شمس العماره یکی از بناهای مرتفع و مشخص و جالب تهران قدیم بوده و گویا ناصرالدین شاه قبل از سفر اروپا بر اثر دیدن تصاویر بناها و آسمان خراشهای کشورهای غربی تمایل پیدا می کند بنای مرتفعی نظیر بناهای فرنگستان در پایتخت ممالک محروسه خود ایجاد نماید تا از بالای آن خود و زنانش بتوانند منظره شهر تهران و دورنمای اطراف را تماشا کنند .شاه در حدود سال 1282 ه.ق این قصد خود را با دوستعلی خان نظام الدوله معیرالممالک در میان می نهد و او را برای ساختن چنین بنائی در سمت شرقی ارگ سلطنتی مامور می کند
تهران بعد از آن که به پایتختی سلسله قاجار برگزیده شد، در زمان فتحعلی شاه و محمدشاه ، توسعه و آبادانی پیدا کرد. همزمان با سلطنت ناصرالدین شاه و ایجاد ارتباطات وسیع با جوامع اروپایی، تحولات عظیمی در جامعه ایران و به تبع آن، معماری روی میدهد. در این میان شهر تهران به عنوان پایتخت، بستر اساسیترین و عمیقترین تحولات و تغییرات کالبدی به خودی خود پایهگذار سبک منحصر به فردی میشود
البته بعدها به نام سبک تهران شهرت یافت. سبک تهران (سبک معماری تلفیقی) که از سال ۱۲۶۸ تا ۱۳۰۳ هجری قمری در ایران رواج داشته، تلفیقی از معماری سنتی ایران با معماری نئوکلاسیک غرب است، که یکی از شاخصترین بنای ساخته شده در این سبک ، عمارت شمسالعماره هست این بنای مرتفع نشانه اقتدار حکومت قاجاریه در دوران ناصرالدین شاه به شمار امده
معیرالممالک بزودی بوسیله استادان و معماران ماهر آن زمان مثل علی محمد کاشی طرح عمارت را ریخته و پی کنی آنرا شروع می کند. ساختمان آن پس از دو سال یعنی در سال 1284 ه.ق بپایان می رسد و آنرا شمس العماره نامیده تاریخ بنایش را بحساب جمل "کاخ شاهنشاه" می یابند.
معماری شمس العماره
این کاخ تاریخی هم از نظر نقشه و شکل ظاهری و هم از نظر آرایش داخلی یکی از بناهای تاریخی و زیبا و جالب تهران است و آینه کاریها و نقاشیها و گچ بریهای ازاره ها و دیوارها و سقف های آن از حیث نمایش شیوه های مختلف و متنوع تزئینات داخلی بناها در ایران بی نظیر همچنین لازم به ذکر است این بنای در پنج طبقه و با سرمایه معیرالممالک ساخته شد و مخارج آن از هر جهت با اثاثه و فرش و غیره به چهل هزار تومان بالغ گردید ودارای کف شاهنشین و نمای بنا با کاشیکاری هفترنگ به سبک قاجاری تزئین شدهاند. این کاشیکاریها نماها و تصاویری از طبیعت اروپا و معماری غربی را به نمایش میگذارند با این وجود سبک ایرانی بوده ازارههای مرمرین این بنا با نقوش گیاهان و جانوران به صورت نقشبرجسته تزئین شدهاند و به نظر میرسد که ازارهها به دورههای متفاوتی تعلق دارد
این عمارت دارای دوبرج در امتداد محور شمالی-جنوبی ابوده که در میان این دو برج، ساعتی قراردارد که آن را ملکه ویکتوریا از انگلستان به ناصرالدین شاه اهدا کرده است. این بنا با سرمایه معیرالممالک ساخته شد و مخارج آن از هر جهت با اثاثیه و فرش به چهل هزار تومان بالغ گردیده و این بنا به دلیل معماری کلاهفرنگی، ساعت و ارتفاع شباهت زیادی با ساختمانهای اروپایی را تداعی میکند. این بنای مرتفع برای تشریفات میهمانان استفاده میشد و بیشتر از طبقات پایین آن استفاده میکردند و یکی دیگر از عملکردهای آن تماشای شهر تهران و اطراف آن از بالای ساختمان توسط ناصرالدین شاه و میهمانان وی و اهل حرم بوده است.
آدرس شمسالعماره
شمسالعماره در تهران- خیابان پانزده خرداد- میدان ارگ- کاخ گلستان قرار گرفته
برای رفتن به بنای تاریخی شمس العماره بهترین راه برای رسیدن به کاخ گلستان استفاده از مترو هست و برای رسیدن به این مجموعه کافی است در ایستگاه پانزده خرداد در خط یک مترو از قطار پیاده شده و پس از خروج از ایستگاه در خیابان پانزده خرداد به سمت شرق بروید تا به خیابان داور رسیده و ورودی کاخ گلستان در این خیابان قرار دارد و از ایستگاه مترو تا این ورودی تنها 5 دقیقه پیادهروی لازم بوده و کاخ شمسالعماره در کاخ گلستان قرار دارد و برای بازدید از آن باید بلیتی جداگانه خریداری