گل  بنفشه سه  رنگ سالیان متمادی به طور پی در پی با نام های هرت سیز و پانزی معروف بوده است .گیاه پانزی كه در زبان گل ها به معنی خیال می باشد، از سال1839 میلادی به بعد به صورت كشت شده وارد بازار شد. واژه پانزی از كلمه فرانسوی pensee  به معنی فكر و خیال گرفته شده است. گرچه در نمایشنامه های شكسپیر از نام گیاه پانزی زیاد استفاده شده، ولی منظور او گیاه هرت سیز و یا به اصطلاح بنفشه وحشی است؛ نه بنفشه هایی كه به صورت مدرن كشت می شوند و البته این گیاه در ادبیات انگلستان و نمایشنامه های شكسپیر نماد عشق است و برای آن اثراتی شبیه به مهر گیاه قائل هستند؛ به طوری كه در یكی از داستان ها اشاره شده كه اگر آب (عصاره) این گیاه را بر چشم بسته ای گذارند، شخص با باز شدن چشمش عاشق و دلبسته اولین كسی می شود كه او را می بیند

خصوصیات گیاهشناسی:

گیاه بنفشه سه رنگ گیاهی علفی و یكساله كه ارتفاع آن حداكثر به25 سانتی متر می رسد. ساقه ها كمی زاویه دار و به رنگ سبز مایل به زرد می باشند. برگ ها بیضی شكل، دانه دار و بدون دمبرگ هستند و به طور متناوب بر روی ساقه قرار می گیرند. گل های كوچك این گیاه رنگ های مختلفی از جمله بنفش روشن و تیره، سفید، گلی و زرد دارند كه در بهار و تابستان ظاهر شده و به میوه پوشینه تبدیل می شوند. میوه، حاوی تعدادی دانه كوچك بیضی شكل و سفید رنگ می باشد و این گیاه به طور خودرو و گسترده در اروپا می روید و در آمریكای شمالی نیز گسترش یافته و بنفشه سه رنگ در نقاط مختلف ایران و به خصوص در نواحی شمالی رویش دارد. گل و تمام قسمت های گیاه مورد استفاده دارویی است.

شرایط محیط رشد گیاه بنفشه:بنفشه سه رنگ در هر نوع زمین و هر سطحی می روید بنفشه سه رنگ معمولاً در زمین های سست ناسخت، مزارع شخم خورده میان ساقه های چاو دار باغ های متروکه زمینهای ماسه ای ضعیف کنار مزارع، روی چمن ها و زمین های بایر و همچنین تپه ماهورهای ماسه ای سواحل دریا می روید و به هر هکتار زمین 400 تا 600 کیلوگرم ازت خالص (به شکل نیترات آمونیم، کلسیم سیانید) 300 تا 400 کیلوگرم نمک پتاسیم داده می شود. در هر هکتار پس از اولین چین 100 تا 200 کیلوگرم کود کلسیم سیانید نیز می دهند و همچنین خاک های غنی از هوموس، به خوبی آبیاری شده و خنک را برای رشد ترجیح می دهد. پی اچ مناسب خاک برای این گیاه حدود 6 تا 6.5 است.

خواص درمانی و کاربردهای صنعتی گل اینگونه بوده که بسیاری از افراد بنفشه سه رنگ را به عنوان یك گیاه زینتی می كارند و از زیبایی آن استفاده می كنند و افراد كمی از خواص دارویی و با ارزش این گونه از بنفشه آگاهی دارند و از بنفشه سه رنگ در طب سنتی و عامیانه ملل مختلف در انواع بیماری ها، از جمله بیماری های تنفسی مانند برونشیت، آسم، سیاه سرفه، زكام و علائم دیگر سرما خوردگی و تنفسی استفاده می شده و  به صورت خوراكی یا موضعی برای درمان بیماری های پوستی (مانند اگزما، سبوره، زرد زخم، آكنه)، روماتیسم، ورم مثانه و دفع دردناك ادرار حاصل از آن، شب ادراری، بی خوابی، آرتریت و سفت شدن رگها به كار می رفت و یكی دیگر از موارد استفاده این گیاه كه سالیان دراز معمول بوده، به عنوان ادرار آور، معرق، آرامبخش و تسكین دهنده است. چون بنفشه سه رنگ دارای موسیلاژ می باشد، خاصیت ضد سرفه دارد. همچنین، اثر پاك و تصفیه كننده خون را برای آن قائل بوده اند.

