لاکپشت برکه ای خزری بانام انگلیسی Caspian Pond Turtle ونام علمی  Mauremys caspicaاز خانواده لاک پشتهای برکه ای است. طول لاک آن به ۲۳ سانتی متر می رسد و رنگ آن قهوه ای زیتونی یا سبز زیتونی است. ساکن استانهای شمالی، غربی، جنوب غرب، گیلان ، مازندران ، آذربایجان شرقی و غربی ، کردستان ، کرمانشاه ، ایلام ، خوزستان ، لرستان و فارس است. لاک پشت برکه ای خزری ، از لحاظ شکل ظاهری شبیه لاک پشت برکه ای اروپایی می باشد.

تفاوت لاک پشت برکه ای خزری و برکه ای اروپایی: این دو لاک پشت از لحاظ اندازه مثل هم بوده و قهوه ای رنگ می باشند ، ولی از نظر ظاهری ، سر لاک پشت برکه ای اروپایی خال حال تقریبا زرد رنگ دارد ولی سر لاک پشت برکه ای خزری راه راه تقریبا کرم داشته و موقعیت مخرج در لاک پشــت ماده نزدیک به لاک شکمی و در قاعده دم بوده در حالیکه در نر دورتر از لاک شکمی بوده و تقریباً در میانه دم قرار میگیرد. لاک شکمی درماده صاف و در نر دارای فرورفتگی در سپرهای سینه ای، شکمی و رانی میباشد که این به خاطر سهولت در امر جفتگیری است. لاک پشــتان خزری در اردیبهشــت ماه جفت گیری کرده و در خرداد یا تیرماه تخم گذاری میکنند و در هر تخم گذاری ۴ تا ۵ تخم میگذارند. بزرگترین تخم به دســت آمده در آزمایشــگاه دارای طول ۷/۸۳ میلیمتر و عرض ۱/۴۲ میلیمتر بوده.

همچنین باید ذکر کرد که این جانوران صدای خاصی نداشــته، بســیار محتاط هستند، معمولا داخل لاک خود فرو رفته و بیشــتر اوقات در حال اســتراحت هستند اما در مواقع فعالیت یا احســاس خطر دارای حرکت ســریعی می باشند. شناگران ماهــری بــوده و روحیه تهاجمی کمتری نســبت به دیگر لاک پشــت های آبزی دارند. اوقات گرم روز  را برای آفتابگیری به کنار برکه آمده و دارای خواب زمســتانی میباشــند. فعالیــت عمده آنها از اواســط بهار تا اواســط پاییز اســت البتــه در مناطق گرمسیری بر طول این مدت اضافه میشود و در گذشته تنها یک زیرگونه با نام Mauremys caspica caspica برای لاکپشت خزری ایران معرفی شده بود که پس از مطالعات ویشوف در سال ۱۹۹۶ زیر گونه ventrimaculata از استان های فارس و بوشهر گزارش شد که تا حدودی با لاکپشت خزری شمال ایران متفاوت است. مهمترین اختلاف این دو زیر گونه وجود لکه هایی بر روی لاک شکمی ventrimaculata و عدم وجود آنها در زیر گونه caspica بوده.

لاک پشــتان آبزی دارای تعیین جنســیت محیطی از نوع وابسته به دما هســتند. تمــام خزندگانی که جنســیت آنها با دما تعیین می شــود فاقد کروموزوم جنســی هســتند. تعیین جنســیت در این خزندگان در میانه تکوین جنینی و منطبق با زمان تمایز غدد تناسلی است. در لاک پشتان دمای پایینتر از دمای آســتانه که در آن نســبت جنســها ۱:۱ اســت منجربه تولید افراد نر و دمای بالاتر از دمای آستانه منجر به تولید افراد ماده میشــود که این دماها برای گونههای مختلف متفاوت اســت و در مورد لاک پشــت خزری هنوز گزارش نشــده است. مادههایی کــه در دماهای متمایل بــه تولید جنس ماده به وجــود میآیند احتمال مهاجم بودنشــان نســبت به نرها کمتر اســت در حالی که مادههایی که در دماهــای متمایل به تولید نر تکوین مییابند حالت تهاجمی بیشــتری دارند.مادههایی که در دماهای متمایل به تولید افراد نر ایجاد شــده اند ســطوح آندروژنی بیشــتر و اســتروژنی کمتری دارند.

