سُرخَک Measles نوعی عفونت سیستم تنفسی بوده که یک ویروس RNA از خانواده پارامیکسوویریده آن را ایجاد کرده و علائم سرخک مثل  تب، سرفه، آبریزش بینی، و راش پوستی در نقاط مختلف بدن میباشد و بیماری سرخک از طریق تنفس منتقل شده و به‌شدت واگیردار میباشد و در زمره بیماری واگیردار واقع شده.

سـرخک یـا سـرخچـه یـکی از مسـری تـرین و واگیـردارترین بیـماری هــای ویروسی بوده و یکی از ناخوشایندترین و خطرناکـترین بیماری های اطفال میباشد که به شکل جوش خود را نشـان داده و ایـن مسئله بـه خـاطـر مشکـلات نـاشـی از این بیماری میباشد.

 در واقع ۹۰٪ افراد فاقد ایمنی که با بیمار مبتلا به سرخک زندگی می‌کنند این بیماری را از او گرفته و دورهٔ نهفتگی به‌طور میانگین ۱۴ روز بوده و دو تا چهار روز قبل از آغاز بیماری قابلیت سرایت خود را از دست داده

احتمال مرگ بر اثر سرخک در کشورهای توسعه‌نیافته با سوء تغذیه شایع و شرایط بهداشتی نامناسب تا ۲۸٪  امکان پزیر است ولی  در مناطق دیگر بسیار پائین بوده و در ایالات متحده از سال ۱۹۸۷ تا ۲۰۰۰ فقط ۰٫۳٪ (۱۷۷ مرگ از ۶۷٬۰۳۲ مورد) است.

 علایم سرخک

بیمار مبتلا به سرخک تب دار میباشد و مریض بدحال به نظر میرسد و معمولاً دچار سرفه خشک شده و ملحمه چشم بیمار قرمز میباشد و دانه های پوستی در سرخک در حدود روز چهارم بعد از شروع تب نمایان شده و دانه های پوستی و سرخی پوست (راش ) از محل رویش موها در پیشانی شروع و به سایر نقاط بدن گسترش پیدا کرده و گاهی کف دست ها و پاها هم دانه زده و این دانه ها 4 تا 6 روز بعد از پدیدار شدن شروع به همان ترتیبی که نمایان شده اند شروع به ار بین رفتن می کنند ، دانه ها از محل رستنگاه موها در پیشانی به پایین از بین رفته ،  لکه کوپلیک از مشخصه های بیماری میباشد

جوش ها معمولاً در اطراف گوش ها شروع شده و سپس کم کم طی یک تا دو روز به بقیه نواحی بدن و پاها نیز سرایت کرده و در ابتدا لکه های خیلی کوچک بوده ولی به سرعت تقریباً دو برابر شده و به هم نزدیک می شوند و رنگ جوش ها قرمز است.

در صورت دیدن سرفه ، توکسیک ، تب کم شدت و دیدن راش بر روی صورت و تنه و اندام ها باید به بیماری سرخک مشکوک بشوید و به پزشک مراجعه نمایید که این راش ها بصورت لکه‌های قهوه‌ای در‌ خواهد امد

دوران نهفتگی مرض 8 تا 19 روز (بطور متوسط 12 روز) بوده یعنی افراد سالم 8 تا 19 روز پس از این که به بیماران نزدیک شده و تماس گرفتند علائم بیماری را  اشکار می‌سازند و در دوره نهفتگی معمولا علامت مهمی وجود نداشته و ممکن است که در اخر دوران نهفتگی مختصر تبی وجود داشته و ویروس در خون بیماران و ترشحات گلو و بینی و چشم آنان وجود داشته.

عوارض سرخک

سرخک در بیمارانی که سن کمی دارند مثل نوزادان، کودکان دچار سوءتغذیه، افراد که سیستم ایمنی بدنشان خوب کار نمی‌کند، منجر به عوارض جدی از جمله کوری، التهاب مغز یا آنسفالیت، اسهال شدید، عفونت گوش و ذات‌الریه شده و  مجموعه این عوارض می‌تواند منجر به مرگ انان شود

انتقال سرخک

واگیری هوابرد یا عفونت قطره ای این بیماری را انتقال داده و اگر فرد بیمار جدا نگه داشته می شود، باز هم بیماری از اتاقی به اتاق دیگر منتقل میگردد و هر فردی که تابه حال به سرخک نگرفته باشد، می تواند به این بیماری مبتلا شود و توجه داشته باشید که  این بیماری بیماران از ۴ روز قبل از ظاهر شدن جوش ها تا ۵ روز بعد از آن عفونی و واگیردار بوده.

