دَرخودماندِگی یا اوتیسم  با نام  انگلیسی: Autism نوعی اختلال رشدی  از نوع روابط اجتماعی بوده  که با رفتارهای ارتباطی، کلامی غیرطبیعی مشخص می‌گردد. علائم این اختلال تا قبل  از سه سالگی بروز می‌کند و علّت اصلی آن ناشناخته‌ بوده. این اختلال در پسران شایع‌تر از دختران بوده البته  وضعیت اقتصادی، اجتماعی، سبک زندگی و سطح تحصیلات والدین نقشی در بروز این بیماری نداشته است و این اختلال بر رشد طبیعی مغز در حیطه تعاملات اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی تأثیر بسزایی می‌گذارد.

کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم، در ارتباطات کلامی و غیر کلامی، تعاملات اجتماعی و فعالیت‌های مربوط به بازی، مشکل فراوانی دارند، این اختلال، ارتباط با دیگران و دنیای خارج را برای آنان دشوار ساخته و در بعضی موارد رفتارهای خودآزارانه و پرخاشگری نیز در ان ها دیده می‌شود. در این افراد حرکات تکراری مثل دست زدن، پریدن و دادن پاسخ‌های غیرمعمول به افراد، دل‌بستگی به اشیا و یا مقاومت در مقابل تغییر نیز دیده می‌شود و ممکن است در حواس پنجگانه شان بینایی، شنوایی، بساوایی، بویایی و چشایی  نیز حساسیت‌های غیر معمول دیده شود. هستهٔ مرکزی اختلال در درخودماندگی، اختلال در ارتباط بوده.

از هر ۶۰ تا ۷۰ تولد زنده در دنیا یک نفر مبتلا به اوتیسم میباشد. کارشناسان زندگی ماشینی و عوامل ناشی از آن مثل استرس را در سیر صعودی ابتلا به این بیماری دخیل می دانند، نتیجه پژوهش ها نشان می دهد زنانی که چاق و یا دیابتی هستند، در صورتی که باردار شوند بیش از مادران سالم با احتمال تولد نوزاد اوتیسمی همراه خواهند بود .

درخودماندگی یک اختلال رشدی مغزی بوده  که به وسیله آسیب در تقابلات (مداخلات) اجتماعی و ارتباط و همچنین رفتارهای تکراری و ویژه تقسیم‌بندی میگردد، این علایم همگی قبل  از 3 سالگی کودک ایجاد شده و  اوتیسم بسیاری از بخش‌های مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد ودلیل  ایجاد این اتفاق هنوز درک نشده‌است.

اختلال طیف درخودماندگی (ASD) همچنین شامل سندرم آسپرگرو (PDD_NOS) می‌شود که علایم و نشانه‌های خفیف‌تری را خواهند داشت ، درخودماندگی یک نشانه ژنتیکی قوی داشته  که البته بسیار پیچیده‌ بوده و به وسیله تقابل بین ژنی (گروهی از ژن‌ها) و یا گاهی جهش ژنی ایجاد می گردد ، در موارد نادری، درخودماندگی به طور قوی، با آسیب‌های اولیه در دوره رشد مرتبط بوده که  این عوامل شامل: فلزات سنگین موجود در جو، حشره‌کش‌ها و واکسینه دوران کودکی می‌باشند ( فرضیه واکسینه به طور زیستی رد شده‌) و شواهد اندکی در تایید آن وجود خواهد داشت.

شیوع (ASD) شش در هزار میباشد و در مردان 4 برابر بیش از زنان وجود داشته، تعداد افراد مبتلا از سال ۱۹۸۰ میلادی تا کنون شدیداً در حال افزایش بوده و این امر می‌تواند  دلیل بهبود تشخیص و آیتم‌های بالینی باشد  ، والدین معمولاً به علایم موجود در دو سال ابتدایی زندگی فرزندشان توجه کرده  و مداخلات رفتاری شناختی زود هنگام می‌تواند به کودک کمک نماید تا مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و حمایت‌های فردی را کسب نماید ،  البته عده کمی  از این کودکان به این سطح رشدی می‌رسند .

