بیماری زونا یا هریس زوستر Herpes zoster یک بیماری عفونی حاد  بوده  که در اثر دوباره فعال شدن ویروس واریسلا زوستر( آبله مرغان) ایجاد می گردد و  ویروس آبله مرغان پس  از سپری شدن این بیماری به صورت غیرفعال در بدن باقی مانده  و دراثرعواملی همچون استرس، پیری و ضعیف شدن دستگاه ایمنی بدن دوباره فعال می گردد و احساس درد و سوزش در یک ناحیه از بدن از علائم اولیه این بیماری به شمار رفته  که دردهای حاصله از این بیماری  ناشی از هجوم ویروس واریسلا زوستر به سیستم اعصاب نخاعی  میباشد و در مرحله بعدی بیماری، یعنی دو تا سه روز  پس ازتحمل درد  ویروس به بخش هایی  از پوست که توسط فیبرهای عصبی ، یک ریشه واحد خلفی نخاعی عصب دهی می شوند، انتقال  پیدا کرده و منجر به بروز وزیکول ها ( همان اصطلاح تاول) متعدد در سطح پوست می گردد و این تاولها اغلب به صورت یک نوار مستطیلی شکل از ناحیه ستون فقرات شروع  میشود و تا جناغ سینه امتداد پیدا میکند ، اما باید توجه داشت که جنس این نوع ویروی از جنس همان ویروس هرپس که سبب آلودگی دستگاه تناسلی می شود  نیست.

اگر افراد  قبلا به بیماری آبله دچار نشده باشند  دیگر از بابت ویروس آن نباید نگران باشند زیرا بدن چنین افرادی  ایمنی کافی داشته. اما افرادی  که در سنین کودکی یا نوجوانی به این بیماری مبتلا گردیده  اند، این ویروس در بدن آنها بصورت نهفته و غیرفعال حاضر  بوده و در هر لحظه و اولین فرصت، احتمال  داشته که در سنین بالاتر به صورت بیماری زونا که نتیجه آلودگی به همان ویروس آبله  بوده  آشکار شود و درد ها و ازار های بیشتری را نصبت به ابله در فرد ایجاد شود و بیماری زونا همان جوش های دردناک و تاولزای پوستی  بوده  که در برخی  از نواحی بدن در اثر ویروس آبله ایجاد می گردد.

میزان این تاول ها به میزان  3 تا 5 روز افزایش  پیدا کرده  و پس  از چند روز، مایع درون تاول ها خارج  گردیده و به صورت زخم های کوچک ظاهر میگردد  که  س از گذشت 2 تا 3 هفته این زخم ها به مرور  زمان التیام پیدا کرده و گاهی اوقات، این علائم در ناحیه صورت و گردن نیز  دیده می شود که  دلیل این امر هجوم ویروس آبله مرغان به بخش عصب تری ژمینال  میباشد. این جوش ها معمولا به صورت  برجستگی های خوشه ای و تاول دار دیده شده  که کم کم با مایع پر در یک ناحیه از بدن بویژه در یک پهلو، متراکم می شوند که یکی دیگر از نواحی ظهور  این جوش ها  در ناحیه پیشانی و اطراف یکی از چشم ها میباشد ،اما  باید توجه داشت که زونا در هر بخشی از بدن ممکن  بوده که  ظهور پیدا کند.

 عصب تری ژمینال در سطح خارجی پل مغزی قرار دارد  وشامل سه شاخه فوقانی، میانی و تحتانی  بوده که به ترتیب در نواحی پیشانی و چشم ها، میانه صورت و قسمت چانه و گردن گسترده یدا کرده  و در صورت گرفتار شدن عصب تری ژمینال، سندرم "رامسی هانت" ایجاد می گردد ، که حواس چشایی، شنوایی و بینایی را دچار اختلال کرده و در برخی از موارد، به علت پیشرفت بیماری و عدم درمان به موقع، فرد بیمار، بینایی خود را از دست داده و همان طور که ذکر شد احساس درد کشنده میکند و یکی از علائم این بیماری بحساب امده  که اکثر بیماران به ویژه افراد مسن قادر به تحمل آن  نمیباشند و گاهی اوقات علی رغم بهبودی ظاهر پوست، فرد بیمار ماهها و حتی سالیان دراز  از وجود آن رنج می برد بطوری که در آمریکا هر سال از هر یک میلیون نفر، 600 هزارنفر به بیماری زونا مبتلا می گردند.