پیشگیری از سرخک

کودکان در سن یک سالگی می‌توانند واکسن MMR (واکسن MMR ویروس زنده ضعیف شده بوده که در سلولهای بدن باعث پاسخ ایمنی شده و می‌تواند از ابتلا‌ی او به بیماری سرخک در  هنگام تماس یا در معرض بودن با ویروس جلوگیری نماید.) بگیرد و این واکسن 95% از بیماری‌های سرخک، سرخجه و اوریون جلوگیری کرده و در سال اول زندگی، سیستم ایمنی او آنقدر کامل نبوده که در مقابل ویروس واکسینه بشوند واکنش کامل نشان دهد. در طول این زمان آنتی بادی‌هایی که کودک در بدو تولد از شما دریافت کرده او را در مقابل بیماری محافظت میکند

بر اساس برنامه واکسیناسیون، اولین واکسن MMR در یک سالگی (12 ماهگی) زده شده و تکرار آن در حدود 4 تا 6 سالگی برای کودک میباشد و باتوجه به واکسیناسیون این بیماری تا99درصد کاهش پیدا کرده

مراحل بیماری سرخک

دوران پنهانی :این دوره بیماری در حدود 15 تا 12 روز بوده و علامتی در آن وجود ندارد.

مرحله یورش مرض

فاصله بین شروع تب تا پیدایش شدن گلگونه‌ها را دوران یورش نامیده و این دوره معمولا 3 تا 4 روز طول می‌کشد اما ممکن است  که کمتر باشد ومهمترین علامت این دوره ناخوشی ریزش آب از چشم و بینی و سرفه میباشد  که بیشتر موارد با تب 5/38 تا 5/39 همراه بوده که تب اشکال مختلفی داشته و گاهی طفل خردسال در ضمن این تب تشنج و هذیان نیز دارد و نزدیک به 2 ساعت پس از شروع تب در گوشه چشم در روی برآمدگی آن گاهی نقاط برجسته سفید رنگ دیده شده و چشم‌ها و پلک ها قرمز و برافروخته شده و بیمار از نور ناراحت میگردد

 غده‌های گردنی ممکن است کمی بزرگ شود و در هنگامی که 24 ساعت از شروع مرض گذشته باشد حالت مریض سنگین‌تر شده سرفه ، عطسه و ریزش اشک واضح‌تر شده و ضمنا مبتلا به سرفه خشک و خسته‌کننده بوده و حتی  گاهی سرفه با صدای خروسکی همراه است و یک تا دو روز بعد از جمله بیماری دانه‌های برجسته و سفیدرنگی در داخل مخاط گونه مقابل اولین دندان آسیا دیده شده  که شبیه به خاک قندی میباشد که در ناحیه پاشیده و چون مخاط دهان قرمز است بخوبی می‌توان آنها را ملاحظه نمود و بیمار با نوک زبان هم می‌تواند آنها را حس کرد و گاها این دانه‌ها همراه پورپورا در سقف دهان بوده

مرحله گلگونه‌ها

پس از دو روز از ظاهر شدن دانه‌های خاک قندی دانه‌های قرمز رنگی در روی پوست پیدا و قبل از پیدا شدن این دانه‌ها معمولا شب هنگام همان روز تب بالا میرود و حالت عمومی مریض بدتر هم شده و گلگونه‌ها در هنگام شب در پشت گوش ظاهر و سپس در صورت ، پیشانی ، گردن ، شانه ، دست‌ها ، شکم و سرانجام در پاها منتشر و گلگونه‌ها معمولا بر روی تنه زیادتر است و در دست و پا کم‌تر میباشد و دانه‌های سرخکی کمی برجسته و نرم بوده و قرمز رنگ می‌باشد، با فشار انگشت از بین میرود و مجددا ظاهر نیز می شود، دانه‌ها در عرض 5 تا 6 روز از بین رفته و ابتدا از صورت پریده و سپس از تنها و در مرحله آخر از پاها محو میشود اما تا چند روز در روی بدن بیمار لکه‌های قهوه‌ای رنگی پس از محو شدن گلگونه‌ها مشاهده و ممکن است تا مدت زیادی بعد از خاتمه بیماری برقرار بماند. بعد از بروز بثورات علائم عمومی تا حدی تخفیف می‌یابد و تب در عرض 3 تا 4 روز پائین می‌آید و علائم نزله بینی و چشم از بین خواهد رفت

دوران پوست ریزی

در حدود پنج تا شش روز بعد از برآمدگی گلگونه‌ها پوست‌ریزی شروع و پوسته‌هائی که می‌ریزند خیلی ریز هستند (آردی شکل) و ظاهرا پیدا نیستند ولی اگر دقت کنید در صورت و تنه می‌توان تا حدی آنها را تشخیص بدهید و از طرفی اگر ملافه سیاهی زیر بیمار پهن کرده و پوست‌ریزی بخوبی آشکار میشود. بیماری سرخک بعد از خوب شدن ایمنی دائمی داشته یعنی دیگر ابتلای مجدد به این بیماری امکان نخواهد داشت و بندرت سرخک مادرزاد هم دیده  که عاقبت وخیمی داشته و در افراد سالمند سرخک با بثورات زیاد و حالت عمومی خوب همراه بوده و گاهی اوقات سرخک شکل خونی (دانه‌های خونریزی) بخود گرفته و سبب مرگ می‌شود.

