صحرا نوردی یکی از لذت بخش ترین کارهابرای تخلیه روح است یکی از این مکان ها دشت لوت میباشد لوت دشتی بیابانی در منطقه جنوب شرقی ایران در شمال شرقی شهرستان کرمان قرار دارد و  بیست و پنجمین بیابان بزرگ جهان محسوب میشود موقعیت آن از شمال غربی به جنوب شرقی کشیده شده و طول آن حدود ۳۲۰ کیلومتر (۲۰۰ مایل) و عرض آن حدود ۱۶۰ کیلومتر (۱۰۰ مایل) می‌باشد. لوت مرکزی  پست‌ترین نقطه دشت لوت میباشد که  به اندازه ۱۹۰ متر از سطح دریا پایین تر مییاشد

.

موقعیت  دشت لوت به چندین صورت میباشد مثلا میتوان گفت محدوده‌ای بین استان‌های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان است و یا آن را میتوان بین دو گسل نهبندان در شرق و نای بند در غرب قرار دارد وحد شمالی دشت در حد مدار ۳۲ درجه و حد جنوبی در حد مدار ۲۸ درجه‌است.طول آن از شمال به جنوب حدود ۹۰۰ کیلومتر و غرب به شرق حدود ۳۰۰ کیلومتر است.هسته آن در سال‌های ۲۰۰۴، ۲۰۰۵، ۲۰۰۶، ۲۰۰۷ و ۲۰۰۹ گرم‌ترین نقطه بر سطح کره زمین شناخته شده است که بیشترین آن در سال ۲۰۰۵ با بیشینه دمای ۷۰٫۷ درجه سانتیگراد ثبت گردیده  و تا کنون دمای 71 درجه سانتیگرادی در حالی توسط ماهواره های ناسا در کویر کرمان ثبت شد. مرتفع‌ترین هرمهای ماسه‌ای دنیا در لوت قرار است.

 مرتفع‌ترین هرم‌های شناخته شده دنیا حداکثر ۳۰۰ متر ارتفاع دارند (لیبی)بطوری که در لوت ارتفاع برخی هرم‌ها گاه به ۴۸۰ متر هم می‌رسد.همچنین ۴۰ مخروط آتشفشان کواترنر در سطح دشت لوت وجود دارد کویر خور یا دریاچه نمک خور منطقه وسیعی در حاشیه دشت لوت ایجاد کرده که در مسیر اصفهان به طبس قرار دارد. در تابستانها با خشک شدن آب منظره زیبایی از نمک‌ها درست می‌شود که شکل قطب شمال و منطقه‌ای برف خیز را به تصویر می‌کشد..دانشمندان علت گرمای بالای آن را رنگ تیره و خشکی سطح آن دانسته‌اند که موجب جذب گرمای خورشید می گردد  که بیشتربه‌صورت بیابان وسیع ماسه‌ای و ریگی است  به‌طور کلی وسعت کویر در دشت لوت نسبت به زمین‌های ماسه‌ای و ریگی چندان زیاد نمی باشد و یا به‌عبارتی از اهمیتی زیادی  برخوردار نیست که بتواند بر چشم‌انداز طبیعی آن تأثیر بگذارد، از این نظر دشت لوت درست در مقابل دشت کویر قرار گرفته که بیشتر وسعت آن را کویر پوشش داده، بنابراین همان‌طور که محققان جغرافیا در نوشته‌های خود به کرات تأکید کرده‌اند، اطلاق کویر لوت بر این واحد صحیح نیست و باید از آن به عنوان دشت لوت یا بیابان لوت نام برده شود .معنی  کلمه لوت به معنی برهنه و فاقد هرچیز است در نوشته‌های جغرافیایی از واحد لوت گاهی به‌نام «چاله لوت» و گاهی به‌صورت «دشت لوت» و در نزد عوام مردم به‌دلیل برخی مشابهت‌ها با دشت کویر اغلب به‌نام کویر لوت نام برده می‌شود.