اوتیسم گاهی خفیف است، گاهی شدید : در گذشته اوتیسم به پنج  گروه تقسیم شده که  اما امروزه می دانیم اوتیسم نوعی اختلال رفتاری میباشد  و طیف بندی دارد و ممکن است فردی تمام علائم را  در خود داشته باشد و در طیف شدید اوتیسم باشد و به شکل فردی در خودمانده در جامعه ظاهر گردد و ممکن میباشد  فقط مشکل ارتباطی  را داشته باشد،  مثلا نتواند دوست صمیمی داشته باشد و احساسات دیگران را درک نماید  و در گروه مبتلایان به اوتیسم خفیف دسته بندی میشود.

سندرم آسپرگر :

اوتیسم نوع کلاسیک بوده که به واسطه جریان مداوم قدرت بیان متمایز میگردند و باعث ایجاد اختلال در مهارت های فردی و اجتماعی شده ،کودکان در این دسته علاقه زیادی به اشیای بی جان دارند،در این نوع کودکان IQ انان نسبیت به بیماران اوتیسمی بهبود پیدا میکند

سندرم رت:

نوع کمیاب ناهنجاری بوده که اختلال طیف اوتیسم نامیده شده و درمیان افراد جنس مونث زیاد تر دیده شده و دارای اختلال در  مهارت های  اجتماعی  و ارتباطی اند مثل: کوبیدن سر به اشیا ، دست زدن،شستن دست و کف زدن میباشد ، این نوع اختلال در سن6-18ماه پس از تولد ایجاد میشود  

تشخیص درخودماندگی

اختلال کیفی در تعامل‌های اجتماعی:

-اختلال بارز در به کار بردن رفتارهای غیر کلامی متعدد مثل تماس چشمی، حالت چهره، وضع بدنی و حرکت‌ها به منظور تنظیم تعامل‌های اجتماعی ، - ناتوانی در ایجاد روابط با همسالان به تناسب سطح تحول انان، - فقدان تمایل خودانگیخته به تقسیم کردن شادی‌ها، رغبت‌ها و یا موفقیت‌های خود با دیگران برای مثال نشان ندادن، نیاوردن یا اشاره نکردن به اشیای مورد علاقه خودشان،فقدان تقابل هیجانی یا اجتماعی

اختلال ارتباطی:

تأخیر یا فقدان کامل تحوّل زبان گفتاری بدون آن که با کوشش برای جبران آن از طریق روش های دیگر مثل حرکت یا حالت‌های چهره، همراه باشند ، کسانی که به قدر کافی از گفتار متناسب برخور هستند، اختلال بارز در آغاز یا حفظ جریان محاوره با دیگری را دارند ، استفاده قالبی و تکراری از زبان یا وجود زبان غیر معمول ، فقدان بازی‌های تخیّلی (وانمود کردن) متنوّع و ارتجالی یا بازی‌های تقلیدی اجتماعی متناسب با سطح تحوّ انان.

محدود، تکراری و یا قالبی بودن رفتارها، رغبت‌ها و فعالیت‌ها :

‌مشغولی متمرکز بر یک یا چند کانون رغبت یکنواخت داشته و محدود از نظر شدت یا جهت، نابه هنجار است ، چسبندگی ظاهراً انعطاف‌ناپذیر به عادت‌ها  ، اطوارگری‌های حرکتی قالبی و تکراری مثل به هم زدن یا پیچ دادن دست‌ها یا انگشتان، یا حرکت‌های پیچیده تمامی بدن که از خود نشان میدند ، مشغولی دایم نسبت به بعضی  از اجزای اشیا.

پیشگیری از اوتیسم

در حال حاظر هنوز هیچ راهی برای پیشگیری از ابتلای کودک به اوتیسم یافت نشده   و با این حال با درمان به موقع بیماری بهبود پیدا کرده  و مهارت های اجتماعی و کلامی کودک ارتقا پیدا می نماید و  کودک مبتلا به اوتیسم  با مراجعه به مشاوران و متخصصان برای آشنایی انان  با راههای مختلف بهبود کودک، به کودکان کمک مینماید. درمان به موقع برای کودک مفید بوده و زندگی را برای انان  آسان تر میکند و از افزایش شدت بیماری اوتیسم پیشگیری می کند.