سرخک ممکن است یا بیماریهای دیگر مثل  آبله مرغان ، سیاه سرفه ، دیفتری و غیره نیز همراه باشند. سرانجام یادآوری می‌کنیم که سرخک بیماری ضعیف کننده‌ای میباشد و کودک را برای ابتلای به سل و امراض دیگر آماده ساخته و گاهی اوقات هم عوارض سختی دربر دارد مثل ، ورم حنجره ، آماس گوش ، ورم مغز ، اسهال‌های وبائی شکل ، خونریزی از بینی ، عوارض ششی ، چشمی (کوری) و عفونتهای متعدد ثانوی ...

نخستین اقداماتی كه باید برای بیمار انجام دهید:

 اگر تب كودك بالاست با استفاده از پاشویه و اسفنج مرطوب، تب را حتما پایین بیاورید تا دچار تشنج و یا در اینده صرع نشود

اگر چشمها درد ناك و ملتهب بودند آنها را با آب سرد شسته و ازمایعات به مقدار زیاد استفاده كنید و هربار حجم كمی مایعات به كودك بدهید تا میل کند و در اخر حتما با پزشك تماس بگیرید و به بیمارستان برسانیدو پزشك به شما توصیه می كند تا زمان بهبود تب، كودك را در بستر نگاه داشته و در صورت وجود گوش درد و عفونت گوشی احتمالاً آنتی بیوتیك تجویز خواهد شد

درمان سرخک

اقداماتی كه والدین می توانید برای كمک به كودک در حین بیماری انجام دهید:

تا زمانی كه بثورات ( ضایعات ) جلدی از بین نرفته باشند، از رفتن كودك به مدرسه جلوگیری شود

اگر كودك دیگری در منزل داشته باشید، دقت كنید كه واكسیناسیون او بر علیه سرخك كامل باشد  و یا اگر به تازگی كودك را از شیر مادر یا شیرخشك گرفته و شیر پاستوریزه به او می دهید و همزمان با این تغییرات، اگزما در كودك بروز ممكن است پزشك توصیه میکند كه شیرمادر یا شیرخشك را ادامه بدهید و یا از شیرهای حاوی پروتئین گیاهی ( پروتئین سویا) استفاده شود

ممكن است پزشك یك كرم ضد التهاب ( استروئید) تجویز نماید تا قرمزی، خارش و پوسته ریزی كمتر شود. این كرم ها باید با احتیاط مصرف و ممكن است یك پماد نرم كننده هم به شما توصیه شود

در صورتی كه كودك بر اثر خارش شدید دچار بی خواب شده، ممكن است یك داروی آنتی هیستامینی ( ضد حساسیتی ) تجویز تا از شدت خارش ان كم شود و به خوابش كمك كند و اگر پوست كودك بر اثر خارش ، مبتلا به عفونت شده، ممكن است یك آنتی بیوتیك تجویز میگردد.

سعی کنید بعد از حمام كردن كودك از یك كرم نرم كننده استفاده که با این كار پوست كودك را نرم و از خشكی و خارش آن جلوگیری شود و ناخن های كودك را كوتاه کنید ودر هنگام خواب دستهایش را با دستكش بپوشانید تا ازخارش و خراشیدگی پوست و بروز عفونت جلوگیری نماید

از نگهداری حیوانات خانگی خود داری شود و برای كاهش تحریك پوست كودك از لباس های نخی استفاده كنید و هیچ غذایی را بدون توصیه پزشك از رژیم غذایی كودك حذف نشود و همچنین تمام مواد حساسیت زا را از محیط زندگی كودك دور شود  مثل بالش پر خود میتواند یك منبع حساسیت باشد.

سرخک در زمان بارداری

اگر قصد باردار شدن دارید، باید اطمینان پیدا کنید که قبل از آن حتماً واکسیناسیون سرخک را انجام داده  مگر اینکه قبلاً به این بیماری مبتلا شده باشیدزیرا ابتلا به سرخک طی بارداری می تواند منجر به انتقال بیماری به جنین شود و در موارد بسیار شدید به مرگ کودک منجر گردد.اگر تردید دارید، باید با پزشک خود درمورد واکسیناسیون سرخک مشورت نمایید زیرا این واکسیناسیون در حین بارداری انجام نخواهد گرفت.

اضافه کردن نظر