این احتمال وجود دارد که رفتار تهاجمــی و جاذبه در مادهها کمتر تحت تأثیر هورمونهای تخمدانی و بیشــتر تحت تأثیر دما باشــد. به نظر می رسد که رفتار و نوع جنســیت افراد بالغ نشــان دهنده یک محیط هورمونی باشد که در آغاز توســط دما تنظیم میشــود. ممکن است تعیین جنســیت وابسته به دما بــه عنوان پیشــرو تکاملــی برای کنترل ژنتیکی جنســیت باشــد که در پستانداران یافت میشود. به طور اختصاصی دما بر روی بیان ژنهایی که آنزیمهای اســتروئیداز و گیرندههای استروئیدی را رمزدهی می کنند اثر می گذارد و با هم تمایز غدد تناســلی را به سوی بیضه یا تخمدان هدایت میکنند. غدد تناســلی لاک پشــتان آبزی جوان پس از گذرانیدن دوره حســاس به دما میتوانند تبدیل به غدد تناســلی جنس نر شــوند به این شــکل که مدولای تخمدان آنها دارای سلولهایی است که خاصیت صفات مربوط به ســلولهای سرتولی را تا مدت زمان مشخصی حتی تا سن بلوغ خواهند داشــت این پتانسیل توسط اســتروژنهای مترشحه در بدن لاک پشــت ماده مهار میشــود اما در اثر ترشــح هورمون ضد مولری ممکن اســت ژنهای بیضهای فعال شده و منجر به شکلگیری سلولهای سرتولی و تشــکیل طنــاب بیضهای شــوند. در این مطالعه تعیین جنســیت نمونه هــا تنها از روی صفات ظاهری که مهمترین آنها موقعیت مخرج بر روی دم اســت صورت گرفت و تنها تعداد کمیاز نمونهها تشــریح شدند بنابرایــن احتمال تغییر جنســیت نمونه های نابالغ ظاهراً ماده به افراد نر در ســنین بالاتر وجود دارد هر چند اثبات ایــن فرضیه نیاز به مطالعات پیشــرفته اکولوژیکی، جنین شناســی و آناتومیکی در نمونههای منطقه مــورد مطالعــه دارد.

 لاک پشــتان ماده سازگاری بیشــتری با محیط داشته و جنسیت غالب را در اکثر جمعیتها تشکیل میدهند.  مادهها مدت زمان بیشتری را در کنار برکه ها به سر میبرند و نرها بیشتر طول روز را در اعماق برکه ها به سر میبرند. نرها حرکت و فرار سریع تری داشته و به راحتی صید نمیشود. هنوز معیاری برای تعیین ســن دقیق لاک پشتان آبزی ارائه نشده و در ضمن دو لاک پشت همسن لزوماً هم اندازه نیستند. همچنین نوزادان تازه متولد شــده رشــد متفاوتی از خود نشان داده اند. از این رو میتوان علــل دیگــری نظیر تغذیه، دمــای محیط، وجود یا عدم وجــود انگلهای داخلی و دیگر شــرایط زیستی اکوسیســتم را در میزان رشد آنها دخیل دانســت. لاک پشت خزری نسبت به دیگر لاک پشــت آبی منطقه یعنی لاک پشت برکه ای قدرت انتشار بیشتری در زیستگاههای نامساعد دارد و میتوانــد به مــدت طولانی در محیطهای دور از زیســتگاه های طبیعی خــود زندگی نموده و در شــمال ایران این لاک پشــت به وفــور در منازل روســتایی و باغها مشــاهده میشــوند که دلیــل آن میتواند سازش و مقاومت بیشــتر این گونه نسبت به محیط یا ساختار ژنتیکی متفاوت آن با لاک پشــت برکهای باشــد.

به دلیل گسترده بودن پراکنش لاک پشت خزری پیشــنهاد می شود تمام اســتانهای واجد این گونه مطالعه شده و مقایســهای بین جمعیتهای آن صورت گیــرد. همچنین انجام مطالعات کاریولوژیک برای تهیه کاریوتیپ و تعیین نقشــه کروموزومیلاک پشــت خزری برای مقایســه آن با لاک پشــت برکهای و نیز مقایســه کاریوتیپ افــراد جمعیتهــای آن در اســتانهای مختلف کشــور یا دیگــر زیرگونه موجود یعنی لاک پشــت برکهای فارس لازم به نظر میرسد. با توجه به اهمیت لاک پشــتان آبــزی و کاهش قابل توجه جمعیت آنها نســبت به گذشــته باید تدابیری برای حفاظت از آنها اندیشــید و این لاک پشــتان اصولا رژیم غذایی گوشتخواری داشته ودر طبیعت از تخم قورباغــه و مار، قورباغهها و مارهای کوچــک، ماهیان کوچک، کرمها، حلزونها، ســخت پوستان و حشرات آبزی تغذیه میکنند. گاهی از گیاهان آبزی نیز تغذیه میکنند اما اصولا گیاهخوار نیســتند و از آنجا که ازلاشــه، جانــوران آبــزی تغذیه میکنند، لاشــه خوار نیز محســوب میشــوند. در آزمایشــگاه از گوشــت خام، غذای ماهی و قورباغههای کوچک برای تغذیه آنها استفاده گردید. این جانوران نسبت به بیآبی و بی غذایی بسیار مقاومند و میتوانند در مدت زمان طولانی بدون تغذیه زنده بمانند. البته فعالیتهای بدنــی آنها بســیار کاهش یافته و در مادهها تخم گــذاری به تأخیر افتاده یا انجام نمیگردد

ملی کالا.

اضافه کردن نظر