 بزرگ‌ترین ناحیه جمعیتی دشت لوت شهداد است که در گذشته‌های دور به آن خبیص هم  می‌گفتند میتوان گفت زیباترین كویر دنیا با كلوت های منحصربه فردش در منطقه شهداد كرمان قرار دارد که کویر شهداد لقب زیباترین و در عین حال گرمترین نقطه جهان را به خود نسبت داده است سرزمینی با پدیده ها و شگفتی های ناشناخته كه می تواند پنجره ای نو به صنعت طبیعت گردی ایران بگشاید وجالب تر اینکه  زمینهای شهداد تمام پوشیده از باغهای مركبات و خرماست. اكنون، تنها وجود آب است كه مردم شهداد را به این منطقه پایبند كرده است وجود  آب دایمی شهداد از رودخانه درختنگان تأمین و این رودخانه از ارتفاعات "هی‌نامان "سرچشمه می‌گیرد و از راه دره درختنگان عبور می‌كند، در مدخل تنگه «چهار فرسخ»، به طرف شمال منحرف شده و سپس از طریق آبادی ابراهیم‌آباد به سوی لوت جریان می‌یابد. آب این رودخانه در زمستان فراوان و در تابستان كم می‌شود.درون دشت لوت چاله‌ها یا حوضه‌های محلی متعددی وجود دارد که هرکدام دسته‌ای از رواناب‌های سطحی اطراف را دریافت می‌کنند. پوشش گیاهی دشت لوت بدین صورت است که  در حدود ۲۰کیلومتری شهداد، درختان و درختچه‌های گز در گلدان‌های بیابانی لوت جای گرفته‌اند که به آن نبکا یا تل‌های گیاهی گفته می‌شود.زمین‌های بین نبکاها پوشیده از ماسه‌است و نبکاها عموماً در سطح همواری که میزان ماسه آن متوسطو سطح آب زیر زمین بالا بوده و یا رطوبت موجود کافی برای حیات پوشش گیاهی باشد ظاهر می‌شوندشکل نبکا تابعی  از اندازه، تراکم و میزان رشد گیاه میزبان که گونه‌هایی نظیر دسته‌ای از گرامینه‌ها، درختچه‌های تاغ، گز و... می‌باشند.

در کویر لوت گونه گیاه گز (Tamarix) از گونه‌های میزبان نبکاها میباشد وارتفاع نبکاها از چند دسیمتر تا چند متر و طول آن از یک متر تا ۱۰ متر می‌رسد.باید توجه نمود که گیاهان منفرد باید ارتفاعی بیش از ۱۰ الی ۱۵ سانتی‌متر داشته باشند تا اینکه بتوانند ماسه‌ها را کنترل نماید. با افزایش میزان رسوب، گیاه برای جلوگیری از مدفون شدن به رشد خود در جهت بالا ادامه و این رشد تا آنجا است که ریشه گیاه در ارتباط با سطح آب زیر زمینی باشد اما جایی که آب زیر زمینی افت می‌کند این ارتباط قطع شده و تخریب نبکا آغاز که سرانجام به مرگ نبکا می‌انجامد.نبکاهای چندین ساله و دائمی در تغییر سطح سفره آب زیر زمینی، هرزآبها، تبخیر، تعرق و کنترل رسوبات بادی در منطقه نقش اساسی دارند.ربدوها Rebdou با ابعاد بزرگ‌تری از نبکاها متمایز میباشند که طول آنها به ۲ تا ۷ متر و عرضشان به ۱ تا ۵ متر می‌رسد. غیر از ابعاد، شکل ربدوها نیز پیچیده‌تر از نبکاها است؛ و گاهی چند مخروط را نشان می‌دهد که کنار هم قرار میگیرند  مرتفع‌ترین ربدوها در لوت غربی دیده می‌شود که گاه ارتفاع آنها به ۱۲ متر می‌رسد به بلندای یک ساختمان ۴ طبقه که دیدن ان خالی از لطف نیست. در دشت پهنه‌های کویری عمدتاً در داخل یا حاشیه  حوضه‌ها (چاله‌های محلی) و یا قسمتی از مسیر جریان‌های فصلی و موقتی پدید می آمده‌اند وسعت  این حوضه آبگیر دشت لوت، حدود ۱۷۵ هزار کیلومتر مربع حدود  یک دهم مساحت کشور است. دشت لوت جایگاه رخداد زمین لرزه‌های بزرگ و مهمی از قدیم  بشمار می اید.   در پای کوه‌های مشرف به کویر بزرگ لوت، آثاری از سکونت انسان از هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح مشاهده شده‌است که نشان دهنده قدمت طولانی این دشت میشود. یکی از زیباترین چشم اندازهای سر سبز حاشیه این دشت اسرار آمیز    دره سیرچ است. شنزاهای  شرقی لوت را  ریگ یلان می نامند که  یکی از بلندترین ریگزارهای جهان مگا دونز مشهور است.    پهنه‌های وسیع ماسه و ریگ با طیف رنگی قهوه‌ای روشن تا خاکستری و سیاه نظیر گدار باروت همانند خاک آن سیاه و شبیه باروت بوده  به این نام خوانده می‌شود شت لوت بطور کلی به سه واحد جغرافیایی تقسیم شده‌است:

- لوت شمالی که از عناصر ریگ، شن و ماسه تشکیل شده‌ و حد جنوبی آن را بریدگیهای نا منظم مشرف به چاله رود شور بیرجند تشکیل می‌دهدوناهمواری‌های ماسه‌ای به شکل سفره‌های ماسه‌ای در آن وجود دارد.