دلایل بروز بیماری زونا

عوامل متعددی در بروز این بیماری نقش  داشته است که  از جمله این عونل شامل: تماس مستقیم با فرد بیمار، ضعیف شدن دستگاه ایمنی بدن به علت بیماری هایی همچون ایدز، سرطان و مصرف داروهای متعدد، پیری. افرادی که هرگز بیماری آبله مرغان را تجربه نمیکنند و کودکانی که قبل از سن یک سالگی به این بیماری مبتلا گردیده و در معرض ابتلا به بیماری زونا قرار گرفته شده و این گروه و کسانی که تا به حال در برابر بیماری آبله مرغان واکسینه نشده اند می توانند با تلقیح این واکسن از بروز زونا جلوگیری نمایند.

علائم بیماری زونا

اولین علائم زونا  معمولا یک تا 5 روز قبل از جوش ها دیده شده  که این نشانه های ان در محل ظهور جوش ها شمل: خارش، سوزن سوزن شدن،سوزش،درد ، تب در مردها  و علایم دیگر در مراحل پیشرفته تر بیماری شامل: تب، احساس سرما، سردرد، آشفتگی در معده و گوارش.

ویروس واریسلا زوستر را، عامل هر دوی بیماری  آبله و زونا میباشد واولین بار که کسی به این ویروس مبتلا شود،در سطح وسیعی از بدن ، سبب بروز جوش و تاول های چرکی می شود که به همان آبله معروف بوده و پس از بهبودی ویروس از بین نرفته  بلکه در کمین می نشیند تا در موقعیت مناسب  زمانی که بدن سیستم ایمنی اش کم شود دوباره حمله خود را شروع کند.

بطور کلی  علایم  به وجود امده شبیه علائم آنفلوانزا بوده مثل  تب ، بیحالی ، بی‌اشتهایی ، سردرد و گاهی اوقات درد خفیف شکم که ۲-۱ روز قبل از بروز ضایعات پوستی رخ خواهد داد و این علایم بیشتر در بچه‌های بزرگتر دیده می‌شوند و تا ۵-۴ روز باقی خواهند ماند

درمان بیماری  زونا

بطور کلی هیچ داروی خاصی برای درمان زونا وجود ندارد اما  با این حال به کمک داروهای ضد ویروسی می توان به کنترل آن کمک  نمود و معمولا پزشکان با مشاهده اولین علائم این بیماری  داروهای ضد ویروس را تجویز کرد و به کمک بعضی از داروهای ضد خارش و ضد درد می توان از گسترش زونا جلوگیری  و از درد افراد کاسته شود و اگر درد شدید باشد و یا جوشها حوالی گوش و چشم ظاهر شوند،حتما به سراغ  پزشک بروید

اسیکلوویر، یکی از داروهای موثر برای درمان این بیماری  بشمار امده  که در نابودی ویروس واریسلا زوستر، کاهش درد و تقویت سیستم ایمنی بیماران نقش به سزایی داشته و در صورت تشخیص بیماری زونا توسط پزشک، مصرف قرص اسیکلوویر 24 ساعت پس از احساس درد و سوزش و حتی قبل از بروز بشورات جلدی، توصیه شده است دسیکلوویر، فامسیکلوویر، و پنسیکلوویر از جمله داروهایی بوده  که گاهی اوقات به جای اسیکلوویر برای درمان بیماری زونا به کار رفته میشود

کورتیکو استروئیدها نظیر پردنیسون، برای کاهش التهاب و مهار پاسخ ایمنی بدن مورد استفاده قرار گرفته  و  تاثیر این دارو بر روی افراد مسن به مراتب بیش  از افراد جوان  میباشد و البته این دارو را باید با تجویز پزشک و با احتیاط مصرف  نمود و برای کاهش درد هم می توان از آنالژزیک ( تشکیل دهنده های درد) نظیر کپسول و همچنین کمپرس آب سرد استفاده   شود.

