غم‌باد یا گواتر goiter ، به معنای هر نوع بزرگ شدگی غیر طبیعی غده تیروئید میباشد و گواتر علل متعددی می‌تواند داشته که  از اختلالات عملکردی تا علل ناشناخته در ایجاد آن می‌توانند مطرح باشند.

گواتر چیست؟ گواتر یکی از بیماری های شایعی بوده که به ویژه در نوجوانان در زمان سنین مدرسه  از شیوع بالایی برخوردار بوده و در دختران جوان و در افرادی که در ارتفاعات بالا زندگی می کنند شایعتر بوده و گاهی دیده شده میزان شیوع گواتر در خانم ها 8 برابر آقایان میباشد .

گواتر در جلو گردن و در داخل غده تیرویید ایجاد و غده تیرویید از دو قطعه تشکیل شده که در جلوى ناى و حنجره قرار مى گیرد و بزرگى خوش خیم غده تیرویید که باعث افزایش حجم آن شده  و مانند غده بزرگى در زیر گلو و گردن پدیدار گواتر نامیده مى شود . برخلاف تصورات گذشته كه به تورم غده تيروئيد "غم باد" اطلاق شده  گواتر هيچ ارتباطي به استرس‌هاي عاطفي ندارد

انواع گواتر گواترها به انواع گوناگونى تقسیم بندى مى شوند که عبارت بوده از از گواتر فامیلى، گواتر بومى ( ساده )، گواتر تک گیر، گواتر چندندولى .

بر اساس تقسیم بندی سازمان بهداشت جهانی گواتر به 4 درجه تقسیم شده:

درجه یک: تیروئید قابل لمس و رویت نیست حتی اگر سر به عقب خم گردد این مرحله را صفر می‌نامیم.

درجه دو: تیروئید قابل لمس بوده اگر چه قابل رویت نباشد.

درجه سه: تیروئید در حال عادی، هم قابل رویت و هم قابل لمس میباشد.

درجه چهار: تیروئید از فاصله نسبتا دور بزرگ و قابل رویت میباشد و نیازی به لمس آن نیست.

علایم گواتر: ورم قابل مشاهده در پایین گلو ،از دست دادن تمرکز ،بی قراری،افسردگی ،سرفه ،احساس تنگی در گلو ،سختی در قورت دادن ،سختی در نفس کشیدن ،گرفتگی صدا

علت بروز گواتر

کمبود ید ،تیروئید پرکار ،سرطان تیروئید ،وضع حمل ،وجود کیست در تیروئید ،ترشح بیش از حد هورمون های تیروئید، عوامل ارثی  ، مصرف بیش از اندازه غذاهایی مثل شلغم، کلم، [ گل کلم]، کاساوا، چغندر، و علل ناشناخته دیگر .

در دوره حاملگی و زمان جنینی: باعث سقط جنین و مرده‌زایی، ناقص الخلقه متولد شدن، کند ذهنی، اختلالات حرکتی و روانی، لالی و کری نوزاد شده

در دوران کودکی: اختلال جسمی و روانی پدید آمده و باعث کندذهنی و رشد نکردن بدن شده.

در بلوغ: ایجاد گواتر و کم‌کاری تیروئید کرده و اختـلال در تـکامل مغزی را بوجود می‌آورد.

در بزرگسالان: باعث ضعف عمومی، کاهش سوخت و ساز بدن، لاغری، خواب آلودگی و اختلالات عصبی شده

پیشگیری از گواتر

برای پیشگیری از مبتلا شدن به گواتر توصیه شده که از غذاهای حاوی ید بیشتر استفاده و از مصرف نمک ید دار غافل نشوید . اگر در مناطق کوهستانی و ارتفاعات بیشتری از سطح دریا زندگی می کنید، مطمینا نیاز بیشتری به ید خوراکی داشته و از مصرف بیش از حد سبزیجات گواتر زا بپرهیزید ( به ویژه شلغم و کلم و کاساوا ) . بطورکلی میزان احتیاج روزانه بدن به ید بین150ـــ120میکروگرم که 75 میکروگرم آن را تیروئید برای ساخت هورمون های خود مصرف می نماید