– لوت مرکزی  شگفت انگیزترین قسمت دشت لوت بشمار می اید و در قسمت‌های شرقی لوت مرکزی تپه‌ها و توده‌های عظیم و به هم پیوسته ماسه‌ای قرار گرفته و سطح قابل توجهی از لوت را به عرض متوسط ۵۲ کیلومتر وطول متوسط ۱۶۲ کیلومتر در لوت پوشانده‌است. بخشی از ناهمواری‌های لوت مرکزی دارای پوشش گیاهی بوده و بخش غربی آن فاقد پوشش گیاهی است، که از نظر ژئومورفولوژی (زمین‌ریخت‌شناسی) خود لوت مرکزی به سه منطقه اصلی (از غرب به شرق) تقسیم شده‌است:

الف –دشت سر Pediment به عرض ۵ تا ۱۰ کیلومتر به صورت نواری سطح آن از ماسه و لای(silt)و نمک پوشیده شده است.

ب- کلوت‌ها:کلوت‌ها (کلوت اصطلاح محلی است) به خندق‌های بسیار عظیم که حاصل فرسایش آبی و بادی است به عنوان پدیده‌ای بی نظیر در دنیا شناخته شده‌."رود شور" در مرطوب کردن دیواره این کلوت‌ها اثر کافی داشته و فرسایش‌های آنها را تسهیل داده است.منطقه کلوت‌های در ۴۳ کیلومتری شهداد (۲۴ کیلومتری ده سیف) قرار دارد و در مساحتی به عرض متوسط ۸۰ کیلومتر و طول متوسط ۱۴۵ کیلومتر را تشکیل و ازمهم‌ترین بادی که دیواره‌های کلوت‌ها را فرسایش می‌دهد بادهای ۱۲۰ روزه سیستان است.در فاصله کلوت‌ها زمین پوشیده از ماسه بادی و نقاطی که ماسه بادی نیست زمین از نوع رس لائی و رس میباشد.

ج- تپه‌های ماسه‌ای در شرق لوت مرکزی منطقه‌ای به عرض ۵۰ کیلومتر و طول ۱۰۰ کیلومتر متر را تشکیل و ارتفاع این تپه‌های ماسه‌ای تا ۵۰۰ متر هم می‌رسد (مآخذ شماره۴). نا همواری‌های ماسه‌ای به اشکال برخان (Barkhan) – هرم‌های ماسه‌ای –سیف (sif) و تپه‌های طولی دیده می‌شود.

- لوت جنوبی یا لوت زنگی  غنی‌ترین قسمت چاله لوت از نظر پوشش گیاهی بحساب می اید.این دشت یکی از ناشناخته ترین نقاط ایران میباشد و برای گردشگرانی که مایل به سفر در این مکان را دارند حتما وسایل ایمنی و نقشه همراه با راهنمای خبره مورد نیاز است. دیدار از شهر کویری شهداد، پیاده روی در منطقه اعجاب انگیز کلوت ها،    وجود  گدازه‌های بازالتی چاله چاله نظیر گندم بریان، بازدید از رود شور این رود تنها رود دائمی بیابان لوت بشمار می اید و همچنین کریستال های نمک، وجود پهنه‌هایی به شکل چندضلعی‌های متعدد که حاصل قشر نمکی ضخیم و تبخیر شدید سطح زمین  دیدار از غروب دل انگیز آفتاب، آشنایی با گیاه  نبکاها همان گلدانهای طبیعی کویر و همچنین مرتفع‌ترین ربدوها ربدوها مشابه نبکاها با ابعاد بزرگ‌تر شکل‌های پیچیده‌تر در لوت غربی یافت میشود  بازدید از کمپ کویری و پیاده روی در نخلستان و ازهمه مهمتر  گشت زیبای عصرگاهی در رودخانه شن و تجربه پیاده روی در شب هزار ستاره کویر باعث شده این مکان پر بازدید و جالب انگیز برای گردشگران داخلی و خارجی باشد.دشت لوت یکی از شگفت انگیزترین عوارض بیابانی دنیا بحساب می اید که برخی از جاذبه‌های آن عبارتند:   بشمار آمدن آن به عنوان بزرگ‌ترین شهر کلوخی جهان، که منطقه کلوتها از دور به خرابه‌های شهری بزرگی می‌ماند که توصیف‌های گوناگونی نظیر شهر خیالی و یا شهر لوت از ان شده .نکته قابل توجه  این است به دلیل رسیدگی نشدن به این مناطق این گرما و خشكی بینظیر که  میتواند بهترین منبع درآمد برای بومیان منطقه باشدمتاسفانه  اكنون جز آزار و اذیت هیچ چیزی برایشان ندارد. این مکان هرساله منطقه گردشگری مهمی برای کویر دوستان بحساب می آید.

اضافه کردن نظر