والدين بايد توجه داشته باشند كه مهمتر از عنوان بيماری ، پرداختن به درمان بیماری بوده   که بايد در نظر داشت اين كودكان با درمان مناسب و به موقع مي توانند مطالب را بياموزند ، رفتارهای درستی را از خود نشان بدهند  و در آينده مانند افراد عادی زندگي كنند . اما بدست آوردن اين اهداف مستلزم درمان به موقع و درست ، تحمل مشكلات و سختي هاي مربوط به اين درمان بوده است .

هر شخص اُوتيستيك مانند بقيه افراد جامعه دارای  شخصيت مختص به خود بوده  و مانند تمامي افراد خصوصيات خاصي را دارا مي باشد .برخی از اين كودكان ممكن است كه از نظر گفتاری تأخير كمی را  داشته باشند  و بتوانند با كمي كمك، ارتباط كلامي مناسبي را با ديگران بر قرار نمایند  ولي همين كودكان ممكن است از نظر ارتباطات اجتماعي رفتار مناسبي را از خود نشان ندهند . گاهي اين كودكان برای  شروع صحبت و تبادل كلامي ممكن بوده که  مشكل داشته باشند  و  افراد اوتيستيك معمولا در مكالمات ، يكطرفه رفتار مي كنند يعني فقط در رابطه با چيزی  كه خود علاقه دارند صحبت مي نمایند  و از صحبتهای  طرف دوم چيزی را نمي فهمند  و در بعضي از اين كودكان  حتی خشونت و خود آزاری نيز مشاهده مي شود که جای نگرانی بوده .

تحقیقاتی که برروی  بر روی دوقلوهای ناهمسان  انجام گرفته نشان داده که اگر پسر دارای بیماری اوتیسم باشد، به احتمال ۳۰ درصد قل دیگر (دختر) نیز مبتلا خواهد گردید و اگر  دوقلوهای همسان پسر دارای بیماری اوتیسم باشند، به احتمال ۷۷ درصد قل دیگر (پسر) نیز مبتلا خواهد گردید.

ناتوانی های کودکان اوتیسمی ؟

- سندرم Asperger : بیماری است که در طی سال های اول مدرسه ظاهر می شود و شامل تداخلات اجتماعی، دقت زیاد در صحبت کردن و اشتیاق به کارهای غیرمعمول بوده.

- سندرم Rett : این یک بیماری سیستم عصبی است که برگشت را ایجاد شده ، به خصوص در استفاده از زبان و دست ها بوده که  تفاوت زیادی با اوتیسم داشته و تنها در زنان دیده شده.

- ناتوانی در یادگیری : نادر بوده  و این در مواردی رخ داده که به بچه یک چیز را یاد داده و بچه در 10 سالگی آن را از یاد می برد.

- ناتوانی در پیشرفت

مشکلات ارتباطی بیماران:

- افراد نمی توانند صحبت راشروع کنند و یا توانایی ادامه بحث را نخواهند داشت.

- ارتباط، با حرکات دست به جای استفاده از لغات صورت خواهد گرفت.

- رشد زبان و تکلم به کندی صورت گرفته و یا اصلا صورت نمی گیرد.

-  دقت در دیدن اشیا را ندارند

- به جای لغت "من" از لغت "تو" استغاده می کند، به عنوان مثال: به جای آنکه بگوید من آب می خواهم، می گوید" تو آب می خواهی.

- عدم توجه به اشیا که  در سن14 ماهگی مشخص می گردد

- کلمات و یا جملات را همیشه تکرار می کنند.

- بدون احساس حرف خود را می زنند.

تداخلات اجتماعی

روابط دوستانه ای ندارند ، بازی های کلامی را دوست نداشته  ، تنهایی را ترجیح داده ، بدون توجه به لبخند هستند ، عدم پاسخ به اطلاعات احساسی ، از صدای بلند  وحشت  نمیکنند، حواس بینایی، شنوایی، چشایی، بویایی و لامسه کمی  را دارند ،ممکن است از صدای معمولی زیاد خوش شان نیاید و حتی  دستان شان را بر گوش شان بگذارند.