مواد غذایی غنی از ید: آب دریا ، نمک دریا ، بولاغ اوتی ، فراورده های دریائی ، شلغم ، ترب ، تربچه شاهی ، توت فرنگی ، جلبک دریائی ، اسفناج ، تره، لبوی رنده شده

تشخیص گواتر

با دو نوع کار تشخیصی می‌توان گواتر را تشخیص داد

راه اول  آزمایش خون و اندازه‌گیری هورمون‌های تیروئید در خون که کم‌کاری، پرکاری یا طبیعی بودن کار تیروئید را مشخص کرده.

راه دوم بررسی تیروئید، سونوگرافی میباشد و از آنجا که در برخی موارد گواتر ساده نیست (یعنی بافت تیروئید به صورت یکنواخت افزایش پیدا نکرده و تیروئید را بزرگ نکرده است، غده تیروئید دارای گره‌های ریز و درشت میباشد

درمان گواتر

اگر در خانواده و نسل های گذشته شما، فردی به گواتر مبتلا بوده ضرورت دارد به پزشک مراجعه کنید و مورد معاینه و آزمایش قرار بگیرید . زیرا اگر این بیماری به موقع تشخیص داده ، زودتر تحت درمان قرار خواهید گرفت و زودتر ریشه کن می‌شود .

 در صورت داشتن گواترهای ساده و معمولی مصرف قرص های لووتیروکسین و یا قرص تیروئید به راحتی در دسترس بوده و توسط پزشکان توصیه و تجویز میگردد و در صورتی که مشکوک به گواتر و یا ندول در تیروئید شده باشیم انجام معاینه بالینی و آزمایشات تیروئیدی و احتمالا اسکن تیروئید و یا سونوگرافی و یا بیوپسی توسط پزشک ضرورت پیدا میکند و سپس به درمان با قرص و ید رادیواکتیو و یا جراحی گواتر تشویق خواهید شد و توصیه مهم این است که طبیعی بودن تست های تیروئید در آزمایش خون دلیلی بر نداشتن گواتر نیست و با این حالت یو تیروئید گفته شده  و در صورت لزوم گرفتن اسکن تیروئید بسیار ضروری میباشد .

درمان گیاهی گواتر

معجونی برای درمان گواتر :۷۰ گرم گل گاوزبان ، ۱۰۰ گرم ریشه شیرین بیان، ۳۰۰ گرم عناب، ۲۵ گرم اسطوخودوس ، ۷۰ گرم بومادران ، ۲۰ گرم مرزنجوش ، ۲۵ گرم گل بابونه

طرز تهیه: ریشه شیرین بیان و عناب ها را نیم کوب کنید و با بقیه ی گیاهان فوق مخلوط کرده و بعد روزانه ۶ قاشق غذاخوری از آنها را در ۴ لیوان آب به مدت ۳ دقیقه در قوری چینی جوشانده و بگذارید نیم ساعت دم بکشد و سپس با تنظیف صاف کنید و آب باقی مانده را هرگاه خواستید میل شود.

عوارض جانبی درمان گواتر

درباره تاثیرات جانبی راه‌های درمان گواتر باید چنین یاداور شد که وجود بیش از حد هورمون تیروئید در بدن سبب افزایش ماده سمی در بدن بوده و این امر می‌تواند منجر به بروز علائمی چون افزایش سرعت ضربان قلب، اسهال و بی‌خوابی میگردد.

اگر بیمار داروی خاصی مصرف می کند، در صورت قطع مصرف دارو، امکان دشواری در درمان یا بازگشت بیماری وجود دارد وهمچنین اقدام به جراحی نیز امکان خطراتی چون خونریزی، عفونت و واکنش آلرژیک بیهوشی را به همراه خواهد  داشت.

اضافه کردن نظر