مصرف محلول کالامین ( پودر سرخ رنگ حاوی روی) و آنتی هیستامین ( قرص و پماد)، برای کاهش خارش  نیز توسط پزشکان توصیه شده.  و داروهایی چون والاسی کلوویر (valacyclovir)یا فامسی کلوویر (famcyclovir) خارش و درد را تا حد زیادی کم میکند

زوستریکس نیز  پمادی بوده  که از کپزاسین تهیه  گردیده  و برای جلوگیری از درد حمله ای که در امتداد عصب ها ایجاد می شود، موثر و مفید است و مصرف ویتامین های (C,D,E) مولتی ویتامین و B – کمپلس نیز برای تقویت سیستم دفاعی بدن و ترمیم بافتهای آسیب دیده ، مفید میباشد.

در خانه برای سرعت دادن به روند بهبودی، بر روی جوش ها می توانید دستمال های تمیز و نرم  اما خنک  گذاشته  تا کمی در روند بهبودی کمک کند و به افراد بالای 60 سال توصیه شود  که واکسن پیشگیری  تزریق کنند و در  یک تحقیق نشان داده که تزریق واکسن احتمال بروز عوارض زونا را تا 67درصد کاهش داده .

خوابیدن در وان با محتوی نشاسته ذرت و حمام بلغور جو دوسر کلوئیدی و نیز حمام و کمپرس سرد می توانند به کاهش خارش و درد بیماران کمک شایانی کند

نکته هایی که در حین بیماری باید رعایت شود

در زمان  بیماری از غلات ، برنج قهوه ای، مخمر آبجو، میوه و سبزی خام، بیشتر استفاده گردیده و از مصرف فرآورده های استامینوفن پرهیز نموده شود، چون سبب طولانی تر شدن بیماری می گردد و جدا کردن وسایل شخصی بیمار، تمیز نگه داشتن پوست، مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک، پرهیز از خاراندن و کندن تاول ها و قرار دادن موضع آسیب دیده در معرض نور خورشید برای  میزان چند دقیقه، از جمله مواردی  بوده که باید حتما رعایت  گردد.

آب فراوان نوشیده شود.

سعی شود همیشه از کمپرس آب سرد، لوسیون کالامین، جوش شیرین برای فرونشاندن تاول ها استفاده شود.

برای تکسین درد از استامینوفن استفاده شود و  پزشکان مصرف استامینوفن را به عنوان جایگزین آسپرین دانسته که البته شست و شو با آب خنک، بهترین راه تسکین و درمان زونا بوده  

زخم ها را در معرض هوا قرار داده و روی آن را باندپیچی نکنید و لباس تنگ نپوشید.

از گیاه بادرنجبویه کمک گرفته شود.

گلابی و آب گلابی زیاد مصرف شود .

جهت کاهش درد بر روی موضع حوله مرطوب بگذارید.

کسانی که استعداد به بیماری زونا دارند از بیماران مبتلا دوری کنند زیرا احتمال سرایت در آنها بلا بوده.

میوه های تازه، عصاره تازه طبیعی سبزیجات و به ویژه آب هویج زیاد میل شود، زیرا بدن به مقادیر فراوان بتا کاروتن بیوفلاوونوئیدها و ویتامین Eنیاز دارد تا با ویروس مبارزه شود.

برای استفاده از محلول های پوستی حتی با پزشکتان مشورت شود و از استفاده خودسرانه داروها و پمادها پرهیز شود.