سعی کرده تنها بمانند، زیرا خیلی دست پاچه می شوند ، یک سطح صاف را خارش داده و اشیا را لیس می زنند ، به درد، خیلی زیاد و یا خیلی کم واکنش نشان داده ، ممکن میباشد ککه  یک جمله را چندین بار تکرار نمانید ، منظور گوینده را به سختی می فهمند و درک براشان سخت است، نمی توانند درک کنند که گوینده حرف خنده دار می زند و یا سرزنش میکند  ممکن بوده که  حرف نزنند و یا خیلی کم حرف بزنند، خطر را حس نکرده.

بازی کردن  شان به شیوه خودشان است

یک تکه کوچک اسباب بازی برای آن ها جالب می باشد  مانند فقظ قسمت چرخ های یک ماشین ، بازی کسی را تقلید نمی کنند.

ترجیح می دهند تنها بازی کنند نه با دیگران ،در نقشی که بازی می کنند دارای قوه تخیل کمی هستند. همیشه باید یک بازی  را انجام دهند ،آن ها رفتار مخصوص به خود را  دارند یا اینکه خود را تکان می دهند و یا دست می زنند.

ایجاد رفتار نامناسب

خشونت ، تکرار یک نقش یا فکر ، بی دقت ، فردی بی علاقه و بدون احساس بوده، پرتحرک و یا کم تحرک است ، تمایل به خود و یا دیگران ، تکرار حرکات بدن را انجام میدهند

این کودکان رفتاری دارند که اصرار بر يكنواختي و مقاومت در برابر تغييرات را دارد ، در بيان نياز های خودشان دچار مشكل هستندو به جای استفاده از كلمات از اَداها و اشاره استفاده مي نمایند .

تكرار كلمات ،خنده نابجا ، گريه بي مورد ، نشان دادن استرس و نگراني بي علت انان بوده ، رفتار پرخاشگری را دارند، به سختي با ديگران رابطه برقرار کرده  و دوست ندارند كه فردی  را بغل و يا اينكه كسي انان  را بغل كند و رفتار خودزنی مثلا کوبیدن سر به زمین یا دیوار و یا با دست ها را از خود نشان میدهند.

تماس چشمي ندارند و يا اينكه بسيار كم می باشد  ، با روشهای  معمول آموزشي نمي توانند چيزی  را فرا بگیرند.بازی غير عادی از خود انجام مي دهند،  اشياء در حال چرخش را دوست دارند و نيز سعی می كنند که  اشيا را به حالت چرخش در بياورند .

دلبستگی غير عادی به برخی  از اشياء پيدا کرده و از نظر احساس درد حساسيت بالا و يا پائين تری نسبت به افراد عادی را دارند . از نظر فعاليت های فيزيكي ، فعاليت زيادتر و يا كمتری نسبت به كودكان سالم داشته  ، حركات بدني آنان به صورت نرم و عادی نبوده ، اگرچه آزمايشات شنوائي بر روی آنها سالم بودن شنوائي آنها را ثابت مي كند ولی  در برابر نام خودشان و دستورات كلامي خود را بي تفاوت نشان داده و بی اهمیت دانسته.

کودک مبتلا به بیماری  اوتیسم ساعت ها با یک وسیله سرگرم می شود اما کودک طبیعی مدت توجه کوتاهی  را داشته  یعنی شاید نهایتا  پنج دقیقه با یک اسباب بازی بازی و بعد آن را رها نماید و سراغ بازی دیگری برود ،  کودک طبیعی چون محرک های مختلف را آزمایش کرده ، پیشرفت می کند اما کودک مبتلا به اوتیسم ساعتها یک بازی تکراری را با خود انجام می دهد.

کودکان  مبتلا به اوتیسم محو پنکه و لباسشویی می شوند و  این کودکان به چرخیدن یا به وسایلی که می چرخد علاقمند می باشند و ممکن است ساعت ها خود را با تماشای آنها سرگرم نمایند و ممکن است زنجیری را تکان یا به موسیقی های ثابت واکنش و علاقه شدید نشان دهند.