این گیاه به خاطر وجود اسید سیلیك و روتین، ضد التهاب و ضد درد است. همچنین روتین موجود در آن باعث مقاومت جدار مویرگ ها شده و از پارگی و خون مردگی آنها جلو گیری می كند و در پژوهش های جدید خاصیت آنتی اكسیدانی و ضد پیری بنفشه سه رنگ تا حدی به اثبات رسیده و اثر ضد میكروبی آن مورد تایید قرار گرفته است. این گیاه همچنین خاصیت مسهلی دارد.

نام بنفشه سه رنگ در دارونامه بعضی كشورها، از جمله آمریكا، وجود دارد و از آن بیشتر در فرآورده های پوستی (اگزما) و تنفسی (برونشیت) استفاده می شود.

ترکیبات شیمیایی:تركیبات مهم این گیاه اسید سالیسیلیك و مشتقات آن، از جمله متیل استر، فنوكربوكسیلیك اسید، مانند ترانس كافئیك اسید و پی كوماریك اسید و گلوكزید و یولوزید است. تركیبات دیگری چون موسیلاژ، تانن، فلاونوئیدها( از جمله اوری ینتین، اسكوپارین، ویولانتین، ساپونارتین و وی سری نین) و گلیكوزیدهای آنتوسیانینی نیز در گیاه وجود دارند و بنفشه سه رنگ یكی از گیاهانی است كه حاوی تركیبات سیكلوتید می باشد. این مواد استقامت بدن را افزایش می دهند. یكی از تركیبات گیاه كه در سال های اخیر كشف شده، vitria  است كه خاصیت سیتوتوكسیك دارد. انتظار می رود این ماده در آینده بتواند در درمان سرطان مؤثر باشد.

تکثیرگل بنفشه: در کشت وسیع این گیاه می توان آن را در هر نوع زمینی (خاک پوشیده سست تا سخت متوسط شنی و خاک رسی) کاشت در ضمن باید زمین آفتاب گیر باشد. برای پرورش گیاه دانه های رسیده را در اوایل تابستان یعنی در نیمه اول تیر ماه کاشته و سپس موقعی که گیاه جوان دارای 3 تا 4 برگ گردید آنها را در شهریور ماه نشاء می کنند با این روش گیاهان نشاء شده در بهار گل می دهند ولی در اگر دانه های گیاه در اردیبهشت ماه کاشته شوند گل های آن پس از نشاء در زمان 3 تا 4 برگی در پائیز ظاهر خواهد شد. میزان بذر مورد نیاز در هر هکتار 4 تا 6 کیلوگرم می باشد و برداشت محصول باید موقعی انجام گیرد که گیاه در مرحله کامل گل دادن باشد که معمولاً از اردیبهشت تا شهریور ماه می باشد چین اول از اواسط تا اواخر اردیبهشت و چین دوم 2 از اوایل تا اواسط تیر در زمان گل دهی کامل با علف چین یا کمباین برداشت می شود. در نواحی مرطوب که گیاه رشد کافی و خوب داشته باشد چین سوم هم (چین پائیزه) از اواخر تا اوایل شهریور ممکن می‌باشد. هر هکتار زمین کاشته شده 4 تا 8 تن محصول خشک به صورت گیاه گلداری که از 1 تا 2 چین بدست آمده بازدهی دارد که 60 درصد این محصول مربوط به چین اول و 40 درصد مربوط به چین دوم می باشد. پس از برداشت و تمیز نمودن گیاه آنرا در حرارت 40 و حداکثر 50 درجه سانتی گراد در دستگاه های خشک کن می خشکانند گاهی پس از از برداشت گیاه کامل آنها را به صورت بسته هائی در آورده و هر دو بسته را به نخی وصل می کنند و در محل خشکی از انبار به یک طناب یا سیم فلزی مقاوم می آویزند تا بسرعت خشک گردند البته اگر عمل خشک کردن محصول در دستگاه های خشک کن صورت گیرد نتیجه بهتری حاصل میگرددملی کالا.

اضافه کردن نظر