ سالن متعلق به تمدن عیلام  از تمام دوره‌های عیلامی آثار هنری فراوانی برجای مانده، خصوصاً از دوره عیلام میانه که یکی از پرشکوهترین ادوار سه گانه دوره عیلامیها بوده . معبد چغازنبیل یکی از مهم ترین بقایای معماری دوره بوده  که آثار قابل توجهی مانند پیکره گاو با کتیبه، لوله‌های شیشه‌ای، آجرنوشته‌ها  وجود دارند.لوله‌های شیشه‌ای چغا زنبیل از جمله قدیمی ترین نمونه‌های شیشه در ایران  و همچنین پیکره سازی، ساخت ظروف تزئینی از قیر طبیعی، نقوش برجسته، مهرهای استوانه‌ای، پیکرک‌ها به صورت نقش برجسته قالبی، آجرهای لعابدار، اشیای بدل چینی، اشیای مفرغی و سردیس‌های تدفینی از دیگر جنبه‌های هنر عیلامی‌ها در ادوار مختلف  در سالن ایران باستان قابل بازدید بوده اند.آثار تاریخی دیگری مربوط به دوره ماد در سالن موزه از مکانهای باستانی نوشیجان، حسنلو، گودین و باباجان به دست آمده‌اند. در این دوره ساخت اشیا آهنی گسترش یافته که از نمونه‌های بارز آن در سالن می‌توان به اشیا حسنلو اشاره در این دوره سفالینه‌های لعابداری زیبایی ساخته و یک نمونه جالب توجه آن تنگ لعابدار زیویه  دارای نقش دو بز را در دو سوی یک گل لوتوس به نمایش گذاشته  شده وآثار باشکوه دوره هخامنشی از نمونه‌های برجسته موزه ایران باستان هستند که بازتاب هنر غنی این دوره بشمار می آید.در ابتدا موزه با هدف احداث موزه مردم‌شناسی درنظر گرفته شده که پس از انقلاب با ایجاد سازمان میراث فرهنگی و تمرکز اشیاء باستانی در موزه ایران باستان، طرح تغییر نام کلی موزه، به موزه ملی ایران و اضافه شدن موزه‌ای تحت عنوان موزه اسلامی مطرح و اجرا شد که در نهایت در سال ۱۳۷۵ با گشایش رسمی موزه دوران اسلامی، مجموعه موزه ایران باستان و موزه دوران اسلامی، تحت عنوان موزه ملی ایران رسمیت یافت.سال ۱۳۷۵آثار دوران اسلامی رسماً از موزه ایران باستان  جدا شده و به ساختمان مجاور موزه که ساختمان که از سال ۱۳۳۷ ساخته شده و منتقل گردید . بطور کلی مجموعه موزه ملی ایران شامل سیزده بخش زیر میباشند :- پیش از تاریخ-  تاریخ-  اسلامی-    مهر و سکه-    مرمت-   بخش کتیبه‌ها-   کتابخانه و مرکز اسناد-    پژوهشی تاریخ هنر ایران-پژوهشی تاریخ تمدن ملل-    عکاسی-روابط عمومی و روابط بین الملل-    پایگاه اطلاع رسانی-حفاظت فیزیکی.درون این سال‌ها ‌اندیشه‌های نوگرایی  با تکیه بر اصول فرهنگ کهن ایرانی همرا ه با  احیای سنت‌ها و ارزش‌ها و افتخارات ایران‌باستان، گسترش و نمود روزافزونی داشته، که تبعات آن احداث نهادها و موسسات علمی – فرهنگی، صنعتی، نظیر دانشگاه تهران، بیمارستان‌ها، مدارس و ... موزه بوده است.

اضافه کردن نظر