متاسفانه دو سوم کودکان مبتلا کم توان ذهنی همان عقب افتادگی ذهنی را دارند  و یک سوم آنها هوش معمولی داشته که  این کودکان در بعضی  مسائل نبوغ خاصی را داشته و مثلا علاقه خاصی به سیاره ها دارند  و با کمترین تلنگری اطلاعاتی را در این زمینه حفظ میکنند  و اگر در جمع قرار بگیرند در مورد این مسائل صحبت میکنند. معمولا هم به پیام های ارتباطی دیگران مثل اینکه «بس است» یا «خسته شدیم» توجهی نداشته .

کودکان مبتلا به اوتیسم یکپارچگی حسی نداشته و این کودکان یکپارچگی حسی ندارند ،  یعنی در بعضی  از آنها آستانه درد بسیار بالا و در برخی دیگر بسیار  پایین است. برخی از آنها گاهی متوجه سوختگی های شدید نمی شوند و برخی با کوچکترین ضربه درد شدید حس می کنند ،  در مورد صدا هم همینطور بوده و  گاهی یک کودک مبتلا صداهای بسیار آهسته را می شنود و به آن توجه داشته و  در حالی که متوجه صداهای بلند مانند صدای زنگ در هم  نمی شود.

نشانه ها و آزمایشات

 باید توجه داشت که اگر نوزاد شما دچار مشکلات زیر بود حتما او را نزد پزشک برده:

در 12 ماهگی، هنوز چیزی نمی گوید منظورمان  گفتن همان کلمات ناواضح  بوده ، در 12 ماهگی، اشاره نمی کند و یا "بای بای" نخواهد کرد.  در سن 16 ماهگی حتی  یک لغت هم نمی گوید ، در 24 ماهگی، دو لغت به زبان نمی اورد ، از دست دادن تکلم و یا مهارت های اجتماعی در هر سنی .

درمان درخودماندگی

تا کنون هیچ روش قطعی‌ای برای درمان مبتلایان به درخودماندگی یافته نشده‌ و  کارآمدترین روش درمانی، توانبخشی بوده و در تحقیقات اخیر  که توسط برخی والدین کودکان مبتلا به درخود ماندگی و متخصصین انجام  گردیده  این نتیجه حاصل شده که در بعضی از نمونه های آماری استفاده از شیر شتر به عنوان یک درمان موثر برای این بیماری پذیرفته گردیده است.

برای آنکه بهترین ره کار را به یک کودک مبتلا به درخودماندگی ارایه بدهیم، باید به نکته هایی  توجه نماییم:

- کودک حتماً توسط یک متخصص روانپزشکی اطفال و یک متخصص مغز و اعصاب اطفال ویزیت گردد.

- به طور فشرده و ترجیحاً هر روز تحت خدمات گفتاردرمانی و کاردرمانی برای فرد میتلا  باید انجام بگیرد.

- لازم میباشد که  والدین و مربی کودک روش‌های مناسب تقویت مهارت‌های ارتباطی کودک را از طریق مطالعه کتاب‌های مرتبط و یا به وسیله ی جلسات مشاوره‌ای که کاردرمانگر کودک برگزار می‌کند را  فرا بگیرند.

 - ارزیابی وضعیت حسی - حرکتی کودک به وسیله کارشناسان کاردرمانی باید  صورت بپذیرد و در صورت لزوم جلسات کاردرمانی ذهنی کودک به طور منسجم برگزار شود.

- موسیقی درمانی، راهکاری برای ارتباط با کودکان اوتیسم داشته و نقاشی و قصه گویی نیز یکی از روش های موثر تربیت کودکان اوتیسم بوده  و والدین  باید در یک گوشه اتاق نشسته و کتاب های قصه متناسب با سن کودک را با صدای بلند و دلنشین برای علاقه مندی آنان همیشه بخوانند

رژیم غذایی برای بیماران اوتیسم 

برخی از کودکان اوتیسمی مایل به رژیم فاقد گلوتن و یا فاقد کازئین می باشند  ،گلوتن در گندم، جو و چاودار بوده  و کازئین در شیر، پنیر و دیگر محصولات لبنی یافت می شود البته هیچ بررسی نشان نداده که تغییر رژیم غذایی اثر مثبتی بر روی این کودکان را داشته باشد ، اما کودک باید یک رژیم متعادل را داشته باشند و به مقدار کافی انرژی و مواد مغذی دریافت نمایند.

