لاک‌پشت فُراتیر  (Rafetus euphraticus) بانام انگلیسی  Mesopotamian Softshell Turtle و نام علمی  Rafetus euphraticus گونه‌ای لاک‌پشت نرم‌لاک از خانوادهٔ لاک‌پشت‌های سه‌ انگشتی است. زیستگاه این لاک پشت رودخانه‌های دجله و فرات و انشعابات آن‌ها در عراق، ایران، ترکیه و سوریه است و به‌جهت تخریب زیستگاه، آلودگی و معدوم‌شدن توسط ماهیگیران در خطر بالای انقراض قرار دارند. این لاک پشت تنها گونهٔ لاک‌پشت‌های سه‌انگشتی در ایران است و با وجود خطر بالای انقراض و کاهش جمعیت در فهرست گونه‌های مورد حمایت قرار ندارد.

گونه‌ای لاک‌پشت نرم‌لاک از خانوادهٔ لاک‌پشت‌های نرم‌کاسه است واین گونه به طور معمول کناره رودخانه و آبگیرهای آرام را برای زندگی برمی گزیند و زیستگاه این لاک‌پشت رودخانه‌های دجله و فرات و انشعابات آن‌ها در عراق، ایران، ترکیه و سوریه است و به جهت تخریب زیستگاه، آلودگی و معدوم شدن توسط ماهیگیران در خطر بالای انقراض قرار دارندپراکندگی این لاک‌پشت فقط به استان خوزستان شامل حوضه آبگیر دجله و فرات، هورالعظیم، تالاب شادگان، رودخانه‌های کارون، کرخه، دز و جراحی و انشعابات آن‌ها می‌شود. این لاک پشت در حال حاضر در فهرست سرخ اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی در رده در معرض خطر انقراض قرار دارد.

 این لاک پشت بیشتر اوقات در زیر آب زندگی می کند همچنین در برخی اوقاع این گونه را می توان به صورت مدفون در زیر گل و لای رودخانه ها و ماسه ها مشاهده کرد. این در حالیست که لاک پشت فراتی تنها برای گرفتن آفتاب و تخم گذاری از آب بیرون می آید و بیشتر ترجیح می دهد در رودخانه های فرعی با جریان آهسته و یا آبهای راکد کم عمق زندگی کند.بررسی ها نشان می دهند در بین تمام انگشت های پاهای عقبی و جلویی این گونه،پرده وجود دارد و هر کدام از آنها دارای 3 ناخن بزرگ،قوی و بزرگ هستند.گردن در این گونه دراز،قابل انعطاف و بسیار قویست و می تواند آن را داخل لان خود ببرد وگاهی موارد الگوها متفاوت رنگی از سبز تیره تا روشن با نقوش مختلف در این گونه قابل مشاهده است. لاک پشت فراتی گونه ای بسیار ترسو یا شاید به شدت خجالتی است و مشاهده ان در بیرون از آب بسیار سخت و مشکل است یا در صورت مشاهده به محض نزدیک شدن یا حرکت به طرف آن ،داخل آب می پرد.

همچنین لاک این جانور بر خلاف سایر لاک پشت ها، نرم و دارای لبه های نرم و انعطاف پذیر است. کاراپاس آن ها، گرد تا بیضوی، در نابالغین، سبز زیتونی با خال های زرد، کرم یا سفید است؛ اما در بالغین، بدون علامت یا با خال های معدود تیره است. سر لاک پشت فراتی تقریبا عریض و پوزه لوله مانندش، کوتاه و کلفت است که به وسیله لب های گوشتی پوشیده شده است و دارای گردن دراز و قابل انعطاف است. تمام انگشتان پاهای جلو و عقب، پرده دارند و تنها سه انگشت داخلی پاهای جلو و عقب، دارای چنگال هستند. رژیم غذایی گوشت خواری دارند. در هر سال حداقل بین 5 – 4 تخم می گذارند. میانگین قطر تخم های به دست آمده 28.95 میلی متر بوده است. نتایج آماری نشان داد که هیچ گونه تفاوت معنی داری بین صفات مختلف در دو جنس نر و ماده مشاهده نمی شود. بیشترین فراوانی نسبی مربوط به وزن لاک پشت های فراتی صید شده (57.5 درصد) تا 5 کیلوگرم بوده است. بیشترین فراوانی نسبی طول کاراپاس (24 درصد) در فاصله 40 – 30 سانتی متری بود. بیشترین فراوانی نسبی عرض کاراپاس (31 درصد)، بیشترین فراوانی نسبی طول پلاسترون (28 درصد) و بیشترین فراوانی نسبی عرض پلاسترون (21 درصد) در فاصله 30 – 25 سانتی متری بود. همچنین، بیشترین فراوانی نسبی مربوط به صفت طول انتهای پلاسترون تا انتهای دم (46 درصد) در فاصله 15 – 5 سانتی متری و بیشترین فراوانی نسبی طول انتهای پلاسترون تا ابتدای کلواک (19 درصد) در فاصله 12.5 – 10 سانتی متری بوده است. در این تحقیق نسبت لاک پشت های نر به ماده1 به 0.7 برآورد شده.

 متاسفانه خشك شدن و كم آب شدن تالاب ها و انشعابات رودخانه های اصلی و از بین رفتن محل زیست آنها هم از دیگر دلایل كاهش آنهاست. اینجا هم تخریب زیستگاه، زهكشی و خشك كردن آبگیرها جهت احداث مزارع كشاورزی و …، آلودگی آب به دلیل ورود فاضلاب های شهری، صنعتی و كشاورزی، همچنین در منطقه شادگان، كاهش تدریجی عمق تالاب در اثر ته نشینی رسوبات بالادست در هور شادگان و دخل و تصرفات الزامی در زمان جنگ تحمیلی در محدوده پناهگاه حیات وحش شادگان نظیر احداث جاده، خاكریز، سنگر و بیمارستان نظامی، آلودگی نفتی در حاشیه های تالاب شادگان كه به دلیل نشت از لوله های فرسوده نفتی باعث درخطر افتادن زندگی حیوانات و به خصوص لاك پشت فراتی شده است و اما مهمترین عامل تهدید لاك پشت فراتی، عدم شناخت این گونه و اهمیت آن از نظر اكولوژیك و غنای گونه ای در میان مردم بومی و حتی اكثر كارشناسان بوده

منبع ملی کالا .

اضافه کردن نظر