فلفل قرمز استفاده نمایید.

گیاه خرفه را نیز امتحان کنید.

استرس تان را کنترل کرده و توجه داشته باشید که  دوری از تنش روانی شدت ناراحتی زونا را کم می کند.

بعضی از تاول ها مثل  تبخال و .... میباشند و می توانند ناشی از سرما  ویا  انجام برخی کارها مثل  باغبانی ، و ...  میباشند ،  ولی در هر حال اگر موضوع سرماخوردگی در میان  نباشد، بهتر بوده  برای تشخیص دلیل جوش های تاولی به پزشک مراجعه شود.

افرادی  که قبلا به آبله مبتلا شده باشند، مجددا در خطر ابتلا به زونا قرار میگیرند،اما احتمال این خطر با افزایش سن بیشتر شده و این احتمال درافراد بالای 60 سال، 10 برابر بیش از دیگران بوده است.

این بیماری  مسری بوده اما نه به صورتی که شما فکرش را میکنید ،  زونا باعث بروز زونا در افراد دیگر نمی شود ولی ممکن  بوده  که باعث ابتلای یک کودک به آبله گردد. همچنین افرادی که واکسینه شده اند  و یا اصلا مبتلا به آبله  نشوند   در اثر تماس مستقیم با تاول های بازشده یک بیمار ، احتمال داشته که  بیماری به آنها هم سرایت  نماید به همین دلیل  فرد بیمار همواره باید تاولها را پوشانده و تا بهبودی کامل از تماس با افراد دیگر بویژه نوزادان و زنان بارداری که قبلا واکسن نزده باشند و یا دچار آبله نشده اند، پرهیز  نماید تا بیماری انتقال پیدا نکند.

این‌ ویروس‌ از طریق  هوا یا تماس‌ با ضایعات‌ پوستی ‌، از فرد بیمار انتقال‌ پیدا کرده وانسان تنها مخزن ویروس آبله‌مرغان میباشد که  یک بیماری شدیدا مسری بوده  بطوری که میزان ابتلای آن در افراد حساس حداقل ۹۰ درصد بوده و عمدتا در اواخر زمستان و اوایل بهار در نواحی معتدل بروز مینماید .

افراد مبتلا به بیماری زونا می تواند ویروس واریسلا زوستر را به هر فردی  که در برابر آبله مرغان ایمن نبوده  انتقال داده که  این انتقال عموما از طریق تماس مستقیم با زخم های باز راش های پوستی بیماری زونا رخ خواهد داد و باید توجه داشته باشید که  تا زمانیکه تاول های بیماری زونای شما خوب نشده، شما مسری  میباشید و باید از تماس جسمی با افردی که، سیستم ایمنی ضعیفی را دارند مثل نوزادان تازه متولد ها ، زنان باردار ،افراد مریض و کهنسال اجتناب نمایید.

روش های سرایت بیماری:  راه سرایت بیماری از طریق سیستم تنفسی و ترشحات تنفسی  بوده و راه دیگر انتقال تماس مستقیم با ضایعات پوستی بیمار مبتلا به آبله‌مرغان یا زونا  میباشد که  میزان انتقال در تماس‌های خانوادگی ۹۰-۸۰%  میباشد و دوره سرایت آبله‌مرغان از ۴۸-۲۴ ساعت قبل از ظهور ضایعات پوستی شروع میگردد و تا وقتی که تمام وزیکول ها ضایعات پوستی دلمه بسته  و خشک شوند و زمانی که هنوز ضایعات آبدار وجود نداشته باشد.

دوره نهفته یا همان کمون  بیماری بین ۲۱-۱۰ روز  بوده  اما معمولا ۱۷-۱۴ روز طول کشیده شده.