عواملی که خطر ابتلا به اوتیسم را افزایش می دهند

تمان کودکان از هر نژاد و یا ملیتی ممکن بوده که دچار بیماری اوتیسم بشوند، اما عواملی خاص که در ادامه می آیند می توانند خطر این بیماری را افزایش بدهد که این عوامل شامل:

 جنسیت کودک:  پسرها 4 تا 5 برابر بیشتر در خطر ابتلا به بیماری اوتیسم هستند.

سابقه خانوادگی : در خانواده هایی که یک کودک مبتلا به اوتیسم وجود داشته باشد، خطر اینکه کودکی دیگر با این بیماری داشته باشند بیشتر بوده که  همچنین خیلی غیرمعمول نبوده  که پدر و مادر و یا سایر اقوام نزدیک کودک مبتلا به اوتیسم، در ارتباط با دیگران وغیره  مشکلاتی را داشته باشند.

دیگر  اختلالات:  کودکانی که بیماری خاصی را داشته باشند  بیشتر از کودکان سالم در خطر ابتلا به بیماری اوتیسم می باشند.

سن والدین :ممکن است بین سن والدین و ابتلای کودک به اوتیسم رابطه ای خاص وجود داشته  و اعتقاد بر این بوده  که فرزندان والدین بزرگسال بیش از دیگران در خطر ابتلا به این بیماری بوده که  بااین حال تحقیقات بیشتری در این رابطه مورد نیاز خواهد بود.

مشاورین با متخصصين  که برای درمان میتوان بیماران اوتیسم را نزد انان برد

 اگر كودك از طرف شما و يا دكتر مخصوص خود مظنون به اُوتيسم باشد باید  توسط شخصي كه در زمينه اُوتيسم تخصص خاص را  دارد  مورد معاينه دقيق  قرار گیرد  و ممكن است که  اين فرد يك روانشناس ، روانپزشك و يا يك متخصص رشد اطفال باشد .

گاهي  هم ممكن است  که برای يك تشخيص دقيق و درمان به يك تيم متخصص نياز شود اين تيم عبارت است از :

-متخصص رشد در اطفال: اين فرد مي تواند مشكلات سلامتي و رشد در كودكان را به راحتی درمان كند.

-روانپزشك كودك: اين پزشک مي تواند در تشخيص اوليه كمك نموده و در صورت نياز داروهائي را برای كمك به كودك تجويز نماید .

-روانشناس كودك: در شناخت عادات و حالات رواني كودك كمك نموده  و ناتواني های كودك در زمينه های رشد ذهني ،رواني ، و اجتماعي را بررسي کرده و همچنين يك روانشناس مي تواند در بهبود بهتر رفتار كودك و افزايش مهارت های اجتماعي كودك به افراد كمك كند .

-رفتار درمان: اين فرد مي تواند علاوه بركمك به بهبود توانائي های كودك در كارهای روزانه مثل لباس پوشيدن ، غذا خوردن و ساير كارهای استقلالي، همچنين در بهبود وضعيت حواس پنجگانه ،قدرت تشخيص و ساير توانائي هاي كودك او را ياری نماید.

-كار درمانی: يك كار درمان  مجرب كودك را در استفاده درست از عضلات و اندام های بدن برای انجام كارهای بزرگ و كوچك بدني به راحتی میتواند  ياری كند .

-گفتار درمانی: در بهبود وضعيت گفتاری كودكان و افزايش توانائي انان در مهارت های كلامي این روش  بسيار مؤثر بوده .

-مشاور خانواده: مشاور مي تواند علاوه بر راهنمائي در امر روابط شما با كودك خود، افراد  را در بهره وری بهتر از منابع و مراكز موجود در جامعه برای كمك به درمان كودك كمك نماید .

اضافه کردن نظر