افرادی که بیشتر به این بیماری مبتلا میشوند

گروه های سنی که بیشتر دچار این بیماری میشوند

بیشترین گروه سنی مستعد ابتلا ۹-۵ ساله بوده و  بقیه موارد اغلب بچه های زیر ۱۵ سال میباشد که  در حدود ۱۰% بالای ۱۵ سال را درگیر می نماید و در نواحی معتدل معمولا ۹۵-۹۰% افراد ویروس واریسلا زوستر را در دوران کودکی کسب کرده و افراد بالای 50 سال نیز در خطر بروز این بیماری هستند.

بیماری ها: بیماری هایی که سیستم ایمنی بدن را ضعیف می  نمایند  مثل سرطان و یا اچ آی وی ( ایدز )، می توانند خطر ابتلا به بیماری زونا را افزایش داده

درمان سرطان : کسانی که  تحت درمان های شیمی درمانی و رادیودرمانی میباشند ، بدلیل ضعیف شدن سیستم ایمنی بدنشان در خطر بوده اند

داروها : داروهای پیشگیری از پس زدن اندام های اهدا شده و نیز مصرف طولانی مدت داروهای استروئیدی خطر ابتلا به این بیماری را به علت ضعیف کردن سیستم ایمنی بدن، افزایش میدهد

توصیه هایی برای تاول بیماران

 تاول ها را هیچ گاه دستکاری نکنید زیرا جای انان بر روی پوست میماند و توجه داشته باشید که تاول های زونا معمولا ظرف هفت تا ده روز دلمه بسته و ظرف 2 تا 4 هفته به طور کامل ناپدید میگردند که  در بیشتر افراد سالم، تاول ها هیچ جای زخمی باقی نگذاشته و درد و خارش بعد از چند هفته یا ماه به طور کلی از بین میرد اما کسانی که دچار ضعف سیستم ایمنی میباشند ممکن بوده که تاول های زونا در آنها به موقع بهبود پیدا نکند.

 از محلول کالامین استفاده کنید

از پزشک داروساز بخواهید تا خمیر آسپیرین با کلروفوم را برای بیمار تهیه کند و  با تکه ای پارچه تمیز، خمیر را به آرامی بر روی ناحیه مجروح مالیده و خمیر را چندین بار در روز به کار برید.

از پوشش مرطوب استفاده نمایید وحوله ای را در آب سرد فرو ببرید و پس از آبکشی بر روی ناحیه صدمه دیده قرار داده و هر چه آب خنک تر باشد احساس بهتری احساس میکنید.

عفونت روی تاول را با آب اکسیژنه 6 درصد ضد عفونی نمایید  یا از پمادهای آنتی بیوتیک نظیر جنتامایسین استفاده نموده شود.

خطرات ناشی از بیماری زونا

گاهی ممکن  بوده که  اطراف چشم به زونا مبتلا  شوند  که در این صورت خطراتی  مثل عفونت چشم ها ، کاهش یا از دست دادن بینایی نیز بروز نماید و اگر تاول های زونا ، گوش های بیمار را نیز آلوده  نماید، ممکن  بوده که  شنوایی یا حفظ تعادل اشخاص بیمار با مشکل مواجه  گردند ودر موارد نادر، این ویروس به ساقه نخاعی یا مغز فرد بیمار نیز حمله می نماید  و این مشکلات را می توان با شروع سریع تر درمان پیشگیری  و درمان کرد و درمان در مراحل ابتدایی بروز بیماری سریعتر انجام میگیرد.

در موارد زیر نباید واکسن زونا را زده شود:

ممکن است که باردار باشید، زنان باردار

 ایدز یا ضعف سیستم ایمنی داشته باشید

پرتو درمانی یا شیمی درمانی انجام می‌دهید

داروهای سرکوب کننده ایمنی مصرف کرده باشید

سابقه سرطان خون یا لیمفوما داشته باشید

به ژلاتین، نئومایسین آنتی بیوتیک یا هر ماده تشکیل دهنده دیگری در واکسن آلرژی داشته باشید

اضافه کردن نظر